Obeležavanje zuba

Numerički sistemi za obeležavanje zuba služe kao skraćenice. Umesto da se u svakodnevnom govoru, komunikaciji i vođenju evidencije i statistike koristi pun naziv zuba, mnogo je jednostavnije i praktičnije da se on označi slovom, brojem ili nekim drugim simbolom.^[1]

Tri najčešća načina obeležavanja su: Palmerova metoda, univerzalni numerički sistem i binarni sistem.^[2]

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Komitet Američke dentalne asocijacije je 1947. godine preporučio upotrebu Palmerove metode obeležavanja zuba. Pošto je ona zahtevala upotrebu simbola, teško se koristila na tastaturama. Kao rezultat, asocijacija je 1968. podržala univerzalni numerički sistem. Danas se pak zbog jednostavnosti uglavnom koristi sistem FDI podržan od strane Svetske zdravstvene organizacije.

Palmerova metoda obeležavanja[uredi | uredi izvor]

Palmerova metoda ili angularni sistem se i danas rado upotrebljava među studentima stomatologije i lekarima u Ujedinjenom Kraljevstvu,^[3] a radi dobrog grafičkog prikaza koriste je i ortodonti i oralni hirurzi. Ovde je humani zubik projektovan u koordinatni sistem i podeljen u četiri jednaka kvadranta. Zubi stalne denticije se u okviru kvadranta obeležavaju brojevima 1-8 idući od medijalne linije (od sekutića ka umnjaku), dok su mlečni zubi na isti način obeleženi velikim latiničnim slovima (A, B, C, D, E). Zapravo u početku je mlečna denticija obeleževana rimskim brojevima (I-V), ali je Palmer ovo promenio zbog jednostavnosti i manje mogućnosti grešaka u interpretaciji.

Ovaj sistem obeležavanja sadrži simbole (┘└ ┐┌) koji označavaju pripadnost zuba određenom kvadrantu, a broj ili slovo pored simbola ukazuju na njegovu tačnu poziciju. Stoga će i desni i levi gornji centralni sekutić biti označen brojem "1", ali će desni pored sebe imati oznaku "┘" a levi oznaku "└".

Obeležavanje stalnih zuba

Obeležavanje mlečnih zuba

Univerzalni numerički sistem[uredi | uredi izvor]

Univerzalni numerički sistem (engl. ADA-system) je način obeležavanja zuba koji se najčešće koristi u SAD. On koristi brojeve 1-32 za obeležavanje stalnih zuba i velika slova engleskog alfabeta (od A do T) za obeležavanje mlečne denticije. Osim toga postoji i alternativno označavanje mlečnih zuba kombinacijom brojeva i slova, gde se zubi označavaju brojevima 1-20 a kao sufiks se dodaje malo latinično slovo "d".

Zub označen brojem "1" u stalnoj denticiji je gornji desni treći molar, a brojanje se nastavlja u gornjoj vilici do levog trećeg molara koji nosi oznaku "16". Nakon toga se počinje u donjoj vilici sa levim trećim molarom ("17") i nastavlja se do desnog trećeg molara koji je označen brojem "32". Na isti način se odvija i obeležavanje mlečnih zuba (počinje se od gornjeg drugog kutnjaka koji je obeležen kao „A“ ili "1d").

Ovaj sistem ima poseban broj ili slovo za svaki zub, što znatno olakšava korišćenje tastature.

Binarni sistem[uredi | uredi izvor]

Danas se u svetu najčešće koristi binarni brojčani sistem (engl. FDI-system), ustanovljen u Bukureštu 1970. godine na zasedanju Svetske stomatološke federacije. On je poznat i kao ISO-3950 označavanje i podržava ga Svetska zdravstvena organizacija.

Zubni lukovi su podeljeni na četiri kvadranta koji su obeleženi brojevima 1-4 za stalnu denticiju (pri čemu 1 označava gornji desni, 2 gornji levi, 3 donji levi i 4 donji desni kvadrant). Četiri kvadranta mlečne denticije su obeležena brojevima 5-8. Drugi broj u sistemu označava položaj zuba u kvadrantu, idući od medijalne linije. Tako se npr. gornji desni očnjak označava sa 13 (čita se jedan-tri); donji levi lateralni sekutić sa 32 (čita se tri-dva) itd.

11 - gornji desni centralni sekutić
12 - gornji desni lateralni sekutić
13 - gornji desni očnjak
14 - gornji desni prvi pretkutnjak
15 - gornji desni drugi pretkutnjak
16 - gornji desni prvi kutnjak
17 - gornji desni drugi kutnjak
18 - gornji desni treći kutnjak (umnjak)

41 - donji desni centralni sekutić
42 - donji desni lateralni sekutić
43 - donji desni očnjak
44 - donji desni prvi pretkutnjak
45 - donji desni drugi pretkutnjak
46 - donji desni prvi kutnjak
47 - donji desni drugi kutnjak
48 - donji desni treći kutnjak (umnjak)

21 - gornji levi centralni sekutić
22 - gornji levi lateralni sekutić
23 - gornji levi očnjak
24 - gornji levi prvi pretkutnjak
25 - gornji levi drugi pretkutnjak
26 - gornji levi prvi kutnjak
27 - gornji levi drugi kutnjak
28 - gornji levi treći kutnjak (umnjak)

31 - donji levi centralni sekutić
32 - donji levi lateralni sekutić
33 - donji levi očnjak
34 - donji levi prvi pretkutnjak
35 - donji levi drugi pretkutnjak
36 - donji levi prvi kutnjak
37 - donji levi drugi kutnjak
38 - donji levi treći kutnjak (umnjak)

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Željko Martinović: Osnovi dentalne morfologije, II izdanje ("Službeni glasnik“ Beograd). 2000. ISBN 978-86-7549-175-0.
^ Olga Janković, Verica Vunjak: Morfologija zuba, VII izdanje ("Zavod za udžbenike i nastavna sredstva“ Beograd). 2001. ISBN 978-86-17-08912-0.
^ Blinkhorn A, Choi C, Paget H (1998). „An investigation into the use of the FDI tooth notation system by dental schools in the UK.”. Eur J Dent Educ. 2 (1): 39—41. PMID 9588962. doi:10.1111/j.1600-0579.1998.tb00034.x.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Svetska stomatološka federacija Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. jul 2007)
Obeležavanje zuba (jezik: engleski)

[r1-1] Željko Martinović: Osnovi dentalne morfologije, II izdanje ("Službeni glasnik“ Beograd). 2000. ISBN 978-86-7549-175-0.

[r2-2] Olga Janković, Verica Vunjak: Morfologija zuba, VII izdanje ("Zavod za udžbenike i nastavna sredstva“ Beograd). 2001. ISBN 978-86-17-08912-0.

[3] Blinkhorn A, Choi C, Paget H (1998). „An investigation into the use of the FDI tooth notation system by dental schools in the UK.”. Eur J Dent Educ. 2 (1): 39—41. PMID 9588962. doi:10.1111/j.1600-0579.1998.tb00034.x.

[1]

[2]

[3]