Piran
| Piran Piran — Pirano | |
|---|---|
 Panorama Pirana | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Slovenija |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 3.730 |
| — gustina | 83,63 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 31′ 43″ S; 13° 34′ 13″ I / 45.528611° S; 13.570278° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 16 m |
| Površina | 44,6 km2 |
  Piran Piran na karti Slovenije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Tomaž Gantar |
| Veb-sajt | |
| piran.si | |
Piran (sloven. Piran, ital. Pirano) je grad i upravno središte istoimene opštine Piran, koja pripada Obalno-Kraškoj regiji u Republici Sloveniji.
Po poslednjem popisu iz 2002. godine opština Piran imala je 16.330 stanovnika, a cam grad Piran je 2020. imao 3.730 stanovnika.[1]
Piran je veoma poznato turističko odredište u Republici Sloveniji, kako zbog položaja na Jadranu, tako i zbog očuvanog starog gradskog jezgra sa nizom trgova, crkava i palata.
Geografska obeležja[uredi | uredi izvor]
Istorijski centar grada leži na poluostrvu u istoimenom zalivu. S tipičnim mediteranskim uskim kalama i kontradama deli se u dva kvarta: Punta i Marciana (venetski Marzana), Najviša tačka grada, brdo - Monte Mogoron (slovenizovano u Baretovec pri Padni) visoko je 289 metara[2]
Poreklo imena je nesigurno, po nekim naučnicima ono dolazi iz keltskog: "bior-dun" (naselje na brdu). Moguċe je međutim da ime grada dolazi od grčke reči "pyr" (vatra), s obzirom na svetionik koji se nalazi na krajnjem rtu poluostrva.[3]
Grad nalikuje velikom muzeju na otvorenom sa srednjovekovnom arhitekturom i bogatom kulturnom baštinom. Uske kale i kompaktne kuće daju mu svoj poseban šarm. Piran je administrativno središte opštine te i jedno od glavnih turističkih atrakcija slovenačkog dela Istre.
Piran je rodno mesto kompozitora i violinista Đuzepea Tartinija, koji je odigrao važnu ulogu u formiranju kulturne baštine grada. Zbog tog se i glavni gradski trg, danas zove po njemu.
Istorija[uredi | uredi izvor]
U predrimsko doba, brežuljci na području Pirana bili su naseljeni Histrima. Kraj oko Piranskog zaliva i poluostrva postaje deo Rimske Republike između 178. i 177. p.n.e. Propadanje carstva, od 5. veka pa nadalje, i napadi varvara krajem 6. veka, potaknulo je romansko stanovništvo da se povuče u lakše branljiva mesta kao šta su brežuljci, ostrva i poluostrva. To je započelo lokalnu urbanizaciju u 7. veku te pod vizantijskom upravom, čini Piran jako utvrđenim naseljem. Anonimni Ravenjanin prvi put spominje u 7. v. Piran; Piranon (Πιρανόν). Po legendi Piran je, kao i Venecija, utemeljen od Akvilejaca izbjeglih pred Hunima. Po Teopomu i Floriusu Grci su u 4. vijeku p. n. e. osnovali na mjestu Pirana svoje naselje.
Usprkos odbrani, Franci osvajaju Istru 788. i postepeno kao svoje kmetove naseljavaju Slovene u široj regiji. Od 830. do 935. su u sastavu Kraljevstva Italije da bi od 976. do 1040. bili pod Kranjskom, a od 1283. su pod Venecijom sve do 1797, sa izvesnom autonomijom. 1354. i 1379. su pod đenovljanskom opsadom. Grad je najviše živio od trgovine solju (poput Dubrovnika) i doživljava svoj uspon. 1558. kuga je izazvala veliki pomor Piraneza.[4] Od 1814. okupiran je od Austrije pod kojom ostaje do 1918. kada dolazi pod Kraljevinu Italiju u sastavu Julijske Krajine (pokrajina Julija).
Nakon oslobođenja od nacističke okupacije Piran je od 1945. do 1947. bio u Okupacionoj Zoni B Julijske krajine da bi od 1947. do 1954. bio u sastavu Zone B Slobodne Teritorije Trsta. Grad je doživeo veliku promenu strukture stanovništva zbog istarskog egzodusa, 95% romanskih (istrovenetskih) starosedilaca je nakon aneksije ovog dela Istre (tj. Julijske krajine) Sloveniji, tako da su na njihovo mesto useljeni većinom Slovenci.
Ctanovništvo[uredi | uredi izvor]
Gpad doživljava cydbiny Dybpovnika - cmanjenje ctanovnika u ictopijckoj jezgpi:
| Bpoj ctanovnika po godinama[5] | |||
|---|---|---|---|
| 1991 | 2002 | 2011 | 2020 |
| 4.788 | 4.143 | 4.192 | 3.730 |
Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]
Lanjcut- Acqualagna
- Akvileja
- Bjugn
- Kastel Gofredo
- Indijanapolis
- Kesthelj
- Ohrid
Valeta- Venecija
- Vis
- Mangalija
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Prebivalstvo po naseljih, podrobni podatki, Slovenija, 1. januar 2020”. www.stat.si. Pristupljeno 2022-04-03.
- ^ „Občina Piran-Predstavitev”. web.archive.org. 2012-08-13. Arhivirano iz originala 13. 08. 2012. g. Pristupljeno 2022-04-03.
- ^ „Portorož/Portorose - Welcome to the Tourist Association Portorož”. web.archive.org. 2009-12-05. Arhivirano iz originala 05. 12. 2009. g. Pristupljeno 2022-04-03.
- ^ Bassanese, Valentina (2014). Istria slovena e croata. Marco Vertovec, Federica Moro, Alessio Trainiti, Papergraf) (1a ed izd.). Udine: Odòs libreria editrice. ISBN 978-88-96303-26-9. OCLC 898671066.
- ^ „SURS”. www.stat.si. Pristupljeno 2022-04-03.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
