Rasim Delić

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Rasim Delić
Rasim Delić na suđenju
Lični podaci
Datum rođenja(1949-02-04)4. februar 1949.
Mesto rođenjaČelić, FNR Jugoslavija
Datum smrti16. april 2010.(2010-04-16) (61 god.)
Mesto smrtiVisoko, Bosna i Hercegovina
Vojna karijera
VojskaJNA
ARBiH

Rasim Delić (Čelić, 4. februar 1949 — Visoko, 16. april 2010) bio je general Armije Republike Bosne i Hercegovine i drugi načelnik Generalštaba Armije RBiH, ratni komandant za vrijeme rata u BiH i ratni zločinac. Dana 15. septembra 2008. godine je osuđen pred Haškim tribunalom za ratne zločine za vrijeme rata u BiH, na 3 godine zatvora.[1]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rasim Delić je rođen od oca Rašida u Čeliću, u opštini Lopare (Čelić danas predstavlja zasebnu opštinu). 1. oktobra 1967. godine, sa svojih 18 godina, Delić se upisao na Vojnu akademiju Kopnene vojske i istu završio 31. jula 1971. Iste godine je stupio u službu JNA.[2] Tokom 1970-ih i 1980-ih godina, bio je na dužnosti u različitim artiljerijskim jedinicama JNA:

  • Komandant artiljerijske divizije (od 15. oktobra 1980. do 20. septembra 1984)
  • Načelnik štaba i zamjenik komandanta mješovitog artiljerijskog puka (od 21. septembra 1984. do 27. avgusta 1985)
  • Komandant mješovitog artiljerijskog puka (od 28. avgusta 1985. do 31. avgusta 1988. i od 1. avgusta 1989. do 15. jula 1990). U međuvremenu je, 22. decembra 1987, unaprijeđen u čin potpukovnika.
  • Pomoćnik načelnika odjeljenja za operativno-nastavne poslove u Komandi 4. korpusa JNA u Sarajevu (od 16. jula 1990. do 13. aprila 1992)

Dana 13. aprila 1992. godine, zvanično je zatražio otpust iz Jugoslovenske narodne armije i stupio u snage Teritorijalne odbrane BiH (TO BiH). TO BiH je u to vrijeme počela da se zalaže za otcjepljenje BiH od Jugoslavije. Rasimu Deliću je 16. aprila 1992. naređeno da napusti Sarajevo i on je u Visokom počeo, sa grupom oficira, da organizuje TO Srednje Bosne, na čijem je on bio čelu. Od 12. maja 1992. je postao član Glavnog štaba TO i službeno zadužen za organizovanje i komandovanje oružanim borbenim dejstvima na teritorijama opština Fojnica, Kreševo, Kiseljak, Visoko, Ilijaš, Vogošća, Breza, Vareš i Olovo.[2]

Kada su 20. maja 1992. snage TO postale Armija Bosne i Hercegovine, Rasim Delić je postavljen za vršioca dužnosti načelnika Odjeljenja za operativno planiranje i obuku ARBiH, po naređenju Sefera Halilovića. Sefer Halilović je tada bio načelnik Glavnog štaba, ali je on bio potčinjen Rasimu Deliću.[2]

U junu 1993. Rasim Delić je, uz Aliju Izetbegovića i Ejupa Ganića, bio jedan od članova Predsjedništva koji su bojkotovali mirovne pregovore u Ženevi.[2]

Rasim Delić je napustio svoj položaj zapovjednika Zajedničke komande Vojske FBiH 1. septembra 2000. Ranije iste godine, to je najavio lično predsjedavajući Predsjedništva Bosne i Hercegovine Alija Izetbegović 29. februara.[2]

Ratni zločini[uredi | uredi izvor]

Polovinom 1992. godine u BiH su iz inostranstva počeli pristizati muslimanski vojnici koji su sebe nazivali mudžahedinima (svetim ratnicima po „Kuranu“) i čiji je cilj bio boriti se protiv neprijatelja Muslimana u Bosni i Hercegovini (naroda koji je kasnije promijenio ime u Bošnjaci). Njima je komandovao Abu Haris, poznat i kao dr Abu Harit al Libi. Do novembra 1992. oni su nastupali samostalno, ali su 19. novembra 1992. uključeni u 7. muslimansku brdsku brigadu i druge jedinice Trećeg korpusa ARBiH. Oni su učestvovali u akcijama ovih jedinica a povremeno i predvodili cio Treći korpus ARBiH.[2] Do početka juna 1993. godine, najmanje 60 bosanskih Muslimana se priključilo inostranim mudžahedinima.[2] Rasim Delić je naredne, 1993. godine, 13. avgusta naredio da se obrazuje poseban odred „El Mudžahid“ koji će okupljati mudžahedine i biti potčinjen Trećem korpusu ARBiH. Kao komandant Glavnog štaba, Rasim Delić je bio najviši vojni oficir ARBiH koji je bio podređen samo Predsjedništvu BiH. U njegovu komandnu odgovornost su spadali i Drugi i Treći korpus (koji je obuhvatao jedinice „El Mudžahid“) koji su imali svoje komandante i komandni kadar koji su svi bili potčinjeni direktno njemu.

Jedinice „El Mudžahid“, koje su bile pod njegovom komandom, za vrijeme rata u BiH su izvršile brojne ratne zločine i nečovječno postupanje prema srpskim i hrvatskim vojnicima, uglavnom zarobljenicima, među kojima su i sljedeći:[3][4]

  • 8. juna 1993. godine, istog dana kada je Delić imenovan za komandanta Glavnog štaba, Armija RBiH je uhapsila 200 vojnika hrvatske nacionalnosti u okršajima u i oko sela Maline. Zarobljenima je bilo naređeno da krenu put sela Mehurići, nekoliko kilometara od Malina. Uz oružanu pratnju, blizu sela Poljanice, susrela ih je grupa od oko 10 mudžahedina i preuzela 35-40 zarobljenika naređujući im da krenu nazad ka Malinama. Uskoro im se pridružila još jedna, manja, grupa Hrvata koji su zarobljeni u Malinama. Svima je naređeno da stanu u vrstu nakon čega je na njih otvorena vatra. Svi preživjeli su dokrajčeni metkom u glavu. Po optužnici Međunarodnog tužioca, Rasim Delić je bio obaviješten o ovim zločinima ali nije preuzeo neophodne mjere da kazni počinioce.
  • 21. juna 1995. godine, dva vojnika Vojske Republike Srpske (VRS) su zarobljena i odmah potom obezglavljena[3] od strane pripadnike Armije RBiH. Po optužnici, i drugi srpski zarobljenici, zarobljeni istog dana, su doživjeli mučenja, uključujući prebijanja i odvedeni u logor u Kamenici. Još jednom vojniku, Gojku Vujičiću, je odsječena glava 24. jula 1995. Druge zarobljenike su tjerali da poljube odsječenu glavu koja je bila postavljena u prostoriji u kojoj su bili držani. U logoru u Kamenici su primjenjivane razne vrste prebijanja i mučenja. Na nekim vojnicima su korišteni elektrošokovi a drugima su nanošeni „strašni bolovi tako što su im na noge stavljana gumena crijeva sa zrakom pod visokim pritiskom“[2]
  • 11. septembra 1995. godine, oko 60 vojnika VRS je zarobljeno i tri žene i svi su bili prebačeni u logor u Kamenici. Svih 60 se kasnije vodilo kao nestalo i pretpostavlja se da su mrtvi. Optužnica tvrdi da su spomenute tri žene bile podvrgnute nasilju, konkretno silovanju. Sve tri su oslobođene 15. novembra 1995.
  • Još jedna grupa od 10 vojnika Vojske Republike Srpske je zarobljena 10. septembra 1995. godine. Svi su bili podvrgnuti surovom mučenju u periodu od 12 dana.

Rasim Delić se po optužnici teretio da je znao da mudžahedini i vojnici Armije RBiH imaju ozbiljne namjere da počine dotične zločine protiv zarobljenika i civila i da je logor u Kamenici služio kao mjesto gdje su se oni sprovodili, kao i da je znao da su vojnici iz odreda „El Mudžahid“ skloni nasilju, pogotovu nad zarobljenicima, kao i da oni upravljaju logorom „Kamenica“[2], ali da nije preuzeo ništa da ove zločine spriječi.

3. marta 2005. godine, nakon što se dobrovoljno predao Haškom tribunalu, Rasim Delić se izjasnio da nije kriv ni po jednoj tački optužnice. Optužnica je glasila:

Ubistvo, okrutno postupanje i silovanje (kršenja zakona i običaja ratovanja)

  • Rasim Delić nije preduzeo nužne i razumne mjere da kazni počinioce pogubljenja zarobljenih Hrvata i vojnika HVO-a koji su se predali u selima Maline i Bikoši u opštini Travnik u srednjoj Bosni i Hercegovini
  • Nije preduzeo nužne i razumne mjere da spriječi mučenje, premlaćivanja, ubistva i odrubljivanja glava koje su počinili njegovi potčinjeni u zatočeničkom objektu za zarobljene vojnike Vojske Republike Srpske - logoru Kamenica koji se nalazio u dolini Gostovići, pokraj rijeke Gostovići, oko 10 kilometara južno od Zavidovića u srednjoj Bosni i Hercegovini.
  • Nije preduzeo nužne i razumne mjere da spriječi silovanje tri žene koje su izvršili njegovi potčinjeni u logoru Kamenica.
    — Pregled optužnice protiv Rasima Delića pred Haškim tribunalom[5]

Tužilaštvo Haškog tribunala je izvelo 64 svjedoka, a odbrana 13 svjedoka.

Presuda[uredi | uredi izvor]

Dana 15. septembra 2008. godine, nakon oko 11 mjeseci suđenja, Pretresno vijeće Haškog tribunala je donijelo presudu za slučaj „Rasim Delić“. Delić je u međuvremenu dva puta bio puštan na privremenu slobodu u BiH, prvi put u maju 2005. godine[6] i drugi put u novogodišnjoj pauzi Haškog tribunala 11. decembra 2007.[6] Tužioci nisu imali zamjerke na ove odluke suda[6]. U drugom navratu, Delić je dobio mjesec dana slobode, od 11. decembra do 11. januara. Tom prilikom Delić je razgovarao sa Harisom Silajdžićem zbog čega je smješten u kućni pritvor - optužen je da je sa Silajdžićem pričao o svom slučaju, što je bilo zabranjeno, a on je tvrdio da je s njim pričao o porodici i prijateljima.[7]

Tužilac je tražio zatvorsku kaznu od 15 godina, a odbrana je tražila oslobođenje jer njegova krivica nije dokazana. Branioci su tvrdili da u kritično vrijeme Delić nije imao kontrolu nad mudžahedinima i da nije mogao spriječiti i kazniti zločine[8]

Sud je, međutim, zaključio da Delić nije kriv za zločine nad Hrvatima u selu Maline, jer je baš tog dana tek stupio na mjesto komandanta Armije RBiH. Takođe je oslobođen optužbe za okrutno postupanje i ubistvo u selu Kesten i logoru Kamenica, kada su mudžahedini ubili jednog srpskog starca, 52 srpska vojnika i mučili još 10 njih. Proglašen je krivim samo za jednu tačku optužnice (3 incidenta mudžahedina u periodu između 1993. i 1995. godine) a po ostalim tačkama je oslobođen krivice. Iako je i za ostale zločine dokazano da su počinjeni od strane mudžahedina i vojnika ARBiH, a većinom glasova i da je Delić imao efektivnu kontrolu nad tom jedinicom, sudije su ipak zaključile, na osnovu razmotrenih dokaza, da Delić nije znao niti mogao znati za ubistva zarobljenika, te ih nije mogao ni spriječiti.[8][9]

Rezultat suđenja bila je zatvorska kazna od 3 godine za Delića.[8][1][9] Od određene zatvorske kazne će se oduzeti 448 dana koje je već proveo u pritvoru.[8]

Reakcije na presudu[uredi | uredi izvor]

  • Portparolka Haškog tužilaštva Olga Kavran je najavila da će tužilaštvo o žalbi na presudu Deliću odlučiti kada bude proučilo presudu.[10]
  • Premijer Republike Srpske Milorad Dodik je izjavio da je Haški sud ovakvom presudom još jednom dokazao da je pravda za srpske žrtve iz građanskog rata u BiH „zaista nedostižna“[11] kao i da je presuda urušila i minimum srpskog povjerenja u pravičnost Haškog tribunala, koji je, praktično, izgubio sav legitimitet kad je srpski narod u pitanju.[11][8]
  • Iz HDZ BiH je saopšteno da je „neugodno iznenađena presudom Haškog suda koji je sramotno niskom kaznom osudio bivšeg načelnika Glavnog štaba Armije RBiH, generala Rasima Delića“.[10]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Herald Tribjun: „Rasim Delić dobija 3 godina zatvora“ (engl. Rasim Delic gets 3 years in prison, Pristupljeno 15. 9. 2008.)
  2. ^ a b v g d đ e ž z Optužnica protiv Rasima Delića i kratki biografski podaci u dokumentaciji Haškog tribunala. (cio tekst)
  3. ^ a b Optužnica međunarodnog tužioca za ratne zločine na području bivše Jugoslavije koja je potvrđena i osuđena pred Haškim tribunalom: „Trajal voč“ (Trial Watch): Profil Rasima Delića skupa sa grubim opisom najvećih zločina Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. oktobar 2008), Pristupljeno 9. 4. 2013.
  4. ^ Blic: „Rasim Delić osuđen na 3 godine“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. decembar 2008), Pristupljeno 9. 4. 2013.
  5. ^ Zvanična stranica Ujedinjenih nacija
  6. ^ a b v B92: Delić pušten na privremenu slobodu, Pristupljeno 9. 4. 2013.
  7. ^ B92: Deliću određen kućni pritvor u BiH, Pristupljeno 9. 4. 2013.
  8. ^ a b v g d MTS Mondo: „Rasimu Deliću tri godine“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. septembar 2008), Pristupljeno 9. 4. 2013.
  9. ^ a b Danas. rs: „Rasim Delić osuđen na tri godine zatvora“ Arhivirano 2013-01-13 na sajtu Archive.today, Pristupljeno 9. 4. 2013.
  10. ^ a b B92: Rasimu Deliću tri godine zatvora, Pristupljeno 9. 4. 2013.
  11. ^ a b Rojters: Rasimu Deliću 3 godine, Pristupljeno 9. 4. 2013.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Rasim Delić na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Расим_Делић&oldid=27547498”