Pavlićani
Pavlićani (grč. Παυλικιανοί) su jedan od najznačajnijih srednjovekovnih jeretičkih pokreta u obimu i posledicama.[1] Pavlićani su bili antivizantijski hrišćanski pokret koji se pojavio u 7. veku u Jermeniji. Iz Jermenije 970. godine,[2] stižu u Bugarsku.[3][4]
Ime[uredi | uredi izvor]
Oko porekla pavlićanskog imena postoje različita mišljenja. Neki njihovo ime vezuju za apostola Pavla, drugi za Pavla Samosatskog, dok treći smatraju da je u pitanju Pavle Jermenin, koji je organizovao njihove opštine od 699. do 718. godine.[5]
Učenje[uredi | uredi izvor]
Konstantin Mananalski, osnivač pavlićanstva, koga je vizantijski car Konstantin IV osudio na smrt kao jeretika, je svoje učenje zasnivao na jevanđeljima i poslanicama apostola Pavla[6].
Pavlićani teže vraćanju starom dobu prvih hrišćanskih opština, i pokazuju izrazitu borbenost protiv crkvenog sjaja i bogatsva, jerarhije crkve i učešća u spletkama dvorskog i prestoničkog života. Bili su protiv naknadnih svetaca, koji se slave pored Hrista i gotovo ravno njemu, i protiv klanjanja ikonama, pogotovo ikonama vladara, koje su smatrali idolopoklonstvom.[7]
Za pavlićane se dugo smatralo da su bili manihejci i dualisti (što su bile česte optužbe za jeres) i da smatraju da je ceo materijalni svet tvorevina zlog Boga i da je od njega bio nadahnut i Stari zavet. Te tvrdnje su dovedene u pitanje pronalaskom drevnog pavlićanskog spisa „Ključ Istine“, otkrivenog u Jermeniji 1891. Kako sam prevodilac kaže: "Pavlićani nisu dualisti ni u kom drugom smislu nego što je Novi zavet dualistički." Pavlikanska crkva je takođe anatemisala Manija i manihejce.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prve jermenske pavlićanske opštine oko 660. godine osniva njihov učitelj Konstantin Mananalski. Pavlićani, seljacu organizovani u slobodne zajednice, uskoro postaju sila sposobna da se odupre onima koji su pokušavali da ih feudalizuji i načine kmetovima. Godine 844. je osnovana čak i pavlićanska država kojoj je centar bila Tefrika (današnji Divrig u Turskoj). Smatrali su da je na njihovoj strani dobri Bog, dok je drugi, zli, poistovećivan sa vizantijskim vlastima, koje su pokušavale da ih unište. Za vreme ikonoboračkih nemira, pavlikijani su zbog svog protivljenja ikonama žestoko stradali. Republikansko uređenje pavlićanskih zajednica je igralo važnu ulogu u seljačkoj buni u Maloj Aziji (820-824), koju je predvodio Toma Sloven protiv Vizanije. Vizantijski carevi su vodili upornu borbu protiv pavlićana, a krajem 9. veka je organizovan sistematski pokolj pavlićana, muškaraca, žena i dece.[5] Hiljade pavlićana bile su mučene i spaljivane. Mnogi preživeli su tada potražili utočište na Balkanu.
Car Konstantin V Kopronim preselio je velik broj pavlićana u Trakiju kao graničare, a 970. je car Jovan I Cimiskije prinudno preselio ne manje od 200.000 Jermena pavlićana u Evropu i naselio ih oko Filipopolja (današnjeg Plovdiva) u Trakiji, kao odbranu od nadirućih Bugara. Oni se ubrzo udružuju sa Bugarima u čestim pobunama protiv Vizantije. Smatra se da se pod uticajem pavlićanskih naseljenika u Bugarskoj pojavio bogumilski pokret. Zabeleženo je da su za vreme cara Aleksija I Komnina vojnici pavlićani dezertirali tokom borbi protiv Normana. Kada su krstaši 1204. zauzeli Carigrad, istoričar Žofroa de Vilarduen beleži da su tamo zatekli neke pavlićane.
Mnogi pavlićani su kasnije, za vreme Osmanskog carstva, primili katolicizam, a neki su preseljeni u Banat, kao na primer Banatski Bugari koji sebe nazivaju Palkjene. Mnoga mesta u današnjoj Bugarskoj imaju pavlikanske toponime, a između ostalih je i grad Pavlikeni oko 40 km od Velikog Trnova.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Crednjovekovni Jeretički pokreti, Srpska pravoslavna crkva
- ^ Paulicians | Article about Paulicians by The Free Dictionary
- ^ Sous la direction de Gerard Dedeyan. Histoire des Armeniens. Edition privat. Toulouse, 1982/6, s. 701 (279)
- ^ Dadoyan, S. B. The Fatimid Armenians: Cultural and Political Interaction in the Near East. Islamic History and Civilization, Studies and Texts 18. Leiden: Brill Publishers, 1997, Pp. 214 (47)
- ^ a b Raoul Vaneigem Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. avgust 2007), Pristupljeno 17. 4. 2013.
- ^ Constantine-Silvanus (Armenian religious leader) - Britannica Online Encyclopedia, Pristupljeno 17. 4. 2013.
- ^ [Projekat Rastko] Vladimir Corovic: Bosna i Hercegovina, Pristupljeno 17. 4. 2013.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Raoul Vaneigem, Paulicians and Bogomiles Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. avgust 2007)
- [1]
- [Sous la direction de Gerard Dedeyan. Histoire des Armeniens. Edition privat. Toulouse, 1982/6, s. 701 (279)</ref><ref>Dadoyan, S. B. The Fatimid Armenians: Cultural and Political Interaction in the Near East. Islamic History and Civilization, Studies and Texts 18. Leiden: Brill Publishers, 1997Pavlikeni.
- Catholic Encyclopedia, Paulicians
- Origin And Doctrine Of The Paulicians Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. novembar 2020)
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
