Pazardžik

Koordinate: 42° 12′ 00″ S; 24° 19′ 59″ I / 42.200° S; 24.333° I / 42.200; 24.333
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Pazardžik
Пазарджик
Centar Pazardžika
Zastava
Zastava
Grb
Administrativni podaci
Država Bugarska
OblastPazardžička oblast
Osnovan1485.
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 95.485
Aglomeracija161 847
Geografske karakteristike
Koordinate42° 12′ 00″ S; 24° 19′ 59″ I / 42.200° S; 24.333° I / 42.200; 24.333
Aps. visina205 m
Pazardžik na karti Bugarske
Pazardžik
Pazardžik
Pazardžik na karti Bugarske
Ostali podaci
GradonačelnikTodor Popov
Veb-sajt
pazardjik.bg

Pazardžik (bug. Пазарджик) grad je u Republici Bugarskoj, u južnom delu zemlje. Grad je i sedište istoimene Pazardžičke oblasti.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Grad Pazardžik se nalazi u južnom delu Bugarske. Od prestonice Sofije grad je udaljen oko 140 km, a najbliži veći grad je Plovdiv na 36 km udaljenosti.

Oblast Pazardžika nalazi se u bugarskom delu istorijske pokrajine Trakija. Grad se smestio na gornjem toku reke Marice, na mestu gde ističe i planinskih krajeva Rodopa i u tiče u Trakijsku ravnicu. Planinsko područje Rodopa izdiže se strmo južno od grada, dok se na severu pruža Srednja gora.

Klima u gradu je izmenjeno kontinentalna sa uticajem sredozemne, što se ogleda posebno u veoma žarkim i suvim letima.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Oblast Pazardžika je bila naseljena u vreme antike i srednjeg veka. Krajem 14. veka ovim područjem zagospodarili su Turci Osmanlije. Ubrzo se na mestu današnjeg grada obrazovalo tatarsko naselje kao usputna stanica i trgovište na važnom carskom putu Carigrad - Beograd (tur. pazar, poreklo naziva). Prema Žeromu-Adolfu Blankiju u Pazardžiku se nalazila jedina crkva u celoj Bugarskoj sa visinom više od 5 m.[1]

Putopisac Francuz, Ljuzinjan je u leto 1786. godine prošao kroz gradić, na putu za Carigrad. Grad je imao tada 3000 kuća, turskih, grčkih i bugarskih. U njemu je bila jedna fabrika za gvožđe.[2]

U 19. veku grad je živeo od izvoza pirindža. Sadio se u septembru misirski pirinadž, koji bi bio gotov za dva i po meseca. Odatle se godišnje izvozilo oko milion oka te kulture.[3]

Postao je grad 1885. godine deo savremene bugarske države.

Bilo je 1894. godine u "Tatar-Pazardžiku" 16.343 stanovnika.[4]

Srbi u Pazardžiku[uredi | uredi izvor]

U Pazardžiku je za vreme Turaka bilo Srba, koji su u te krajeve ranije došli, trgujući pre svega. Srpske i bugarske teritorije je "ujedinio" još srpski car Dušan, stvorivši veliko tržište. Dubrovački trgovci su to najbolje koristili, stvarajući trgovačke punktove duž trgovačkih puteva, po istočnim i južnim krajevima carstva, o čemu postoje dokumenta. Ni pod Turcima se nije mnogo situacija promenila, samo je postalo teže za čoveka, pojedinca Hrišćanina. To je bila jedinstvena turska carevina, u kojoj su se narodi mešali, kako pišu strani putopisci. Po jednoj molbi upućenoj odatle, srpskom Popečiteljstvu prosvete, 26. marta 1853. godine, vidi se da je u tom delu - korpusu bugarskog naroda, bilo velike potrebe za beogradskim "Srbskim novinama". Molba koju je podneo učitelj Hadži Najden Jovanović, odnosila se konkretno na Pazardžik, Pešter, Koprivšticu, Dupnicu i Sliven. Tu se sreće u knjigama, zaista mnogo ljudi sa srpskom verzijom imena i prezimena.[5] Traženo je u molbi da se srpski list redovno šalje (preko cele Bugarske) u te krajeve - o trošku srpske države - jer je tu imao svoju, srpsku čitalačku publiku.[6]

Jednu istorijsku srpsku knjigu nabavio je 1827. godine "Poštenorodni" Lambre Mihajlović trgovac i žitelj beogradski, rođen u Pazardžiku.[7] Iste godine drugi srpski naslov kupio je u Pešti, Jovan Steriju Grujo iz Pazarčika.[8] U Beogradu je Sterijinu "Nevinost" 1827. godine dobio Georgije Ajgir trgovački kalfa rodom iz Pazardžika.

Poučnu knjigu o ocu, pribavio je u Beogradu, 1832. godine Stojan Asi-Grozdović iz Pasardžika.[9] Basne koje je napisalo nekoliko autora, počev od Ezopa, objavljene u knjizi 1833. godine kupili su i Srbi iz Pazardžika. Bili su to trgovci i žitari sada Beograđani, ali rodom iz tog grada na jugu: Lambre Mihajlović i Stojan Hadži Grozdić.[10]

Kulturne i druge veze sa Srbijom, gradili su najpre i najviše Srbi iz Bugarske. Oni su bili prirodno lično orijentisani prema svojoj matici, koja je državotvorno jačala. Pa i "Bugari" koji su se pojedinačno ili u manjim grupama selili iz Bugarske na srpsku teritoriju, su u stvari bili tamošnji Srbi. Nisu oni mogli imati drugih motiva, osim rodoljubivih, inače bi išli drugde. Treba zato kada je reč o "Bugarima", razlikovati pojedinačne - nacionalne veze (Srbi sa teritorija tradicionalne Bugarske) od onih, društvenih - veze između država (organizovane misije pravih Bugara). Bugare koji su to zaista bili, slale su tajno a planski njihove kneževine, u određenim misijama, sa ciljem da rade za bugarske interese i koriste srpske državne resurse; sve dok se nisu te državice ujedinile. Srbin izdavač, Danilo Medaković se na tom "poslu" naročito istakao - pomogao svojom servilnošću, akcije bugarskih agitatora. Reč je o politički forsiranom projektu "Slavjanstvu", kojim se perfidno gušio srpski entitet van kneževine Srbije. Ni jedna bugarska demografska statistika ne pominje Srbe među Bugarima. Srpskog kralja Milutina Nemanjića čije mošti počivaju usred Sofije, u njegovoj tamošnjoj crkvi zadužbini, oni nazivaju "naš kral"(!?).[11]

U Bugarskoj su se u 19. veku nalazili ne samo srpski učitelji, nego su oni i radili u srpskim školama. Ali te škole su tendenciozno nazivane "slavjanskim", od strane bugarskih nacionalnih radnika. Taj aspekat života Srba u Bugarskoj, se od strane naših istraživača još uvek zanemaruje. Jedan od najpoznatijih učitelja bio je Hadži Najdan Jovanović, o kojem su napisani naučni radovi. Kao školovani Pazardžačanin - po svemu Srbin (po imenu, jeziku, ličnim vezama) delovao je u bugarskom okruženju, prodajući povoljno i srpske i bugarske knjige. Kasnije je on i izdavao o svom trošku, srpske i bugarske knjige, u podjednakom broju naslova, za perspektivno bugarsko tržište. Svoj život je i završio u Srbiji, u Beogradu 1862. godine, "bolestan i zaboravljen od svih".[12]

Javio se 1851. godine među beogradskom čitalačkom publikom "Poštenoslovnjejšij rodoljuden Kocii želatelj sve Bolgarije prosvešćeni" g. Hadži Najdenović učeni "Tatar-Pazarčičanin" - "knjigoprodavac posve slivnu Bolgariju". Isti trgovac je "od velike revnosti za svoju bratiju 100 knjiga" (uzeo). A bila je to srpska knjiga o Aleksandru Velikom, Makedonskom caru.[13]

Godine 1853. javlja se kao prenumerant jedne srpske istorijske knjige u Beogradu, Hadži Najdan Jovanović iz "Tatar-Pazarčika". Bio je isti takođe "knjigoprodavac po celoj Bugarskoj". Uzeo je za svoje potrebe 10 egzemplara te knjige.[14] Dve godine potom 1855. pomenuti Hadži Najden Jovanović "iz Tatar-Pazardžičanika" knjigoprodavac po Bugarskoj, platio u Beogradu - da se jedna mudra knjiga, prevede sa grčkog - na srpski jezik.[15] Najden je iste, 1855. godine kao "knjigoizdavatelj za bugarsku mladež" - pretplatnik u Beogradu, još jedne knjige prevedene na srpski jezik.[16]

Nije definitivno utvrđena veza između ta dva knjigoprodavca, koji bi mogli biti otac i sin?

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Demografija

Žerom-Adolf Blanki, prolazeći kroz Pazardžik, piše da je 1841. Pazardžik brojao više od 12.000 stanovnika[1].

Po procenama iz 2007. godine grad Pazardžik imao je 78.117 stanovnika. Većina gradskog stanovništva su etnički Bugari. Ostatak su malobrojni Romi i Turci. Poslednjih 20ak godina grad gubi stanovništvo zbog udaljenosti od glavnih tokova razvoja u zemlji. Oživljavanje privrede trebalo bi zaustaviti negativni demografski trend.

Pretežna veroispovest stanovništva je pravoslavna, a ostatak islamska.

Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]

Grad Pazardžik je poznat po bogatom Arheološkom muzeju sa brojnim partefaktima tračke i starorimske umetnosti.

Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Pešačka ulica u Pazardžiku
    Pešačka ulica u Pazardžiku
  • Park Slobode
    Park Slobode
  • Gradsko čitalište
    Gradsko čitalište

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Žerom Adolf Blanki, Voyage en Bulgarie pendant l’année 1841, pp. 239, 245
  2. ^ "Delo", Beograd 1896. godine
  3. ^ "Danica", Novi Sad 1864. godine
  4. ^ "Službeni vojni list", Beograd 1894. godine
  5. ^ Gavril Krstović: "Istorija Bulgarska", Carigrad 1869. godine
  6. ^ Kliment Džambazovski: "Kulturno-političke veze Bugara sa Kneževinom Srbijom od početka 19. veka...",
  7. ^ Jevta Popović: "Sveslavije ili Panteon", Budim 1827. godine
  8. ^ Avram Branković: "Karakteristika", Budim 1827. godine
  9. ^ "Otac ili misli čedoljubivog oca", prevod, Karlovac 1832. godine
  10. ^ Grigorije Vozarević: "Basne", Beograd 1833. godine
  11. ^ "Sveta nedelja", enorijski list, Sofija 2015. godine
  12. ^ Džambazovski, navedeno delo
  13. ^ Đorđe Ćirić: "Istorija Aleksandra Velikog cara makedonskog", Beograd 1851. godine
  14. ^ Vasilije Jovanović: "Momčilo vojvoda kralja Dečanskog", Beograd 1853. godine
  15. ^ "Istorija Sindipe filozofa Persijskoga", Beograd 1855. godine
  16. ^ "Povjest o vtorom Vselenskom saboru u Carigradu...", Zemun 1855.

Reference[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Pazardžik na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Пазарџик&oldid=26057181”