Ojster kartica
Ojster kartica predstavlja oblik elektronskog naplaćivanja korišćenja sredstava javnog prevoza na području Šireg Londona u Ujedinjenom Kraljevstvu. Može se koristiti na više tipova gradskog prevoza, uključujući Londonski metro, autobuse, Doklandsku laku železnicu (DLR), tramvaje itd.
Ojster je plava kartica veličine standardne kreditne kartice na kojoj se elektronskim putem čuva određena količina novca ili periodna karta za korišćenje javnog prevoza. Novac se mora uplatiti na karticu pre početka putovanja. Putnici karticu očitavaju na elektronskom čitaču pri ulasku i izlasku iz transportnog sistema - na taj način se odgovarajuća količina novca „skida“ sa kartice. Novac se na karticu dodaje na brojnim prodajnim mestima, na aparatima za karte ili putem interneta.
Kartica je prvi put prikazana široj javnosti u julu 2003. godine, sa manje mogućnosti nego danas. Do marta 2007. prodato je preko 10 miliona Ojster kartica, a više od 80% svih korišćenja javnog prevoza u Londonu plaća se Ojster karticom.
Tehnologija[uredi | uredi izvor]
Ojster kartica je elektronska kartica bez ličnih podataka. Operater sistema je kompanija TranSys, a kartica je bazirana na NXP/Philips MIFARE standardnom čipu. U osnovi to je ista kartica kao Touch n' go kartica koja se u Malaziji koristi za naplatu putarine. Očitavanje Ojster kartice se vrši RFID tehnologijom, standardnom za ovakve kartice. Međutim, sa korišćenjem ove tehnologije javlja se i mogućnost da bilo ko sa jačim čitačem sa manje udaljenosti preuzme poverljive podatke, te je predloženo da korisnici Ojster kartica svoje kartice zaštite aluminijumskim omotom.
U 2008. godini počela je manija stavljanja RFID čipova iz Ojster kartica u satove i narukvice. U ovom slučaju nema potrebe vaditi karticu iz džepa ili tašne, već je dovoljno samo preći rukom preko čitača za karticu. Međutim, iako se naplata vršila normalno, TfL je zabranio korišćenje ovakvih „oblika“ Ojstera.
Korišćenje kartice[uredi | uredi izvor]
Metro i DLR[uredi | uredi izvor]
Vlasnik Ojster kartice se „prijavljuje“ ili „odjavljuje“ na početku, odnosno kraju putovanja. U slučaju da je na kartici memorisan samo novac, čitač kartice automatski preračunava i „skida“ sa kartice određenu sumu novca koja zavisi od početne i krajnje tačke putovanja (vidi cene). Na kartici može biti memorisana i sezonska karta poput Trevelkarda; u slučaju da korisnik putuje izvan zona koje su uplaćeni na sezonskoj karti, balans se odbija sa njegovog računa na kartici.
Putnici ulaze ili izlaze iz najvećeg broja stanica Londonskog metroa kroz rampe za karte. Da bi korisnika rampa propustila, potrebno je da prevuče karticu preko čitača. Neke stanice Metroa i stanice Doklandske lake železnice imaju same čitače, bez rampi; i u ovom slučaju putnik je obavezan da se „prijavi“ na početku i „odjavi“ na kraju putovanja kako bi se korektan iznos odbio sa računa na kartici.
Na svim šalterima za prodaju karti koji se nalaze na stanicama Londonskog metroa mogu se kupiti ili „dopuniti“ Ojster kartice.
Autobusi i tramvaji[uredi | uredi izvor]
Korisnici moraju prisloniti Ojster karticu na čitač samo jednom, kada ulaze u autobus. S obzirom na to da londonski autobusi imaju jednu cenu za sve pređene razdaljine, nema potrebe da se kartica očitava i pri izlasku iz autobusa.
Za vožnju tramvajem važe ista pravila kao i za autobus, osim što nosioci Trevelkarda za tramvaj ne moraju da očitavaju karticu.
Kupovina kartice[uredi | uredi izvor]
Ojster kartica se može kupiti u Londonu, i to:
- na šalterima podzemne i nadzemne železnice;
- na mašinama za izdavanje karti na nekim od stanica;
- kod preprodavaca Ojster kartica (obično su to kiosci sa novinama);
- na nekim od stanica Nacionalne Železnice koje obuhvata i Londonski metro;
- u info kancelarijama za turiste;
- putem interneta, koristeći Ojster veb-sajt;
- telefonom, od TfL-a.
Osim ako se na karticu učitava nedeljna ili druga periodna karta, pri kupovini se plaća depozit od 3 funte. Formular za prijavljivanje se popunjava pri kupovini. Ako se formular ne popuni, Ojster kartica može da koristi samo Pay as you go sistem i nedeljne karte.
Cene[uredi | uredi izvor]
Cenovna politika je prilično složena i povremeno se menja. Najažurnije cene se mogu naći na sajtu TfL-a (vidi Ojster karticSpoljašnje vezepoljašnje veze).
Kako bi podstakli korisnike javnog prevoza da pređu sa papirnih karti na Ojster karticu, uprava TfL-a značajno podigla cenu običnim kartama:
22. oktobra 2007. za običnu kartu za autobus ili tramvaj trebalo je izdvojiti 2 funte, dok je za korisnike Ojstera vožnja koštala 0.90 funti, ali se ukupna cena korišćenja javnog prevoza tokom dana zadržavala na 3 funte, bez obzira na to koliko puta ste se vozili.
| Zona koju obuhvata putovanje (u Širem Londonu, važi za stanice južno od stanice Mur Park) |
Obična karta |
Ojster | |
|---|---|---|---|
| Pon-Pet 7-19 |
Ostalo vreme | ||
| Samo zona 1 | £4 | £1.50 | |
| Zona 1 do zone 6 | £3.50 | £2 | |
| Zona 1 do zone 7 | £5.50 | £4.50 | £3 |
| Zona 1 do zone 8 ili 9 | £7 | £5.50 | |
| Zona 2 do zone 7 | £4 | £3 | £2 |
| Zona 2 do zone 8 ili 9 | £5.50 | £4 | |
| Zona 3 do zone 7 | £4 | £2.50 | £1 |
| Zona 3 do zone 8 ili 9 | £3.50 | ||
| Zona 4 do zone 7 | £3 | £2 | |
| Zona 4 do zone 7 ili 8 | £4 | £3 | |
| Zona 5 do zone 7 | £3 | £2 | |
| Zona 5 do zone 8 ili 9 | £2.50 | ||
| Zona 6 do zone 7 | £1.50 | ||
| Zona 6 do zone 8 ili 9 | £2 | ||
| Zone 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 i 9 (bilo koje dve susedne zone osim zone 1) | £1 | ||
| Zona 2 do zone 6 | £1.80 | £1.00 | |
| Zona koju obuhvata putovanje (Stanice severno od stanice Mur Park u zonama 7 do 9) |
Obična karta |
Ojster | |
| Pon-Pet 7-19 |
Ostalo vreme | ||
| Jedna zona ili dve susedne zone (7, 7-8, 8, 8-9, 9) | £3 | £1 | |
| Do tri susedne zone (7-8-9) | £1.50 | £1 | |
