Opsada Liježa
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Opsada Liježa | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Zapadnog fronta | |||||||||
 Početni stadijum bitke. Prikazano je napredovanje nemačke 1. i 2. armije. Tvrđave čine prsten oko Liježa. | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Belgija |
 Njemačka | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Džerard Leman |
Erih Ludendorf Oto von Emih | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| 36.000 trupa, 252 topa i odbrambena tvrđava | 59.800 trupa i 100 topova | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| 2000-3000 mrtvih, 4000 zarobljenih | 2000 mrtvih | ||||||||
Opsada Liježa je prva bitka Prvog svetskog rata i početna bitka tokom nemačke invazije na Belgiju. Opsada Liježa je trajala od 5. avgusta do 16. avgusta 1914, kada se i poslednja tvrđava oko grada konačno predala.
Plan[uredi | uredi izvor]
Nakon nemačke pobede u Francusko-pruskom ratu nemački načelnik generalštaba Helmut fon Moltke Stariji započeo je sa formulacijom rata na dva fronta, protiv Francuske i protiv Rusije. Nemačka je trebalo da izvrši invaziju jedne, a istovremeno da se brani od druge države. Pri kraju 19. veka postalo je očito da Francuska postaje moćniji i opasniji protivnik. Nemačka je posedovala Alzas i Lorenu kao plodove pobede iz francusko-pruskoga rata, a Francuska je želela da povrati te teritorije.
Grof Alfred fon Šlifen je odlučio da se sa ruskom prethodnicom obračuna samo sa jednom armijom, a da za napad na Francusku upotrebi sedam armija. Međutim, Francuzi su izgradili sistem odbrane duž istočne granice. Nemačka nije mogla da napadne preko Švajcarske, jer je Švajcarska imala 500.000 dobro obučenih vojnika. Nemačka nije mogla ni direktno da napadne Francusku, jer je bio izgrađen jak obrambeni sistem Zbog toga su fon Šlifen i njegov naslednik Helmut fon Moltke Mlađi odlučili da izvrše invaziju Francuske sa severa kroz Belgiju i da tako dođu do srca Francuske. Mnogo manje vojske bi ostavili na nemačko-francuskoj granici, ali glavni napad bi išao preko Belgije. Ali taj plan je imao nedostatak, jer je narušavao neutralnost Belgije, što je uvlačilo Veliku Britaniju u rat. Osim toga i grad Lijež se nalazio na putu nemačke vojske.
Lijež je bio jako dobro utvrđen grad. Reka Meza je prolazila kroz centar grada. Na južnoj obali reke Meze postojala su industrijska postrojenja i fabrike. Grad se nalazio u rečnoj dolini sa Ardenima na istoku i belgijskim planinama na zapadu. Glavna železnička veza između Nemačke i Brisela išla je kroz Lijež, a kasnije se od Brisela nastavljala do Pariza. Tu železnicu su fon Šlifen i fon Moltke nameravali koristiti za prevoz vojske u Francusku. Osim toga, oko grada su postojala utvrđenja iz 19. veka, što je olakšavalo odbranu grada. Postojalo je 6 tvrđava na svakoj strani reke, a te tvrđave su bile jako dobro naoružane. Tipična tvrđava imala je 2 topa od 150 mm četiri topa od 200 mm, dva minobacača od 210 mm, jednu haubicu od 210 mm i mnoštvo topova od 57 mm.
Utvrđenja[uredi | uredi izvor]
Lijež leži između Ardena na jugu i Mastrihta u Nizozemskoj na severu. Nalazi se u dolini reke Meze u koju utiče reka Urta. Reka Meza protiče kroz kanjone u Liježu, pa je predstavljala jaku prepreku za nemačko napredovanje. Osim toga tu se nalazilo 12 tvrđava izgrađenih 1892. po nemačkim metodama fortifikacije. Tvrđave su pokrivale jedna drugoj zaštitne vatrene zone, tako da ako jedna tvrđava padne dve susedne mogu da napadaju bilo koju vojsku, koja bi se nastojala provući na mestu zaposednute tvrđave.
Šest tvrđava je sagrađeno kao osnovne tvrđave i imale su pentagonalni oblik sa okružujućim preprekama. Tvrđave su bile jako dobro naoružane. Tipična tvrđava imala je 2 topa od 150 mm četiri topa od 120 mm, dva minobacača od 210 mm, jednu haubicu od 210 mm i mnoštvo topova od 57 mm. Ukupno su tvrđave imale 400 artiljerijskih oruđa. U to vreme nemački Krup je bio pod ugovorom o zameni artiljerije, tako da su Nemci bili upoznati sa artiljerijom na tvrđavama. Među slabosti tvrđave mogao se ubrojiti nedostatak ljudstva za odbranu grada i nedostatak poljske artiljerije da pokrije otvaranje rupa. Odbranom Liježa je komandovao general Žerar Leman, koji je imao 25.000 vojnika.
Bitka[uredi | uredi izvor]
Belgiji je objavljen rat ujutro 4. avgusta 1914. Nemci su formirali specijalne snage od 30.000 vojnika pod komandom Otoa fon Emiha, a pratio ih je Erih Ludendorf kao posmatrač. Specijalne snage su se sastojale od šest pešadijskih brigada i tri divizije konjice. Nekoliko sati po proglašenju rata specijalne jedinice su prešle granicu sa Belgijom. Kad su došli so reke Meze našli su uništene mostove, pa su istoga dana prešli reku severno od Vizea. Belgijska treća divizija je uspešno 5. avgusta odbila nemačke napade. Nemci su pretrpeli velike gubitke. Posle neuspelog napada Nemci su izveli prvi vazdušni napad u istoriji. Koristili su cepeline i bacali su bombe na Lijež. U međuvremenu konjica je uspela da okruži grad sa juga. Leman je naredio trećoj diviziji da se povuče iz grada i da se pridruže bellgijskoj armiji na zapadu.
Erih fon Ludendorf je preuzeo komandu nad 14. brigadom, koja se uspela provući između tvrđava. Uspešno su zauzeli Lijež 7. avgusta 1914. Međutim, spoljni prsten tvrđava sprečavao je nemačko napredovanje. Tvrđave su odolevale velikim bombardovanjima. Jedino je na tvrđavi Fleron artiljerijskom vatrom uništen mehanizam na kupoli. Tvrđava Baršon je jedina pala u pešadijskom napadu 10. avgusta 1914. Nemci su protiv tvrđava počeli koristiti masivnu artiljeriju. Dovukli su krupove haubice „Debela Berta“ od 420 mm i Škodine topove od 305 mm. Granate sa tih topova su padale vertikalno na tvrđave, pa su probijale beton, a eksplodirale bi sa odgodom, tek kad bi se probile unutar tvrđave. Jedna po jedna tvrđava je bombardovana do predaje. Poslednja tvrđava se predala 16. avgusta 1914. Desetodneva stanka kod Liježa nije bila predviđena po strateškom planu nemačke vojske Šlifenovom planu. Nemci su izgubili dva dana. Ipak nemački komandanti su tvrdili da opsada Liježa nije značajnije odgodila nemačku armiju u njenoj nameri. Međutim desetodnevna opsada je podigla moral saveznicima. Francuski predsednik je gradu Liježu i njegovim stanovnicima dodelio orden Legije časti.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Paul Hamelius, The Siege of Liège: A Personal Narrative (London, 1914)
- J. M. Kennedy, „The Campaign around Liège,“ in Daily Chronicle War Books (London, 1914)
