Oleg Penkovski
Oleg Penkovski | |
|---|---|
 | |
| Datum rođenja | 23. april 1919. |
| Mesto rođenja | Vladikavkaz Ruska SFSR |
| Datum smrti | 16. maj 1963. (44 god.) |
| Mesto smrti | Moskva SSSR |
Oleg Penkovski (23. april 1919, Vladikavkaz — 16. maj 1963, Moskva) je bio pukovnik sovjetske vojne obaveštajne službe pedesetih i šezdesetih godina prošlog veka. Predao je Zapadu značajne tajne. Smatrao se najznačajnim špijunom koji je Zapad ikad imao u Sovjetskom Savezu.
Detinjstvo i mladost[uredi | uredi izvor]
Kada je imao pet meseci otac mu je poginuo kao beloarmejac u Ruskom građanskom ratu. Dok je radio kao obaveštajac u Turskoj pedesetih godina imao je problema sa nadređenima. Vratio se u Moskvu. Kada su otkrili da mu je otac poginuo kao belogardejac, nije bilo mogućnosti da ga ikad unaprede. Zbog toga je odlučio da postane špijun. Pršao je američkim studentima, koji su došli 1960. u Moskvu i predao im paket, koji je odnet u CIA.
Karijera špijuna[uredi | uredi izvor]
Tokom posete Londonu 1961. sreo se sa američkim i britanskim obaveštajcima. Od tada je 18 meseci dostavljao ogromnu količinu informacija svojim kontaktima. Njegove informacije su bile tako značajne da je predsednik SAD Džon Kenedi bio snabdeven pomoću njega informacijama da je sovjetski nuklearni arsenal mnogo manji nego što su Amerikanci pre toga mislili. Saznali su da sovjetski sistem snabdevanja gorivom nije potpuno operativan i da sistem navođenja projektila nije potpuno funkcionalan.
KGB je uhapsio Penkovskog 22. oktobra 1962, pre nego što se Kenedi obraćao američkom narodu povodom kubanske krize. Zbog toga Kenedi tokom krize nije imao ključne informacije koje su mogle smanjiti tenzije. Nije znao da Nikita Hruščov traži načina da se izađe iz krize[1].
Sudbina Penkovskog[uredi | uredi izvor]
Penkovski je suđen i osuđen na smrt na sućenju 1963. Jedni kažu da je ubijen metkom u potiljak i kremiran. Vladimir Razun sa druge strane tvrdi da je živ kremiran i polako živ pečen, a da su njegovi najbliži prijatelji to morali gledati.[2]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Fursenko, A. A.; Naftali, Timothy J. (2006). Khrushchev's Cold War: The Inside Story of an American Adversary. Norton. ISBN 978-0-393-05809-3.
- ^ Volkman, Ernest (1994). Spies: The Secret Agents Who Changed The Course Of History. Wiley. ISBN 978-0-471-02506-1.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Oleg Penkovsky, The Penkovsky Papers: The Russian Who Spied for the West, Doubleday, New York, 1966.
- Note: Penkovsky's purported diaries, smuggled out after his execution, it is commonly believed not to have been written by him, but to be an American creation in diary form yet still based on his interviews with American and British intelligence services. In truth, it has been recently divulged that the CIA actually wrote the book as a covert operation intended as a propaganda device.
- Jerrold L. Schecter and Peter S. Deriabin. The Spy Who Saved the World: How a Soviet Colonel Changed the Course of the Cold War, New York, Charles Scribner's Sons. 1992. ISBN 978-0-684-19068-6.
