Pelazg
Pelazg (antgrč. Πελασγός [Pelasgós]) je u grčkoj mitologiji bilo ime više ličnosti. Zapravo, Pelazg je mitski predak Pelazga, najstarijih stanovnika Grčke, koji su uveli obožavanje dodonskog Zevsa, Hefesta, Kabira i drugih drevnih božanstava. U različitim delovima zemlje koju je ovaj narod naselio, razvile su se različite priče o poreklu Pelazga i njegovim odnosima sa drugim mitskim ličnostima.[1]
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Ime Pelazg ima značenje „drevni“ ili „moreplovac“.[2]
Mitologija[uredi | uredi izvor]
- Prema tradiciji u Arkadiji, koju su zabeležili Pausanija, Higin i Apolodor, bio je prvi stanovnik Arkadije, koji je ili ponikao iz zemlje ili je bio sin Zevsa i Foronejeve kćerke Niobe. Kao njegov otac se pominjao i Arestor i u tom slučaju je Pelazg migrirao u Arkadiju, gde je osnovao grad Parasiju.[1] U Arkadiji je izabran za kralja jer je nadmašivao ostale ljude stasom, lepotom i mudrošću. Svoje podanike je naučio da izgrađuju kolibe, da prave odeću od svinjske kože i da jedu plodove hrasta. Sa Okeanidom Melibejom ili nimfom Kilenom[3] ili Dejanirom[1] je imao sinove Likaona, koji ga je prevazišao u izumima korisnim za ljude[3] i Temena.[4]
- Pominjao se argivski kralj, koji je bio sin starosedeoca Palehtona i koji je pružio utočište Danaju i njegovim kćerkama, Danaidama.[3] Prema nekim izvorima, ovo je ista ličnost kao i prethodni Pelazg, vladar Peloponeza.[4]
- Na Argosu, Pelazg je bio Triopov sin, Jasov, Agenorov i Ksantov brat. Takođe su ga smatrali i Foronejevim sinom i osnivačem grada Argosa na Peloponezu.[1] Njegov otac je možda bio i Perant ili Forbant.[5] Pripisivalo mu se i da je naučio ljude zemljoradnji.[1] Srdačno je ugostio boginju Demetru kada je tražila svoju kćerku Persefonu. Čak joj je podigao i svetilište, gde je sahranjen. Prema njegovoj kćerki Larisi, nazvana je argivska citadela.[3] Njegov sin je bio Hipotoj.[5]
- U Tesaliji, smatran je potomkom argivskog Pelazga.[3] Bio je sin Posejdona i Larise, a otac Hlora i Hemonov deda ili je bio Hemonov otac. Smatran je osnivačem Argosa u Tesaliji.[1] Naime, sa braćom, Ahajem i Ftijom je napustio Peloponez i osvojio Tesaliju, koju su do tada naseljavala divlja plemena. Braća su zemlju podelila na tri dela i svaki je svoj deo nazvao svojim imenom. Zemlja koja je pripala Pelazgu se tako nazivala Pelazgiotida.[3]
- Prema Diodoru, Pelazg je bio sin rečnog boga Asopa i Metope. Nazivao ga je još i Pelagon.[5]
Tumačenje[uredi | uredi izvor]
Prema Robertu Grevsu, Pausanijino tvrđenje da je Pelazg bio prvi čovek, ukazuje da su se tragovi neolitske kulture zadržali do u klasično doba. Naime, Pelazgi su najverovatnije bili neolitski ljudi. Povezanost mita sa Danajem ukazuje da su Pelazgi prihvatili drugi naziv — Danajci, a prema tvrđenju Euripida, koga je navodio Strabon. Podela Peloponeza među braćom podseća na podelu sveta između Zevsa, Posejdona i Hada, te možda opisuje preahajsku podelu Peloponeza.[2]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ Greek Myth Index: Pelasgus Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. januar 2011), Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ^ a b Robert Grevs. 1995. Grčki mitovi. 6. izdanje. Nolit. Beograd.
- ^ a b v g d đ Cermanović-Kuzmanović, A. & Srejović, D. 1992. Leksikon religija i mitova. Savremena administracija. Beograd.
- ^ a b Carlos Parada, 1997. Genealogical Guide to Greek Mythology}- Greek Mythology Link: AUTOCHTHONOUS The Soil's Offspring; Some remembered as autochthons or "Sons of the Soil"
- ^ а б в Carlos Parada, 1997. Genealogical Guide to Greek Mythology Greek Mythology Link: Dictionary; -{Orthus to Perius