Pruska (oblast)

Pruska ili Prusija (nem. Preußen, lat. Borussia, Prutenia) je prvobitno bilo područje naseljeno od baltičkog plemena Prusa, kasnije zemlja Tevtonskog reda, a od 16. veka vojvodstvo poljskih vazala Hoencolerna, koje je 1618. stupilo u personalnu uniju s Brandenburškom krajinom. Nakon Švedske pobede u ratu protiv Poljske 1660. godine, Istočna Pruska je dobila suverenitet, a od 1701. cela zemlja postoji kao samostalna kraljevina. Od 1871. do 1945. bila je deo Nemačkog carstva, a 1947. je prestala da postoji odlukom Saveznika.

Opšte[uredi | uredi izvor]

Naziv Pruska, u kasnom srednjem veku, odnosio se samo na područje između Zapadnog Pomorja i pokrajine Kurland (zapadni deo današnje Letonije), koje odgovara kasnijim nemačkim pokrajinama Zapadna Pruska (nem. Westpreußen) i Istočna Pruska (nem. Ostpreußen). Od 1466. do 1772. regija je bila deljena između Poljske i Tevtonskog reda, odnosno pruskih vladara iz dinastije Hoencolern (Hohenzollern).

U 18. veku, ime Pruska postupno počinje da se koristi kao naziv za sve zemlje pod vlašću dinastije Hoencolern, uključujući i teritoriju unutar granica Svetog rimskog carstva. Nakon 1866. Kraljevina Pruska se, anektiranjem susednih državica, proširila na gotovo celu sjevernu Nemačku, pa je površinski zauzimala oko dve trećine tadašnjeg Carstva. Tokom vremena pruske prestolnice su bile Kenigsberg, Potsdam i Berlin.

Moć i ugled Pruske su znatno porasli tokom 18. veka, za vreme vladavine Fridriha II Velikog (1740—1786). Tada se uzdigla kao druga nemačka država po moći (odmah iza Austrije) i kao peta velika sila Evrope. U 19. veku, pod vođstvom kancelara Ota fon Bizmarka, Pruska se našla kao predvodnica malonemačkog plana ujedinjenja i temelj novonastalog Nemačkog carstva.

Pruske nacionalne boje su crna i bela, a potiču od odela vitezova Tevtonskog reda koji su na belim ogrtačima imali crne krstove. U kombinaciji sa crvenom i belom (bojama hanzeatskih gradova Bremena, Hamburga i Libeka) 1867. nastala je crno-belo-crvena trgovačka zastava Severnonemačkog saveza koja je 1871. postala zastava Nemačkog carstva (crvena je tada intepretirana kao carska boja). Pruski nacionalni moto od vremena reformacije bio je „Suum cuique“ (nem. Jedem das Seine, srp. свакоме своје).