Rat u Avganistanu (2001—2021)
| Rat u Avganistanu (2001—2021) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo rata protiv terorizma | |||||||||||
 Ratni prizori | |||||||||||
| |||||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||||
 NATO Avganistan ISAF |
 Talibani Al Kaida 055 Brigade IMU TNSM ETIM | ||||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||||
 Dejvid Petrus Tomi Frenks Barak Obama Toni Bler Hamid Karzaj Angela Merkel Đuzepe Konte |
Osama Bin Laden † Muhamed Omar Aktar Mansur † Hibatula Akundžada Abdul Gani Baradar Ajman al Zavahiri Jalaludin Hakani | ||||||||||
| Jačina | |||||||||||
|
90.000 NATO vojnika 380.000 avganistanskih vojnika |
Talibani 60.000 HIG 1.500—2.000 Al Kaida 50—100 | ||||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||||
|
Avganistanske snage bezbednosti: |
Taliban: 60.000–65.000+ ubijeno ISIL–KP: 2.400+ ubijeno | ||||||||||
| Civilno stanovništvo: 38.480+ ubijeno | |||||||||||
Rat u Avganistanu je vojni sukob između koalicije zemalja predvođenih Sjedinjenim Državama i Ujedinjenim Kraljevstvom i radikalnih islamista predvođenih Talibanima i Al Kaidom.[1][2] Rat je počeo 7. oktobra 2001. kao odgovor na terorističke napade 11. septembra 2001. na Njujork i Vašington.
Cilj invazije je bio da se pronađu Osama bin Laden i drugi visoki pripadnici Al Kaide, da se uništi njena organizacija i da se ukloni talibanski režim u Avganistanu koji je pružao pomoć i utočište Al Kaidi. Rat ima osnovu u Bušovoj doktrini po kojoj Sjedinjene Američke Države neće praviti razliku između terorističkih organizacija i država i vlada koje ih podržavaju.
Tokom ovog rata vodile su se dve vojne operacije kako bi se uspostavila kontrola nad državom, operacija Trajna sloboda i operacija Slobodina straža. Operacija Trajna sloboda se završila 28. decembra 2014.[3] da bi operacija Slobodina straža počela 1. januara 2015. godine.[4]
Takođe je postojala operacija Međunarodnih snaga za bezbednosnu pomoć, koju je pokrenuo Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija krajem decembra 2001. kako bi se osigurao Kabul i okolina. NATO je preuzeo kontrolu nad ovim snagama 2003. godine. SAD i Ujedinjeno Kraljevstvo izvodili su kampanje bombardovanja, dok je kopnene snage za vojne operacije prvenstveno pružala avganistanska Severna alijansa, koja se završila sa operacijom Trajna sloboda.
Početni napad koalicionih snaga je uklonio talibane sa vlasti, ali talibanske snage su od tada ojačale. Rat je imao manje uspeha u sprečavanju aktivnosti Al Kaide nego što je očekivano. Od 2006. stabilnost Avganistana su ugrozili pojačana aktivnost talibanskih pobunjenika, rekordno visoki nivo ilegalne proizvodnje droge i labava vlada koja ima ograničenu kontrolu u područjima izvan Kabula.
U ratu više desetine hiljada ljudi je poginulo. Od početka rata do sredine 2016. godine, procenjuje se da je preko 111.442 ljudi je poginulo, a 116.603 povređeno.[5]
Ofanziva Talibana i savezničkih militantnih grupa, među kojima je i Al-Kaida, protiv Vlade Avganistana i njenih saveznika počela je 1. maja 2021. godine,[6][7] istovremeno s povlačenjem većine trupa SAD iz Avganistana.[8]
Tokom prva tri meseca ofanzive, Talibani su znatno napredovali u seoskim područjima povećavajući broj okruga koje kontrolišu sa 73 na 223 i postepeno izolujući urbana središta. Počevši od 6. avgusta, Talibani su zauzeli dvadeset devet od trideset četiri provincijske prestonice Avganistana, među kojima su i Kandahar i Herat,[9][10] a zaključno s 10. avgustom kontrolisali su 65% površine zemlje.[11]
Ofanziva je poznata po brzim teritorijalnim dobicima Talibana[7][11] i po domaćim i međunarodnim posledicama.[12] Dana 10. avgusta, američki zvaničnici su procenili da bi glavni grad Avganistana Kabul mogao pasti pod Talibane u roku od 30 do 90 dana.[13] Dana 15. avgusta, Associated Press je izvestio da su Talibani stigli do Kabula i da čekaju „prenos” vlasti.[14] Istog dana grad se uveče predao Talibanima koji su ušli u predsedničku palatu, a predsednik države Ašraf Gani je pobegao avionom u susedni Uzbekistan, a potom emigrirao u Oman.[15] Talibani četiri dana kasnije proglašavaju Islamski Emirat Avganistan na 102 godišnjicu nezavisnosti. Dana 30. avgusta poslednji kontigent američkih trupa povukao se iz Avganistana i predao je međunarodni aerodrom u Kabulu u ruke Talibanima čime je dvadesetogodišnji rat završen[16].
Pre početka rata[uredi | uredi izvor]
Poreklo građanskog rata u Avganistanu[uredi | uredi izvor]
Politički poredak Avganistana počeo je da se ruši 1970-ih. Prvo, Mohamed Daud Kan je preuzeo vlast u julskom državnom udaru 1973. godine, kada je monarhija svrgnuta u korist republike. Daud Kan je pet godina kasnije ubijen u Saurskoj revoluciji aprila 1978, puču u kome je Narodna demokratska partija Avganistana (PDPA) preuzela kontrolu nad vladom[17]. PDPA se zalagala za socijalističku transformaciju ukidanjem dogovorenih brakova, promovisanjem masovne pismenosti i reformom vlasništva nad zemljom. Ovo je potkopalo tradicionalni plemenski poredak i izazvalo protivljenje širom ruralnih područja. Potiskivanje PDPA-e naišlo je na otvorenu pobunu, uključujući i ustanak Herata 1979. godine. PDPA su bile pogođene unutrašnjim razlikama u vođstvu, a na njih je uticao unutrašnji udar 11. septembra 1979. godine, kada je Hafizulah Amin svrgnuo Nur Muhameda Tarakija. Sovjetski Savez, osetivši slabost PDPA, vojno je intervenisao tri meseca kasnije, da svrgne Amina i instalira drugu frakciju PDPA koju vodi Babrak Karmal.
Ulazak sovjetskih snaga u Avganistan u decembru 1979. pojačao je Hladni rat[18] i naterao sovjetske rivale, Sjedinjene Države, Pakistan, Saudijsku Arabiju i Kinu da podrže pobunjenike koji se bore protiv Demokratske Republike Avganistan koju podržava Sovjetska Republika. Za razliku od sekularne i socijalističke vlade, koja je kontrolisala gradove, verski motivisani mudžahedini su vladali u većini sela. CIA je radila sa pakistanskim među-službenim obaveštajnim službama na pružanju inostrane podrške mudžahedinima. Rat je takođe privukao arapske dobrovoljce poznate pod imenom "Avganistanski Arapi", uključujući Osamu bin Ladena.
Nakon povlačenja sovjetske vojske iz Avganistana u februaru 1989. godine, režim PDPA pod Mohamedom Nadžibulahom trajao je do 1992. godine, kada je raspadom Sovjetskog Saveza režim lišen pomoći, a prebjeg uzbekistanskog generala Abdula Rašida Dostuma očistio je prilaz Kabulu. Pošto je politička pozornica očišćena od socijalista, ratni komandanti, od kojih su neki bili islamisti, borili su se za vlast.
Rat u Avganistanu (1989 — 1992)[uredi | uredi izvor]
Od 1992. godine, komandant mudžahida Burhanudin Rabani zvanično je postao predsednik Islamske države Avganistan, ali se morao boriti protiv drugih vojskovođa za kontrolu nad Kabulom. Krajem 1994. godine, Rabanijev ministar odbrane, Ahmad Šah Masud, pobijedio je Hekmatiar u Kabulu i okončao tekuće bombardovanje glavnog grada[19][20][21]. Masud je pokušao da pokrene nacionalni proces u celoj zemlji sa ciljem nacionalne konsolidacije[traži se izvor]. Drugi vojskovođe, uključujući Ismaila Kana na zapadu i Dostuma na severu, zadržali su svoje feude[traži se izvor].
1994. godine Muhamed Omar, pripadnik mudžahida koji je predavao u pakistanskoj medresi, vratio se u Kandahar i osnovao talibanski pokret. Njegovi sledbenici bili su studenti religije poznati kao Talibi i nastojali su da okončaju ratobornost strožim pridržavanjem šerijata. Do novembra 1994. talibani su zauzeli celu provinciju Kandahar. Oni su odbili vladinu ponudu da se pridruže koalicionoj vladi i krenuli su ka Kabulu 1995. godine[22].
Talibanski Emirat protiv Severne alijanse[uredi | uredi izvor]
Rane pobede Talibana 1994. godine praćene su nizom skupih poraza[23]. Pakistan je „pružao snažnu podršku“ talibanima[24][25]. Analitičari kao što je Amin Saikal opisali su da se grupa razvila u posredničku silu za regionalne interese Pakistana, što su talibani poricali[24]. Talibani su početkom 1995. počeli granatirati Kabul, ali ih je Masud vratio nazad[20][26].
Dana 27. septembra 1996, talibani su, uz vojnu podršku Pakistana i finansijsku podršku Saudijske Arabije, zauzeli Kabul i osnovali Islamski emirat Avganistan[27]. Oni su nametnuli svoje fundamentalističko tumačenje islama u područjima pod njihovom kontrolom, izdavši edikte koji zabranjuju ženama da rade izvan kuće, pohađaju školu ili napuštaju svoje domove osim u pratnji muškog rođaka. Prema pakistanskom stručnjaku Ahmedu Rašidu, "između 1994. i 1999. godine, procenjuje se da je 80.000 do 100.000 Pakistanaca treniralo i borilo se u Avganistanu" na strani talibana[28][29].
Masud i Dostum, bivši neprijatelji, stvorili su Ujedinjeni front protiv talibana, Severnu alijansu[30][31]. Pored Masoudovih tadžikistanskih snaga i Dostumovih Uzbeka, Ujedinjeni front je uključivao frakcije Hazare i paštunske snage pod vođstvom komandanata poput Abdul Haka i Hadži Abdul Kadira. Abdul Hak je takođe okupio brojne odmetnute paštunske talibane[32]. Obojica su pristali da rade zajedno sa izgnanim avganistanskim kraljem Zahir Šahom[29]. Severna alijansa je dobila različite stepene podrške od Rusije, Irana, Tadžikistana i Indije. Talibani su zauzeli Mazar-i-Šarif 1998. godine i oterali Dostuma u egzil.
Prema Ujedinjenim nacijama (UN), pokušavajući da učvrste kontrolu nad severnim i zapadnim Avganistanom, talibani su izvršili sistematske masakre nad civilima. Zvaničnici UN -a su izjavili da je bilo "15 masakra" između 1996. i 2001. godine, Talibani su posebno ciljali šiitske Hazare[33][34]. Kao odmazdu za pogubljenje 3.000 talibanskih zarobljenika od strane uzbekistanskog generala Abdul Malika Pahlavana 1997. godine, talibani su pogubili oko 4.000 civila nakon što su 1998. zauzeli Mazar-i-Šarif[35][36].
Bin Ladenova brigada 055 bila je odgovorna za masovna ubistva avganistanskih civila[37]. U izveštaju Ujedinjenih nacija citirani su očevici u nekim selima koji opisuju „arapske borce koji nose dugačke noževe koji se koriste za prerezivanje grla i skidanje kože ljudima“[33][34].
Do 2001. godine talibani su kontrolisali čak 90% Avganistana sa Severnom alijansom ograničenom na severoistočni ugao zemlje. Uz talibanske snage borilo se oko 28.000–30.000 Pakistanaca (obično i Paštuna) i 2.000–3.000 militanata Al-Kaide[22][37][38][39]. Mnogi Pakistanci su regrutovani iz medresa[37]. Dokument američkog Stejt departmenta iz 1998. potvrdio je da su "20–40 odsto [redovnih] talibanskih vojnika Pakistanci". U dokumentu se navodi da jedan broj roditelja tih pakistanskih državljana "ne znaju ništa o vojnoj umešanosti svoje dece u talibanskom pokretu sve dok njihova tela ne budu vraćena u Pakistan". Prema izveštaju Stejt departmenta SAD i izveštajima Hjuman rajts voč-a, drugi pakistanski državljani koji se bore u Avganistanu bili su redovni vojnici, posebno iz Pograničnog korpusa, ali i iz pakistanske vojske koji su pružali direktnu borbenu podršku[25][40].
Al Kaida[uredi | uredi izvor]
U avgustu 1996. Bin Laden je bio prisiljen da napusti Sudan i stigao je u Džalalabad, Avganistan. On je osnovao svoju međunarodnu mrežu Al Kaide krajem 1980-ih kako bi podržao rat mudžahedina protiv Sovjeta, ali se razočarao sukobima među vojskovođama. Približio se muli Omaru i preselio operacije Al Kaide u istočni Avganistan, sigurno utočište jer je bio pod zaštitom tamošnjih talibana[41].
Komisija od 11. septembra u SAD je otkrila da je pod talibanima Al Kaida bila u stanju da koristi Avganistan kao mesto za obuku i indoktrinaciju boraca, uvoz oružja, koordinaciju sa drugim džihadistima i planiranje terorističkih akcija[42]. Iako je Al Kaida održavala svoje kampove u Avganistanu, ona je takođe podržavala kampove za obuku drugih organizacija. Procenjuje se da je 10.000 do 20.000 ljudi prošlo kroz ove objekte pre 11. septembra, od kojih je većina poslata u borbu za talibane protiv Ujedinjenog fronta. Manji broj je uveden u Al-Kaidu[43].
Nakon što su avgusta 1998. godine bombaški napadi na američke ambasade u Keniji i Tanzaniji povezani sa bin Ladenom, predsednik Bil Klinton naredio je raketne napade na militantne kampove za obuku u Avganistanu. Američki zvaničnici pritisli su talibane da predaju bin Ladena. Međunarodna zajednica je 1999. godine uvela sankcije talibanima, pozivajući na predaju bin Ladena. Talibani su u više navrata odbijali ove zahteve.
Paravojni timovi Odeljenja za posebne aktivnosti Centralne obaveštajne agencije (CIA) bili su aktivni u Avganistanu devedesetih godina u tajnim operacijama lociranja i ubistva ili hvatanja Osame bin Ladena. Ovi timovi su planirali nekoliko operacija, ali nisu dobili nalog od predsednika Klintona. Njihovi napori izgradili su odnose sa avganistanskim liderima koji su se pokazali bitnim u invaziji 2001[44].
Promena američke politike prema Avganistanu[uredi | uredi izvor]
Tokom Klintonove administracije, SAD su bile naklonjene Pakistanu i do 1998-1999 nisu imale jasnu politiku prema Avganistanu. Na primer, 1997. godine Robin Rafel iz američkog Stejt departmenta rekao je Masudu da se preda talibanima. Masud je odgovorio da će, sve dok bude kontrolisao područje veličine šešira, nastaviti da ga brani od talibana[22]. Otprilike u isto vreme, visoki spoljnopolitički zvaničnici u Klintonovoj administraciji odleteli su u severni Avganistan kako bi pokušali da ubede Ujedinjeni front da ne iskoristi priliku da ostvari ključne uspehe protiv talibana. Oni su insistirali da je vreme za prekid vatre i embargo na oružje. U to vreme, Pakistan je započeo „avio-prevoz nalik Berlinu za snabdevanje i ponovno opremanje talibana“, finansiran saudijskim novcem[45].
Politika SAD prema Avganistanu se promenila nakon bombardovanja američke ambasade 1998. Nakon toga, Osama bin Laden je optužen za svoje učešće u bombaškim napadima na ambasadu. 1999. i SAD i Ujedinjene nacije donijele su sankcije protiv talibana putem Rezolucije 1267 Vijeća sigurnosti Ujedinjenih nacija, u kojoj se od talibana traži da predaju Osamu bin Ladena radi suđenja u SAD i zatvore sve terorističke baze u Avganistanu[46]. Jedina saradnja između Masuda i SAD -a u to vrijeme bila je pokušaj CIA-e da pronađe bin Ladena nakon bombardovanja 1998[47]. SAD i Evropska unija nisu pružile podršku Masudu u borbi protiv talibana.
Do 2001. u toku je promena politike koju su tražili službenici CIA-e koji su poznavali Masuda[48]. Advokati CIA-e, sarađujući sa oficirima u Odseku za Bliski istok i Protuterorističkom centru, počeli su da sastavljaju službeni nalaz za potpis predsednika Džordža Buša mlađeg, odobravajući tajni program delovanja u Avganistanu. Bio bi to prvi u deceniji koji je pokušao da utiče na tok avganistanskog rata u korist Masuda[49]. Ričard A. Klark, predsedavajući Grupe za borbu protiv terorizma pri Klintonovoj administraciji, a kasnije i zvaničnik u Bušovoj administraciji, navodno je predstavio plan dolasku Bušove savetnice za nacionalnu bezbednost Kondolize Rajs u januaru 2001.
Promena američke politike izvršena je u avgustu 2001[49]. Bušova administracija složila se oko plana za početak podrške Masudu. Sastanak najviših zvaničnika nacionalne bezbednosti složio se da će talibanima biti stavljen ultimatum da predaju bin Ladena i druge operativce Al Kaide. Ako bi talibani odbili, SAD bi pružile prikrivenu vojnu pomoć antitalibanskim grupama. Ako obe te opcije ne uspeju, "poslanici su se složili da će Sjedinjene Države nastojati da sruše talibanski režim direktnijim delovanjem"[50].
Atentat na Ahmada Šaha Masuda uoči 11. septembra[uredi | uredi izvor]
Ahmad Šah Masud bio je jedini vođa Ujedinjenog fronta (Sjeverne alijanse) u Avganistanu 2001. U područjima pod svojom kontrolom, Masud je uspostavio demokratske institucije i potpisao Deklaraciju o pravima žena. Zbog toga je jedan broj civila pobegao u područja pod njegovom kontrolom[51][52][53]. Ukupno se procenjuje da milion ljudi beži iz talibana[54].
Krajem 2000. godine, Masud je pozvao neke druge vođe avganistanskih plemena na džirgu u severnom Avganistanu „radi rešavanja političkih previranja u Avganistanu“[55]. Među prisutnima su bili paštunski nacionalisti, Abdul Hak i Hamid Karzai[56]. Početkom 2001. Masud i nekoliko drugih avganistanskih lidera obratili su se Evropskom parlamentu u Briselu, tražeći od međunarodne zajednice da pruži humanitarnu pomoć. Avganistanski izaslanik je ustvrdio da su talibani i Al Kaida uveli "vrlo pogrešnu percepciju islama" i da bez podrške Pakistana i Osame bin Ladena talibani neće moći da održe svoju vojnu kampanju još godinu dana. Massoud je upozorio da su njegove obavještajne službe prikupile informacije o skorom napadu velikih razmjera na tlo SAD[56][57].
Dana 9. septembra 2001, dva Alžirca koji govore francuski govoreći da se predstavljaju kao novinari ubili su Masuda u samoubilačkom napadu u avganistanskoj provinciji Takhar. Dvojica počinilaca kasnije su navodno bili članovi Al Kaide. Oni su intervjuisali Masuda pre nego što su aktivirali bombu skrivenu u njihovoj video kameri[58][59]. Obojicu navodnih ljudi Al-Kaide kasnije su ubili Masudovi stražari. Masud je izgubio život na putu helikopterom do bolnice preko granice u Tadžikistanu[60]. Njegovoj sahrani u rodnoj dolini Panjšir prisustvovalo je na hiljade ljudi[61].
Napadi 11. septembra 2001.[uredi | uredi izvor]
Ujutro 11. septembra 2001, ukupno 19 arapskih muškaraca - od kojih je 15 iz Saudijske Arabije - izvelo je četiri koordinirana napada u Sjedinjenim Državama. Oteta su četiri komercijalna putnička aviona[62][63]. Otmičari-članovi ćelije Al Kaide u Hamburgu namerno su naleteli na dva aviona u tornjeve bliznakinje Svetskog trgovinskog centra u Njujorku, ubivši sve u avionu i više od 2.000 ljudi u zgradama[64]. Obje zgrade su se srušile u roku od dva sata od oštećenja nastalih u sudaru, uništavajući obližnje zgrade i oštećujući druge. Otmičari su srušili treći avion u Pentagon u Arlingtonu u Virdžiniji, nedaleko od Vašingtona. Četvrti avion se srušio na polje u blizini Šanksvilea, u ruralnoj Pensilvaniji, nakon što su neki njegovi putnici i posada pokušali da preuzmu kontrolu nad avionom, koji je otmičari su se preusmerili ka Vašingtonu, da bi gađali Belu kuću ili Kapitol SAD. Niko na letovima nije preživeo. Prema Ministarstvu zdravlja države Njujork, broj žrtava među hitnim intervencijama, uključujući vatrogasce i policiju, iznosio je 836 od juna 2009[65]. Ukupno je poginulo 2.996, uključujući 19 otmičara[65].
Ultimatum SAD talibanima[uredi | uredi izvor]
Talibani su javno osudili napade 11. septembra[66]. Američki predsjednik Džordž V. Buš postavio je ultimatum talibanima da predaju Osamu bin Ladena, "odmah zatvoriti svaki kamp za obuku terorista, predati svakog teroristu i njegove pristalice i dati Sjedinjenim Državama potpuni pristup kampovima za obuku terorista na inspekciju"[66]. Talibani su to odbili, rekavši da je Osama bin Laden zaštićen tradicionalnim paštunskim zakonima o gostoprimstvu[67][68]. U narednim nedeljama i na početku američke i NATO invazije na Avganistan, talibani su zahtevali dokaze o bin Ladenovoj krivici, a zatim su ponudili predaju Osame bin Ladena[69][70]. Zvaničnik Bušove administracije kasnije je izjavio da njihovi zahtevi "nisu predmet pregovora" i da je "vreme da talibani sada deluju"[71].
Nakon američke invazije, talibani su odbili predati Bin Ladena SAD, umjesto toga izrazili volju da ga predaju trećoj zemlji koja "nikada ne bi bila pod pritiskom Sjedinjenih Država" ako se iznesu dodatni dokazi o krivici. Sjedinjene Države su odgovorile nastavkom bombardovanja aerodroma Kabul i drugih gradova. Sa svoje strane, Al Kaida je zapretila daljim napadima na Veliku Britaniju i Sjedinjene Države[72][73]. Hadži Abdul Kabir, treća najmoćnija figura u vladajućem talibanskom režimu, rekao je novinarima: "Ako se talibanima pruži dokaz da je Osama bin Laden umešan, bili bismo spremni da ga predamo trećoj zemlji[73]." Na sastanku u Islamabadu u oktobru, Vakil Ahmed Mutavakil, ministar inostranih poslova Avganistana, ponudio je da se Osama bin Laden ukloni iz pritvora Organizacije islamske saradnje (OIC) kako bi mu se sudilo za terorističke napade 11. septembra. Mutavakil je do ovog trenutka odustao od uslova da SAD dostave dokaze o umešanosti Osame bin Ladena u napade 11. septembra kao preduslov za transfer Osame bin Ladena iz Avganistana u OIC radi suđenja[74][75]. Ambasador talibana u Pakistanu Abdul Salam Zaef rekao je 13. septembra 2001. godine da će talibani razmotriti izručenje bin Ladena ako postoje čvrsti dokazi koji ga povezuju sa napadima. Iako je Osama bin Laden na kraju preuzeo odgovornost za napade 11. septembra, on je 2004. godine porekao da je imao bilo kakvu umešanost u izjavu objavljenu 17. septembra 2001. godine i u intervjuu 29. septembra 2001[76][77].
Stejt department je u dopisu od 14. septembra zatražio od talibana da predaju sve poznate saradnike Al Kaide u Avganistanu, da dostave obaveštajne podatke o bin Ladenu i njegovim podružnicama i da proteraju sve teroriste iz Avganistana[78]. Dana 18. septembra, direktor pakistanske obaveštajne službe među službama, Mahmud Ahmed, preneo je ove zahteve muli Omaru i višem rukovodstvu talibana, čiji odgovor "nije bio negativan po svim tačkama"[79]. Mahmud je izvestio da je talibansko rukovodstvo bilo u „dubokoj introspekciji“ i čekalo preporuku velikog saveta verskih sveštenika koji se okupljao da odluči o tom pitanju[79]. Dana 20. septembra, predsjednik Buš je u obraćanju Kongresu zatražio od talibana da isporuče bin Ladena i druge osumnjičene teroriste i unište baze Al Kaide[80]. "Ovi zahtjevi nisu otvoreni za pregovore ili raspravu. Talibani moraju djelovati i djelovati odmah. Predat će teroriste ili će učestvovati u njihovoj sudbini[81]."
Istog dana, veliko veće od preko 1.000 muslimanskih sveštenika iz celog Avganistana, koje je sazvano da odluči o sudbini bin Ladena, izdalo je fetvu izražavajući tugu zbog smrti u napadima 11. septembra, preporučujući Islamskom Emiratu Avganistan da "ubedi" bina Opterećeni da napuste svoju zemlju i pozivaju Ujedinjene nacije i Organizaciju islamske saradnje da sprovedu nezavisnu istragu o „nedavnim događajima kako bi se razjasnila stvarnost i sprečilo uznemiravanje nevinih ljudi“[82]. Fetva je dalje upozorila da, ako se Sjedinjene Države ne slože sa svojom odlukom i napadnu Avganistan, "džihad postaje naredba za sve muslimane[82]." Međutim, istog dana, talibanski ambasador u Pakistanu rekao je: "Nećemo predati Osamu bin Ladena niti ga zamoliti da napusti Avganistan[83]."
Predstavnici talibana u Pakistanu 21. septembra su prkosno reagovali na zahteve SAD. Zaef je rekao da su talibani spremni, ako je potrebno, za rat sa Sjedinjenim Državama. Njegov zamenik Suheil Šahin upozorio je da će američka invazija imati istu sudbinu koja je u prethodnim vekovima zadesila Veliku Britaniju i Sovjetski Savez. On je potvrdio da je odluka sveštenika "samo preporuka" i da se od bin Ladena neće tražiti da napusti Avganistan. Ali predložio je: "Ako Amerikanci pruže dokaze, sarađivaćemo s njima ... U Americi, ako mislim da ste terorista, da li je pravilno opravdano da vas treba kazniti bez dokaza?", Upitao je. "Ovo je međunarodni princip. Ako koristite princip, zašto ga ne primenite na Avganistan?" Kako je ranije formulisao Mula Omar, zahtjev za dokazom bio je povezan sa prijedlogom da se bin Laden preda na suđenje pred islamski sud u drugoj muslimanskoj zemlji[84]. On nije odgovorio na zahtjeve da preda druge osumnjičene teroriste ili zatvori kampove za obuku.
Mahmud je 24. septembra rekao američkom ambasadoru u Pakistanu da će, iako su talibani "slabi i loše pripremljeni da se suoče sa američkim napadom", "prava pobeda doći kroz pregovore", jer ako se talibani eliminišu, Avganistan će se vratiti vojnom režimu[85]. On je 28. septembra predvodio delegaciju od osam pakistanskih vjerskih poglavara kako bi ubijedio Mulu Omara da prihvati da vjerski poglavari iz islamskih zemalja ispitaju dokaze i odluče o sudbini bin Ladena, ali je Mula Omar to odbio[86][87].
Buš je 28. septembra prokomentarisao: "Prvo, nema pregovora sa talibanima. Oni su čuli šta sam rekao. I sada mogu da deluju. I ne očekujemo samo gospodina bin Ladena da ga isporuče i privedu pravdi; svi koji su povezani sa njegovom organizacijom su u Avganistanu. I ne samo oni koji su direktno povezani sa gospodinom bin Ladenom, svaki terorista koji je smešten i hranjen u Avganistanu mora biti predat. I na kraju, očekujemo potpuno uništenje terorističkih kampova. To sam im rekao; na to mislim. I očekujemo od njih - očekujemo da ne samo čuju šta govorim već i da učine nešto po tom pitanju[88]."
Mula Omar pristao je 1. oktobra na prijedlog Kazija Huseina Ahmada, šefa najznačajnije pakistanske islamske partije, Džamat-i-Islami, da se bin Laden odvede u Pakistan, gdje će biti zadržan u kućnom pritvoru u Pešavaru i suđeno pred međunarodnim sudom u okviru šerijatskog prava. Rečeno je da je predlog dobio bin Ladenovo odobrenje. Pakistanski predsednik Pervez Mušaraf blokirao je plan jer nije mogao da garantuje bezbednost bin Ladena[89]. Zaef je 2. oktobra apelovao na Sjedinjene Države da pregovaraju: "Ne želimo da usložnjavamo probleme ljudi, zemlje ili regiona." On je rekao: "Avganistanskom narodu je potrebna hrana, potrebna mu je pomoć, potrebno mu je sklonište, a ne rat." Međutim, ponovio je da se bin Laden neće predati nikome osim ako se ne predoče dokazi[90].
Portparol američkog Stejt departmenta, odgovarajući na pitanje o razmeni dokaza sa talibanima, rekao je: "Moj odgovor je, pre svega, to što mi se više dopada kao zahtev za odlaganje i rasipanje, a ne kao bilo kakav ozbiljan zahtev. I drugo, oni su već su zakasnili. Oni već zahtevaju rezolucije Ujedinjenih nacija koje se odnose na bombaške napade u istočnoj Africi da predaju Al-Kaidu, predaju njihovo vođstvo i da zatvore mrežu operacija u svojoj zemlji. dalje odlaganje. Nema razloga tražiti ništa drugo. Oni su već pod ovom međunarodnom obavezom i moraju je ispuniti[91]." Britanski premijer Toni Bler pozvao je talibane da "predaju teroriste ili predaju vlast"[92].
Ipak, neki dokazi o umešanosti Bin Ladena u napade 11. septembra prikazani su pakistanskoj vladi, čiji su lideri kasnije izjavili da materijali koje su videli "pružaju dovoljnu osnovu za podizanje optužnice na sudu"[93]. Pakistanski ISI general-potpukovnik Mahmud Ahmed podelio je informacije koje su mu dostavile SAD sa talibanskim liderima[94]. Britanska vlada je 4. oktobra javno objavila dokument u kojem sumira dokaze koji povezuju bin Ladena sa napadima[95]. U dokumentu se navodi da su talibani u prošlosti više puta upozoravani da skrivaju bin Ladena, ali su odbili da ga predaju na zahtev međunarodne zajednice. Talibanima su dostavljeni dokazi o umešanosti bin Ladena u bombaške napade na ambasadu 1998. godine, ali oni nisu učinili ništa[96].
5. oktobra talibani su ponudili suđenje bin Ladenu na avganistanskom sudu, sve dok su SAD pružale ono što su nazvale „čvrstim dokazima“ o njegovoj krivici[97]. Vlada Sjedinjenih Država odbacila je zahtev za dokazivanje kao "zahtev za odlaganje ili sužavanje"; Zapovjednik NATO-a Džordž Robertson rekao je da su dokazi "jasni i uvjerljivi"[92]. Dana 7. oktobra, kada je započela američka kampanja bombardovanja iz vazduha, predsednik Buš je ignorisao pitanja o ponudi talibana i umesto toga rekao: "Dato je potpuno upozorenje i vreme ističe[98]." Istog dana, Stejt department je dao Poslednju poruku pakistanskoj vladi i talibanima: „Predajte sve vođe Al-Kaide ili će „svaki stub talibanskog režima biti uništen[99].”
Buš je 11. oktobra rekao talibanima: "Još uvek imate drugu priliku. Samo ga uvedite i povedite njegove vođe i poručnike i druge nasilnike i kriminalce[100]." Dana 14. oktobra Abdul Kabir, treći po redu talibanski vođa, ponudio da preda bin Ladena neutralnoj trećoj zemlji ako američka vlada pruži dokaze o njegovoj krivici i zaustavi kampanju bombardovanja. Očigledno nije odgovorio na zahtjev da preda druge osumnjičene teroriste osim bin Ladena. Predsednik Buš je odbio ponudu kao da se o njoj ne može pregovarati[101]. 16. oktobra, Mutavakil, talibanski ministar inostranih poslova, dao je kompromisnu ponudu koja je odbila zahtev za dokazima[102]. Međutim, Mutavakil nije bio deo užeg kruga talibana; želeo je da bombardovanje prestane kako bi mogao pokušati da ubedi Mulu Omara da usvoji kompromis[103].
Invazija SAD i NATO na Avganistan[uredi | uredi izvor]
Pripreme za napad[uredi | uredi izvor]
Pod sveukupnim vođstvom generala Tomija Frenksa, vrhovnog komandanta Centralne komande SAD, četiri glavne radne grupe su podignute za podršku Operaciji Trajna sloboda: Kombinovana združena operativna operativna grupa za specijalne operacije (CJSOTF), Kombinovana zajednička operativna grupa planina (CJTF- Mountain), Zajednička međuresorska operativna grupa za borbu protiv terorizma (JIATF-CT) i Koaliciona zajednička radna grupa za civilno-vojne operacije (CJCMOTF)[104].
CJSOTF je bio mešavina crno-belih SOF-a i sastojao se od tri podređene operativne grupe: Zajednička operativna grupa za specijalne operacije-Sever (JSOTF-Sever-poznata kao Bodež radne grupe), Zajednička operativna grupa za specijalne operacije-Jug (JSOTF-Jug-poznata kao Zadatak Fors K-Bar) i Mač radne grupe (kasnije preimenovan u Task Fors 11)[104]. Bodež radne grupe osnovan je 10. oktobra 2001. godine, predvođen pukovnikom Džejmsom Malholandom i formiran je oko njegove pete grupe specijalnih snaga uz podršku helikoptera sa 160. SOAR -a, Bodež je dodeljen severu Avganistana[104]. Operativna grupa K-Bar, takođe osnovana 10. oktobra, dodeljena je južnom Avganistanu, predvođena kapetanom mornarice SEAL Robertom Harvardom i formirana je oko pomorske grupe za specijalno ratovanje koju čine timovi SEAL 2, 3 i 8 i zelene beretke iz 1. bataljona, 3. Grupa specijalnih snaga. Radna grupa je uglavnom sprovodila misije SR i SSE, iako su neke treće SFR službene razvojne operacije date stranoj unutrašnjoj odbrani i nekonvencionalnoj ratnoj ulozi - savetujući antitalibanske milicije[105]. Mač radne grupe, osnovan početkom oktobra 2001. godine, bio je crnačka jedinica SOF-a pod direktnom komandom Zajedničke komande za posebne operacije (JSOC). Ovo je bila takozvana snaga lovac-ubica čiji je primarni cilj bio hvatanje ili ubijanje višeg rukovodstva i meta velike vrednosti (HVT) unutar Al Kaide i Talibana. Mač je u početku bio sastavljen od komponente dve eskadrile operatora iz Delta Fors-a (Task Fors Grin) i DEVGRU-a (Task Fors Blu) koje su podržavali timovi zaštitnih snaga Rendžera (Task Fors Red) i ISA signali za presretanje i nadzor operatora (Task Fors Orandž) i 160. SOAR (Task Fors Brovn). Britanska specijalna služba za plovila integrisana je direktno u strukturu Mačeva[106].
Uporedo sa radnim grupama SOF-a djelovale su uglavnom konvencionalne CJTF-planine. Planina se u početku sastojala od tri podređene komande, ali samo jedna je bila snaga specijalnih operacija - Task Fors 64, grupa specijalnih snaga izgrađena oko eskadrile sablja iz australijskog SAS-a. Američki marinci su doprineli Operativnoj grupi 58, koju čini 15. MEU, a koju je kasnije zamenila Operativna grupa Rakasan. JIATF-CT (poznatiji kao Task Fors Bouvi), predvođen brigadnim generalom Gerijem Harelom, bio je obavještajna aktivnost integracije i fuzije kojom su upravljali pripadnici svih jedinica operacija Trajna sloboda-Avganistan (OEF-A), američkih, koalicionih i veliki broj civilnih obaveštajnih agencija i agencija za sprovođenje zakona. Bouvi je brojao 36 vojnih lica i 57 iz agencija poput FBI-a, NSA-e i CIA-e, kao i oficire za vezu iz koalicionog SOF-a. Administrativno ugrađen u Bouvi bio je Jedinice za specijalne operacije (AFO). AFO je bila izviđačka jedinica od 45 ljudi koju su činili izviđački stručnjaci Delta Fors, povećani odabranim SEAL-ovima iz DEVGRU-a i podržani od ISA-inih tehničkih stručnjaka. AFO je podignut da podržava TF Svord i bio je zadužen za obaveštajnu pripremu bojnog polja, blisko sarađujući sa CIA -om i izveštavajući direktno TF Svord. AFO je sproveo tajno izviđanje - slanjem malih timova od 2 ili 3 čoveka u „Dvorište“ Al Kaide uz granicu sa Pakistanom, operateri AFO-a bi rasporedili osmatračnice kako bi posmatrali i izveštavali o kretanju i broju neprijatelja, kao i izviđanju životne sredine; veliki deo posla se obavljao peške ili ATV -ima. Konačna radna grupa koja podržava OEF-A bio je CJCMOTF, koji je imao odgovornost upravljanja civilnim poslovima i humanitarnim naporima[107].
.PNG)
Dana 26. septembra 2001, petnaest dana nakon napada 11. septembra, SAD su tajno (helikopterom Mi-17 pod kontrolom CIA-e) ubacile sedam ili osam[108] pripadnika CIA-inog Odeljenja za posebne aktivnosti i Centra za borbu protiv terorizma (CTC) u dolina Panjšir, severno od Kabula. Predvođen Garijem Sčroenom, tim je uključivao zamenika komandanta i bivšeg kapetana specijalnih snaga[109] Fil Rajli[110], bivšeg mornaričkog specijalnog borca; bivši vojni padobranac; i „Tod, bivši marinac i komunikator tima[111].“ Oni su formirali tim za vezu Severnog Avganistana, poznat po pozivnom znaku „Džaubrejker“[112][113][114][115]. Osim specijalizovane ljudske imovine, tim je doneo tri kartonske kutije napunjene sa 3 miliona dolara u novčanicama od 100 dolara kako bi kupio podršku[116]. Džaubrejker se povezao sa generalom Mohamedom Fahimom, komandantom snaga Severne alijanse u dolini Panjšir, i pripremio put za uvođenje specijalnih snaga vojske u region[114][117]:127ff[118][119]. Džaubrejker tim je donio satelitsku komunikaciju koja je omogućila da njeni obavještajni izvještaji budu odmah dostupni osoblju štaba u Lengliju i Centralnoj komandi (CENTCOM), koji su bili odgovorni za operacije. {{page1|title=Mjesečev vjetar i Operaciju Trajna sloboda. Tim je takođe procenio potencijalne ciljeve operacije Polumesečev vetar, obezbedio ekstremni CSAR i mogao bi da obezbedi BDA za vazdušnu kampanju[120].
Britanski ministar spoljnih poslova Džek Strau 28. septembra 2001. odobrio je raspoređivanje oficira MI6 u Avganistan i region, koristeći ljude umešane u mudžahedine osamdesetih godina 20. veka, a koji su imali jezičko znanje i regionalnu stručnost. Krajem meseca, šačica oficira MI6 sa budžetom od 7 miliona dolara iskrcala se u severoistočnom Avganistanu, sastali su se sa generalom Mohamedom Fahimom iz Severne alijanse i počeli da rade sa drugim kontaktima na severu i jugu kako bi izgradili saveze, kako bi osigurali podržati i podmititi što više talibanskih komandanata da promene stranu ili napuste borbu[121].
Vojne operacije NATO i Talibanska pobuna[uredi | uredi izvor]
2001[uredi | uredi izvor]
Dana 7. oktobra 2001, SAD su zvanično započele vojne operacije u Avganistanu. Vazdušni udari prijavljeni su u Kabulu, na aerodromu, u Kandaharu (dom Mule Omara) i u gradu Džalalabadu[122]. Dan pre početka bombardovanja, Hjuman rajts voč je izdao izveštaj u kome se poziva da se Severnoj Alijansi ne daje vojna podrška zbog njihovih ljudskih prava[123].
U 17:00 časova predsednik Buš je u svom obraćanju naciji potvrdio vazdušne udare, a premijer Bler se takođe obratio svojoj naciji. Buš je izjavio da će na meti biti talibanske vojne lokacije i poligoni za obuku terorista. Hrana, lekovi i zalihe bili bi prepušteni "izgladnjelim i napaćenim muškarcima, ženama i deci Avganistana"[124]. Većina talibanskih zastarjelih raketa SA-2 i SA-3 zemlja-vazduh, kao i predviđeni radari i komandne jedinice, uništeni su prve noći zajedno sa malom flotom talibana MiG-21 i Su-22[125].
Američki avioni bombardovali su kampove za obuku i talibansku protivvazdušnu odbranu, uključujući helikopterske topovnjače Apači iz 101. brigade borbene avijacije. Krstarice, razarači i podmornice Kraljevske mornarice američke mornarice lansirale su nekoliko krstarećih raketa Tomahavk.
Udari su se u početku fokusirali na Kabul, Džalalabad i Kandahar. U roku od nekoliko dana većina talibanskih poligona je ozbiljno oštećena, a protivvazdušna odbrana uništena. Kampanja se fokusirala na komandne, kontrolne i komunikacijske ciljeve. Front prema Severnoj alijansi se održao i tu nisu postignuti uspesi na bojnom polju.
Tokom ovih prvih vazdušnih napada garnizon brigade 055 u blizini Mazar-i-Šarifa bio je jedan od prvih ciljeva američkih aviona. Donald Ramsfeld opisao je trupe kao "kopnene snage u kojima dominira Al Kaida".
Bin Laden je ranije objavio video snimak u kojem osuđuje sve napade u Avganistanu.
Dana 18. oktobra 2001, Operativni odred Alfa (ODA) timovi 555 i 595, oba tima od 12 ljudi iz Zelenih beretki iz 5. grupe specijalnih snaga, plus borbeni kontrolori vazdušnih snaga, helikopterom su prebačeni iz aviona Karši-Kanabad Baza u Uzbekistanu[107]: 127 km više od 300 km preko 4.900 metara hindukuških planina u uslovima nulte vidljivosti pomoću dva helikoptera MH-47E Činuk iz 2. bataljona 160. SOAR do Dari-a- Dolina Souf, južno od Mazar-e-Šarifa[126]. Činuksi su punjeni gorivom tokom leta tri puta tokom 11-časovne misije, čime je uspostavljen novi svetski rekord u tadašnjim misijama borbenih rotora. Povezali su se sa CIA-om i Sjevernom alijansom. U roku od nekoliko nedelja, Severna alijansa je uz pomoć američkih kopnenih i vazdušnih snaga zauzela nekoliko ključnih gradova od talibana[119][127][128].
Sredinom oktobra 2001. eskadrila A i G britanskog 22. puka SAS, pojačana pripadnicima teritorijalnih pukova SAS, raspoređena je na severozapadu Avganistana u znak podrške OEF-a. Izvodili su uglavnom besprijekorne izviđačke zadatke pod kodnim nazivom Operacija Determinator, nijedan od ovih zadataka nije doveo do neprijateljskog kontakta; putovali su Land Rover pustinjskim patrolnim vozilima (poznatim kao Pinkis) i modifikovanim ATV-ovima. Posle dve nedelje, sa sušenjem misija, obe eskadrile su se vratile u svoje kasarne u Velikoj Britaniji[129].
U noći 19. oktobra 2001, 200 rendžera iz 3. bataljona, 75. rendžerskog puka, padobranom se spustilo sa 4 aviona Lokid MC-130 na "Objektiv Rino", desantni pojas južno od Kandahara, pokriven topovnjačama AC-130. Pre nego što su Rendžersi pali, mesto su omekšali nevidljivi bombarderi B-2 Spirit. Rendžeri nisu naišli na gotovo nikakav otpor, osim usamljenog talibanskog borca koji je brzo ugušen, osiguravajući cilj. Male talibanske snage montirane u kamionete koji su pokušali da istraže uočili su i uništili AC-130. Rendžeri su obezbeđivali sigurnost, dok je FARP (Forward Arming and Refuelling Point) uspostavljen korišćenjem mehurića goriva iz MC-130; misija je otvorila put za kasniju upotrebu uzletišta 15. marinske ekspedicione jedinice kao FOB Rhino, koja će biti među prvim konvencionalnim snagama koje su kročile u Avganistan. U samoj operaciji nije bilo žrtava (dva rendžera su zadobila lakše povrede u samom skoku), mada su dva rendžera dodeljena CSAR elementu koji podržava misiju poginula kada se njihov helikopter MH-60L srušio na Objektiv Hondu u Pakistanu, privremeno mesto za postavljanje koristi kompanija Rendžers od 3/75. Helikopter se srušio zbog zastoja[130].
U isto vreme, eskadrila operativaca Delta Fors-a koju su podržali rendžeri iz Task Force Svord -a izvela je operaciju izvan Kandahara na lokaciji poznatoj kao Objective Gecko - njen cilj je bio Mullah Omar, za koga se sumnjalo da je bio na svom letnjem povlačenju u brdima iznad Kandahara[131]. Četiri helikoptera MH-47E poletela su sa USS Kitti Havk (koja je služila kao baza SOF) u Indijskom okeanu sa 91 vojnikom. Jurišni timovi izvučeni su iz Delte, dok su timovi iz Rendžersa osigurali perimetar i blokirali položaje s ljudstvom. Pre nego što su vojnici ubačeni, ciljno područje je omekšano pripremnom vatrom iz AC-130 i MH-60L direktnog dejstva. Napadači nisu naišli na otpor na meti i nije bilo traga vođi talibana, pa su prešli na eksploataciju ciljane lokacije za bilo kakvu obaveštajnu informaciju, dok su njihovi helikopteri sleteli u Rino da dopune gorivo u novoosnovanom FARP-u. Dok su se timovi pripremali za izvlačenje, značajne talibanske snage približile su se kompleksu i napale američke snage vatrom iz lakog naoružanja i RPG -ovima[132]. Operatori Delta Fors-a i Rendžeri angažovali su pobunjenike i došlo je do velike borbe. Priključeni borbeni kontrolor usmeravao je vatru iz orbitirajućih AC-130 i DAP-ova u orbiti, omogućavajući napadnim snagama da prekinu kontakt i povuku se u hitnu helikoptersku desantnu zonu (HLZ). Jedan od MH-47E izgubio je sklop točka nakon što je udario u složeni zid u okršaju kako bi izvukao silu zemlje. U borbi je poginulo oko 30 talibanskih boraca; nije bilo poginulih američkih vojnika, ali je ranjeno 12 operatora Delte[131]. Planovi Delte da ostavi izviđački tim koji ostaje u tom području bili su prekinuti odgovorom ta. Zelene beretke, ODA 595, podijeljene su u dva elementa, Alfa i Bravo. Alfa je jahao na konju sa uzbekistanskim vojskovođom generalom Dostumom u njegov štab da planira predstojeći napad na Mazar-e-Šarif. Bravo je dobio zadatak da očisti dolinu Dari-a-Souf od talibana i otputuje u planine Alma Tak da bi dobro sagledao svoje područje delovanja[133] libana[134].
20. oktobra 2001. godine, alfa element ODA 595 vodio je u prvoj bombi JDAM sa B-52, impresionirajući generala Dostuma, koji se ubrzo rugao talibanima preko njihovih radio frekvencija[133]. U okviru svojih operacija, Amerikanci su emitirali u radijskim emisijama u Paštu i Dariju pozivajući Al-Kaidu i talibanske kriminalce koji nisu bili pravi muslimani i obećavali 25 miliona američkih dolara svima koji bi dali informacije o tome gdje se nalazi bin Laden[135].
Dve nedelje nakon početka kampanje, Severna alijansa je zahtevala da se vazdušna kampanja više fokusira na prve linije fronta. Nekoliko jedinica iz sastava Operativnog odreda Alfa 5. grupe specijalnih snaga SAD bilo je u pratnji Taktičke partije vazdušne kontrole USAF-a. Pozvali su vazdušne napade na ciljeve, gađali talibanska vozila, protivavionsko oružje, oklopna vozila, njihove rovove i zalihe municije.
Dana 23. oktobra, ODA 585 se infiltrirala u područje u blizini Kunduza kako bi radila zajedno sa vojskovođom Burilah Kanom[136].
Sjedinjene Države su izvele sopstvenu operaciju psihološkog ratovanja sa avionima EC-130E Commando Solo koji su emitovali radio prenose u Dariju i Paštu avganistanskom civilnom stanovništvu. Radio je ispušten sa humanitarnim paketima koji su fiksirani da primaju samo vesti i avganistansku muziku sa radio stanice Koalicije. Avioni za specijalne operacije vazdušnih snaga takođe su bacili ogroman broj letaka Psi Ops-a, osuđujući Talibane i Al Kaidu kao kriminalce koji su uništili Avganistan i promovišu nagradu od 25 miliona dolara koja je stavljena na glavu Bin Ladena[137].
Lovački bombarderi F/A-18 Hornet sa nosača pogodili su talibanska vozila u kasetnim udarima, dok su drugi avioni bombardovali odbranu talibana. Početkom novembra američki avioni napali su prve redove bombama rezačima i AC-130.
Do 2. novembra frontalni položaji talibana bili su devastirani i činilo se da je marš na Kabul moguć. Prema piscu Stivenu Tejneru,
Nakon mesec dana američke kampanje bombardovanja, iz Evrope, sa Bliskog istoka i iz Pakistana u Vašington je počelo da stiže glasanje, gde je Mušaraf zatražio prekid bombardovanja. Započevši rat sa najvećim zamislivim rezervoarom moralnog autoriteta, SAD su bile na ivici da mu dozvole da isklizne kroz napade na visokom nivou koristeći najstrašnije izume do kojih su naučnici mogli doći[138].
Takođe 2. novembra, ODA 553 od 10 ljudi ubačena je u Bamain i povezana sa snagama generala Kareema Kahlilija; ODA 534 je takođe ubačena u dolinu Dari-a-Balh, nakon što je vreme odlagalo nekoliko noći, njena uloga je bila da podrži generala Mohameda Ata šefa milicije Džamat-e-Islami. Pored Zelenih beretki bio je mali element operativaca CIA SAD.
Bravo tim ODA 595 izveo je vlastite zračne napade u dolini Dari-a-Souf, presjekavši i uništivši pojačanje talibana i osujetivši njegove pokušaje da rastereti svoje borbene snage na sjeveru. Kumulativno, skoro stalni vazdušni napadi počeli su da imaju odlučujući efekat i talibani su počeli da se povlače prema Mazar-e-Sharifu. Sledile su Dostumove snage i Alpha tim sa ODA 595, zastajući samo da bi bacili nove bombe na talibanske razbijače koristeći njihov laserski označivač snaga specijalnih operacija (SOFLAM), uređaj koji emituje lasersku nišansku tačku koju može pratiti pametna bomba, kao što je JDAM[137].
Na Šomalijskim ravnicama, ODA 555 i tim CIA Džaubrejker-a povezani sa snagama Fahima Kana počeli su da pozivaju vazdušne napade na ukorenjene talibanske položaje na jugoistočnom kraju bivše sovjetske vazdušne baze u Bagramu. Zelene beretke postavile su osmatračnicu u napuštenom tornju za kontrolu letenja i sa savršenim vidokrugom, vođene u dve bombe BLU-82 Daisi Cutter koje su uništile talibanske linije, fizički i psihički. Do 5. novembra 2001, napredovanje Dostuma i njegovih snaga zaustavljeno je u selu Bai Beche koje su držali talibani u strateški vitalnoj dolini Dari-a-Souf. Dva ranija napada Severne alijanse potisnuta su od ukorenjenih talibana; Dostum je pripremio svoje ljude da prate bombardovanje sa B-52 sa konjičkim napadom, ali jedan od Dostumovih poručnika pogrešno je razumeo naređenje i poslao je oko 250 uzbečkih konjanika koji su jurili prema talibanskim linijama dok se B-52 konačno približio, tri ili četiri bombe su na vreme pale na talibanske položaje i konjica je uspela da slomi leđa braniocima talibana[136].
Dana 8. novembra, ODA 586 i 594 infiltrirane su u Avganistan u avionima MH-47 i pokupile ih na avganistansko/tadžikistanskoj granici avioni MI-17 koje je upravljala avio-grana SAD. ODA 586 raspoređena u Kunduz sa snagama generala Daud Kana i ODA 594 raspoređene u Panjšir da pomognu ljudima iz ODA 555[140].
Buš je otišao u Njujork 10. novembra 2001. godine da se obrati Ujedinjenim nacijama. Rekao je da ne samo da su SAD u opasnosti od daljnjih napada, već su to učinile i sve ostale zemlje svijeta. Tejner je primetio: "Njegove reči su imale uticaja. Većina sveta je obnovila podršku američkim naporima, uključujući obaveze materijalne pomoći iz Nemačke, Francuske, Italije, Japana i drugih zemalja[138]."
Borci Al Kaide preuzeli su sigurnost u avganistanskim gradovima. Trupe Severne alijanse planirale su da zauzmu Mazari Šarif, presekavši talibanske vodove za snabdevanje i omogućivši opremi da stigne sa severa, a zatim napadnu Kabul.
Tokom prvih meseci, američka vojska je imala ograničeno prisustvo na terenu. Specijalne snage i obaveštajni oficiri sa vojnom pozadinom bili su u vezi sa avganistanskim milicijama i napredovali su nakon što su talibane omele vazdušne snage[141][142][143].
Planine Tora Bora leže otprilike istočno od Kabula, na pakistanskoj granici. Američki analitičari su verovali da su Talibani i Al Kaida iskopali iza utvrđenih mreža pećina i podzemnih bunkera. Područje je podvrgnuto teškom bombardovanju B-52[141][142][143][144].
Ciljevi SAD i Sjeverne alijanse počeli su se razlikovati. Dok su SAD nastavile potragu za Osamom bin Ladenom, Severna alijansa je htela da dokrajči talibane.
Mazari Šarif je bio važan jer je dom Svetišta Ali ili "Plave džamije", svetog muslimanskog mesta, i zato što je značajno transportno čvorište sa dva velika aerodroma i glavnim putem snabdevanja koji vodi u Uzbekistan[145]. Zauzimanje grada omogućilo bi humanitarnu pomoć za ublažavanje prijeteće krize hrane, koja je prijetila glađu više od šest miliona ljudi. Mnogi od onih kojima je bila hitna potreba živeli su u ruralnim područjima južno i zapadno od Mazari Šarifa[145][146]. Dana 9. novembra 2001. godine, snage Sjeverne alijanse, pod komandom Dostuma i ustadskog Atta Mohammeda Noora, savladale su otpor prelazeći most Puli Imam Buhri[147][148] i zauzele glavnu vojnu bazu i aerodrom u gradu.
ODA 595 i ODA 534 i sedam pripadnika CIA -ine Odeljenja za posebne aktivnosti[115][149][150][151] pomagali su oko 2000 pripadnika Severne alijanse koji su napali Mazari Šarifa na konjima, nogama, kamionetima i oklopnim vozilima BMP nosači osoblja[140]. Američke snage su koristile blisku vazdušnu podršku, koju su koristile za uništavanje oklopnih vozila. Nakon kratke, ali krvave 90-minutne bitke, talibani su se povukli, što je izazvalo proslave[146][152].
Pad grada bio je "udar tela"[152] na talibane i na kraju se pokazao kao "veliki šok"[152], budući da je Centralna komanda SAD (CENTCOM) prvobitno verovala da će grad ostati u rukama talibana dobro do sledeće godine[153] i svaka potencijalna bitka zahtevala bi „veoma sporo napredovanje“[154].
Timovi američke vojske za civilna pitanja iz 96. bataljona za civilne poslove i timovi za taktičke psihološke operacije iz 4. grupe za psihološke operacije raspoređeni i na Zelene beretke i na bodež Operativne grupe odmah su raspoređeni u Mazaj Šarifu kako bi pomogli u osvajanju srca i umova stanovnika[155].
Nakon glasina da je Mula Dadula krenuo u ponovno osvajanje grada sa čak 8.000 boraca, hiljadu američkih vojnika 10. planinske divizije prebačeno je avionom u grad, što je omogućilo prvu čvrstu poziciju sa koje se moglo doći do Kabula i Kandahara[156]. Američko vazduhoplovstvo je sada imalo aerodrom koji im je omogućio da lete više letova za misije snabdevanja i humanitarnu pomoć[152][157].
Snage koje podržavaju SAD počele su odmah da emituju program sa radija Mazari Šarif, bivšeg talibanskog glasa šerijatskog glasa[158], uključujući i adresu bivšeg predsednika Rabanija[159].
Dana 10. novembra, operateri iz C eskadrile SBS ubacili su se preko dva C-130 u nedavno zauzeti aerodrom Bagram i izazvali trenutnu političku dilemu sa rukovodstvom Severne alijanse, koje je tvrdilo da se Britanci nisu konsultovali oko raspoređivanja[129][160]. Britanska vlada nije dala nikakvo upozorenje niti je tražila dozvolu od Severne alijanse za raspoređivanje. Ministar vanjskih poslova Sjeverne alijanse Abdulah Abdulah bio je "apoplektičan" jer je smatrao da je nepozvani dolazak kršenje suvereniteta i ogorčeno se žalio šefu terenske kancelarije CIA-e, prijeteći ostavkom ako se Britanci ne povuku. Međutim, britanska vlada je upozorila zamenika šefa misije Ujedinjenih nacija u Avganistanu da su rasporedile trupe u Bagram, iako u kratkom roku. Stigavši prvim letom, brigadir Grim Lamb, tada direktor specijalnih snaga, jednostavno je ignorisao Abdulaha i odvezao se u dolinu Panjšir, gde je odao počast grobu Ahmada Šaha Masuda i razgovarao sa čelnicima Severne alijanse. Britanski ministar spoljnih poslova pokušao je da uveri Severnu alijansu da raspoređivanje nije prethodnica britanske mirovne vojske, ali im vođe Severne alijanse nisu poverovale; uz pretnju da će Severna alijansa otvoriti vatru na dolazeće transporte trupa RAF-a, raspoređivanje je stavljeno na čekanje[160].
11. novembra, na centralnom severu Avganistana, ODA 586 savetovala je generala Dauda Kana izvan grada Talokana i koordinirala skup pripremnih vazdušnih napada kada je general sve iznenadio lansiranjem improvizovanog masovnog pešadijskog napada na talibane koji su držali grad. Pre nego što je prva bomba mogla biti bačena, grad je pao[155].
U noći 12. novembra, talibanske snage su pobegle iz Kabula pod okriljem mraka. Snage Severne alijanse (uz podršku ODA 555)[161] stigle su sledećeg popodneva, naišavši na grupu od dvadesetak boraca koji su se skrivali u gradskom parku. Ova grupa je poginula u 15-minutnoj bici sa oružjem. Nakon što su ove snage neutralisane, Kabul je bio u rukama koalicionih snaga[162].
Pad Kabula započeo je kaskadni kolaps položaja talibana. U roku od 24 sata pale su sve avganistanske provincije duž iranske granice, uključujući i Herat. Lokalni paštunski komandanti i vojskovođe zauzeli su čitav severoistočni Avganistan, uključujući Džalalabad. Talibanski zastoji na severu vratili su se u severni grad Kunduz. Do 16. novembra poslednje talibansko uporište na severu Avganistana bilo je pod opsadom. Skoro 10.000 talibanskih boraca, predvođenih stranim borcima, nastavilo je da pruža otpor. Do tada su talibani bili prisiljeni da se vrate u svoje srce u jugoistočnom Avganistanu oko Kandahara[163].
Na drugim mestima u Avganistanu, britanske i američke specijalne snage pridružile su se Severnoj alijansi i drugim avganistanskim opozicionim grupama da zauzmu Herat u novembru 2001. Kanada i Australija su takođe rasporedile snage. Druge zemlje su dale dozvole za baziranje, pristup i prelet.
Kao rezultat svih gubitaka, preživeli pripadnici talibana i Al Kaide povukli su se prema Kandaharu, duhovnom rodnom mestu i domu talibanskog pokreta i Tora Bore[161].
Do 13. novembra snage Al Kaide i talibana, verovatno uključujući i bin Ladena, koncentrisale su se u Tora Bori, 50 km jugozapadno od Džalalabada. Skoro 2.000 boraca Al Kaide i Talibana učvrstilo se na položajima u bunkerima i pećinama. 16. novembra SAD su počele bombardovanje planinske redute. Otprilike u isto vrijeme, operativci CIA-e i Specijalnih snaga radili su u tom području, pozivajući lokalne vojskovođe i planirajući napad[164].
Dana 13. novembra 75. rendžerski puk izveo je drugi borbeni padobranski pad u Avganistan. Sigurnosni element "Rendžer" veličine voda, uključujući tim 3 izviđačkog odreda "Rendžer", u pratnji 8 specijalnih taktičkih operatora vazduhoplovstva, padobranom je skočio na lokaciju jugozapadno od Kandahara, kodnog naziva Bastonj kako bi osigurao FARP za nastavak operacije do 160. SOAR-a. Par tereta MC-130 uskoro je sleteo na improvizovanu uzletište i deponovao četiri helikoptera male ptice AH-6J, let malih ptica je uzleteo da pogodi talibansku metu u blizini Kandahara pod imenom Objektivni rosover. Nakon što su uništili cilj, Male ptice su se vratile u FARP i nastavile sa ponovnim naoružavanjem i punjenjem goriva, a zatim su pokrenule još jedan napad na drugu lokaciju zvanu Objektiv Raptor. Sa završenom misijom, Male ptice su se vratile u FARP, natovarile na MC-130 i odletele nazad u Pakistan. Nekoliko noći kasnije, dogodila se slična misija pod kodnim nazivom Operacija Nemilosrdni udar - ovaj put sa Rendžerima koji su upravljali svojim modifikovanim Hamerima i Land Roverima da obezbede udaljenu pustinjsku traku. Ovo su bile prve misije u Avganistanu koje su izvršili piloti Male ptice 160. SOAR -a, jer helikopteri nisu mogli da deluju na velikim nadmorskim visinama u planinama[155].
U međuvremenu, SAD su uspele da pronađu i ubiju čoveka broj tri Al Kaide, Mohameda Atefa, bombom u svojoj kući u Kabulu između 14. i 16. novembra 2001, zajedno sa svojim čuvarom Abu Ali al Jafi'ijem i šestoricom drugih[165][166].
Dana 14. novembra 2001, ODA 574 i Hamid Karzaj ušli su u provinciju Uruzgan preko 4 helikoptera MH-60K[161] sa malom količinom gerilaca[167]. Kao odgovor na približavanje Karzaijevih snaga, stanovnici grada Tarinkota pobunili su se i proterali svoje talibanske administratore. Karzaj je otputovao u Tarinkot da se sastane sa gradskim starešinama. Dok je on bio tamo, talibani su organizovali snage od 500 ljudi da ponovo zauzmu Tarinkot. Karzaijeve male snage i američki kontingent, koji su činile specijalne snage američke vojske iz ODA 574 i njihov borbeni kontrolor vazdušnih snaga, tehnički narednik Alek Jošimoto[168], bile su raspoređene ispred grada kako bi blokirale njihovo napredovanje. U velikoj meri se oslanjajući na blisku vazdušnu podršku koju je vodio Jošimoto, američko-avganistanske snage uspele su da zaustave napredovanje Talibana i oteraju ih iz grada[169].
Poraz talibana kod Tarinkota bio je važna pobeda za Karzaija, koji je pobedu iskoristio da regrutuje više ljudi u svoju tek osnovanu gerilsku grupu. Njegova snaga bi porasla na vrhunac od oko 800 ljudi. 30. novembra napustili su Tarinkot i počeli da napreduju prema Kandaharu.
Pažnja Operativne grupe Bodež usredsredila se na poslednje uporište severnih talibana, Kunduz[161]; kako je bombardovanje Tora Bore raslo, opsada Kunduze se nastavljala. General Daoud i ODA 586 pokrenuli su masovne vazdušne napade koalicije kako bi demoralizovali branitelje Talibana[161]. Nakon 11 dana borbi i bombardovanja, talibanski borci predali su se snagama Sjeverne alijanse 23. novembra. Neposredno prije predaje, pakistanski avioni stigli su da evakuišu obavještajne i vojne osobe koje su pomagale u borbi talibana protiv Sjeverne alijanse. Navodno je avio-prevozom evakuisano do pet hiljada ljudi, uključujući talibane i trupe Al Kaide[170][171][172].
Nakon političke rasprave sa britanskim premijerom Tonijem Blerom, SAS je dobio zadatak direktne akcije-uništenje fabrike opijuma povezane sa Al Kaidom. Objekat se nalazio 400 km (250 mi) jugozapadno od Kandahara, u njemu je bilo između 80 i 100 stranih boraca, sa odbranom koja se sastoji od rovovskih linija i nekoliko improvizovanih bunkera. SAS-u je naređeno da napadne objekat tokom celog dana: rokove je odredio CENTCOM i zasnivali su se na raspoloživosti sredstava vazdušne podrške-obezbeđen je samo jedan sat vazdušne podrške na poziv. Vreme je značilo da eskadrile nisu mogle izvršiti detaljno izviđanje lokacije prije početka napada. Uprkos ovim faktorima, komandant 22 SAS-a prihvatio je misiju. Cilj je bio nizak prioritet za SAD i verovatno bi bio uništen iz vazduha da se Britanci nisu zalagali za veću ulogu u Avganistanu; Zapovjednici američkih SOF-a čuvali su ciljeve svojih jedinica. Strateški značaj objekta nikada nije u potpunosti objašnjen[173].
Misija je započela u novembru 2001. godine, kada je patrola od 8 ljudi iz vazdušne trupe G eskadrile izvela puk prvi ratni skok padobranom HALO - na neplodnu pustinjsku lokaciju u Registanu kako bi testirala njegovu podobnost kao improvizovano uzletište za iskrcavanje glavnih jurišnih snaga u C-130 Herkules. Napredni tim Air Trup-a potvrdio je da je to prikladno, a kasnije tog dana počela je sletati flota C-130, od kojih se svaki spustio dovoljno dugo da se SAS iskrca u njihova vozila. Operateri iz eskadrile A i G vozili su direktno sa rampi dok su se avioni kretali duž pustinjskog pojasa pre nego što je avion ponovo poleteo; eskadrile su se vozile u 38 Land Rover „pinkija“, 2 logistička vozila i 8 Kavasakih džipova, formirali su se i nastavili prema cilju. Jedan Land Rover se pokvario zbog problema sa motorom, vozilo je ostavljeno, a njegova tročlana posada ostala je da ga čuva (izabrani su kada su snage za napad popunjene). Jurišne snage dovele su se do prethodno dogovorenog mesta formiranja i podelile se na dva elementa - glavne jurišne snage i FSB (baza za podršku vatri), A eskadrila je dobila zadatak da napadne ciljni objekat, dok je G eskadrila preuzela ulogu Eskadrila FSB-a, G-a potisnula bi neprijatelja GPMG-ovima postavljenim na vozilu, 0,50-milimetarskim HMG-ovima, protivtenkovskim raketama MILAN zajedno sa minobacačima 81 mm i snajperskom puškom M82A1, omogućavajući eskadrili da se približi cilju (snage su bile van dometa artiljerijskog oruđa Koalicije)[174].
Napad je započeo pripremnim vazdušnim napadom, nakon čega je eskadrila krenula sa početne linije, ispalivši oružje; povukli su se nekoliko metara od spoljnog perimetra kako bi sišli sa svojih vozila i pešice se približili meti. Sve vreme G eskadrila je obezbeđivala prikrivanje vatre teškim naoružanjem na objekat. Vazdušna podrška je letela sve dok im nije ponestalo municije; pri poslednjem prolazu, F-18 stršljen američke mornarice, sa topovima od 20 mm udario je u bunker, koji je za malo promašio nekoliko pripadnika G eskadrile[175]. Kako se eskadrila zatvarala na utvrđenim položajima, nekoliko vojnika SAS-a je ranjeno, borci Al Kaide nisu bili posebno dobro obučeni, ali su bili fanatični borci i najviše su uživali u borbi. SAS se morao snažno boriti za svaki pedalj napretka[176]. RSM koji je komandovao FSB-om pridružio se akciji, on je izveo timove za pojačanje A eskadrile kada je verovao da je napad zaustavljen, bili su nekoliko stotina metara od neprijateljskih položaja kada ga je AK-47 pogodio u nogu[175]. Na kraju su jurišne snage A eskadrile dosegle cilj, očistile su zgradu sedišta, prikupivši sve obaveštajne materijale koje su pronašli[176]. Misija je trajala 4 sata i ranjena su ukupno 4 operatora SAS-a; operacija je postala najveća britanska operacija SAS u istoriji[177].
Dana 25. novembra, kada su talibani i zarobljenici teroristi prebačeni u tvrđavu Kalaj Džangi u blizini Mazari Šarifa, nekoliko talibana napalo je svoje čuvare Sjeverne alijanse. Ovaj incident izazvao je pobunu 600 zatvorenika, koji su ubrzo zauzeli južnu polovinu srednjovekovne tvrđave, uključujući oružarnicu sa nizom AK47, RPG-ova i oružja koje je služila posada. Džoni Majkl Span, jedan od dvojice operativaca CIA SAD u tvrđavi koji su ispitivali zatvorenike, ubijen je, obeležavajući prvu američku borbenu smrt[178].
Drugi operater CIA, poznat kao 'Dejv', uspeo je da stupi u kontakt sa CENTCOM-om koji mu je preneo zahtev za pomoć vojnicima SOF-a u sigurnoj kući TF Dagger u Mazar-e-Sharifu. U sigurnoj kući bili su članovi Delta Fors-a, nekoliko Zelenih beretki i mali tim iz M eskadrile SBS. Odmah je formiran KRF od bilo koga ko je u to vreme bio u sigurnoj kući: element štaba iz 3. bataljona, 5. SFG, par oficira za vezu USAF-a, nekolicina operatora CIA SAD i tim SBS-a. SBS tim od 8 ljudi stigao je u Land Rover 90-ih, a Zelene beretke i operativci CIA-e stigli su minivanima i počeli da angažuju zatvorenike, vodeći oštru bitku da "zaustave plimu" ustanka; kao rezultat toga, operativac CIA-e 'Dejv' uspeo je da pobegne, nakon čega su operateri skrenuli pažnju na pronalaženje Spanovog tela. Tokom 4 dana bitka se nastavila, Zelene beretke su izvele više vazdušnih napada na talibanske zatvorenike, tokom jedne misije CAS-a JDAM je bio pogrešno usmeren i udario u tlo blizu položaja Koalicije i Severne alijanse, ranivši 5 Zelenih beretki i četiri operatora SBS-a u različitom stepenu[179].
Topovi AC-130 držali su bombardovanje iz vazduha tokom cele noći, sledećeg dana (27. novembra) opsada je konačno prekinuta jer su tenkovi T-55 Severne alijanse uvedeni u centralno dvorište da ispale granate iz svojih glavnih topova u nekoliko blokova s talibanima. Borbe su se nastavljale sporadično tokom nedelje dok su snage Severne alijanse Dostuma brisale poslednje ostatke, kombinovani tim Zelenih beretki-SBS pronašao je Spanovo telo[180].
Pobuna je ugušena nakon sedmodnevnih borbi u kojima su učestvovale jedinice za specijalne čamce, specijalne snage vojske i snage Sjeverne alijanse, a drugi avioni pružili su snažnu vatru i lansirali bombe[181]. Preživelo je 86 talibana, a ubijeno je oko 50 vojnika Severne alijanse. Pobuna je bila poslednja borba na severu Avganistana.
ODA 574 i Hamid Karzaj počeli su da se kreću ka Kandaharu, okupljajući borce iz prijateljskih lokalnih paštunskih plemena. Njegove milicije na kraju su brojile oko 800 ljudi. Borili su se dva dana sa talibanima, koji su ukopani u grebene s pogledom na strateški most Said-Aum-Kalaj, na kraju su ga zauzeli, uz pomoć američke vazdušne sile, i otvorili put ka Kandaharu[182].
Do kraja novembra, Kandahar je bio poslednje uporište talibana i bio je pod sve većim pritiskom. Skoro 3.000 plemenskih boraca, na čelu sa Karzaijem i Đul Agom Šerzajem, guvernerom Kandahara pre nego što su talibani preuzeli vlast, izvršili su pritisak na talibanske snage sa istoka i presekli severne vodove do Kandahara. Severna alijansa se nadvila na severu i severoistoku.
ODA 583 infiltrirala se u dolinu Šin-Naraj, jugoistočno od Kandahara kako bi podržala Đul Agu Šerzaja, bivšeg guvernera Kandahara. Do 24. novembra, ODA 583 je uspostavila tajna posmatračka mesta, što im je omogućilo da pozovu razornu vatru na položaje talibana[183].
U međuvremenu, skoro 1.000 američkih marinaca, dovezenih helikopterima CH-53E Super Stejlion i C-130, 25. novembra je u pustinji južno od Kandahara postavilo Operativno operativnu bazu poznatu kao Kamp Rino. Ovo je bila prva baza koalicije i omogućila je formirati druge operativne baze. Prva značajna borba sa američkim kopnenim snagama dogodila se dan nakon što je zarobljen Nosorog, kada se 15 talibanskih oklopnih vozila približilo bazi i napalo ih helikoptersko oružje, uništivši mnoge od njih. U međuvremenu, vazdušni napadi nastavili su da gađaju talibanske položaje u gradu, gde je ostao mula Omar. Omar je ostao prkosan iako je njegov pokret do kraja novembra kontrolisao samo četiri od 30 avganistanskih provincija. On je pozvao svoje snage da se bore do smrti.
5. decembra, GPS-vođena bomba od 2000 funti sletela je među zelene beretke iz ODA 574, ubivši 3 člana i ranivši ostatak tima. Preko 20 Karzaijevih milicija je takođe ubijeno, a sam Karzai je lakše ranjen. Jedinica Delta Force u blizini koja je u blizini delovala na poverljivoj izviđačkoj misiji stigla je u svoje Pinzgauers i osigurala lokaciju, dok su Delta lekari radili sa ranjenim Zelenim beretkama. Zajedno sa helikopterom za evakuaciju žrtava USMC CH-53 na brodu ODB 570 i ODA 524 odmah su poslani helikopterom kako bi pomogli ranjenicima i na kraju zamenili pale operatore ODA 574[182].
Karzaj je 6. decembra obavešten da će on biti sledeći predsednik Avganistana, takođe je pregovarao o uspešnoj predaji i preostalih talibanskih snaga oko Said-Aum-Kalaja i čitavog grada Kandahara. ODA 524, ODB 570 i Karzaijeva milicija započeli su poslednji pokušaj da očiste grad[183]. Američka vlada odbacila je amnestiju za Omara ili bilo koje vođe talibana. Dana 7. decembra, Šerzaijeve snage su zauzele aerodrom Kandahar i krenule u grad Kandahar[183]. Omar je proteran iz Kandahara sa grupom lojalista i preselio se na severozapad u planine provincije Uruzgan, čime je odbio obećanje talibana da će predati svoje borce i oružje. Zadnji put je prijavljeno da je viđen kako odlazi u koloni motocikala.
Drugi talibanski lideri pobegli su u Pakistan preko udaljenih prevoja provincija Paktija i Paktika. Granični grad Spin Boldak predao se istog dana, označavajući prestanak kontrole talibana u Avganistanu. Avganistanske snage pod komandom Gul Aghe zauzele su Kandahar, dok su američki marinci preuzeli kontrolu nad aerodromom i osnovali američku bazu.
Početkom decembra 2001, pošto je američka invazija na Avganistan bila gotovo okončana, 7.500 talibanskih zatvorenika prevezeno je iz Kunduza u zatvor Sheberghan od strane Junbish-i Milli, grupe koju je predvodio general Abdul Rašid Dostum, koji su se zajedno sa Talibanima borili američke specijalne snage. Stotine do 3.000 talibanskih zatvorenika ugušili su se u prenatrpanim metalnim transportnim kontejnerima na kamionima ili su ubijeni u incidentu poznatom kao masakr u Dašti Lejli. Neki su ubijeni kada su stražari ispucali rupe za vazduh u kontejnere. Mrtvi su sahranjeni u grobove za koje se veruje da se nalaze u pustinji Dašti Lejli zapadno od Šeberhana, u provinciji Jovzjan[184][185][186][187][188][189][190].
Nakon pada Kabula i Kandahara, osumnjičeni pripadnici Al Kaide, uključujući Bin Ladena i druge ključne vođe, povukli su se u Džalalabad, provinciju Nangarhar, odakle su prešli u regiju Tora Bora na Bijelim planinama, 20 km udaljenu od pakistanske granice - gde je postojala mreža pećina i pripremljena odbrana koju su koristili mudžahedini tokom sovjetsko-avganistanskog rata. Presretnuti signali i ispitivanje zarobljenih talibanskih boraca i terorista Al Kaide ukazivali su na prisustvo značajnog broja stranih boraca i mogućih HVT-ova u tom području i kretanje u to područje; umesto angažovanja konvencionalnih snaga, viši ešaloni i Bele kuće i Pentagona doneli su odluku o izolaciji i uništavanju elemenata Al Kaide u tom području, pri čemu američki SOF podržava lokalno angažovane vojne snage (avganistanske milicije) - zbog pogrešno postavljenog straha od ponavljajući sovjetsko iskustvo u toj oblasti[191].
ODA 572 i tim CIA Džaubrejker-a (mala grupa operatora kopnenih ogranaka CIA-e SAD) poslati su u Tora Boru da savetuju istočne antitalibanske snage pod komandom dva vojskovođe: Hazreta Alija i Mohameda Zamana (obojica su imali duboko ukorenjeno nepoverenje prema jedan drugom); koristeći čvrstu podršku CIA-e, oko 2.500 do 3.000 AMF-a je regrutovano za predstojeću bitku; Al Kaida je koristila Tora Bora kao poslednje uporište. Vođa tima CIA Džaubrejker zatražio je da se bataljon rendžera - 3. bataljon, 75. puk rendžera - spusti u planine kako bi se uspostavile blokirajuće pozicije duž potencijalnih puteva za bekstvo iz Tora Bore u Pakistan. Oni bi služili kao "nakovanj", dok bi Zelene beretke sa AMF -om bile "čekić", sa pridruženim borbenim kontrolorima vazdušnih snaga, rendžeri su mogli da usmeravaju vazdušne napade na koncentracije neprijatelja ili da ih upućuju u zasede; trupe iz 10. planinske divizije takođe su bile opcija, ali je to odbijeno[192].
Od početka bitke, ODA 572 sa svojim priključenim borbenim kontrolerom upućivao je precizne vazdušne napade (često su se koristili rezači marjetica od 15.000 funti), dok su njihovi AMF-i pokrenuli ono što je predstavljalo niz loše izvedenih i koordiniranih napada na utvrđene položaje Al Kaide sa predvidljiv stepen uspeha. Zelene beretke su otkrile da milicijama nedostaje i motivacija i veština za bitku: prema rečima pripadnika ODA-e, oni bi se učvrstili ujutru nakon američkih vazdušnih napada, a zatim bi se istog dana odrekli kontrole nad tim dobicima, takođe bi se povukli u svoje baze za spavanje svake noći. Pošto je ofanziva AMF-a zaustavljena, a timovi CIA-e i ODA-e preopterećeni, doneta je odluka o raspoređivanju više trupa u bitku[193].
40 operatora iz eskadrile A eskadrile Delta Fors bilo je raspoređeno na Tora Bora i preuzelo je taktičko vođenje bitke od CIA-e, a Delta eskadrila je bila desetak, tako da su pripadnici M eskadrile SBS, pripadnici MI6 takođe raspoređeni u region zajedno sa SBS. Operateri Delte bili su raspoređeni u male timove ugrađene u milicije i poslali su svoje operatere Risi da uhvate Bin Ladenov trag, na kraju je uz pomoć Zelenih beretki i operatora CIA-e, koji su se dogovorili sa AMF -om, postignut napredak. Komandant eskadrile Delta složio se sa Džaubrejker-ovom procenom situacije i zatražio blokiranje snaga ili rasipanje vazdušnih mina kako bi neprijatelju odbili planinske prelaze, a pošto je raspoređivanje bataljona Rendžer bilo odbijeno, zatražio je od svojih operatora da izvrše svoju predloženu ulogu ali je sve njegove zahteve general Franks odbio. Dvanaestog decembra, dve nedelje nakon bitke, komandant AMF-a Zaman otvorio je pregovore sa zarobljenom Al Kaidom i talibanima u Tora Bori, uprkos frustracijama Amerikanaca i Britanaca, privremeno primirje je raspisano do 08:00 časova sledećeg jutra kako bi se omogućilo Kaida bi navodno pristala na predaju uslova do Šure (sastanak grupe). Ovo je bila smicalica koja je omogućila čak nekoliko stotina al-Kaide i pripadnika brigade 055 da preko noći pobjegnu prema Pakistanu[194][195].
Sledećeg dana, ručni ICOM radio izvađen iz tela mrtvog borca Al -Kaide dozvolio je pripadnicima eskadrile Delta, SBS, CIA i MI6 da čuju glas Bin Ladena - očigledno se izvinjavajući svojim sledbenicima što su ih odveli do Tora Bora i dajući svoj blagoslov za njihovu predaju - za koju se mislilo da je upućena teroristima koji su ostali da se bore u pozadinskoj akciji kako bi dozvolili bin Ladenu da pobegne. Mnogo je verodostojnih glasina o isplati gotovine od strane Bin Ladena barem jednom od vojskovođa - na odbojnost AMF-a da izvrši napad možda su uticali slični mito. Vođa tima CIA Džaubrejker u Tora Bora vjerovao je da su dvije velike grupe Al Kaide pobjegle: manja grupa od 130 džihadista pobjegla je istočno u Pakistan, dok je druga grupa, uključujući Bin Ladena i 200 saudijskih i jemenskih džihadista, krenula putem preko planina u grad Paračinar, Pakistan; komandant eskadrile Delta verovao je da je Bin Laden prešao granicu sa Pakistanom negde oko 16. decembra. Tim Delta Risi, pozivni znak 'Šakal', uočio je visokog čoveka u maskirnoj jakni sa velikim brojem boraca koji ulaze u pećinu, Risi tim je pozvao više vazdušnih napada na očiglednu pretpostavku da se radi o Bin Ladenu, ali se kasnije DNK analiza iz posmrtnih ostataka nije podudarala sa Bin Ladenom. Pošto je većina terorista otišla, bitka je privedena kraju, teško je potvrditi zvanične podatke o stotinama ubijenih Al Kaide u Tora Bori jer su mnoga tela zakopana u pećinama ili isparila bombama, nešto manje od 60 zatvorenika snimljeno[195][196][197]. Oko 17. decembra, preko granice, pakistanski graničari, navodno su im pomagali pripadnici JSOC -a i CIA -e u hvatanju još 300 stranih boraca.
Dana 20. decembra, ODA 561 je ubačena u Bele planine kako bi podržala ODA 572 u sprovođenju SSE pećina i pomogla pri izvlačenju DNK uzoraka iz terorističkih tela[198].
Snage Sjedinjenih Država i Velike Britanije nastavile su potragu u januaru 2002. godine, ali nisu se pojavili nikakvi tragovi vođstva Al-Kaide. Procenjuje se da je tokom bitke poginulo 200 boraca Al Kaide, zajedno sa nepoznatim brojem plemenskih boraca. Nema izveštaja o američkim ili britanskim smrtnim slučajevima.
U decembru 2001. Ujedinjene nacije bile su domaćini Bonske konferencije. Talibani su isključeni. Učestvovale su četiri avganistanske opozicione grupe. Posmatrači su uključivali predstavnike susjednih i drugih uključenih velikih zemalja.
Bonski sporazum koji je nastao stvorio je Avganistansku privremenu vlast koja bi služila kao „skladište avganistanskog suvereniteta“ i opisao takozvani Petersberški proces koji bi vodio ka novom ustavu i novoj avganistanskoj vladi.
Rezolucija 1378 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija od 14. novembra 2001, uključivala je „Osuđivanje talibana što su dozvolili da Avganistan koristi kao baza za izvoz terorizma od strane mreže Al Kaide i drugih terorističkih grupa i za pružanje sigurnog utočišta Osami bin Ladenu, Al Kaidi i drugima koji su s njima povezani, i u tom kontekstu podržavaju napore avganistanskog naroda da zamijeni talibanski režim[199]“.
Svetski program Ujedinjenih nacija za hranu privremeno je obustavio aktivnosti u Avganistanu na početku bombardovanja, ali ih je nastavio nakon pada Talibana.
Dana 20. decembra 2001. Ujedinjene nacije su odobrile Međunarodne snage za bezbjednosnu pomoć (ISAF), sa mandatom da pomognu Avganistancima u održavanju bezbjednosti u Kabulu i okolnim područjima. Prvobitno je osnovana iz sedišta britanske 3. mehanizovane divizije pod general-majorom Džonom MakKolom, a prvih godina nije brojala više od 5.000[200]. Snage su imale poziv nove privremene avganistanske vlade[201]; Mandat se nije protezao dalje od područja Kabula prvih nekoliko godina[202]. Osamnaest zemalja je dalo doprinos snagama u februaru 2002.
2002[uredi | uredi izvor]
U januaru 2002. otkrivena je još jedna serija pećina u Zavar Kili, južno od Tora Bora, vazdušni napadi su pogodili ta mjesta prije nego što su timovi SOF-a ubačeni u to područje. Vod SEAL a iz SEAL tima 3, uključujući nekoliko njihovih vozila za pustinjsku patrolu, u pratnji nemačkog elementa KSK, norveškog SOF tima i izviđačkih timova JTF2, proveo je nekih devet dana u opsežnim pretresima/eksploataciji lokacije, raščišćavajući približno 70 pećina i 60 građevina u tom području, oporavljajući ogromnu količinu obavještajnih podataka i municije, ali nisu naišli na nijednog borca Al Kaide[203].
Nakon Loja jirdž, vođe plemena i bivši izgnanici uspostavili su privremenu vladu u Kabulu pod Hamidom Karzaijem. Američke snage uspostavile su svoju glavnu bazu u vazdušnoj bazi Bagram severno od Kabula. Aerodrom Kandahar takođe je postao važna američka baza. U istočnim provincijama osnovane su ispostave za lov na bjegunce Talibana i Al Kaide.
Snage Al Kaide pregrupisale su se u oblasti doline Šahi Kot, provincija Paktija, u januaru i februaru 2002. Talibanski begunac u provinciji Paktija, Mula Sejfar Rihman počeo je da rekonstituiše neke od svojih milicijskih snaga. Ukupno ih je bilo više od 1.000 do početka marta 2002. Pobunjenici su hteli da pokrenu gerilske napade i verovatno veliku ofanzivu, kopirajući antisovjetske borce iz 1980-ih.
SAD su otkrile nagomilavanje, a 2. marta 2002. američke, kanadske i avganistanske snage započele su „operaciju Anakonda“ protiv njih. Kamioni Tasker Fors Hamer zaglavili su se u blatu, a zbog greške u komunikaciji nije došlo do masovnog bombardovanja iz vazduha[204]. Slabo obučene trupe avganistanske vlade pokazale su se nesposobnima da se bore protiv Al Kaide bez vazdušne podrške[204]. Snage mudžahida, koristeći malokalibarsko naoružanje, raketne bombe i minobacače, bile su ukorenjene u pećine i bunkere na padinama, znatno iznad 3.000 m (9.800 ft). Koristili su taktiku "udri i beži", otvorili su vatru, a zatim se povukli u svoje pećine i bunkere kako bi izdržali uzvratnu vatru i bombardovanje. Američki komandanti su u početku procenjivali svoje protivnike kao izolovani džep sa manje od 200. Umesto toga, gerilci su brojali između 1.000 i 5.000, prema nekim procenama3.000 m (10.000 ft)[205]. Do 6. marta ubijeno je osam američkih, sedam avganistanskih saveznika i do 400 protivnika boraca Al Kaide[206]. U jednom trenutku, dok su bile pod snažnim vatrenim dejstvom Al Kaide, snage avganistanske vlade su u panici pobegle i odbile da se bore, što je dovelo do ljudi iz Operativne grupe Hamer da se sami bore protiv Al-Kaide[207]. Incidenti „prijateljske vatre“ u kojima su njihove vazdušne snage nekoliko puta bombardovale američke trupe dodale su dodatne poteškoće[207]. Pod angažmani su uključivali bitku kod Takur Gara na 'Roberts Riddžu' i prateće operacije Glok i Polarni Harpun[208].
Nekoliko stotina gerilaca pobeglo je u plemenske oblasti u Vaziristanu. Tokom operacije Anakonda i drugih misija tokom 2002. i 2003. godine, u operacije su bile uključene i specijalna vazdušna služba Novog Zelanda[209] i druge specijalne snage iz Australije, Nemačke i Norveške[210].
U februaru 2002. godine, Savet za nacionalnu bezbednost sastao se da odluči da li će ISAF proširiti van Kabula. U sporu između Pauela i Ramsfelda (obrazac koji se često ponavlja kroz Bušovu administraciju) prevladalo je Ramsfeldovo mišljenje da silu ne treba širiti[211]. Istoričari su kasnije pisali da je neuspeh ISAF-a da bude raspoređen izvan Kabula naterao Karzaija da ponudi položaje u državi potencijalnim razbojnicima čije su aktivnosti nanele veliku štetu ugledu države[212]. Budući da je porast pobune bio povezan sa pritužbama oko upravljanja[213], to je postalo ozbiljan problem.
Američki ministar odbrane Donald Ramsfeld imao je za cilj da izvede operacije u Avganistanu što je brže moguće i da ode što je brže moguće. Stoga se želio usredotočiti na kinetičke protuterorističke operacije i izgradnju nove avganistanske vojske[214].
Operacija Harpun počela je u ranim jutarnjim satima 13. marta, sa ciljem uklanjanja džepova otpora talibana i Al Kaide u planinama Arma u istočnom Avganistanu. Kopnena komponenta bila je pod komandom potpukovnika Pat Stograna, komandnog oficira 3. bataljona, kanadske lake pešadije princeze Patriše (3 PPCLI). Sastojala se od kanadskih i američkih snaga bataljona iz 187. pešadijskog puka, 101. vazdušno-desantne divizije[215].
Nakon bitke kod Šahi Kota, borci Al Kaide su uspostavili utočišta na pakistanskoj granici, gdje su započeli prekogranične racije počevši od ljeta 2002. Gerilske jedinice, koje brojale su između 5 i 25 ljudi, redovno su prelazile granicu da ispaljuju rakete u koalicionim bazama, konvojima iz zasede i patrolama i napadima na nevladine organizacije. Područje oko baze Škin u provinciji Paktika doživelo je neke od najžešćih aktivnosti.
Talibanski borci skrivali su se u ruralnim regijama četiri južne provincije: Kandahar, Zabul, Helmand i Uruzgan. Nakon Anakonde, Ministarstvo odbrane zatražilo je raspoređivanje britanskih kraljevskih marinaca, visoko obučenih za planinsko ratovanje. Kao odgovor, 45 Komandosa je raspoređeno pod operativnim kodnim imenom Operacija Jacana u aprilu 2002. Oni su izvršili misije (uključujući operacije Snajp, Operacija Kondor i Operacija Bazard) tokom nekoliko nedelja sa različitim rezultatima[216].
U maju 2002. godine, Kombinovana združena operativna grupa 180 postala je viši štab američke vojske u zemlji, pod komandom general -potpukovnika Dena K. Maknila.
Kasnije 2002. godine, CJSOFT je postao jedinstvena integrisana komanda pod širim CJTF-180 koji je komandovao svim američkim snagama dodeljenim OEF-A, izgrađen je oko Grupe specijalnih snaga vojske (često u sastavu jedinica Nacionalne garde) i timova SEAL-a. Mali JSOC element (ranije Svord Fors Svord/11) koji nije bio pod direktnom komandom CTJF-a - ugrađen u CJSOFT, njime su upravljali zajednički element SEAL i Rendžer koji je rotirao komandu, nije bio pod direktnom komandom ISAF-a, iako je delovao kao podrška Operacije NATO-a[217].
2003[uredi | uredi izvor]
Brošure talibana i drugih grupa pojavile su se početkom 2003. godine u gradovima i selima, pozivajući islamske vernike da ustanu protiv američkih snaga i drugih stranih vojnika u svetom ratu[218]. Dana 27. januara 2003. godine, tokom operacije Mungos, američke snage napale su grupu boraca u pećinskom kompleksu Adi Ghar 25 km (16 mi) severno od Spin Boldaka[219]. Prijavljeno je da je ubijeno osamnaest pobunjenika bez žrtava u vojsci SAD. Sumnjalo se da je lokacija baza za zalihe i borce koji dolaze iz Pakistana. U to vreme su se pojavili i prvi izolovani napadi relativno velikih talibanskih grupa na avganistanske ciljeve.
Operacija Valiantov udarac je bila velika kopnena operacija Sjedinjenih Država u Avganistanu, objavljena 19. marta 2003. u kojoj su učestvovali 2. i 3. bataljon 504. padobransko-pješadijskog puka[220], rumunskih i avganistanskih trupa. Kombinovane snage kretale su se kroz Kandahar i delove južnog Avganistana sa ciljem eliminisanja talibanskih neprijateljskih snaga i skladišta oružja, istovremeno pokušavajući da prikupe obaveštajne podatke o aktivnostima talibana u tom području[221]. Na kraju operacije 24. marta 2003, koalicione snage su privele 13 osumnjičenih talibanskih boraca i zaplenile više od 170 granata sa raketnim pogonom, 180 mina, 20 automatskih pušaka i mitraljeza, kao i mnoge rakete, puške i lansere.
U maju 2003. godine, vrhovni sudija talibanskog Vrhovnog suda, Abdul Salam, proglasio je da su se talibani vratili, pregrupisali, naoružali i spremni za gerilski rat radi proterivanja američkih snaga iz Avganistana. Omar je talibanskim komandantima dodelio pet operativnih zona, poput Dadulaha, koji je preuzeo dužnost u provinciji Zabul.
Mali pokretni kampovi za obuku uspostavljeni su duž granice za obuku novaka u gerilskom ratu, prema rečima visokog talibanskog ratnika Mulaha Malanga u junu 2003[222]. Većina je izvučena iz medresa plemenskih oblasti u Pakistanu. Baze, nekoliko sa čak 200 boraca, pojavile su se u plemenskim oblastima do leta 2003. Pakistanska volja da se spreči infiltracija bila je neizvesna, dok su se pakistanske vojne operacije pokazale od male koristi[223].
Kako se leto 2003. nastavilo, talibanski napadi su se postepeno povećavali. Desetine vojnika avganistanske vlade, humanitarni radnici nevladinih organizacija i nekoliko američkih vojnika poginuli su u racijama, zasedama i raketnim napadima. Osim gerilskih napada, talibanski borci počeli su sa izgradnjom snaga u okrugu Daj Čopan u provinciji Zabul. Talibani su odlučili da tamo stanu. Tokom leta tamo se doselilo do 1.000 gerilaca. Preko 220 ljudi, uključujući nekoliko desetina avganistanskih policajaca, ubijeno je u avgustu 2003.
Dana 11. avgusta 2003. godine, NATO je preuzeo kontrolu nad ISAF-om[224]. Neke američke snage u Avganistanu delovale su pod komandom NATO-a, dok su ostale ostale pod direktnom komandom SAD. Talibanski vođa Mula Omar reorganizovao je pokret i 2003. pokrenuo pobunu protiv vlade i ISAF-a.
2004[uredi | uredi izvor]
Snage koalicije predvođene Sjedinjenim Državama izvele su operaciju Asburi Park 2. i 17. juna 2004. radne grupe 1/6 BLT 22. pomorske ekspedicione jedinice angažovane u borbama sa talibanima i drugim antikoalicionim snagama u obe provincije Oruzgan i provinciji Zabul koja je kulminirala u regionu Daj Čopan u Avganistanu. Ovu operaciju su okarakterisale netipične borbe na strani taktike talibana i drugih gerilaca[225]. koja je kulminirala velikom bitkom 8. juna. Tokom Asburi Parka, 22. pomorska ekspediciona jedinica suočila se sa protivnikom koji je često kopao i angažovao snage marinaca, umesto tradicionalnim metodama pogotka i trčanja (ili "asimetričnog napada"). Kao takvi, marinci su, uz pomoć aviona B-1B Lanser, A-10 Vertog i AH-64 Apač, učestvovali u „borbama svakog dana“, što je kulminiralo velikom bitkom 8. juna. Borbe koje su se vodile kod Daj Čopana 8. juna bile su odlučujuće jer su neprijateljske snage bile iscrpljene do te mere da za vreme trajanja operacije nije došlo do daljeg kontakta sa neprijateljem. Ono što je neprijatelj mislio kao napad sa tri koraka 8. juna 2004. rezultiralo je sa više od 85 potvrđenih ubistava, sa procenama da je znatno više od 100 neprijateljskih mrtvih, procenjeno 200-300 ranjenih, sa desetinama zarobljenih. Tokom cele operacije povređena je „šačica“ američkih snaga i avganistanske milicije.
U junu 2004. godine, snage Sjedinjenih Država započele su napade dronovima u Pakistanu duž federalnih plemenskih područja protiv talibana i militanata Al-Kaide[226][227]. Ovi štrajkovi su počeli za vreme administracije predsednika Sjedinjenih Država Džordža V. Buša.
Krajem 2004. godine, tada skriveni vođa talibana Mohamed Omar najavio je pobunu protiv „Amerike i njenih marioneta“ (misleći na snage prelazne avganistanske vlade) radi „povratka suvereniteta naše zemlje“[228].
2005[uredi | uredi izvor]
Krajem juna do sredine jula 2005. godine, mornaričke foke Sjedinjenih Država izvele su operaciju Crvena krila kao zajedničku vojnu operaciju u okrugu Peč u avganistanskoj provinciji Kunar, na padinama planine po imenu Savtalo Sar[229][230][231], otprilike 32 km (20 mi) zapadno od glavnog grada provincije Kunar Asadabada[232], Operacija Crvena krila imala je za cilj da poremeti aktivnost lokalne talibanske milicije protiv koalicije (ACM), doprinoseći tako regionalnoj stabilnosti i čime su olakšani izbori za avganistanski parlament zakazani za septembar 2005. U to vreme, aktivnost talibanskih anti-koalicionih milicija u regionu bila je najznačajnija u izvođenju male grupe, predvođene lokalnim stanovnikom iz provincije Nangarhar, Ahmadom Šahom, koji je imao aspiracije da se islamski fundamentalisti istaknu u regionu. On i njegova mala grupa bili su među primarnim metama operacije.
Između 13. i 18. avgusta 2005. godine, marinski korpus Sjedinjenih Država izveo je vojnu operaciju pod nazivom Operacija kitolovci koja se dogodila u provinciji Kunar samo nekoliko nedelja nakon katastrofalne operacije Crvena krila. Poput operacije Crvena krila, cilj operacije Valers bio je prekid aktivnosti talibanske milicije za borbu protiv koalicije (ACM) u regionu u cilju dalje stabilizacije regiona radi mirnog odziva birača na parlamentarne izbore 2005. godine. Operaciju Kitolovci planirao je i izveo 2. bataljon 3. puka marinaca (2/3). Naglasak operacije bila je ćelija milicije protiv koalicije koju je vodio Ahmad Šah, koja je bila jedna od 22 identifikovane ACM grupe koje su u to vreme delovale u regionu i bila je najaktivnija. Ćelija Ahmada Šaha bila je odgovorna za zasjedu mornaričke foke i kasnije obaranje MH-47 u kojem je poginulo ukupno 19 američkih pripadnika specijalnih operacija tokom operacije Red Vings. Operacija Vhalers, nazvana po profesionalnom hokejaškom timu Hartford Vhalers, bila je "nastavak" operacije Red Vings po tome što je imala za cilj dalju stabilizaciju bezbednosne situacije u nemirnoj provinciji Kunar u istočnom Avganistanu, što je dugoročni cilj američkih i koalicione snage koje su tada delovale na tom području. Operacija Kitolovci, koju su izvele brojne mornaričke pešadijske čete od 2/3 sa pridruženim vojnicima Avganistanske nacionalne armije i podržana konvencionalnom armijskom avijacijom, obaveštajnim i borbenim oružanim snagama i vazdušnim snagama američkog vazduhoplovstva, pokazala se kao uspešna. Aktivnost Talibanske milicije protiv koalicije značajno je opala, a naknadna ljudska inteligencija i obaveštajni podaci otkrili su da je Ahmad Shah teško ranjen. Šah, koji je pokušao da poremeti parlamentarne izbore, nije bio u stanju da preduzme bilo kakve značajne talibanske antikoalicione operacije nakon operacije Kitolovci u Kunaru ili susednim provincijama[233].
Krajem avgusta 2005. godine, snage avganistanske vlade napale su, uz podršku američkih trupa, uz vazdušnu podršku. Nakon jednonedeljne bitke, talibanske snage su razbijene sa do 124 poginula borca.
2006[uredi | uredi izvor]
Od januara 2006. godine, multinacionalni kontingent ISAF-a počeo je da zamenjuje američke trupe na jugu Avganistana. Britanska 16 vazdušno-jurišna brigada (kasnije pojačana Kraljevskim marincima) činila je jezgro snaga, zajedno sa trupama i helikopterima iz Australije, Kanade i Holandije. Početne snage sastojale su se od otprilike 3.300 britanskih[234], 2.300 kanadskih[235], 1.963 holandskih, 300 australijskih[236], 290 danskih[237] i 150 estonskih vojnika[238]. Vazdušnu podršku pružali su američki, britanski, holandski, norveški i francuski borbeni avioni i helikopteri.
U januaru 2006. fokus NATO-a na jugu Avganistana bio je da formira pokrajinske timove za obnovu sa britanskim liderima u Helmandu, dok će Holandija i Kanada voditi slična raspoređivanja u Uruzganu i Kandaharu. Lokalni likovi talibana obećali su otpor[239].
Dana 1. marta 2006. godine, američki predsednik Džordž V. Buš je sa suprugom Lorom posetio Avganistan gde su pozdravili američke vojnike, sastali se sa avganistanskim zvaničnicima i kasnije se pojavili na posebnoj ceremoniji inauguracije u američkoj ambasadi[240].
Operacijama NATO-a u južnom Avganistanu 2006. godine rukovodili su britanski, kanadski i holandski komandanti. Operacija Planinski udar pokrenuta je 15. maja 2006.
Dana 29. maja 2006, dok se prema američkoj veb stranici The Spokesman-Review suočio sa "sve većom prijetnjom naoružanih talibanskih boraca u selu", američki vojni kamion koji je bio dio konvoja u Kabulu izgubio je kontrolu i zabio se u dvanaest civilnih vozila, ubivši jednog i povredivši šest osoba. Okolina se naljutila i došlo je do pobune koja je trajala ceo dan, završavajući sa 20 mrtvih i 160 povređenih. Kada su bacanje kamenja i pucnjava došli iz gomile od oko 400 ljudi, američke trupe su koristile svoje oružje "da se odbrane" pri napuštanju mesta, rekao je portparol američke vojske. Dopisnik Fajnenšal tajms-a iz Kabula sugerisao je da je ovo izbijanje "prizemnog naleta ogorčenosti" i "rastućeg neprijateljstva prema strancima" koje je raslo i jačalo od 2004. godine, a koje je takođe moglo biti izazvano američkim vazdušnim napadom nedelju dana ranije u južnom Avganistanu ubivši 30 civila, gde je pretpostavljalo se da su se "talibani sklonili u civilne kuće"[241][242].
U julu su kanadske snage, uz podršku američkih, britanskih, holandskih i danskih snaga, pokrenule operaciju Medusa.
Dana 31. jula 2006. godine, ISAF je preuzeo komandu nad jugom zemlje, a do 5. oktobra 2006. zadržao je i istok[243]. Nakon što je došlo do ove tranzicije, ISAF je prerastao u veliku koaliciju koja uključuje do 46 zemalja, pod američkim komandantom.
Kombinovane snage Holandije i Australije započele su uspešnu ofanzivu od kraja aprila do sredine jula 2006. godine kako bi talibane istisnuli iz oblasti Čora i Baludži.
Dana 18. septembra 2006, italijanske specijalne snage Operativne grupe 45 i vazdušno-desantne trupe pešadijskog puka "Trst" Korpusa za brzo reagovanje, sastavljene od italijanskih i španskih snaga, učestvovale su u operaciji Vikonda Pinser u okruzima Bala Buluk i Pašt Rud, u provinciji Farah. Italijanske snage ubile su najmanje 70 talibana. [traži se izvor] Situacija u RC-V se zatim pogoršala. Žarišta su uključivala Badgis na krajnjem severu i Farah na jugozapadu.
Daljnje operacije NATO-a uključivale su bitku na Panjvajima, operaciju 'Planinski bes i operaciju Falcon Summit. NATO je postigao taktičke pobede i poricanje područja, ali talibani nisu potpuno poraženi. Operacije NATO-a nastavile su se 2007.
2007[uredi | uredi izvor]
U januaru i februaru 2007. godine britanski kraljevski marinci izveli su operaciju Vulkan kako bi pobunjenike očistili sa vatrenih mesta u selu Barikju, severno od Kajakija[244]. Druge velike operacije tokom ovog perioda uključivale su operacije Ahilej (mart - maj) i operaciju Ručka za biranje. Ministarstvo odbrane Velike Britanije objavilo je svoju nameru da poveća broj britanskih trupa u zemlji do 7.700 (obaveza do 2009. godine)[245]. Dalje operacije, poput Operacije Srebro i Operacije Silikon, odvijale su se kako bi nastavile pritisak na talibane u nadi da će otupiti njihovu očekivanu prolećnu ofanzivu[246][247].
U februaru 2007, Komanda združenih snaga za Avganistan je deaktivirana. Kombinovana združena operativna grupa 76, američka komanda sa dve zvezdice sa sedištem na aerodromu Bagram, preuzela je odgovornost kao element nacionalne komande američkih snaga u Avganistanu[248]. Kombinovana komanda za tranziciju bezbednosti u Avganistanu, ili CSTC-A, druga američka komanda sa dve zvezdice, bila je zadužena za obuku i mentorstvo avganistanskim snagama nacionalne bezbednosti.
Dana 4. marta 2007, američki marinci ubili su najmanje 12 civila i ranili 33 u okrugu Šinvar, Nangrahar[249], kao odgovor na zasjedu bombe. Događaj je postao poznat kao "masakr u Shinvar -u"[250]. Jedinici marine od 120 pripadnika odgovornoj za napad, general -major Frank Kearnei naredio je da napusti zemlju, jer je incident narušio odnose jedinice sa lokalnim avganistanskim stanovništvom[251].
Kasnije, u martu 2007, SAD su tokom Bušove administracije rasporedile još više od 3.500 vojnika u Avganistan kako bi proširile borbu protiv talibana[252].
Dana 12. maja 2007. godine, snage ISAF-a ubile su Mulu Dadulaha. Jedanaest drugih talibanskih boraca poginulo je u istoj borbi.
Tokom leta, snage NATO -a ostvarile su taktičke pobede u bici kod Čore kod Uruzgana, gde su bile raspoređene holandske i australijske snage ISAF-a.
Dana 16. avgusta, osam civila, uključujući trudnicu i bebu, poginulo je kada su, nekoliko sati nakon što je pobunjenička zaseda oštetila poljsko oklopno vozilo na točkovima, poljski vojnici granatirali selo Nangar Hel, provincija Paktika. Sedam vojnika optuženo je za ratne zločine, nakon što su meštani izjavili da je poljska jedinica ispalila minobacačke granate i mitraljeze na svadbenu proslavu bez provokacije[253], ali su oslobođeni svih optužbi 2011[254].
28. oktobra oko 80 talibanskih boraca poginulo je u 24-časovnoj bici u Helmandu[255].
Zapadni zvaničnici i analitičari procenili su jačinu talibanskih snaga na oko 10.000 boraca u svakom trenutku. Od tog broja, samo 2.000 do 3.000 bili su visoko motivisani ustanici sa punim radnim vremenom. Ostatak su bile dobrovoljačke jedinice, sastavljene od mladih Avganistanaca, razjarenih smrću avganistanskih civila u vojnim zračnim napadima i američkim zatočenjem muslimanskih zatvorenika koji su godinama držani bez optužbi[256]. Prema zvaničnicima, 2007. godine u Avganistan je došlo više stranih boraca nego ikada ranije. Približno 100 do 300 stalno zaposlenih boraca bili su stranci, mnogi iz Pakistana, Uzbekistana, Čečenije, raznih arapskih zemalja, a možda čak i Turske i zapadne Kine. Navodno su bili nasilniji, nekontrolisani i ekstremni, često donoseći vrhunsku video produkciju ili ekspertizu u izradi bombi[257].
Dana 2. novembra snage bezbednosti ubile su vrhunskog militanta Mavlavija Abdul Manana, nakon što je uhvaćen pri prelasku granice. Talibani su potvrdili njegovu smrt[258]. Talibani su 10. novembra zasjeli patrolu u istočnom Avganistanu. Ovaj napad povećao je broj žrtava SAD -a za 2007. na 100, čineći ga najsmrtonosnijom godinom Amerikanaca u Avganistanu[259].
U decembru se odigrala bitka za Musa Kalu. Avganistanske jedinice bile su glavna borbena snaga koju su podržavale britanske snage[260]. Talibanske snage istisnute su iz grada.
Sukobi između Pakistana i Sjedinjenih Država[uredi | uredi izvor]
Neimenovani visoki zvaničnik Pentagona rekao je za BBC da je u nekom trenutku između 12. jula i 12. septembra 2008. predsednik Buš izdao poverljivo naređenje kojim se odobravaju racije protiv militanata u Pakistanu. Pakistan je rekao da neće dopustiti stranim snagama da uđu na njegovu teritoriju i da će energično štititi njegov suverenitet[261]. U septembru je pakistanska vojska izjavila da je izdala naređenje da „otvori vatru“ na američke vojnike koji su prešli granicu u poteri za militantnim snagama[262].
.jpg)
Dana 25. septembra 2008. godine, pakistanske trupe su pucale na helikoptere ISAF-a. To je izazvalo zabunu i bes u Pentagonu, koji je zatražio potpuno objašnjenje incidenta i porekao da su američki helikopteri u pakistanskom vazdušnom prostoru. Glavni portparol pakistanske vojske general-major Atar Abas rekao je da su helikopteri "prešli na našu teritoriju u oblasti Gulam Kan. Prešli su naš kontrolni punkt pa su naše trupe ispalile hice upozorenja". Nekoliko dana kasnije, dron CIA-e se srušio na teritoriju Pakistana[263].
Daljnji razdor dogodio se kada su američke trupe očigledno iskrcale pakistansko tlo kako bi izvele operaciju protiv militanata u provinciji Hajber-Pahtunva. Pakistanci su ljutito reagovali na akciju rekavši da su američke trupe ubile 20 nevinih seljana[264]. Međutim, uprkos tenzijama, SAD su povećale upotrebu bespilotnih letelica sa daljinskim upravljanjem u pograničnim regionima Pakistana, posebno u oblastima pod plemenskom upravom pod federalnom upravom (FATA) i u Beludžistanu; od početka 2009. godine, napadi bespilotnih letelica porasli su za 183% od 2006[265].
Do kraja 2008. godine talibani su očigledno prekinuli preostale veze sa Al Kaidom[266]. Prema visokim zvaničnicima američke vojne obaveštajne službe, možda je manje od 100 pripadnika Al Kaide ostalo u Avganistanu[267].
Na sastanku sa generalom Stenlijem MakKristalom, pakistanski vojni zvaničnici pozvali su međunarodne snage da ostanu na avganistanskoj strani granice i spriječe militante u bijegu u Pakistan. Pakistan je napomenuo da je rasporedio 140.000 vojnika sa svoje strane granice da se pozabave militantnim aktivnostima, dok je koalicija imala oko 100.000 vojnika za policiju na strani Avganistana[268].
2008[uredi | uredi izvor]
Admiral Majkl Malen, predsjedavajući Zajedničkog načelnika štaba, rekao je da, iako je situacija u Avganistanu "nesigurna i hitna", dodatnih 10.000 vojnika koji su tamo potrebni biće nedostupno "na bilo koji značajan način" ako se ne povuku iz Iraka. Prioritet je bio prvo Irak, zatim Avganistan[269].
U prvih pet meseci 2008. godine, broj američkih trupa u Avganistanu povećan je za preko 80% sa povećanjem od 21.643 vojnika, čime je ukupan broj sa 26.607 u januaru na 48.250 u junu[270]. U septembru 2008. godine, predsednik Buš je najavio povlačenje preko 8.000 iz Iraka i dalje povećanje do 4.500 u Avganistanu[271].
U junu 2008. godine, britanski premijer Gordon Braun najavio je da će se broj britanskih vojnika koji služe u Avganistanu povećati na 8.030 - što je porast od 230. Istog meseca, Velika Britanija je izgubila svog stotog službenika[272].
Talibanski borci su 13. juna demonstrirali svoju stalnu snagu oslobađajući sve zatvorenike u zatvoru Kandahar. Operacija je oslobodila 1200 zatvorenika, od kojih su 400 bili talibani, što je izazvalo veliku sramotu za NATO[273].
Dana 13. jula 2008, započet je koordinirani napad talibana na udaljenu bazu NATO-a u Vanatu u provinciji Kunar. Dana 19. avgusta, francuske trupe su pretrpele najveće gubitke u Avganistanu u zasedi sa 10 vojnika poginulih u akciji i 21 povređenim[274]. Kasnije tokom mjeseca, u zračnom napadu na talibanskog komandanta u provinciji Herat ubijeno je 90 civila.
Krajem avgusta bila je jedna od najvećih operacija NATO-a u Helmandu, Operacija Orlov vrh, sa ciljem dovođenja struje u region[275].
Dana 3. septembra, komandosi, za koje se veruje da su specijalne snage američke vojske, sleteli su helikopterom i napali tri kuće u blizini poznatog neprijateljskog uporišta u Pakistanu. U napadu je poginulo između sedam i 20 ljudi. Lokalni stanovnici tvrdili su da su većina poginulih civili. Pakistan je osudio napad, nazvavši upad "grubim kršenjem pakistanske teritorije"[276][277].
6. septembra, u očiglednoj reakciji, Pakistan je najavio neograničeno isključenje vodova snabdevanja[278].
11. septembra, militanti su ubili dva američka vojnika na istoku. Time je ukupan broj američkih gubitaka porastao na 113, više nego u bilo kojoj prethodnoj godini. Nekoliko evropskih zemalja postavilo je sopstvene rekorde, posebno Velika Britanija, koja je pretrpela 108 žrtava[279][280].
U novembru i decembru 2008. godine, više incidenata velike krađe, pljačke i podmetanja požara pogodili su konvoje za snabdevanje NATO-a u Pakistanu[281][282]. Transportne kompanije južno od Kabula iznudili su talibani za novac[283]. Ti incidenti su uključivali otmicu konvoja NATO-a koji je prevozio zalihe u Pešavaru[282] the torching of cargo trucks and Humvees east of the Khyber pass[284], paljenje teretnih kamiona i hamera istočno od prevoja Hajber i pola tuceta racija na skladišta NATO-a za snabdevanje u blizini Pešavara koji su uništili 300 teretnih kamiona i u Humvusu u decembru 2008[285].
U 2009. godini, napadi bespilotnih letelica u Pakistanu su se značajno povećali pod administracijom predsednika Sjedinjenih Država Baraka Obame, koji su prethodno počeli tokom administracije predsednika Sjedinjenih Država Džordža V. Buša[286]. protiv talibana i militanata Al Kaide. Neki mediji su o napadima govorili kao o „ratu bespilotnim letelicama“[287][288].
U avgustu 2009. Bajtulah Mehsud, vođa TTP-a Terik-i-Taliban Pakistan, ubijen je u napadu bespilotnom letjelicom, što je bio jedan od prvih uspjeha Obamine administracije[289].
Povećanje trupa SAD i napredak Talibana[uredi | uredi izvor]
Kao odgovor na povećani rizik slanja zaliha preko Pakistana, počeli su radovi na uspostavljanju Severne distributivne mreže (NDN) kroz Rusiju i republika srednje Azije. Početna dozvola za kretanje zaliha kroz region data je 20. januara 2009. godine, nakon što je general Dejvid Petreus posetio region[290]. Prva pošiljka duž rute NDN krenula je 20. februara iz Rigi u Letoniji, a zatim je putovala 5.169 km (3.212 mi) do uzbekistanskog grada Termez na granici sa Avganistanom. Osim Rigu, druge evropske luke uključivale su Poti, Gruziju i Vladivostok, Rusija[291]. Američki komandanti su se nadali da će se dnevno preko NDN-a isporučivati 100 kontejnera dnevno. Poređenja radi, 140 kontejnera dnevno se tipično isporučivalo preko Hajberskog prolaza[292]. Do 2011. godine, NDN je upravljao sa oko 40% saobraćaja prema Avganistanu, naspram 30% kroz Pakistan[293].
Dana 11. maja 2009. godine, predsednik Uzbekistana Islam Karimov objavio je da se aerodrom u Navoju (Uzbekistan) koristi za prevoz nesmrtonosnog tereta u Avganistan. Zbog još uvek nerazjašnjenih odnosa između Uzbekistana i SAD nakon masakra u Andijonu 2005. godine i kasnijeg proterivanja američkih snaga iz vazdušne baze Karši-Kanabad, američke snage nisu bile uključene u isporuke. Umesto toga, južnokorejski Korijan er, koji je remontovao aerodrom Navoj, zvanično se bavio logistikom.
U početku su na NDN-u bili dozvoljeni samo nesmrtonosni resursi. Međutim, u julu 2009. godine, neposredno pre posete novog predsednika Baraka Obame Moskvi, ruske vlasti su objavile da bi američke trupe i oružje mogli da koriste vazdušni prostor zemlje za dolazak u Avganistan[294].
Zagovornici ljudskih prava bili su (od 2009. godine) zabrinuti da SAD ponovo sarađuju sa vladom Uzbekistana, koja se često optužuje za kršenje ljudskih prava[295]. Američki zvaničnici obećali su povećanu saradnju sa Uzbekistanom, uključujući dalju pomoć da se Navoj pretvori u regionalni distributivni centar za vojne i civilne poduhvate[296][297].
2009[uredi | uredi izvor]
U januaru 2009. godine, oko 3.000 američkih vojnika iz borbenog tima 3. brigade 10. planinske divizije preselilo se u provincije Logar, Vardak i Kunar. Avganistanska federalna garda borila se zajedno sa njima. Trupe su bile prvi talas očekivanog porasta pojačanja koje je prvobitno naredio predsednik Buš, a povećao predsednik Obama[298].
Sredinom februara 2009. godine najavljeno je da će 17.000 dodatnih vojnika biti raspoređeno u dve brigade i da će podržati trupe; 2. pomorska ekspediciona brigada od oko 3.500 i 5. brigada, 2. pešadijska divizija, Striker brigada sa oko 4.000[299]. Komandant ISAF -a, general Dejvid MakKirnen pozvao je dodatnih 30.000 vojnika, čime je broj vojnika bio udvostručen[300].
Dana 25. juna američki zvaničnici najavili su početak operacije Kandžar ("udar mača")[301]. Učestvovalo je oko 4000 američkih marinaca iz Druge brigadne ekspedicijske brigade[302] i 650 avganistanskih vojnika[303]. Kandžar je pratio operaciju pod vodstvom Britanije pod nazivom Operacija Panterova kandža u istom regionu[303]. Zvaničnici su to nazvali najvećom operacijom marinaca od invazije Faludže u Iraku 2004. godine. Operacija Panterova kandža imala je za cilj da obezbedi različite prelaze kanala i reka kako bi se uspostavilo dugoročno prisustvo ISAF-a[304].
U početku su se avganistanski i američki vojnici doselili u gradove i sela duž reke Helmand kako bi zaštitili civilno stanovništvo. Glavni cilj je bio ugurati se u uporišta pobunjenika duž reke. Sekundarni cilj je bio da se obezbedi sigurnost u dolini Helmand na vreme za predsedničke izbore, koji bi trebalo da se održe 20. avgusta.
Dana 4. septembra, tokom kampanje u provinciji Kunduz, razoran vazdušni napad NATO-a izveden je 7 km jugozapadno od Kunduza, gde su talibanski borci oteli civilne kamione za snabdevanje, ubivši do 179 ljudi, uključujući preko 100 civila[305].
Dana 23. septembra, poverljiva procena generala MakKristala uključivala je njegov zaključak da će za uspešnu strategiju protiv pobune biti potrebno 500.000 vojnika za pet godina[306].
U novembru 2009. godine, ambasador Karl V. Ejkenberi poslao je dva poverljiva telegrama Vašingtonu izražavajući zabrinutost zbog slanja još trupa pre nego što avganistanska vlada pokaže da je voljna da se uhvati u koštac sa korupcijom i lošim upravljanjem koji su podstakli uspon talibana. Ejkenberi, penzionisani general sa tri zvezdice koji je 2006–2007 komandovao američkim trupama u Avganistanu, takođe je izrazio frustraciju zbog relativnog oskudnog novca izdvojenog za razvoj i obnovu[307]. U kasnijim depešama, Ejkenberi je više puta upozoravao da bi raspoređivanje značajnih američkih pojačanja rezultiralo „astronomskim troškovima“ - desetinama milijardi dolara - i samo bi produbilo zavisnost avganistanske vlade od Sjedinjenih Država.
Karzaj je 26. novembra 2009. godine javno zatražio direktne pregovore sa talibanskim rukovodstvom. Karzaj je rekao da postoji "hitna potreba" za pregovore i jasno stavio do znanja da se Obamina administracija protivila takvim razgovorima. Nije bilo zvaničnog odgovora SAD[308][309].
Obama je 1. decembra na američkoj Vojnoj akademiji u Vest Pointu najavio da će SAD poslati još 30.000 vojnika[310]. Antiratne organizacije u SAD su brzo reagovale, a gradovi širom SAD su 2. decembra videli proteste[311]. Mnogi demonstranti su uporedili odluku o raspoređivanju više trupa u Avganistanu sa širenjem Vijetnamskog rata pod Džonsonovom administracijom[312].
Prema brifingu od 22. decembra general-majora Majkla T. Flina, najvišeg obaveštajnog oficira SAD u Avganistanu, „Talibani zadržavaju [potrebna] partnerstva kako bi održali podršku, podstakli legitimitet i ojačali kapacitete“[313]. Brifing od 23 stranice navodi da se „predviđa da će [bezbednosni incidenti] biti veći u 2010.“ Prema izveštaju, ti incidenti su već porasli za 300 odsto od 2007. godine i za 60 odsto od 2008. godine[314]. Tadašnji obaveštajni podaci NATO-a ukazivali su na to da su talibani imali čak 25.000 posvećenih vojnika, skoro isto koliko i pre 11. septembra i više nego 2005[315].
Dana 10. avgusta MakKristal, novoimenovani za američkog komandanta u Avganistanu, rekao je da su talibani dobili prednost. U nastavku uobičajene talibanske strategije letnjih ofanziva[316], militanti su agresivno širili svoj uticaj na severni i zapadni Avganistan i pojačali svoj napad u pokušaju da poremete predsednička birališta[317]. Nazivajući talibane "vrlo agresivnim neprijateljem", dodao je da je američka strategija zaustaviti njihov zamah i fokusirati se na zaštitu i zaštitu avganistanskih civila, nazivajući to "teškim radom"[318].
Tvrdnja talibana da je više od 135 nasilnih incidenata ometalo izbore uveliko je osporavana. Međutim, od medija je zatraženo da ne izveštavaju o bilo kakvim nasilnim incidentima[319]. Prema nekim procenama, glasači su izašli manje od očekivanih 70 odsto. U južnom Avganistanu, gdje su talibani imali najveću moć, odziv birača bio je nizak, a sporadično nasilje usmjereno je prema biračima i osoblju bezbjednosti. Glavni posmatrač izborne misije Evropske unije, general Philippe Morillon, rekao je da su izbori "generalno pošteni", ali "neslobodni"[320].
Zapadni posmatrači izbora imali su poteškoća sa pristupom južnim regionima, gde je najmanje 9 avganistanskih civila i 14 snaga bezbednosti ubijeno u napadima čiji je cilj bio zastrašivanje birača. Talibani su dan nakon izbora objavili video snimak na kojem se snima put između Kabula i Kandahara, zaustavljaju vozila i traže da im vide prste. Na snimku je prikazano deset muškaraca koji su glasali slušajući talibanske militante. Talibani su pomilovali birače zbog Ramazana[321]. Talibani su raketama i drugom indirektnom vatrom napali gradove. Usred tvrdnji o rasprostranjenoj prevari, oba glavna kandidata, Hamid Karzaj i Abdulah Abdullah, odneli su pobedu. Izveštaji sugerišu da je izlaznost bila manja nego na prethodnim izborima[322].
Nakon Karzaijeve navodne pobjede od 54 posto, koja bi spriječila drugi krug, više od 400.000 Karzaijevih glasova moralo je biti poništeno nakon optužbi za prijevaru. Neke nacije kritikovale su izbore kao "slobodne, ali ne fer"[323].
U decembru je u napadu na operativnu bazu Čapman, koju je CIA koristila za prikupljanje informacija i koordinaciju napada bespilotnim letelicama na talibanske lidere, poginulo najmanje šest oficira CIA-e.
2010[uredi | uredi izvor]
U izjavama za javnost američki zvaničnici su ranije hvalili vojne akcije Pakistana protiv militanata tokom njegove ofanzive na Južni Vaziristan u novembru 2009[324]. Karzaj je započeo mirovne pregovore sa mrežnim grupama Hakkani u martu 2010[325]. Druge mirovne inicijative uključivale su avganistansku mirovnu džirgu 2010. U julu 2010. godine, izveštaj američke vojske je glasio: "Čini se da je uvek tako kada idemo tamo [u susret civilima]. Niko ne želi ništa s nama." U izveštaju o sastanku sa predstavnicima škola spominju se učenici koji bacaju kamenje na vojnike i ne pozdravljaju njihov dolazak, kao što je više puta prijavljeno na drugim mestima[326]. Predsednik Zardari je rekao da je Pakistan tokom prethodnih osam godina potrošio više od 35 milijardi američkih dolara u borbi protiv terorizma[327]. Prema avganistanskoj vladi, približno 900 talibana je ubijeno u operacijama sprovedenim tokom 2010[328]. Zbog povećane upotrebe pobunjenika od strane pobunjenika, broj povređenih vojnika koalicije, uglavnom Amerikanaca, značajno se povećao[329]. Počevši od maja 2010. godine, specijalne snage NATO-a počele su se koncentrirati na operacije hvatanja ili ubijanja određenih talibanskih vođa. Od marta 2011. američka vojska je tvrdila da su ti napori rezultirali zarobljavanjem ili ubistvom više od 900 talibanskih zapovednika niskog do srednjeg nivoa[330][331]. Sve u svemu, u 2010. godini zabilježeno je najviše pobunjeničkih napada u bilo kojoj godini od početka rata, dostigavši vrhunac u septembru na više od 1.500. Pobunjeničke operacije su se "dramatično" povećale u dve trećine avganistanskih provincija[332].
Raspoređivanje dodatnih američkih trupa nastavljeno je početkom 2010. godine, sa 9.000 od planiranih 30.000 na mestu pre kraja marta i još 18.000 očekivanih do juna, pri čemu je 101. vazdušno -desantna divizija glavni izvor i ekspedicione snage marinaca u provinciji Helmand. Američke trupe u Avganistanu bile su veće od onih u Iraku, prvi put od 2003[333].
CIA je, na zahtev generala MakKristala, planirala da poveća snage operativaca, uključujući elitne oficire SAD, sa snagama američkih vojnih specijalnih operacija. Ova kombinacija je dobro funkcionisala u Iraku i u velikoj meri je zaslužna za uspeh tog naleta[334]. CIA je takođe povećala kampanju koristeći raketne napade Hellfire na Al-Kaidu u Pakistanu. Broj udara u 2010. godini, 115, više je nego udvostručio 50 napada dronovima koji su se dogodili 2009[335].
Povećanje broja vojnika podržalo je šestostruko povećanje operacija Specijalnih snaga[336]. Samo u septembru 2010. godine izvršeno je 700 vazdušnih napada naspram 257 tokom cele 2009. godine Od jula 2010. do oktobra 2010. ubijeno je 300 talibanskih komandanata i 800 pešaka[337]. Još stotine pobunjeničkih vođa ubijeno je ili zarobljeno na kraju 2010. Petreus je rekao: "Sada imamo zube u neprijateljskoj vratnici i nećemo ih pustiti"[338].
CIA je osnovala timove za borbu protiv terorizma (CTPT) u čijem sastavu su bili Avganistanci na početku rata[339][340]. Ove snage su do 2010. porasle na preko 3.000 i smatrale su se jednom od „najboljih avganistanskih borbenih snaga“. Firebase Lilley je bio jedan od nervnih centara SAD. Ove jedinice nisu bile efikasne samo u operacijama protiv Talibana i snaga Al Kaide u Avganistanu [341], već su proširile svoje operacije i na Pakistan[342]. Oni su takođe bili važni faktori i u „kontraterorizmu plus“ i u punim opcijama „protiv pobune“ o kojima je Obamina administracija govorila u pregledu iz decembra 2010[343].
Dana 25. jula 2010. godine objavljeno je objavljivanje 91.731 poverljivih dokumenata od organizacije Vikiliks. Dokumenti pokrivaju američke vojne incidente i obaveštajne izveštaje od januara 2004. do decembra 2009[344]. Neki od ovih dokumenata uključivali su sanirane i "zataškane" izvještaje o civilnim žrtvama uzrokovanim koalicionim snagama. Izveštaji su uključivali mnoge reference na druge incidente sa civilnim žrtvama, poput vazdušnog napada na Kunduz i incidenta kod Nangar Hela[345]. Dokumenti koji su procureli takođe sadrže izveštaje o dosluhu Pakistana sa Talibanima. Prema Der Špiglu, "dokumenti jasno pokazuju da je pakistanska obaveštajna agencija Inter-Services Intelligence (obično poznata kao ISI) najvažniji saučesnik talibana izvan Avganistana"[346].
Napetosti između Pakistana i SAD porasle su krajem septembra nakon što je nekoliko vojnika Pakistanske pogranične jedinice ubijeno i ranjeno. Trupe je napao američki pilotirani avion koji je progonio talibanske snage u blizini avganistansko-pakistanske granice, ali je iz nepoznatih razloga otvorio vatru na dva pakistanska granična punkta. Kao odmazdu za napad, Pakistan je na neodređeno vreme zatvorio kopneni granični prelaz Torham za konvoje za snabdevanje NATO-a. Ovaj incident usledio je nakon objavljivanja video zapisa koji navodno prikazuje uniformisane pakistanske vojnike kako pogubljuju nenaoružane civile[347]. Nakon zatvaranja granice u Torhamu, pakistanski talibani napali su konvoje NATO-a, ubivši nekoliko vozača i uništivši oko 100 tankera[348].
Povlačenje SAD i NATO-a[uredi | uredi izvor]
2011[uredi | uredi izvor]
Bitka kod Kandahara bila je deo ofanzive koja je dobila ime po bici kod Bad'ra, koja se dogodila 13. marta 624. godine, između Medine i Meke. Bitka je usledila nakon najave 30. aprila da će talibani započeti svoju prolećnu ofanzivu[349].
Dana 2. maja američki zvaničnici su objavili da je vođa Al Kaide Osama bin Laden ubijen u operaciji Neptunovo koplje, koju su sprovele američke mornaričke foke u Pakistanu[350].
Talibani su 7. maja pokrenuli veliku ofanzivu na vladine zgrade u Kandaharu. Talibani su rekli da im je cilj da preuzmu kontrolu nad gradom. Napadnuto je najmanje osam lokacija: guvernerov kompleks, gradonačelnikova kancelarija, sedište NDS-a, tri policijske stanice i dve srednje škole[351]. Bitka se nastavila drugi dan. BBC-jev Bilal Server nazvao je to "najgorim napadom u provinciji Kandahar od pada talibanske vlade 2001. godine i sramotom za avganistansku vladu koju podržava Zapad"[352].
Predsednik Obama je 22. juna najavio da će 10.000 vojnika biti povučeno do kraja 2011. godine i da će se dodatnih 23.000 vojnika vratiti do leta 2012. Nakon povlačenja 10.000 američkih vojnika ostalo je samo 80.000 vojnika[353]. U julu 2011. Kanada je povukla svoje borbene trupe, prešavši na obuku.
Sledeći taj primer, druge zemlje NATO -a najavile su smanjenje vojnih snaga. Ujedinjeno Kraljevstvo je izjavilo da će postepeno povući svoje trupe, međutim nije navelo broj ili datume[354]. Francuska je najavila da će povući otprilike 1.000 vojnika do kraja 2012, a preostalo je 3.000 vojnika. Stotine će se vratiti krajem 2011. i početkom 2012. godine, kada je avganistanska nacionalna armija preuzela kontrolu nad okrugom Surobi. Preostale trupe nastavile bi da deluju u Kapisi. Njihovo potpuno povlačenje očekivalo se do kraja 2014. ili ranije s obzirom na odgovarajuće osiguranje[355].
Belgija je najavila da će se polovina njihovih snaga povući počevši od januara 2012[356]. Norveška je objavila da je započela povlačenje svojih blizu 500 vojnika i da će potpuno izaći do 2014[357]. Jednako tako, španski premijer je najavio povlačenje trupa počevši od 2012. godine, uključujući i do 40 odsto do kraja prve polovine 2013. godine, a potpuno povlačenje do 2014. godine[358].
Nakon koplja Neptuna, snage ISAF-a su "slučajno" napale pakistanske oružane snage 26. novembra, ubivši 24 pakistanska vojnika. Pakistan je blokirao linije snabdevanja NATO-a i naredio Amerikancima da napuste aerodrom Šamsi. Generalni sekretar NATO-a Anders Fog Rasmusen rekao je da je napad "tragičan" i "nenamjeran". "Ovo (žaljenje) nije dovoljno dobro. Oštro osuđujemo napade i zadržavamo pravo na akciju", rekao je general-major DG ISPR-a Atar Abas. „Ovo bi moglo imati ozbiljne posledice po nivo i obim naše saradnje“[359].
2012[uredi | uredi izvor]
Napadi talibana nastavili su se istom brzinom kao i 2011. godine, oko 28.000 napada[360]. U septembru 2012. okončan je talas američkog osoblja koji je počeo krajem 2009[361].
Krajem 2011. Nacionalni front Avganistana (NFA) stvorili su Ahmad Zija Masud, Abdul Rašid Dostum i Hadži Mohamad Mohakik, u onome što su mnogi analitičari opisali kao reformaciju vojnog krila Ujedinjenog fronta (Severna alijansa) kako bi se usprotivili povratku talibana na vlast[362]. U međuvremenu, veliki deo političkog krila ponovo se ujedinio pod Nacionalnom koalicijom Avganistana koju je predvodio Abdulah Abdulah koji je postao glavni demokratski opozicioni pokret u avganistanskom parlamentu[363][364]. Bivši šef obavještajne službe Amrulah Saleh stvorio je novi pokret Basedži Mili (avganistanski zeleni trend), uz podršku među mladima koji su mobilisali oko 10.000 ljudi na demonstracijama protiv Talibana u Kabulu u maju 2011[365][366][367].
U januaru 2012. godine Nacionalni front Avganistana izrazio je zabrinutost zbog mogućnosti tajnog dogovora između SAD, Pakistana i talibana tokom sastanka u Berlinu koji je bio nadaleko poznat javnosti. Američki kongresmen Luj Gomert napisao je: „Ovi lideri koji su se borili sa obučenim specijalnim snagama da u početku poraze talibane predstavljaju više od 60 posto avganistanskog naroda, ali su ih administracije Obame i Karzaja u pregovorima u potpunosti zanemarile“[368]. Nakon sastanka sa američkim kongresmenima u Berlinu, Nacionalni front je potpisao zajedničku deklaraciju u kojoj se, između ostalog, kaže:
Čvrsto vjerujemo da bilo koji pregovori s talibanima mogu biti prihvatljivi, a samim tim i efikasni, ako su u proces uključene sve strane u sukobu. Sadašnji oblik razgovora sa talibanima je pogrešan jer isključuje Avganistance protiv Talibana. Mora se podsetiti da su talibanski ekstremisti i njihove pristalice Al Kaide poraženi od strane Avganistanaca koji su se opirali ekstremizmu uz minimalnu ljudsku podršku Sjedinjenih Država i međunarodne zajednice. Sadašnji pregovori s talibanima ne uzimaju u obzir rizike, žrtve i legitimne interese Avganistanaca koji su okončali brutalno ugnjetavanje svih Avganistanaca[369].
- Izjava Nacionalnog fronta u Berlinu, januar 2012
Dana 2. maja 2012. godine, predsednici Karzaj i Obama potpisali su sporazum o strateškom partnerstvu između dve zemlje, nakon što je predsednik SAD nenajavljeno doputovao u Kabul na prvu godišnjicu smrti Osame bin Ladena. Sporazum o strateškom partnerstvu između SAD i Avganistana, zvanično naslovljen „Trajni sporazum o strateškom partnerstvu između Islamske Republike Avganistan i Sjedinjenih Američkih Država“[370][371], pruža dugoročni okvir za odnos dve zemlje nakon povlačenja SAD snage[372][373]. Sporazum o strateškom partnerstvu stupio je na snagu 4. jula 2012. godine, izjavila je državna sekretarka Hilari Klinton 8. jula 2012. na konferenciji u Tokiju o Avganistanu[374]. 7. jula 2012, u okviru sporazuma, SAD su proglasile Avganistan za glavnog saveznika koji nije član NATO-a, nakon što su se Karzaj i Klinton sastali u Kabulu. Dve zemlje su 11. novembra 2012. godine, u okviru sporazuma, započele pregovore o bilateralnom sporazumu o bezbednosti[375].
Dana 21. maja 2012. lideri zemalja članica NATO-a podržali su izlaznu strategiju tokom Samita NATO-a. Snage ISAF-a prenijele bi komandu nad svim borbenim misijama na avganistanske snage do sredine 2013. godine[376], dok bi se sa borbe prebacile na savjetovanje, obuku i pomoć avganistanskim snagama bezbjednosti[377][378]. Većina od 130.000 vojnika ISAF-a otići će do kraja decembra 2014[376]. Nova misija NATO-a tada bi preuzela ulogu podrške[377][379].
2013[uredi | uredi izvor]
Karzaj je posetio SAD u januaru 2012. Tada je američka vlada izjavila da je otvorena za povlačenje svih svojih trupa do kraja 2014. godine[380].
Dana 11. januara 2012. Karzai i Obama dogovorili su se da prenose borbene operacije iz NATO-a na avganistanske snage do proleća 2013. godine, a ne do leta 2013[381][382]. "Ono što će se dogoditi ovog proleća je da će Avganistanci biti vodeći u čitavoj zemlji", rekao je Obama. „Oni [snage ISAF-a] će se i dalje boriti zajedno sa avganistanskim trupama ... mi ćemo biti u obuci, pomoći, savetovanju“[382]. On je takođe naveo razlog povlačenja da je „Postigli smo svoj centralni cilj, ili smo prišli vrlo blizu ... a to je da de-kondenziramo Al Kaidu, da ih demontiramo, kako bi bili sigurni da nas ne mogu ponovo napasti[383]".
Prenos bezbednosnih odgovornosti je završen 18. juna 2013. godine[384][385][386][387]. Poslednji korak je bio prenos kontrole nad 95 preostalih okruga. Karzaj je rekao: "Kad ljudi vide da je bezbednost prebačena na Avganistance, oni podržavaju vojsku i policiju više nego ranije". Lider NATO-a Rasmusen rekao je da avganistanske snage završavaju petostepeni proces tranzicije koji je počeo u martu 2011. "Oni to rade sa izuzetnom odlučnošću", rekao je on. „Pre deset godina nije bilo avganistanskih nacionalnih bezbednosnih snaga ... sada imate 350.000 avganistanskih vojnika i policije“[384]. ISAF je i dalje planirao da okonča svoju misiju do kraja 2014[384]. U zemlji je ostalo oko 100.000 snaga ISAF-a[385].
2014[uredi | uredi izvor]
Nakon 2013. godine, talibani su eskalirali samoubilačke napade. Primer za to je bombardovanje libanskog restorana u oblasti Vazir Akbar Kan u Kabulu 18. februara 2014. godine. Među poginulima u ovom napadu bilo je osoblje UN-a i vlasnik restorana, koji je umro štiteći svoj posao; Ubijena je ukupno 21 osoba. U međuvremenu se povlačenje nastavilo, a još 200 američkih vojnika otišlo je kući. Velika Britanija prepolovila je svoje snage i usporila povlačenje sa zatvaranjem svih baza osim dve. Dana 20. marta 2014. godine, više od četiri nedelje nakon što je bomba u vojnom autobusu koju su izveli talibani ponovo potresla grad, racija talibana u restoranu hotela Serena u Kabulu rezultirala je smrću devet osoba, uključujući četiri počinioca. Napad se dogodio samo devet dana nakon što su talibani ubili švedskog radijskog novinara Nilsa Hornera[388].
Međutim, kako su se američke trupe povukle iz Avganistana, njih su zamenile privatne bezbednosne kompanije koje su angažovale vlada Sjedinjenih Država i Ujedinjene nacije. Mnoge od ovih privatnih kompanija za obezbeđenje (koje se takođe nazivaju i vojni izvođači) sastojale su se od bivše vojske SAD, američkih marinaca, britanskog, francuskog i italijanskog odbrambenog osoblja koje je napustilo odbranu nakon nekoliko godina aktivne službe. Njihovi prošli odnosi sa odbranom pomogli su u uspostavljanju njihovih akreditiva, istovremeno dozvoljavajući SAD i Britancima da i dalje budu umešani u kopnene akcije bez zahteva da stacioniraju svoje snage. Ovo je uključivalo kompanije kao što je vojna kompanija sa sedištem u Ohaju, Mission Essential Personnel koju je osnovao Sanil Ramčand, bivši službenik Bele kuće i veteran američke mornarice[389].
Uprkos krizi na Krimu, do marta 2014. godine, Rusija nije pokušala da izvrši pritisak na SAD preko linije snabdevanja Severne distributivne mreže[390]. Dana 9. juna 2014. godine u vazdušnom napadu koalicije greškom je poginulo pet američkih vojnika, pripadnik avganistanske nacionalne armije i prevodilac u provinciji Zabul[391].
Naoružani napadač u avganistanskoj vojnoj uniformi otvorio je 5. avgusta 2014. godine vatru na brojne američke, strane i avganistanske vojnike, ubivši američkog generala Harolda Dž. Grina[392] i ranivši oko 15 oficira i vojnika, uključujući nemačkog brigadnog generala i veliki broj američkih vojnika u kampu Karga, bazi za obuku zapadno od Kabula[393].
Dva dugoročna bezbednosna pakta, Bilateralni sporazum o bezbednosti između Avganistana i Sjedinjenih Američkih Država i Sporazum o statusu snaga NATO-a između NATO-a i Avganistana, potpisana su 30. septembra 2014. godine. Oba pakta postavljaju okvir za učešće stranih trupa u Avganistanu nakon 2014. godine [394].
Nakon 13 godina Britanija i SAD su zvanično okončale svoju borbenu operaciju u Avganistanu 26. oktobra 2014. Tog dana Britanija je predala svoju poslednju bazu u Avganistanu, kamp Bastion, dok su Sjedinjene Američke Države svoju poslednju bazu, kamp Liternek, predale Avganistanu snage[395].
Još u novembru 2012. godine, SAD i NATO razmatrali su preciznu konfiguraciju svog prisustva u Avganistanu nakon 2014[396][397]. Dana 27. maja 2014. godine, predsednik Barak Obama najavio je da će se američke borbene operacije u Avganistanu završiti u decembru 2014. (vidi Povlačenje američkih trupa iz Avganistana (2011–2016)). Trebalo je da ostane 9.800 vojnika koji će obučavati avganistanske snage bezbednosti i podržavati protuterorističke operacije protiv ostataka Al Kaide. Ove snage će se prepoloviti do kraja 2015. godine i konsolidovati u vazduhoplovnoj bazi Bagram i u Kabulu. Sve američke snage, sa izuzetkom „normalnog prisustva ambasade“, bile bi uklonjene iz Avganistana do kraja 2016[398]. U 2014. godini, 56 pripadnika službi Sjedinjenih Država i 101 preduzimač poginulo je u Avganistanu[399].
Dana 28. decembra 2014. godine NATO je zvanično okončao borbena dejstva na ceremoniji održanoj u Kabulu[400]. Kontinuirane operacije snaga Sjedinjenih Država unutar Avganistana nastaviće se pod nazivom Operacija Slobodina straža[401]; tome se pridružila i nova misija NATO -a pod nazivom Operacija Odlučna podrška[402]. U operaciji Odlučna podrška biće uključeno 28 država NATO-a, 14 nacija partnera, 11.000 američkih vojnika i 850 nemačkih vojnika[403]. Zajednička operativna grupa za specijalne operacije-Avganistan, preostala organizacija specijalnih snaga SAD/NATO, uključuje radnu grupu za borbu protiv terorizma. Prema Zbirci podataka Komande američkih komandi za specijalne operacije za 2015, ova radna grupa "[c] sprovodi ofanzivne operacije u Avganistanu kako bi degradirala mreže Talibana, Al Kaide i Hakani grupe kako bi ih sprečila da uspostave operativno značajna sigurna utočišta koja ugrožavaju stabilnost i suverenitet Vlade Islamske Republike Avganistan i Sjedinjenih Država"[404]. Ova radna grupa je slična prethodnim snagama, poput Operativne grupe 373.
Velika Britanija je zvanično obeležila kraj svoje uloge u avganistanskom ratu na ceremoniji održanoj u katedrali Svetog Pavla 13. marta 2015[405]. Oko 500 britanskih vojnika ostaje u "neborbenim" ulogama[406][407].
Operacija Slobodina straža i Sukob talibana i ISIL-a u Avganistanu[uredi | uredi izvor]
Kineski zvaničnici su izjavili da avganistanska stabilnost utiče na separatistička kretanja u regionu, uključujući zapad Kine[408], kao i na bezbednost kinesko-pakistanskog ekonomskog koridora[409]. Kina i Pakistan bili su uključeni u pregovore između avganistanske vlade i Talibana[408][410]. Četvorougaona koordinaciona grupa koju čine avganistanski, američki, kineski i pakistanski zvaničnici pozivaju talibane na razgovore o mirovnim pregovorima od januara 2016. godine, ali su trenutno verovatno zauzeti međusobnom borbom i vladinim snagama. Očekivalo se da će se sastanak predstavnika obe strane održati početkom marta, ali su talibani izjavili da neće učestvovati[411][412][413].
Bombardovanje parlamenta u Kabulu ukazalo je na razlike unutar Talibana u njihovom pristupu mirovnim pregovorima[414][415]. U aprilu 2016. godine predsednik Ašraf Gani je „izvukao utikač“ iz avganistanskih vlada koje nisu uspele da započnu mirovne pregovore sa talibanima[416]. Osim toga, zbog integracije Hakani mreže u vodstvo talibana, bilo bi teže voditi mirovne pregovore[417][418]. Iako je vođa talibana Hibatula Akundžada rekao da je mirovni sporazum moguć ako se vlada u Kabulu odrekne svojih stranih saveznika[419].
Talibani su 2015. godine započeli ofanzivu u provinciji Helmand, zauzevši delove provincije. Do juna 2015. godine preuzeli su kontrolu nad Dišuom i Bagranom ubivši 5.588 snaga bezbednosti avganistanske vlade (od toga 3.720 policajaca)[420]. Do kraja jula, talibani su zauzeli okrug Navzad[421], a 26. avgusta talibani su preuzeli kontrolu nad Musa Kalom[422]. Status preostalih okruga, do 18. decembra 2015. godine, je da se talibanske i avganistanske bezbednosne snage osporavaju Nahri Saraj, Sangin, Kajaki, Nad Ali i Hanašin (avganistanske snage bezbednosti tvrde da su prethodno "izbacile" talibane iz Okružnog centra Hanašin, sa 42 ubijena talibanska borca), dok se veruje da se osporavaju Garmsir, Vašir i Navai Barak[423].
U oktobru 2015. godine, talibanske snage pokušale su da zauzmu Laškargah; glavni grad provincije Helmand, avganistanski 215. korpus i snage za specijalne operacije započele su u novembru kontraofanzivu protiv talibana[424], dok je napad odbijen, talibanske snage su od decembra 2015. ostale ukopane u predgrađa grada[425]. U decembru 2015. obnovljena ofanziva Talibana u Helmandu usredsređena na grad Sangin. Okrug Sangin je 21. decembra pao pod talibane nakon žestokih sukoba u kojima je u dva dana poginulo više od 90 vojnika[426]. Izveštavano je da se 30 pripadnika SAS-a, zajedno sa 60 američkih operatora specijalnih snaga, pridružilo avganistanskoj vojsci u bici za preuzimanje delova Sangina od talibanskih pobunjenika[427], pored toga, oko 300 američkih vojnika i mali broj Britanaca ostalo je u Helmandu da savetuje avganistanske komandante na nivou korpusa[428][429].
Visoki američki komandanti rekli su da avganistanskim trupama u provinciji nedostaju efikasni lideri, kao i potrebno oružje i municija za sprečavanje upornih napada talibana. Neki avganistanski vojnici u Helmandu godinama su se bez pauze borili u teškim uslovima da vide svoju porodicu, što je dovelo do lošeg morala i visokih stopa dezerterstva[428]. Početkom februara 2016, talibanski pobunjenici obnovili su napad na Sangin, nakon što su prethodno odbijeni u decembru 2015, lansirajući niz žestokih napada na snage avganistanske vlade ranije u toku meseca. Kao rezultat toga, Sjedinjene Države su odlučile da pošalju trupe iz 2. bataljona, 87. pešadijskog puka, 10. brdske divizije, kako bi podržale avganistanski 215. korpus u provinciji Helmand, posebno oko Sangina, pridruživši se snagama američkih specijalnih operacija koje su već u tom području[430][431][432][433][434].
CNN je 23. februara 2016. godine objavio da su se avganistanske trupe povukle iz okruga Navzad i Musa Kala u provinciji Helmand 20. i 21. februara, što je, kako je rekao visoki vojni zvaničnik, "taktički" potez. Šef lokalnog pokrajinskog veća Mohamad Karim Atal rekao je za CNN: "Avganistanski vojnici platili su visoku cenu i povratili su neka područja u tim okruzima prolivši svoju krv pre samo nekoliko meseci, ali sada zbog lošeg upravljanja, nedostatka koordinacije i slabog vođstvo ostavili su ih u rukama neprijatelja"[435].
14. marta 2016. godine okrug Hanišin u provinciji Helmand pao je pod talibane; i okrug po okrug, avganistanske trupe su se povlačile nazad u urbana središta u Helmandu[413][434]. Početkom aprila 2016. godine, 600 avganistanskih vojnika pokrenulo je veliku ofanzivu kako bi povratilo područja Sangina i područja oko njih, koja su okupirali talibani[436], Talibani su odbili ofanzivu avganistanske vojske da povrate grad Hanišin, a dezerterstva iz vojske u područja su rasprostranjena[437]. Do 28. jula 2016. godine izgledi o situaciji u provinciji Helmand bili su dobri, američki vojni zvaničnici sada očekuju veliku ofanzivu talibana. General Džon Nikolson je rekao, "sada, borbena sezona nije završena. Očekujemo da ćemo videti i druge neprijateljske pokušaje da povrate teritoriju u Helmandu. Ali do sada su stvari na pozitivnoj putanji"[438].
Uprkos američkim vazdušnim napadima, militanti su opseli Laškargah, navodno kontrolišući sve puteve koji vode do grada i područja udaljenih nekoliko kilometara. SAD su pojačale vazdušne napade u znak podrške avganistanskim kopnenim snagama. Avganistanske snage u Laškargahu prijavljene su kao "iscrpljene", dok su policijski kontrolni punktovi oko prestonice padali jedan po jedan; dok su talibani poslali novu elitnu komandosku silu u Helmand pod nazivom "Sara Kita" u Paštu[439][440][441]. Avganistanske snage bezbednosti uzvratile su napade talibanskih boraca koji su zadirali u Čahenjiru, samo 10 km od Laškargaha; Avganistanske specijalne snage uz vazdušne napade SAD borile su se protiv sve bolje naoružanih i disciplinovanih talibanskih militanata. Jedan komandant avganistanskih specijalnih snaga rekao je: „Talibani imaju teško naoružane, uniformisane jedinice opremljene noćnim vidom i modernim naoružanjem“[442]. Dana 22. avgusta 2016. godine, SAD su objavile da je 100 američkih vojnika poslato u Laškargah kako bi se sprečilo da Talibani ga ne pregaze, što je brigadni general Čarls Klivlend nazvao "privremenim naporom" da savetuje avganistansku policiju[443]. Raspoređivanjem je broj američkih vojnika raspoređenih u Laškargahu i okolini porastao na oko 700; prema rečima portparola guvernera provincije Helmand, američke snage su izvodile operacije sa avganistanskim snagama u oblasti Čahenjir u okrugu Nad-e-Ali i oko oblasti Babaji[444].
Dana 1. oktobra 2016. godine objavljeno je da su se talibanski borci približili Laškargahu napredujući u poljoprivredni okrug na drugoj strani reke od grada. Uprkos potiskivanju talibana uz podršku američkih vazdušnih napada u avgustu, avganistanska vlada se borila da preokrene tok borbi. Lokalni zvaničnici rekli su da snage bezbednosti angažuju pobunjenike i da se očekuje da uskoro počnu ofanzivne operacije[445]. Dana 10. oktobra, objavljeno je da su talibani pokrenuli veliki napad na Laškargah, napredujući u grad, a za njih je rečeno da su zauzeli Bolan i Navu[446][447].
Talibani su 31. decembra 2016. nastavili napad na provinciju napadima na okruge Sangin i Marjah[448]. U januaru 2017. godine Marinski korpus SAD je izvestio da će u proleće 2017. godine američki marinski korpus rasporediti radnu grupu od 300 ljudi (poznatu kao Task Force Southwest) na devet meseci u jugozapadni Avganistan kako bi savetovali i pomogli lokalnim snagama bezbednosti u suzbijanju Talibana koji su zauzeli teritorije u provinciji Helmand. Zvaničnici su rekli da će marinci raditi zajedno sa "ključnim vođama" iz 215. korpusa avganistanske nacionalne armije i nacionalne policije 505. zone "kako bi dodatno optimizovali svoje sposobnosti u tom regionu". Operativna grupa Jugozapad će se sastojati uglavnom od višeg vojnog osoblja izabranog iz jedinica u sastavu 2. ekspedicionih snaga marinaca, uključujući 6. puk marinaca; Radna grupa će zameniti Radnu grupu američke vojske, koja je sličnu savetodavnu ulogu obavljala veći deo 2016. godine. Neke procene ukazivale su na to da su talibani zauzeli više od 80% provincije Helmand. Prema statističkim podacima Ministarstva odbrane, 9 američkih vojnika je poginulo u akciji, a 70 ih je tamo ranjeno neprijateljskim aktivnostima tokom 2016[449]. Vašington post je izvestio da avganistanska vlada kontroliše 2 okruga, dok se 6 okruga osporava, a ostalih 6 u velikoj meri kontrolišu talibani[450].
Dana 12. februara 2017. godine, Haf post je izvestio da je, prema izveštaju UN -a, američki avion izveo oko 30 vazdušnih udara u provinciji Helmand u prethodnoj nedelji; prema saopštenju UN -a, u vazdušnim napadima u okrugu Sangin 9. i 10. februara poginulo je čak 18 civila[451]. Military.com je izvestio da je kancelarija guvernera Helmanda rekla da je 60 talibanskih boraca, uključujući 8 komandanata, poginulo u nedavnim borbama, ali su negirali bilo kakvu smrt civila[452].
U ranim jutarnjim satima 23. marta 2017, talibani su zauzeli okrug Sangin pošto su zauzeli okružni centar, grad Sangin. U ranijoj fazi rata skoro četvrtina britanskih žrtava uzrokovana je borbom za grad, dok je u novije vreme stotine avganistanskih vojnika izgubilo živote braneći ga[453][454]. Dana 29. aprila 2017. godine, administracija Donalda Trampa rasporedila je dodatnih 5.000 američkih marinaca u provinciju Južni Helmand[455].
Vašington post je 16. aprila 2018. godine izvestio da avganistanska vlada veruje da ima pod kontrolom Laškargah i Gereshk i da je proširila bezbednost čak na jug do okružnog centra Garmser i na zapad do okružnog centra Mardžah, ali većina od ta dva okruga i mnogi drugi ostaju pod uticajem ili kontrolom talibana. Dana 1. aprila 2018. godine, avganistanske snage su, uz američku vazdušnu podršku, započele ofanzivu u okrugu Nade Ali[456].
2015[uredi | uredi izvor]
Talibani su počeli oživljavanje zbog nekoliko faktora. Krajem 2014. godine borbena misija SAD i NATO-a završena je, a povlačenje većine stranih snaga iz Avganistana smanjilo je rizik od bombardovanja i racije Talibana. U junu 2014. godine, pakistanska vojna operacija Zarb-e-Azb, pokrenuta u plemenskom području Severnog Vaziristana, izbacila je hiljade uglavnom uzbekistanskih, arapskih i pakistanskih militanata, koji su preplavili Avganistan i povećali redove Talibana. Grupu je dodatno ohrabrio komparativni nedostatak interesovanja međunarodne zajednice i skretanje njene pažnje na krizu u drugim delovima sveta, poput Sirije, Iraka, Jemena, Ukrajine, Libije, Nigerije i Somalije. Avganistanskim snagama bezbednosti takođe nedostaju određene sposobnosti i oprema, posebno vazdušna snaga i izviđanje. Političke sukobe u centralnoj vladi u Kabulu i očiglednu slabost u upravljanju na različitim nivoima takođe eksploatišu talibani[457]. U maju 2015. godine Rusija je zatvorila ključni vojni transportni koridor koji je omogućio NATO -u da isporučuje vojne zalihe u Avganistan preko ruske teritorije[458].
Bombaš samoubilački automobil napao je 5. januara sjedište misije EUPOL-a u Avganistanu u Kabulu, ubivši 1 osobu i povrijedivši 5. Talibani su preuzeli odgovornost[459]. Dana 15. januara, avganistanski bezbednosni zvaničnici uhapsili su pet muškaraca u Kabulu zbog sumnje da su umešani u masakr u školi u Pešavaru 2014. godine u Pakistanu[460]. Sredinom januara 2015. godine Islamska država Irak i Levant osnovala je ogranak u Avganistanu pod nazivom Vilajet Horasan i započela regrutovanje boraca[461] i sukobe sa Talibanima[462][463]. Međutim, jedan avganistanski vojni oficir izjavio je da veruje da bi avganistanska vojska mogla da se nosi sa bilo kakvom pretnjom koju je grupa predstavila u zemlji[461].
U januaru 2015. godine, snage Sjedinjenih Država počele su da izvode napade bespilotnim letelicama u Avganistanu pod rukovodstvom administracije predsednika Sjedinjenih Država Baraka Obame protiv talibanskih militanata, militanata pakistanskih talibana (TTP), podružnice ISIL-a u Avganistanu i militanata Al Kaide[464].
Američke snage pojačale su napade na "islamističke militante", prelazeći dalje od antiterorističkih misija. To je delimično zbog poboljšanih odnosa sa Sjedinjenim Državama zbog predsedavanja Ganija. Razlozi koji su se koristili za ove racije uključivali za zaštitu američkih snaga, što se široko tumačilo[465]. Jedan napad, zajednički napad američkih i avganistanskih snaga uhapsio je šest Talibana povezanih sa masakrom u školi u Pešavaru 2014[466]. Američki ministar odbrane Eš Karter otputovao je u Avganistan u februaru 2015. godine[467], tokom perioda kada se razgovaralo o tome da će SAD usporiti povlačenje iz Avganistana[468].
U februaru 2015. godine, štabni element 7. pešadijske divizije SAD počeo je da se raspoređuje u Avganistan[469]. Služiće kao Komanda za pomoć savetnicima u pružanju pomoći Misiji odlučne podrške - sedište Jug. Njemu će se pridružiti borbeni tim 2. brigade 10. brdske divizije i 101. brigada borbene avijacije[470].
Dana 18. marta, Hafiz Vahidi, zamjenik ISIL-ovog zamjenika Emira u Avganistanu, ubile su avganistanske oružane snage, zajedno sa još 9 militanata ISIL-a koji su ga pratili[471].
Rojters je 19. marta izvestio da će američke vojne baze u Kandaharu i Džalalabadu verovatno ostati otvorene do kraja 2015. godine, rekao je visoki američki zvaničnik, dok je Savezna vlada Sjedinjenih Država razmatrala usporavanje vojnog povlačenja kako bi pomogla novoj vladi da se bori protiv talibana. Očekivani preokret politike odražavao je američku podršku novom i više kooperativnom predsedniku Avganistana, Ašrafu Ganiju, i želju da se izbegne kolaps lokalnih bezbednosnih snaga koji se dogodio u Iraku nakon povlačenja SAD.
Dana 25. marta, Avganistanska nacionalna armija je ubila 29 pobunjenika i povredila još 21 u nizu operacija u provincijama Dajkundi, Gazni i Parvan[472]. Jedanaest ljudi, uključujući jednog pripadnika američke vojske, poginulo je u napadu talibana na kamp Integritet u Kabulu u avgustu[473].
Bombaši samoubice napali su hotel Hetal u maju. Norveške specijalne snage Marinejegerkommandoen imale su centralno mesto u spasavanju 37 australijskih talaca, dok su održavale direktan kontakt sa australijskim ambasadorom u Kabulu[474].
Tokom 2015. SAD su lansirale oko hiljadu bombi i projektila na ciljeve u Avganistanu, prema Savetu za spoljne odnose[475].
Dana 22. juna 2015. godine, talibani su aktivirali automobil-bombu ispred Narodne skupštine u Kabulu, a talibanski borci napali su zgradu jurišnim puškama i RPG -ovima[476][477]. Talibanski borac koji je upravljao automobilom napunjenim eksplozivom uspio je proći sigurnosne kontrolne punktove prije nego što je detonirao vozilo ispred kapije parlamenta. Šest talibanskih pobunjenika sa puškama AK-47 i RPG zauzelo je položaje na obližnjem gradilištu[478]. Članovi parlamenta evakuisani su na sigurno, dok su snage bezbjednosti angažovale pobunjenike u dvosatnoj borbi oružjem. Portparol avganistanskog ministarstva unutrašnjih poslova Sedik Sediki rekao je da je policija ubila svih sedam napadača i da nijedan poslanik nije ranjen[479]. Misija UN -a u Avganistanu saopćila je da su u napadu poginule žena i dijete, a 40 civila je povrijeđeno[480].
.svg)
Žestoke borbe su se dogodile u provinciji Kunduz[481][482] koja je bila mesto sukoba od 2009. godine nadalje. U maju 2015. letovi u grad Kunduz na severu zemlje obustavljeni su zbog višenedeljnih sukoba između avganistanskih snaga bezbednosti i talibana izvan grada[483]. Zaoštravajući sukob u severnom okrugu Čar Dara u provinciji Kunduz naveo je avganistansku vladu da angažuje lokalne borce milicije da pojačaju protivljenje talibanskoj pobuni[484]. U junu su talibani pojačali napade oko grada Kunduza na severu u okviru velike ofanzive u pokušaju da zauzmu grad[485][486][487]. Desetine hiljada stanovnika interno je raseljeno u Avganistanu u borbama. Vlada je povratila okrug Čar Dara nakon otprilike mesec dana borbi[488].
Dana 11. novembra 2015. godine objavljeno je da je došlo do sukoba između različitih talibanskih frakcija u provinciji Zabul. Borci lojalni novom talibanskom vođi Mullah Akhtar Mansoor borili su se protiv raskolničke frakcije pro-ISIL-a koju je predvodio Mulla Mansoor Dadullah. Iako je Dadullahova frakcija uživala podršku stranih ISIL -ovih boraca, uključujući Uzbeke i Čečene, objavljeno je da su Mansoorovi odani talibani imali prednost. Prema rečima Ghulama Jilanija Farahija, pokrajinskog direktora bezbednosti u Zabulu, više od 100 militanata sa obe strane ubijeno je od izbijanja borbi[489].
Borbe su nastavljene i u 2016; 10. marta 2016. godine, zvaničnici su rekli da su se talibani sukobili sa otcepljenom grupom talibana (na čelu sa Muhamedom Rasulom) u okrugu Shindand u Heratu sa do 100 poginulih militanata; sukobi su takođe gušili mirovne pregovore[411][490].
Kao rezultat borbi, koje su dovele do toga da je Mansour zatrpan kampanjom za suzbijanje neslaganja protiv svog rukovodstva; Sirajuddin Hakkani, šef Hakkani mreže, izabran je da postane zamenik vođe talibana u leto 2015. godine, tokom borbe za vođstvo unutar talibana. Sirajuddin i drugi lideri Hakkanija sve više vode svakodnevne vojne operacije za talibane, posebno; poboljšavajući urbane terorističke napade i negujući sofisticiranu međunarodnu mrežu prikupljanja sredstava, takođe su imenovali talibanske guvernere i počeli da ujedinjuju talibane. Kao rezultat toga, Hakkani mreža je sada blisko integrirana s talibanima na vodećem nivou i ima sve veći utjecaj unutar pobunjenika, dok je mreža prije toga bila u velikoj mjeri autonomna, a postoji bojazan da će borbe biti smrtonosnije. Napetost sa pakistanskom vojskom takođe je podignuta jer ih američki i avganistanski zvaničnici optužuju da su sklonili Hakanije kao posredničku grupu[417][418].
Talibani su 2015. započeli ofanzivu u provinciji Helmand, zauzevši delove provincije. Do juna 2015. godine preuzeli su kontrolu nad Dišuom i Baghranom ubivši 5.588 snaga bezbednosti avganistanske vlade (od toga 3.720 policajaca)[420]. Do kraja jula, talibani su zauzeli okrug Navzad[421], a 26. avgusta talibani su preuzeli kontrolu nad Musa Kalom[422]. Status preostalih okruga, do 18. decembra 2015. godine, je da se talibanske i avganistanske bezbednosne snage osporavaju Nahri Saraž, Sangin, Kajaki, Nad Ali i Hanašin (avganistanske snage bezbednosti tvrdile su da su prethodno "izbacile" talibane iz Okružnog centra Hanašin, sa 42 ubijena talibanska borca), dok se veruje da se osporavaju Garmsir, Vašir i Navaj Barak[423].
U oktobru 2015. godine, talibanske snage pokušale su da zauzmu Laškar Gah; glavni grad provincije Helmand, avganistanski 215. korpus i snage za specijalne operacije započele su u novembru kontraofanzivu protiv talibana[424] Whilst the assault was repelled, Taliban forces remained dug into the city's suburbs as of December 2015.[425], dok je napad odbijen, talibanske snage su od decembra 2015. ostale ukopane u predgrađa grada[426]. U decembru 2015. obnovljena ofanziva talibana u Helmandu usredsređena na grad Sangin. Okrug Sangin je 21. decembra pao pod talibane nakon žestokih sukoba u kojima je u dva dana poginulo više od 90 vojnika[426]. Izveštavano je da se 30 pripadnika SAS-a, zajedno sa 60 američkih operatora specijalnih snaga, pridružilo avganistanskoj vojsci u bici za preuzimanje delova Sangina od talibanskih pobunjenika[427], pored toga, oko 300 američkih vojnika i mali broj Britanaca ostalo je u Helmandu da savetuje avganistanske komandante na nivou korpusa[428][429].
Dana 23. decembra ili približno tog datuma, približno 200 avganistanskih policajaca i vojnih snaga opkoljeno je u gradskom sjedištu policije, sa municijom, vojnom opremom i hranom koja je morala biti odbačena na njihove položaje, dok je ostatak Sangina bio pod kontrolom talibana, a pokušao je i pomoć misija nije uspela[425][491][492][493][494]. Od 27. decembra 2015. godine, Talibani preuzimaju kontrolu nad okruzima Musa Kala, Navzad, Bagran i Dišo, a okruzi Sangin, Marja, Hanišin, Nad Ali i Kajaki takođe su iskusili dugotrajne borbe, rekao je Mohamad Karim Atal, načelnik Pokrajinsko veće Helmand[495].
2016[uredi | uredi izvor]
U januaru 2016. godine, američka vlada je uputila Pentagonu direktivu koja je dala nova zakonska ovlašćenja američkoj vojsci da pređe u ofanzivu protiv militanata povezanih sa ISIL-KP (Islamska država Irak i Levant-provincija Horasan), Stejt department je objavio da je ISIS u Avganistanu i Pakistanu proglašen stranom terorističkom organizacijom. ISIS-K je formiran u januaru 2015. godine nakon što je obećao svoju vjernost Ebu Bekru al Bagdadiju[496] the number of militants started with around 60 or 70, with most of them coming over the border with Pakistan but now[kada?] they range between 1,000 and 3,000 militants,[497], broj militanata počeo je sa otprilike 60 ili 70, od kojih je većina došla preko granice s Pakistanom, ali sada [kada?] se oni su kreću se između 1.000 i 3.000 militanata, uglavnom prebeglih iz avganistanskih i pakistanskih talibana, i generalno je ograničeno na provinciju Nangarhar, ali je takođe bilo/imalo prisustvo u provinciji Kunar[498].
.jpg)
Tokom 3 nedelje u tom mesecu, američka vojska je izvela najmanje desetak operacija, uključujući racije komandosa i vazdušne napade, od kojih su se mnogi od tih racija i udara dogodili u regionu Tora Bora u provinciji Nangarhar. Američki komandanti u Avganistanu rekli su da veruju da je u ovim nedavnim operacijama ubijeno između 90 i 100 militanata Islamske države[499]. Do 11. februara, ABC je izvestio da je američka vojska izvršila 20 vazdušnih napada na ISIS u istočnom Avganistanu u prethodne 3 nedelje[500]. The Wall Street Journal je 21. februara izvestio da su, nešto više od nedelju dana ranije, avganistanske snage uz podršku američkih vazdušnih udara pokrenule operaciju pod nazivom "Orao 18", protiv snaga ISIL-a u provinciji Nangarhar. Kopnene snage predvođene avganistanskom vojskom uz podršku policije i paravojnih grupa ugurane su u okrug Ačin, glavnu bazu te grupe da bi istisnule Islamsku državu iz svog uporišta, američki vazdušni napadi nedeljama su svakodnevno pogađali to područje, ubijajući militante povezane sa Islamskom državom i slabeći njihov stisak na okrugu. U operaciji su ranjena dva avganistanska vojnika, ali su se militanti ISIL-a povukli iz Ačina i drugih okruga[501]. Dana 6. marta 2016. godine, avganistanski predsjednik Ašraf Gani objavio je u avganistanskom parlamentu da je Islamska država poražena u istočnim dijelovima zemlje, da su avganistanske snage odnijele pobjedu nakon 21-dnevne operacije u okruzima Ačin i Šinvar u provinciji Nangarhar, tvrdeći da ubijeno najmanje 200 militanata. Operaciji su pomogli lokalni civili koji su postavili kontrolne punktove kako bi pomogli u održavanju bezbednosti u svojim selima, a kasnije su dopunili avganistanske snage[502]. Dana 15. marta 2016. jedan zvaničnik je potvrdio da su se militanti Islamske države doselili u okrug Čahar Dara u provinciji Kunduz i u provinciju Kunar[503][504].
Početkom aprila 2016. godine objavljeno je da su američke i avganistanske snage ubile 1.979 osumnjičenih militanata, 736 drugih ranjenih i 965 zatočenih u periodu od aprila 2015. do marta 2016. godine, militanti ISIS-a su takođe pokušavali da pobegnu u provincije Gazni i Nuristan, dok je porast prebezi iz grupe u vladu i talibane[490][505]. Talibani su 12. aprila 2016. objavili da će pokrenuti ofanzivu pod nazivom Operacija Omari[506][507].
Pripadnici Islamske države napali su krajem juna 2016. policijske punktove u oblasti Kot u provinciji Nangarhar, gde su se vodile teške borbe između militanata Islamske države i vladinih snaga bezbednosti odnele su desetine života na istoku Avganistana, a prijavljeno je da je ubijeno čak 36 militanata IS. U napadima je ubijeno najmanje desetak avganistanskih snaga bezbednosti i civila, a još 18 je ranjeno. Najnoviji napadi ukazuju na to da grupa ostaje moćna prijetnja vladi koja se već bori sa pobunom u kojoj dominiraju rivalski talibani[490][505].
.jpg)
Avganistanske snage su se borile protiv talibana na severoistoku Kunduza u okviru prolećne ofanzive avganistanskih snaga[490]. Dana 14. aprila, stotine talibana i drugih pobunjenika pokušalo je da zauzme Kunduz, međutim avganistanske snage su odbile napad, prema rečima šefa provincije Kunduz, navodno ubivši 40 i ranivši između 8 i 60 talibana, dok su avganistanske snage koje su pretrpele 4 poginula i 6 ranjenih. Američki nadzorni avioni podržavali su avganistanske snage u pokušaju da potisnu talibane nazad, takođe je bilo borbi u najmanje 6 drugih okruga, gde je poginulo još 28 talibanskih boraca sa još 28 ranjenih[508][509][510]. Dana 18. jula 2016, najmanje 100 talibanskih boraca napalo je okrug Kalaj Zal, provincija Kunduz, u pokušaju da zauzmu okrug, ali su ih avganistanske snage potisnule, 8 talibana - uključujući i komandanta - ubijeno je, dok je 1 pripadnik snaga bezbednosti Avganistana poginuo, a još troje ranjeno[511].
Talibani su pogubili najmanje 10 ljudi, od kojih su neki navodno bili vojnici van dužnosti iz avganistanske vojske 31. maja 2016. nakon što su oteli do 220 ljudi iz autobusa i automobila na kontrolnom punktu na autoputu Kunduz-Tahar. Većina putnika je puštena nakon što su ih ispitivali talibanski pobunjenici, ali je najmanje 18 pojedinaca i dalje ostalo taoci[512][513][514]. U provinciji Gazni 7. juna 2016. poginulo je 12 pripadnika avganistanskih snaga bezbednosti, među kojima je sedam policajaca, tri vojnika i dva zvaničnika Nacionalne uprave za bezbednost, sledećeg dana u severnoj provinciji Kunduz talibanski borci zaustavili su autobus na autoputu u blizini glavnog grada provincije i oteli 40 putnika - što je druga takva otmica u pokrajini za manje od dve nedelje[515].
Talibanski pobunjenici ušli su u sud u avganistanskom gradu Gazni 1. juna 2016. godine, sukobivši se s policijom najmanje sat vremena u napadu u kojem je ubijeno 10 ljudi, uključujući svih pet militanata, saopštila je policija. Napad se dogodio nekoliko dana nakon što su se talibani zarekli da će se osvetiti zbog pogubljenja prošlog meseca šest talibanskih zatvorenika od strane avganistanske vlade[516]. Još jedan napad odmazde za pogubljenje zatvorenika od strane avganistanske vlade dogodio se 5. juna 2016. godine, pri čemu je najmanje 5 ljudi ubijeno, a najmanje 19 drugih povrijeđeno u apelacionom sudu u Pul Alamu u provinciji Logar, među pet ubijenih u napadu bio je novoimenovani šef apelacionog suda[517]. Kasnije istog dana, avganistanski član parlamenta, Šir Vali Vardak, ubijen je bombom postavljenom u blizini njegove rezidencije u glavnom gradu Kabulu, još 11 ljudi je povrijeđeno u eksploziji, nijedna grupa nije preuzela odgovornost[518].
U junu 2016. godine, predsednik Obama je odobrio politiku kojom se američkoj vojsci daje veća sposobnost praćenja i omogućavanje avganistanskim snagama u borbi protiv talibana; odluka takođe dozvoljava veću upotrebu američkih vazdušnih snaga, posebno u misijama CAS. Američki komandant u Avganistanu, general Džon Nikolson, dobio je ovlašćenje da odluči kada američke trupe mogu pratiti konvencionalne avganistanske snage na teren; nešto što im je ranije bilo dozvoljeno samo sa avganistanskim specijalnim snagama. Viši zvaničnik američke odbrane rekao je da su proširena ovlašćenja namenjena samo za primenu "u onim odabranim slučajevima u kojima njihovo angažovanje može omogućiti strateške efekte na bojnom polju". Prethodna američka pravila angažovanja u Avganistanu nametala su ograničenje sposobnosti američkih snaga da udare na pobunjenike; dozvoljeno im je da preduzmu mere protiv talibana u trenucima kada je njihova pomoć bila potrebna da se spreči značajan zastoj avganistanske vojske[519]. U to vreme, talibani su preusmeravali svoju pažnju uglavnom na provincije Helmand, Kandahar i Uruzgan, prema američkim i avganistanskim vojnim zvaničnicima, mada su pobunjenici napadali i drugde. Prisustvo talibana u regionu brojilo je čak 25.000 boraca sa više od 30.000 avganistanskih snaga bezbednosti koje su se borile da uguše nastanak te grupe[520]. Dana 24. juna, objavljeno je da je prethodne nedelje američka vojska izvela prve vazdušne napade na talibane od promene američke politike; izvodeći „par“ vazdušnih napada na ciljeve u južnom Avganistanu[521]. U julu 2016. godine, predsednik Obama je najavio planove da po završetku mandata ostavi 8.400 američkih vojnika u Avganistanu, umesto da smanji broj osoblja na 5.500 vojnika do kraja godine, što odražava poteškoće u smanjenju američkog prisustva u državi[511][522]. Dok je Velika Britanija poslala do 50 dodatnih vojnih lica u Avganistan: 21 će se pridružiti misiji za borbu protiv terorizma, 15 će biti uključeno u razvoj liderstva na akademiji za obuku oficira u avganistanskoj vojsci, a 13 će se pridružiti Misiji odlučne podrške, pridružujući se 450 Britanskih trupa su već bile u zemlji. Britanske trupe trebalo je da napuste Avganistan 2016. godine, ali je njihova misija produžena na 2017. godinu[522]. Britanske trupe ostale su u zemlji do 2021[523].
Dana 30. juna 2016. godine, dva bombaša samoubice napali su konvoj avganistanske policije koji je prevozio nedavno diplomirane kadete na zapadnoj periferiji glavnog grada Kabula, ubivši do 40 kadeta, dok je još 40 povređeno. Incident se dogodio 10 dana nakon napada na autobus u kojem su bili nepalski zaštitari koji su radili za kanadsku ambasadu u Kabulu i koji je ubio 14 ljudi[524][525].
Časopis Tajm je od jula 2016. procenio da je najmanje 20% Avganistana bilo pod kontrolom talibana, a najjužnija provincija Helmand kao glavno uporište[526], dok je general Nikolson izjavio da su žrtve zvaničnih oružanih snaga Avganistana porasle za 20 odsto u odnosu na 2015[438]. Dana 23. jula 2016. godine, avganistanske i američke snage započele su ofanzivu kako bi očistile provinciju Nangarhar od militanata Islamske države, nekoliko sati nakon bombardovanja Kabula, operacija je nazvana "Gnev oluje" u kojoj su učestvovale i regularna avganistanska vojska i specijalne snage i prva je avganistanska vojska velika strateška ofanziva leta. Operaciju su podržale trupe američkih specijalnih snaga i vazdušni napadi; pet američkih snaga specijalnih snaga ranjeno je u vatri ili geleru iz lakog naoružanja tokom 24. i 25. jula, dok su avganistanske trupe za specijalne operacije čistile područja južnog Nangarhara, činilo se da je to prvi prijavljeni slučaj ranjavanja američkih trupa u borbi protiv ISIL-a u Avganistanu. Dana 26. jula, tokom noćne racije u okrugu Kot tokom operacije, podržane stranom vazdušnom podrškom, jedan od najvažnijih lidera IS u regionu, Saad Emarati, jedan od osnivača ISIL-KP, ubijen je zajedno sa 120 drugih osumnjičenih militanata; do 30. jula ubili su stotine militanata IS u istočnom Avganistanu. Avganistanske trupe ušle su u okrug Kot nakon teškog vazdušnog i artiljerijskog bombardovanja koje je prisililo DAEŠ da pobegne u obližnja planinska područja, avganistanske snage su naišle na mali otpor, pronašavši već uništen kamp za obuku, do 30. jula, guverner provincije je rekao da je 78 DAEŠ boraca bilo poginulo u operaciji. Operacija je povratila velike i značajne delove istočnog Avganistana, primoravši militante DAEŠ-a nazad u planine na jugu Nangarhara. Procenjena veličina ISIL-KP u januaru 2016. bila je oko 3.000, ali je do jula 2016. taj broj smanjen na približno 1.000 do 1.500, pri čemu 70% njegovih boraca dolazi iz TTP-a[438][527][528][529][530].
Avganistanska vlada je 22. septembra 2016. potpisala nacrt mirovnog sporazuma sa Hezb-i-Islami. Prema nacrtu sporazuma, Hezb-i-Islami je pristao da prekine neprijateljstva, prekine veze sa ekstremističkim grupama i poštuje Ustav Avganistana, u zamenu za priznanje te grupe od strane vlade i podršku za uklanjanje sankcija Ujedinjenih nacija i SAD protiv Hekmatjara, koji obećano mu je i počasno mesto u vladi. Sporazum su ozvaničili 29. septembra i avganistanski predsednik Ašraf Gani i Hekmatjar koji su se pojavili putem video veze u predsedničkoj palati, potpisujući sporazum[531][532].
_memorialize_two_of_their_fallen_brothers_during_a_memorial_held_at_Kunduz_Airfield_in_Afghanistan_on_Nov._7,_2016.jpg)
Dana 4. oktobra 2016. godine, američki vojnik iz čete B, 2. bataljona, 10. SFG ubijen je u eksploziji bombe pored puta u Ačinu, provincija Nangarhar, bio je u patroli sa avganistanskim snagama tokom operacije protiv militanata ISIL-K[533][534]. Ovo je bio prvi put da je jedan američki vojnik poginuo u borbi protiv militanata IS u zemlji[534]. Vašington post je izvestio da su tokom oktobra, u okviru koordinisanih napada na nekoliko gradova u zemlji u pokušaju da povrate teritoriju izgubljenu tokom invazije, grad Farah tri nedelje opsedali Talibani i okončan je samo uz podršku SAD iz vazduha. Zvaničnici avganistanske obaveštajne službe rekli su da su otkrivena četiri mrtva iranska komandosa, a starešine sela rekli su zvaničnicima avganistanskih provincija da su mnogi talibani mrtvi i ranjeni odvedeni nazad preko iranske granice, gde su pobunjenici regrutovani i obučeni[535]. CNN je izvijestio da su tokom mjeseca američki avioni bacili 203 bombe, projektile i drugu municiju na talibane i lokalne ciljeve ISIS -a u Avganistanu[536].
U decembru 2016. godine CNN je izvijestio da avganistansko ratno vazduhoplovstvo počinje da izvodi prve nezavisne vazdušne napade. Avganistanska vlada se sve više oslanjala na avganistanske specijalne snage u izvođenju borbe protiv ISIS-a i talibana, sa tih 17.000 snaga odgovornih za 70% ofanzivnih vojnih operacija u to vreme. Komandant međunarodne koalicije General Džon Nikolson je priznao da će se ovaj operativni tempo teško održati. Od decembra 2016. u Avganistanu je bilo 9.800 pripadnika američke vojske. Nikolson je novinarima u Pentagonu rekao da će se broj američkih snaga do 2017. godine smanjiti na 8.450; SAD i njihovih 39 koalicionih partnera u Avganistanu posvećeni su pružanju podrške Avganistanu do 2020. godine, posebno, Nikolson je dodao da je međunarodna zajednica obećala milione dolara i savetodavnu podršku Avganistanu - ove obaveze će pomoći rastu veličine Avganistana Specijalne snage. Čak i ako SAD pružaju savetnike i vazdušne napade avganistanskim snagama, američka vojska veruje da vlada kontroliše samo oko 64% zemlje, pri čemu talibani kontrolišu oko 10%, a ostatak osporavaju vojska i pobuna; Nikolson je takođe rekao da su operacije koje su vodile SAD 2016. godine ubile ili zarobile 50 lidera iz Al Kaide i AKIS-a[537]. Dana 24. decembra 2016, Military.com je izvestio da je brigadni general Čarls Klivlend rekao da je prisustvo ISIL-K-a u zemlji potisnuto sa skoro desetak okruga na samo dva ili tri, a broj njegovih pripadnika u Avganistanu smanjen je na otprilike 1.000 od procenjene snage između 1.500 i 3.000 članova prethodne godine. Sveukupno, američke trupe u Avganistanu izvele su više od 350 operacija protiv IS-a i Al-Kaide 2016. godine, pri čemu je ubijeno ili zarobljeno više od 200 pripadnika Al-Kaide. Početkom decembra general Nikolson je rekao da su protiv terorističke operacije i snage avganistanske vlade ubile su 12 vodećih lidera organizacije u zemlji; Američki zvaničnici su rekli da se borci IS-a primarno nalaze u Nangarharu, a u provinciji Kunar, a borci Al-Kaide djeluju u najmanje šest provincija, kao i duž istočne granice zemlje[538]. U januaru 2017. godine Marine Corps Times je izvestio da prema generalnom inspektoru avganistanska vojska broji oko 169.000 vojnika, ali da su 2016. pretrpeli stopu ispadanja od 33 odsto - povećanje od 7 odsto u odnosu na 2015[449].
2017[uredi | uredi izvor]
.svg)
Početkom januara 2017. godine, Marine Corps Times je izvestio da avganistanske snage pokušavaju da se obnove, nakon iscrpljujuće borbene sezone 2016. godine; 33 okruga, koji su raspoređeni u 16 avganistanskih provincija, pod kontrolom su pobunjenika, dok je 258 pod vladinom kontrolom, a skoro 120 okruga ostaje "osporavano"[449].
Dana 9. februara 2017. godine, general Džon Nikolson rekao je Kongresu da se NATO i savezničke snage u Avganistanu suočavaju sa "pat pozicijom" i da mu je potrebno nekoliko hiljada dodatnih vojnika za efikasniju obuku i savetovanje avganistanskih vojnika. On je takođe tvrdio da je Rusija pokušavala da "legitimiše" talibane stvaranjem "lažnog narativa" da se ta militantna organizacija bori protiv Islamske države i da avganistanske snage nisu, kako je ustvrdio, ruski cilj "podrivanje Sjedinjenih Država i NATO" u Avganistanu. Međutim, rekao je da je područje na kojem borci Islamske države djeluju u Avganistanu uveliko smanjeno[539]. Vojnik američkih specijalnih snaga teško je ranjen tog dana kada je napadnuta baza u kojoj se nalazio u provinciji Helmand. Nikolson je kasnije ukazao da je vojnik ranjen u Sanginu[540].
Vojni tajms je izvestio da je 26. februara 2017. vazdušni napad USAF-a u zajedničkoj operaciji sa avganistanskim snagama bezbednosti ubio komandanta vođe talibana Mulaha Abdul Salama u provinciji Kunduz. Vazdušni napad označio je obnovljenu strategiju američkih snaga pod Trampovom administracijom za uklanjanje talibanskog rukovodstva/komandanata sa bojnog polja. Obamina administracija je usredsredila veliki deo svojih napora na pomirenje između talibana i centralne vlade Avganistana; iako je u junu 2016. godine, kako bi preokrenuo tok talibanskih dobitaka, predsednik Obama promenio pravila angažovanja kako bi američkim komandantima dao veću fleksibilnost u pružanju vazdušnih napada i kopnene podrške avganistanskim snagama koje se bore, ako se smatra da su ti napori obezbedili „strateške efekte“. Učinila je zajedničke napore da ubije američke terorističke grupe Al Kaide i Hakani grupe koje su zvanično označene od strane Stejt departmenta kao terorističke organizacije-pokušavajući da povuče američke i NATO snage u regionu, postigavši opipljive uspehe[541].
Vojni tajms je izvestio da su početkom marta 2017. američke i avganistanske snage pokrenule operaciju Hamza da isteraju ISIS-K iz njenog uporišta u istočnom Avganistanu, učestvujući u redovnim kopnenim bitkama[542]. Stars and Stripes je izvestio da je general Davlat Vaziri, portparol avganistanskog ministarstva odbrane, rekao da su četiri nedelje pre 13. aprila vazdušni napad na Nangarhar (koji je bio deo operacije) avganistanske specijalne snage neuspešno pokušale da prodru u to područje zbog teškog terena i improvizovane eksplozivna naprava (IED) koju su postavili militanti ISIS-KP[543]. Guverner provincije Ačin Ismail Šinvari potvrdio je za BBC da su dve nedelje pre udara avganistanske specijalne snage, uz vazdušnu podršku SAD, započele operacije protiv IS dve nedelje ranije u tom području[544].
U aprilu 2017. godine, Vašington post je izvijestio da je kapetan Bil Salvin, glasnogovornik misije NATO-a u Avganistanu, rekao da su avganistanske i međunarodne snage smanjile teritoriju pod kontrolom ISIS-K u Avganistanu za dvije trećine i da su ubile oko polovinu njihovih boraca u prethodnom periodu od dve godine. Od početka 2017. godine, 460 vazdušnih napada na teroriste (samo u udarima bespilotnim letelicama ubijeno je više od 200 militanata IS -a); dodao je da ta podružnica procenjuje 600-800 boraca u dve istočnoavganistanske provincije[545].
.jpg)
Dana 13. aprila 2017. godine, Sjedinjene Države su bacile[546] najveću nenuklearnu bombu, poznatu kao GBU-43/B Matična eksplozija velikih bombi (MOAB), Majka svih bombi, na 34.073336, 70.631215 (koordinate geografske širine i dužine) u blizini sela Momand[547] u selu Ačin okruga Nangarhar u istočnom Avganistanu za uništavanje kompleksa tunela koje koriste Islamska država Irak i Levant-provincija Horasan (ISIL-KP ili ISIS-K)[548][549][550]. Guardian je izvijestio da su nakon napada američke i avganistanske snage izvršile operacije čišćenja i vazdušnih udara u tom području i procijenile štetu[551].
Dana 21. aprila 2017. godine, borci Islamskog Emirata Avganistan zajedno sa avganistanskim snagama bezbjednosti upali su u vojnu bazu 209. korpusa u blizini Mazari Šarifa, ubivši preko 140 avganistanskih vojnika[552][553][554].
Vašington post je 28. aprila 2017. godine izvestio da su talibani najavili početak svoje prolećne ofanzive pod nazivom „Operacija Mensouri“[555]. Dana 20. maja, Islamski Emirat Avganistana u potpunosti je obezbedio okrug Vaghaz u provinciji Gazni, dok je u istom vreme je upalo u centar okruga Dih Iak i miniralo guvernera naselja Gazni u gradu Gazni[556]. Još jedan veliki napad dogodio se 22. maja u okrugu Šah Vali Kot, u provinciji Severni Kandahar, tokom kojeg su talibani uspeli da zauzmu veliku vojnu bazu, dok su naneli velike gubitke avganistanskoj vojsci, navodno ubivši 35 i zarobivši četiri vojnika, kao i tri oklopna osoblja Nosači. Istog dana pregazili su graničnu ispostavu u južnom okrugu Šorabak, ubivši 15 vojnika, pored još jedne ispostave u okrugu Hakrez, ubivši još osam. Sledećeg dana pobunjenici su napali drugu vojnu bazu u Šah Vali Kotu i jednu ispostavu, ubivši četiri vojnika i ranivši još četiri, dok su provladine snage napustile selo u severnom okrugu Maruf. Talibani su 24. maja napali bazu u okrugu Majvand, ubivši 13 vojnika[557]. Talibani su 26. maja izveli još jedan napad u provinciji Kandahar, ubivši najmanje 18 vojnika, ranivši još 16 i zarobivši četiri, prema zvaničnicima bezbednosti, dok je sama grupa tvrdila da je ubila 35 vojnika i zarobila još sedam, dok je takođe zaplenila sedam oklopnih transportera i niz oružja[558]. 27. maja, 13 pripadnika provincijskih snaga Host, paravojne grupe koju je finansirala CIA, poznata po mučenjima i vansudskim ubistvima, ubijeno je nakon što je u gradu Host eksplodirala auto-bomba Talibana[559].
Dana 31. maja 2017. godine, nemačku ambasadu u Kabulu napao je kamion samoubica, koja se nalazi u jako utvrđenom području Kabula, ubivši više od 90 i povredivši više od 350 ljudi[560][561]. Niko nije preuzeo odgovornost za napad. Bomba je eksplodirala oko 08:25 po lokalnom vremenu (03:55 GMT) tokom špice[560]. Utvrđeno područje smatra se najsigurnijim područjem Kabula, sa 3 m visokim zidovima od eksplozije[560]. Indijski ministar inostranih poslova Sušma Svaraj rekao je da je osoblje ambasade na sigurnom.
Gardijan je izvestio da je nakon objavljivanja nove strategije Donalda Trampa u zemlji, više od 900 municije potrošeno u avgustu i septembru, čime je ukupan broj upotrebljene municije u 2017. dostigao skoro 3.000, što je dvostruko više od potrošene municije u 2016[562].
.jpg)
Dana 21. avgusta 2017. godine, američki predsednik Donald Tramp izjavio je da će proširiti američko prisustvo u Avganistanu, ne navodeći detalje o tome kako i kada[563]. Tramp nije formulisao nikakve vremenske rokove, broj trupa niti posebne svrhe koje treba ispuniti; samo što povlačenje SAD sada nije bila opcija jer bi to išlo na ruku teroristima i što bi objavljivanje rokova i tačnih planova samo pomoglo tim grupama da se pripreme[564]. Retrieved 30 August 2017.</ref>. Tramp je takođe rekao da je 20 američkih terorističkih organizacija aktivno u Avganistanu i Pakistanu. Prema Vašington postu, ovo je u suprotnosti sa zvaničnim spiskom američke vlade koji ima samo 13 takvih organizacija[565].
Gardijan je izvijestio da su zvaničnici avganistanske vlade pohvalili novu strategiju, ne samo za povećanje broja trupa i uklanjanje sa strogim rokovima, već i za sve veći pritisak na Pakistan koji vide kao glavnog sponzora pobune. U televizijskom obraćanju, predsjednik Tramp rekao je da bi novi pristup Pakistanu bio "stub" nove strategije, dodajući da "više ne možemo šutjeti o sigurnim utočištima Pakistana za terorističke organizacije, talibane i druge grupe koje predstavljaju prijetnju" u regionu i šire; "Nadžibulah Azad, portparol avganistanskog predsednika, rekao je da je "strategija napravljena u skladu sa realnošću na terenu", i da je "ovo prvi put da američka vlada dolazi sa vrlo jasnom porukom Pakistanu prestanite sa onim što radite ili se suočite sa negativnim posledicama". U drugim izjavama avganistanskih zvaničnika, poput Davuda Moradjana, generalnog direktora Avganistanskog instituta za strateške studije u Kabulu, navodi se da se "nova strategija zasniva na" miru kroz snagu ", za razliku od Obaminog neuspješnog pristupa, koji je u suštini bio" mir kroz smirenje. "Kao odgovor, pakistanski bezbednosni zvaničnici optužili su Trampa da prebacuje krivicu za svoje neuspehe u ratu protiv talibana i drugih naoružanih grupa u Avganistanu i da ugrožava već ionako narušene bilateralne odnose između dve zemlje"[566].
Dana 15. septembra 2017. godine, The New York Times je izvestio da CIA traži ovlašćenja za izvođenje sopstvenih napada bespilotnim letelicama u Avganistanu i drugim ratnim zonama, prema sadašnjim i bivšim obaveštajnim i vojnim zvaničnicima, i da o promeni ovlašćenja razmišljaju Bela kuća kao deo nove strategije uprkos zabrinutosti Pentagona[567]. Dana 19. septembra 2017. godine, Trampova administracija rasporedila je još 3.000 američkih vojnika u Avganistan. Oni bi se povećali približno sa 11.000 američkih vojnika koji već služe u Avganistanu, čime bi ukupan broj bio najmanje 14.000 američkih vojnika stacioniranih u Avganistanu[568]. Fox News je 4. oktobra 2017. godine izvijestio da je ministar odbrane Džejms Matis odobrio promjenu pravila angažovanja kao dio nove strategije tako da više ne postoji zahtjev da američke trupe da budu u kontaktu sa neprijateljskim snagama u Avganistanu prije otvaranja vatre[569].
Dana 14. oktobra 2017. godine, Gardijan je izvijestio da je tada u Avganistanu ostalo između 600 i 800 militanata ISIL-KP, koji su uglavnom koncentrirani u provinciji Nangarhar[570][571]. CNN je izvestio da su tokom oktobra američki avioni bacili 653 bombe, projektile i drugu municiju na talibane i lokalne ciljeve ISIL-a u Avganistanu; vojni zvaničnici su rekli da je uspeh protiv ISIS-a u Iraku i Siriji oslobodio vazdušne snage za raspoređivanje u Avganistan i druga područja[536].
Vašington post je izvestio da je 20. novembra 2017. general Džon Nikolson objavio da američki avioni gađaju pogone za proizvodnju droge u Avganistanu u skladu sa novom strategijom čiji je cilj prekid finansiranja talibana, rekavši da talibani "postaju kriminalna organizacija" koja zarađuje oko 200 miliona dolara godišnje od aktivnosti povezanih sa drogama. Predsednik Ašraf Gani snažno je podržao novu kampanju američkih i avganistanskih vazdušnih napada na narko centre pod kontrolom Talibana; sledećeg dana, portparol kancelarije guvernera Helmanda rekao je da su prošlonedeljne vazdušne operacije u kojima su učestvovale koalicione snage i avioni avganistanskih vazdušnih snaga izvršili „direktne napade na talibanska skrovišta i centre za narkotike“ (osam udara koalicije i dva avganistanske avijacije), ubivši više od 40 talibanskih boraca i da je "glavni centar za preradu narkotika uništen" zajedno sa oko 2200 kilograma droge[572]. CNN je izvestio da je kampanja poznata pod nazivom Operacija Oštri nož, tri udara su se dogodila u okrugu Kajaki, četiri u Musa Kali i jedan u Sanginu; portparol Pentagona rekao je da su vazdušne napade izvršili američki F-16 i B-52, general Nikolson je rekao novinarima u Pentagonu da su u udarima učestvovali i američki F-22 Raptor i avioni Avganistanskih vazdušnih snaga A-29. Nicholson je procenio da u Avganistanu ima otprilike 400 do 500 takvih objekata i da će se "ove operacije nastaviti u narednim danima". CNN je takođe izvestio da je general Nikolson rekao da su "naši prioriteti bili u Iraku i Siriji, a mi nastavljamo da bismo videli uspeh tamo, nadamo se da će doći još sredstava koja će nam omogućiti da obavljamo više ovakvih operacija", napadi su označili prvi put kada su komandanti koristili svoja novoodobrena ovlašćenja za ciljanje talibanskih izvora prihoda[571].
Potpredsjednik Majk Pens objavio je 21. decembra 2017. da mu je avganistanski predsjednik Ašraf Gani rekao da je više visokih talibanskih vođa ubijeno 2017. nego svih prethodnih godina rata zajedno. Pens je takođe izjavio da su SAD ostvarile veliki napredak u ratu u Avganistanu[573].
2018[uredi | uredi izvor]
.jpg)
U januaru 2018. godine, BBC je izvestio da su talibani otvoreno aktivni u 70% zemlje (imaju potpunu kontrolu nad 14 okruga i imaju aktivno i otvoreno fizičko prisustvo u još 263) i da je Islamska država aktivnija u zemlji nego ikad. Nakon napada talibana i Islamske države u kojima je poginulo mnogo civila, predsjednik Tramp i avganistanski zvaničnici odlučili su isključiti bilo kakve razgovore s talibanima[574].
Dana 15. februara 2018, The New York Times je izvestio o porastu broja avganistanskih civila koji su namerno bili meta talibana, na osnovu godišnjeg izveštaja Ujedinjenih nacija objavljenog nedelju dana ranije. Ovaj izveštaj nudi detaljnu procenu 16-godišnjeg avganistanskog rata, pokazujući porast složenih bombardovanja koji su namerno gađali civile 2017. godine, pri čemu je ranjeno ili poginulo 10.453 avganistanskih civila[575]. Pošto američka i avganistanska vlada objavljuju manje statističkih podataka, izveštaj UN jedan je od najpouzdanijih pokazatelja o uticaju rata do 2018. Izveštaj naglašava porast „složenih napada“, vrste samoubilačkih napada koji postaju sve smrtonosniji, koju je The New York Times opisao kao obeležje rata 2018. Ovi napadi se nazivaju žestokim odgovorom talibana na novu ratnu strategiju predsednika SAD Trampa (povećan tempo bombardovanja iz vazduha na talibane i militante Islamske države), dajući poruku da talibani mogu napasti po volji, čak i u glavnom gradu Kabulu. U izveštaju UN-a nalazi se izjava koja prikazuje stav talibana, talibani okrivljuju SAD i njihove saveznike za vođenje rata u Avganistanu, a negiraju ciljanje civila. The New York Times citira Atikulaha Amarkela, penzionisanog generala i vojnog analitičara sa sjedištem u Kabulu, koji je rekao da je izvještaj UN-a dokazao neuspjeh mirovnih pregovora, jer su i talibani i američka vlada odlučni u pobjedi, a ne u pregovorima o nagodbi. Rekao je „Više vazdušnih napada znači više samoubilačkih napada“, dokazujući intenziviranje rata do 2018. godine[576].
U avgustu 2018. talibani su pokrenuli niz ofanziva, od kojih je najveća ofanziva na Gazni. Tokom ofanzive na Gazni, talibani su nekoliko za dana zauzeli Gazni, šesti po veličini avganistanski grad, ali su se na kraju povukli. Talibani su uspjeli ubiti stotine avganistanskih vojnika i policije i zauzeli nekoliko vladinih baza i okruga.
Nakon ofanzive, Erik Prins, privatni vojni preduzimač i bivši šef kompanije Blekvoter, zalagao se za dodatnu privatizaciju rata[577][578]. Međutim, tadašnji američki ministar odbrane Džejms Matis opovrgao je tu ideju, rekavši: „Kada Amerikanci stave na kocku kredibilitet svoje nacije, privatizacija vjerovatno nije mudra ideja“[579].
U septembru 2018, Ujedinjene nacije su izrazile zabrinutost zbog sve većeg broja civilnih žrtava usled vazdušnih napada u Avganistanu. Američko vazduhoplovstvo je u prvih šest meseci te godine bacilo oko 3.000 bombi, kako bi naterali talibanske militante na mirovne pregovore. U saopštenju koje je izdala UNAMA, ono je podsetilo sve strane uključene u sukob "da ispoštuju svoje obaveze da zaštite civile od povreda"[580].
Dana 17. oktobra 2018. godine, nekoliko dana prije parlamentarnih izbora, u napadu talibana ubijen je kandidat Abdul Džabar Kahraman. Talibani su izdali saopštenje, upozoravajući nastavnike i učenike da ne učestvuju na predstojećim izborima ili da ne koriste škole kao biračka mesta[581].
Dana 17. decembra 2018. godine, američke diplomate su razgovarale sa talibanima u Ujedinjenim Arapskim Emiratima o mogućem okončanju rata. Talibani su dali uslove za datum povlačenja trupa predvođenih SAD prije bilo kakvih razgovora sa kabulskom vladom i zahtijevali od Vašingtona da se ne protivi uspostavljanju islamističke vlade. Međutim, američki zvaničnici insistirali su na zadržavanju nekih trupa i barem nekoliko baza u zemlji. Američki zvaničnici su opisali sastanak kao „deo napora Sjedinjenih Država i drugih međunarodnih partnera da promovišu unutaravganistanski dijalog čiji je cilj okončanje sukoba u Avganistanu“[582].
2019[uredi | uredi izvor]
Dana 25. januara 2019. godine, predsednik Avganistana Ašraf Gani rekao je da je više od 45.000 pripadnika avganistanskih snaga bezbednosti ubijeno od kada je postao predsednik 2014. Takođe je rekao da je u istom periodu bilo manje od 72 međunarodne žrtve[583]. Izveštaj američke vlade iz januara 2019. godine, procenjuje da je 53,8% okruga Avganistana bilo pod kontrolom ili uticajem vlade, pri čemu je 33,9% osporavano, a 12,3% pod kontrolom ili uticajem pobunjenika[584].
Talibani su 4. februara 2019. napali kontrolni punkt u sjevernoj provinciji Baglan. Ubijena je 21 osoba, uključujući 11 policajaca. Istog dana, u severnoj provinciji Samangan dogodio se još jedan napad u kojem je poginulo 10 ljudi[585].
Dana 25. februara 2019. u Kataru su počeli mirovni pregovori između talibana i Sjedinjenih Država, pri čemu je posebno prisutan suosnivač talibana Abdul Gani Barada. Specijalni izaslanik SAD Zalmaj Halilzad izvestio je da je ova runda pregovora "produktivnija nego što je to bilo u prošlosti" i da je dogovorena nacrt verzija mirovnog sporazuma. Dogovor je uključivao povlačenje američkih i međunarodnih trupa iz Avganistana i talibana, ne dozvoljavajući drugim džihadističkim grupama da djeluju unutar zemlje. Talibani su takođe izvestili da je postignut napredak u pregovorima[586].
Talibani su 1. marta 2019. godine napali vojnu bazu Šorab u Helmandu, ubivši 23 pripadnika snaga bezbednosti, a ranivši 20[587].
Dana 30. aprila 2019. godine, snage avganistanske vlade preduzele su operacije čišćenja usmjerene protiv ISIS-K i talibana u istočnoj provinciji Nangarhar, nakon što su se dvije grupe borile više od nedelju dana nad grupom sela u području ilegalnog iskopavanja talka. Nacionalna uprava za sigurnost tvrdila je da su ubijena 22 borca ISIS-K i uništena dva skladišta oružja, dok su talibani tvrdili da su avganistanske snage koje podržavaju SAD ubile sedam civila; jedan pokrajinski zvaničnik rekao je da je više od 9.000 porodica raseljeno u borbama[588].
Bombaš samoubica i nekoliko militanata 28. jula 2019. napali su kancelariju predsednika Ašrafa Ganija i Amrulaha Saleha. Najmanje 20 ljudi je poginulo, a 50 povređeno, a među povređenima je i Saleh. Tokom šestočasovne operacije spašeno je više od 150 civila, a ubijena su tri militanta[589].
Do avgusta, talibani su kontrolisali više teritorije nego u bilo kom trenutku od 2001[590]. Vašington post je izvestio da su SAD blizu postizanja mirovnog sporazuma sa talibanima i da se spremaju da povuku 5.000 vojnika iz Avganistana[591]. Međutim, istog mjeseca kasnije je potvrđeno da su neke talibanske vođe, uključujući brata talibanskog emira Hibatule Akundžade, Hafiz Ahmadulah i neki drugi rođaci[592], ubijeni u eksploziji bombe u džamiji Kajr Ul Madarais koja se nalazila u Kveti predgrađu Kučlaka i dugo je služilo kao glavno mesto okupljanja pripadnika talibana[592][593]. U septembru su SAD otkazale pregovore[594].
Talibani su 3. septembra 2019. preuzeli odgovornost za samoubilački napad u glavnom gradu Avganistana, ciljajući kompleks Green Village u Kabulu. Prema izveštajima, poginulo je skoro 16 civila, a 119 je povređeno[595].
Dana 15. septembra 2019. godine, 38 talibanskih boraca, uključujući dva visoka komandanta, ubijeno je u zajedničkoj američko-avganistanskoj vojnoj operaciji[596].
Bombaš samoubica napao je 17. septembra 2019. predizborni skup predsednika Ašrafa Ganija, ubivši 26 ljudi i ranivši 42. Manje od sat vremena kasnije, talibani su izveli još jedan samoubilački napad u blizini američke ambasade i avganistanskog ministarstva odbrane, ubivši 22 ljudi i ranjenih oko 38[597].
Dana 27. oktobra 2019. godine, 80 talibanskih boraca je poginulo kao rezultat zajedničkih avganistansko-američkih vojnih operacija u Kandaharu i Fariabu[598].
Sporazum u Dohi[uredi | uredi izvor]
2020[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Mirovni pregovori su nastavljeni u decembru 2019.[599] Ova runda razgovora rezultirala je sedmodnevnim delimičnim prekidom vatre koji je počeo 22. februara 2020. godine[600]. Dana 29. februara, Sjedinjene Države i talibani potpisali su uslovni mirovni sporazum u Dohi, Katar[601] koji je zahtevao razmenu zarobljenika u roku od deset dana i koji je trebalo da dovede do povlačenja američkih trupa iz Avganistana u roku od 14 meseci[602][603]. Dogovor je predviđao povlačenje svih snaga NATO-a iz Avganistana, u zamenu za obećanje talibana da spreči delovanje Al-Kaide u područjima pod kontrolom talibana, kao i tekuće razgovore između talibana i avganistanske vlade. Sjedinjene Države pristale su na početno smanjenje svojih snaga sa 13.000 na 8.600 u roku od 135 dana (tj. Do jula 2020), nakon čega bi uslijedilo potpuno povlačenje u roku od 14 mjeseci (tj. Do 1. maja 2021) ako talibani zadrže svoje snage obaveze. Sjedinjene Države su se takođe obavezale da će zatvoriti pet vojnih baza u roku od 135 dana, i izrazile su nameru da okončaju ekonomske sankcije talibanima do 27. avgusta 2020. godine. Međutim, avganistanska vlada nije bila strana u sporazumu, pa je na konferenciji za novinare sledećeg dana predsednik Gani kritikovao sporazum jer je "potpisan iza zatvorenih vrata". Rekao je da se avganistanska vlada "nije obavezala na oslobađanje 5.000 talibanskih zatvorenika" i da takva akcija "nije nadležnost Sjedinjenih Država, ali je vlast avganistanske vlade"[604][605][606][607]. Gani je takođe izjavio da svaka razmena zatvorenika "ne može biti preduslov za razgovore", već se mora pregovarati u okviru razgovora[608].
Talibani su 3. marta nastavili ofanzivne operacije protiv avganistanske vojske i policije, izvodeći napade u provincijama Kunduz i Helmand[609]. Dana 4. marta, SAD su uzvratile vazdušnim napadom na talibanske borce u Helmandu[610].
ISIS-K je 6. marta u masovnoj pucnjavi u Kabulu ubio 32 osobe[611]. Između 3. i 27. marta, talibani su izvršili 405 napada na avganistanske snage bezbednosti[612].
Dana 20. aprila 2020. godine, talibani su u drugom napadu ubili najmanje 23 pripadnika avganistanske vojske i devet civila[613].
U aprilu 2020. godine, The New York Times je dokumentovao ratne žrtve u Avganistanu od 27. marta do 23. aprila i obavestio da su najmanje 262 pripadnika provladinih snaga, zajedno sa 50 civila, ubijeno za skoro mesec dana. Osim toga, stotine civila i avganistanskih snaga je takođe povređeno[613].
Avganistanske vlasti su 2. maja 2020. pustile najmanje 100 talibanskih pripadnika iz zatvora u Kabulu. To je nastalo kao odgovor na mirovni sporazum sa SAD, za koji talibani tvrde da ih je uvjerio da će njihovih 5.000 zatvorenika biti pušteno. Međutim, avganistanska vlada, koja je odbila oslobađanje i bilo kakvo ovlašćenje SAD nad odlukom, sada se složila da oslobodi 1500 članova milicijske organizacije.
U 10 sati ujutro, 12. maja 2020. u Kabulu, tri naoružana čovjeka u policijskim uniformama izvršila su masovnu pucnjavu u porodilištu jedne bolnice u Kabulu[614]. Bolnica se nalazi u šiitskom naselju Hazara u mestu Dašt Barči. Bolnici je pomagalo osoblje lekara bez granica[611]. Napadači su ubili 24 osobe, uključujući dve novorođene bebe[615][616], a povredile još 16[611][617][618][619]. Sve napadače su ubile avganistanske snage bezbednosti i njihovi mentori norveških specijalnih snaga. Prema rečima Frederika Bonota, šefa programa programa Lekari bez granica u Avganistanu: „Vratio sam se dan nakon napada i ono što sam video u porodilištu (odeljenju) pokazuje da je to bilo sistematsko streljanje majki. Prošli su kroz sobe u porodilište (odeljenje), koje je pucalo na žene u krevetima. To je bilo metodično. Zidovi poprskani mecima, krv na podovima u sobama, vozila izgorela i prozori probijeni". Bonot je dodao: "To je šokantno. Znamo da je ovo područje u prošlosti pretrpjelo napade, ali niko nije mogao vjerovati da bi napali porodiljsko mjesto. Došli su ubiti majke"[620]. Oko sat vremena nakon napada u Kabulu, samoubilački bombaški napad se dogodio u okrugu Kuz Kunar, u provinciji Nangarhar, na sahrani šeika Akrama, komandira policije koji je dan ranije umro od srčanog udara, ubivši 32 osobe[621][622]. 133 druga su povređena, neki teško[623][624]. Dva dana kasnije, talibani su izveli odmazdu u blizini suda u Gardezu u Paktiji: bombaš samoubica pokušao je da eksplodira ispred vojnog kompleksa, ali je eksplodirao pre odredišta. U napadu je poginulo pet civila, a najmanje 29 je povređeno. Talibani su ovo tvrdili kao napad iz osvete, nakon što je predsednik Ašraf Ghani okrivio grupu za napad u porodilištu; talibani su negirali odgovornost za taj napad[625].
Dana 30. jula, samoubica bombaš automobila ubio je 17 ljudi u Puli Alamu, provincija Logar[626].
Talibanska ofanziva i kraj američke okupacije[uredi | uredi izvor]
2021[uredi | uredi izvor]
.png)
Pobuna Talibana znatno se pojačala 2021. godine, pošto su američke oružane snage najavile povlačenje iz zemlje do septembra. Dana 30. aprila u bombaškom napadu u Puli Alamu poginulo je oko 30 ljudi. Vojna ofanziva Talibana i savezničkih militantnih grupa, među kojima je i Al-Kaida, protiv Vlade Avganistana i njenih saveznika počela je 1. maja 2021. godine,[6][7] istovremeno s povlačenjem većine trupa SAD iz Avganistana.[8] U bombardovanju srednje škole u zapadnom Kabulu 8. maja poginulo je oko 45 ljudi. Većina žrtava bile su učenice, koje su u to vreme napuštale školu. Nijedna grupa do sada nije preuzela odgovornost za ta dva napada[627][628]. Dana 15. maja, u napadu ISIL-a na džamiju u Kabulu poginulo je 12 ljudi[629]. 1. juna u dva bombaška napada na ISIL-ov autobus ubijeno je 10 ljudi u Kabulu[630]. 5. jula prijavljeno je da je 1000 avganistanskih vojnika pobeglo u Tadžikistan kako bi izbegli sukobe sa talibanskim pobunjenicima[631]. Talibani su tokom juna i jula stekli kontrolu nad različitim gradovima, što je na kraju dovelo do pada Kabula 15. avgusta[632].
Dana 6. avgusta, Talibani su zauzeli prvu provincijsku prestonicu Zaranj. Tokom narednih deset dana, oni su prošli širom zemlje, hvatajući kapital za kapitalom. 14. avgusta Mazari Šarif je zauzet dok su komandanti Rašid Dostum i Ata Nur pobjegli preko granice u Uzbekistan, presjekavši vitalni sjeverni put snabdijevanja Kabula. U ranim jutarnjim satima 15. avgusta, Džalalabad je pao, presjekavši jedinu preostalu međunarodnu rutu kroz Hajberski prolaz. Do podneva tog dana, talibanske snage su napredovale iz okruga Pagman stigavši do vrata Kabula; Predsednik Ašraf Gani razgovarao je o zaštiti grada sa ministrima bezbednosti, dok su izvori tvrdili da je mirovni sporazum o jedinstvu sa talibanima neizbežan. Međutim, Gani nije uspio doći do najviših zvaničnika u ministarstvima unutrašnjih poslova i odbrane, a nekoliko visokih političara već je požurilo na aerodrom. Do 14:00 sati, talibani su ušli u grad bez ikakvog otpora; predsednik je ubrzo pobegao helikopterom iz predsedničke palate, a za nekoliko sati slikani su talibanski borci kako sede za Ganijevim stolom u palati[633]. Rat je objavljen istog dana, kada su talibani dali stranim snagama rok do 31. avgusta da napuste zemlju[634][634]. Male snage otpora predvođene Ahmadom Masudom formirane su 16. avgusta u dolini Panjšir[635]. To je dovelo do kratkog sukoba sa novom talibanskom vladom, međutim, 26. avgusta dve strane su potpisale mirovni sporazum i složile se da neće međusobno napadati[636][637].
Kako su talibani preuzeli kontrolu 15. avgusta 2021, hitnost evakuacije stanovništva uplašeni od talibana, uključujući i one prevodioce i pomoćnike koji su radili u operaciji Trajna sloboda; Međunarodne snage za bezbednosnu pomoć, Operacije Slobodina straža i Misije odlučne podrške; i etničkih manjina i žena, postale su hitne. Više od dve nedelje, međunarodno diplomatsko, vojno i civilno osoblje, kao i avganistanski civili, bežali su ka međunarodnom aerodromu Hamid Karzaj. General-major Henk Tejlor potvrdio je 16. avgusta da su američki vazdušni napadi okončani najmanje 24 sata ranije i da je fokus američke vojske u tom trenutku bio održavanje bezbednosti na aerodromu tokom nastavka evakuacije[638]. Poslednji let, američko vazduhoplovstvo C-17, poleteo je u 15:29 ET, 23:59. u kabulskom vremenu, 30. avgusta 2021. godine, obeležavajući konačan kraj američke kampanje u Avganistanu, nakon čega je usledila slavljenička vatra talibana[639]. Mnogi posmatrači su ovo primetili kao kraj najdužeg američkog rata u istoriji[640][641][642][643].
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Građanski rat u Avganistanu
- Rat protiv terorizma
- Operacija Anakonda
- Invazija na Irak
- Operacija Trajna sloboda
- Operacija Herik
- Sukobi između Pakistana i Sjedinjenih Država
- Sukob talibana i ISIL-a u Avganistanu
- Ofanziva Talibana 2021.
- Sovjetsko-avganistanski rat
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ * „U.S. War in Afghanistan: 1999–Present”. Council on Foreign Relations. 2014. Arhivirano iz originala 2. 3. 2015. g. Pristupljeno 21. 2. 2015.
- „U.S. War in Afghanistan”. NBC News. 2015. Arhivirano iz originala 21. 02. 2015. g. Pristupljeno 21. 2. 2015.
- Lamothe, Dan (6. 1. 2015). „This new graphic shows the state of the U.S. war in Afghanistan”. The Washington Post. Pristupljeno 21. 2. 2015.
- Doeden, Matt; Hoena, Blake (2014). War in Afghanistan: An Interactive Modern History Adventure. Capstone. str. 2. ISBN 978-1-4765-5221-7.
- Cox, Michael; Stokes, Doug (2012). US Foreign Policy. Oxford University Press. str. 140. ISBN 978-0-19-958581-6.
- Cassidy, Robert M. () (2004). Peacekeeping in the Abyss: British and American Peacekeeping Doctrine and Practice After the Cold War. Greenwood Publishing Group. str. 243. ISBN 978-0-275-97696-5.
- ^ Auerswald, David P. M. Saideman; Stephen (2014). NATO in Afghanistan: Fighting Together, Fighting Alone. Princeton University Press. str. 87—88. ISBN 978-1-4008-4867-6.
- ^ „Završen najduži rat u historiji SAD-a: Amerikanci nakon 13 godina napustili Afganistan”. klix.ba. Pristupljeno 30. 12. 2014.
- ^ After 13 years, Operation Enduring Freedom concludes in Afghanistan > National Guard > Article View
- ^ Crawford, Neta C. (2016). „Costs of war” (PDF). Watson Institute. Pristupljeno 25. 3. 2022.
- ^ a b „Taliban launches major Afghan offensive after deadline for U.S. pullout”. Reuters. 04. 05. 2021. Arhivirano iz originala 10. 08. 2021. g. Pristupljeno 07. 08. 2021.
- ^ a b v De Luce, Dan; Yusufzai, Mushtaq; Smith, Saphora (25. 06. 2021). „Even the Taliban are surprised at how fast they're advancing in Afghanistan”. NBC News. Arhivirano iz originala 07. 07. 2021. g. Pristupljeno 08. 07. 2021.
- ^ a b Robertson, Nic (24. 06. 2021). „Afghanistan is disintegrating fast as Biden's troop withdrawal continues”. CNN. Arhivirano iz originala 09. 07. 2021. g. Pristupljeno 09. 07. 2021.
- ^ Akhgar, Tameem; Faiez, Rahim; Krauss, Joseph (14. 8. 2021). „Taliban capture key northern city, approach Afghan capital”. Associated Press News. Arhivirano iz originala 14. 08. 2021. g. Pristupljeno 14. 8. 2021.
- ^ „Taliban gains control of Jalalabad, one of two cities in Afghan control”. The Jerusalem Post | JPost.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 15. 08. 2021.
- ^ a b „Taliban controls 65% of Afghanistan as rapid advance continues: E.U. official - National | Globalnews.ca”. Global News (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 11. 08. 2021. g. Pristupljeno 11. 08. 2021.
- ^ Baker, Rodger (09. 08. 2021). „Challenging Our Understanding of the Taliban”. Stratfor. Arhivirano iz originala 11. 8. 2021. g. Pristupljeno 12. 08. 2021.
- ^ Lamothe, Dan; Hudson, John; Harris, Shane; Gearan, Anne (10. 08. 2021). „U.S. officials warn collapse of Afghan capital could come sooner than expected”. The Washington Post. Arhivirano iz originala 11. 08. 2021. g. Pristupljeno 11. 08. 2021.
- ^ Seir, Ahmed; Faiez, Rahim; Akghar, Tameem; Gambrell, John. „Official: Taliban negotiators head to presidential palace”. Associated Press. Associated Press. Pristupljeno 15. 08. 2021.
- ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Predsednik Avganistana napustio zemlju, talibani proglašavaju islamski emirat”. www.rts.rs. Pristupljeno 2022-03-25.
- ^ Srbija, Sputnik (30. 8. 2021). „Amerika više ne kontroliše aerodrom u Kabulu, završena dvadesetogodišnja misija”. Sputnik Srbija (na jeziku: rs). Pristupljeno 2022-03-25.
- ^ „Mohammad Daud Khan”. Afghanland.com. 2000. Arhivirano iz originala 17. 8. 2017. g. Pristupljeno 11. 3. 2018.
- ^ „Soviet Union invades Afghanistan” (na jeziku: engleski). History. Pristupljeno 30. 8. 2021.
- ^ „Casting Shadows: War Crimes and Crimes against Humanity: 1978–2001” (PDF). Afghanistan Justice Project. 2005. Arhivirano iz originala (PDF) 4. 10. 2013. g.
- ^ a b „Afghanistan: Further Information on Fear for Safety and New Concern: Deliberate and Arbitrary Killings: Civilians in Kabul”. Amnesty International. 16. 11. 1995. Arhivirano iz originala 18. 10. 2012. g. Pristupljeno 19. 11. 2012.
- ^ „Afghanistan: escalation of indiscriminate shelling in Kabul”. International Committee of the Red Cross. 1995. Arhivirano iz originala 10. 5. 2011. g. Pristupljeno 3. 2. 2011.
- ^ a b v Marcela Grad (1. 3. 2009). Massoud: An Intimate Portrait of the Legendary Afghan Leader. Webster University Press. str. 310.
- ^ „II. BACKGROUND”. Human Rights Watch. Arhivirano iz originala 2. 11. 2008. g.
- ^ a b Amin Saikal (13. 11. 2004). Modern Afghanistan: A History of Struggle and Survival (2006 1st izd.). I.B. Tauris & Co Ltd., London New York. str. 352. ISBN 1-85043-437-9.
- ^ a b „Documents Detail Years of Pakistani Support for Taliban, Extremists”. National Security Archive. 2007. Arhivirano iz originala 08. 07. 2008. g. Pristupljeno 19. 11. 2012.
- ^ What Was Kabul Like Under Taliban Control? (1996) (na jeziku: srpski), Pristupljeno 2022-03-25
- ^ „The Taliban's War on Women: A Health and Human Rights Crisis in Afghanistan” (PDF). Physicians for Human Rights. 1998. Arhivirano (PDF) iz originala 03. 01. 2014. g. Pristupljeno 30. 1. 2014.
- ^ Maley, William (2009). The Afghanistan wars. Palgrave Macmillan. str. 288. ISBN 978-0-230-21313-5.
- ^ a b Peter Tomsen said that up until 9/11, Pakistani military and ISI officers along with thousands of regular Pakistani armed forces personnel had been involved in the fighting in Afghanistan.Tomsen, Peter (2011). Wars of Afghanistan. PublicAffairs. str. 322. ISBN 978-1-58648-763-8.
- ^ „Who are the Northern Alliance?” (na jeziku: engleski). 2001-11-13. Pristupljeno 2022-03-25.
- ^ „Northern Alliance”. irp.fas.org. Pristupljeno 2022-03-25.
- ^ Tomsen, Peter (2011). Wars of Afghanistan. PublicAffairs. str. 565. ISBN 978-1-58648-763-8.
- ^ a b Newsday (oktobar 2001). „Taliban massacres outlined for UN”. Chicago Tribune. Arhivirano iz originala 16. 9. 2011. g. Pristupljeno 3. 2. 2011.
- ^ a b Newsday (2001). „Confidential UN report details mass killings of civilian villagers”. newsday.org. Arhivirano iz originala 18. 11. 2002. g. Pristupljeno 12. 10. 2001.
- ^ Immigration and Refugee Board of Canada (februar 1999). „Afghanistan: Situation in, or around, Aqcha (Jawzjan province) including predominant tribal/ethnic group and who is currently in control”. Arhivirano iz originala 13. 10. 2013. g. Pristupljeno 29. 1. 2014.
- ^ „Incitement of Violence Against Hazaras by Governor Niazi”. Afghanistan: the Massacre in Mazar-I Sharif. Human Rights Watch. novembar 1998. Arhivirano iz originala 15. 12. 2007. g. Pristupljeno 27. 12. 2007.
- ^ a b v Rashid, Ahmed (11. 9. 2001). „Afghanistan resistance leader feared dead in blast”. The Telegraph. London. Arhivirano iz originala 8. 11. 2013. g. Pristupljeno 6. 4. 2018.
- ^ Girardet 2011, str. 416.
- ^ Rashid 2000, str. 91.
- ^ „Pakistan's support of the taliban”. Human Rights Watch. 2000. Arhivirano iz originala 15. 6. 2010. g. Pristupljeno 4. 12. 2016.
- ^ „DEADLY COOPERATION: THE SHIFTING TIES BETWEEN AL-QAEDA AND THE TALIBAN”. War on the Rocks. Pristupljeno 28. 8. 2021.
- ^ 911 Commission 2004, str. 66.
- ^ 911 Commission 2004, str. 67.
- ^ Coll 2004.
- ^ „9/11 Represented a Dramatic Failure of Policy and People”. US Congressman Dana Rohrabacher. 2004. Arhivirano iz originala 6. 3. 2013. g. Pristupljeno 5. 3. 2013.
- ^ „Security Council demands that Taliban turn over Osama bin Laden to appropriate authorities” (Saopštenje). United Nations. 15. 10. 1999. Arhivirano iz originala 16. 8. 2013. g. Pristupljeno 29. 6. 2017.
- ^ Risen 2008.
- ^ Coll 2004, str. 720.
- ^ a b Coll 2004, str. 14.
- ^ Borger, Julian (24. 3. 2004). „Bush team 'agreed plan to attack the Taliban the day before September 11'”. The Guardian. London. Arhivirano iz originala 3. 12. 2016. g. Pristupljeno 18. 12. 2016.
- ^ Marcela Grad. Massoud: An Intimate Portrait of the Legendary Afghan Leader (1 March 2009 izd.). Webster University Press. str. 310.
- ^ „Inside the Taliban 06 – N.G.”. YouTube. 11. 11. 2009. Arhivirano iz originala 16. 12. 2015. g. Pristupljeno 10. 8. 2014.
- ^ „Inside the Taliban”. National Geographic. 2007. Arhivirano iz originala 5. 7. 2014. g.
- ^ „Massoud in the European Parliament 2001”. EU media. 2001. Arhivirano iz originala 25. 2. 2014. g. Pristupljeno 15. 11. 2013.
- ^ „Council of Afghan opposition”. Corbis. 2001. Arhivirano iz originala 26. 10. 2012. g. Pristupljeno 5. 5. 2012.
- ^ a b Marcela Grad. Massoud: An Intimate Portrait of the Legendary Afghan Leader (1 March 2009 izd.). Webster University Press. str. 65.
- ^ Senior diplomat and Afghanistan expert Peter Tomsen wrote: "The 'Lion of Kabul' [Abdul Haq] and the 'Lion of Panjshir' [Ahmad Shah Massoud] … Haq, Massoud, and Karzai, Afghanistan's three leading moderates, could transcend the Pashtun—non-Pashtun, north-south divide."Tomsen, Peter (2011). Wars of Afghanistan. PublicAffairs. str. 566. ISBN 978-1-58648-763-8.
- ^ „Taliban Foe Hurt and Aide Killed by Bomb”. The New York Times. Afghanistan. 10. 9. 2001. Arhivirano iz originala 5. 2. 2013. g. Pristupljeno 27. 8. 2010.
- ^ Burns, John F. (9. 9. 2002). „Threats and Responses: Assassination; Afghans, Too, Mark a Day of Disaster: A Hero Was Lost”. The New York Times. Afghanistan. Arhivirano iz originala 17. 2. 2011. g. Pristupljeno 27. 8. 2010.
- ^ Pandit, Rajat (18. 4. 2013). „India airlifts military hospital to Tajikistan to strengthen geo-strategic footprint in Central Asia”. The Times of India.
- ^ Bearak, Barry (17. 9. 2001). „Rebel Chief Who Fought The Taliban Is Buried”. The New York Times. Pakistan; Afghanistan. Pristupljeno 17. 7. 2014.
- ^ Holmes, Stephen (2006). „Al Qaeda, 11 September 2001”. Ur.: Diego Gambetta. Making sense of suicide missions. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-929797-9.
- ^ Keppel, Gilles; Milelli, Jean-Pierre; Ghazaleh, Pascale (2008). Al Qaeda in its own words
. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-02804-3.
- ^ "Chapter of the 9/11 Commission Report detailing the history of the Hamburg Cell Arhivirano 16 avgust 2009 na sajtu Wayback Machine". 9/11 Commission.
- ^ a b „9 Years Later, Nearly 900 9/11 Responders Have Died, Survivors Fight for Compensation”. FOX News. 11. 9. 2010. Arhivirano iz originala 11. 9. 2010. g. Pristupljeno 12. 9. 2010.
- ^ a b „The US refuses to negotiate with the Taliban”. BBC History. Arhivirano iz originala 3. 12. 2018. g. Pristupljeno 27. 10. 2018.
- ^ Daalder, Ivo H.; Lindsay, James M. (april 2003). „The Bush Revolution: The Remaking of America’s Foreign Policy, page 19” (PDF). The Brookings Institute. „"Despite intense diplomatic pressure, the Taliban rejected Bush’s demands."”
- ^ „In Afghanistan, U.S. is fighting tribal insurgency, not jihad”. The Baltimore Sun. 2. 3. 2010. Arhivirano iz originala 28. 10. 2018. g. Pristupljeno 27. 10. 2018.
- ^ „Bush Rejects Taliban Bin Laden Offer”. www.washingtonpost.com. Arhivirano iz originala 23. 10. 2018. g. Pristupljeno 23. 10. 2018.
- ^ „Bush rejects Taliban offer to surrender bin Laden”. The Independent (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 23. 10. 2018. g. Pristupljeno 23. 10. 2018.
- ^ „CNN.com – U.S. rejects Taliban offer to try bin Laden – October 7, 2001”. edition.cnn.com. Arhivirano iz originala 14. 6. 2004. g. Pristupljeno 23. 10. 2018.
- ^ Staff and agencies (14. 10. 2001). „US warplanes launch new wave of attacks”. the Guardian (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 27. 3. 2019. g. Pristupljeno 23. 10. 2018.
- ^ a b Staff and agencies (14. 10. 2001). „Bush rejects Taliban offer to hand Bin Laden over”. the Guardian (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 25. 8. 2013. g. Pristupljeno 23. 10. 2018.
- ^ Inter Press Service, 3 May 2011, "US Refusal of 2001 Taliban Offer Gave bin Laden a Free Pass Arhivirano 25 novembar 2018 na sajtu Wayback Machine"
- ^ „New offer on Bin Laden”. www.theguardian.com. Arhivirano iz originala 7. 4. 2021. g. Pristupljeno 25. 8. 2021.
- ^ "Bin Laden says he wasn't behind attacks" CNN January 17, 2001
- ^ „Usama bin Laden Says the Al-Qa'idah Group had Nothing to Do with the September 11 Attacks”. Ummat Karachi. Arhivirano iz originala 16. 5. 2008. g. Pristupljeno 14. 6. 2008.
- ^ "U.S. Department of State, Gameplan for Polmil Strategy for Pakistan and Afghanistan", September 14, 2001, Secret/NODIS" Document 6, The National Security Archive Accessed April 26, 2013
- ^ a b U.S. Department of State, Cable, "Deputy Secretary Armitage-Mamoud Phone Call – September 18, 2001", September 18, 2001, Confidential, 2 pp. Document 9, The National Security Archive Accessed April 26, 2013
- ^ „Specials Attacked Transcripts: Bush Address”. The Washington Post. Pristupljeno 19. 11. 2012.
- ^ Address Before a Joint Session of the Congress on the United States Response to the Terrorist Attacks of September 11 September 20, 2001
- ^ a b " The Taliban clerics' statement on Bin Laden", Guardian September 20, 2001
- ^ Tyler Marshall, "Afghan Clerics Urge Bin Laden to Go – After the Attack Policy: Religious council's edict is applauded in the region. U.S. dismisses the move", Los Angeles Times, September 21, 2001
- ^ John F. Burns, "A NATION CHALLENGED: THE TALIBAN; Clerics Answer 'No, No, No!' and Invoke Fates of Past Foes" September 22, 2001
- ^ U.S. Department of State, Cable, "U.S. Embassy (Islamabad), Cable, "Mahmud Plans 2nd Mission to Afghanistan" September 24, 2001, Secret" Document 11, The National Security Archive Accessed April 26, 2013
- ^ U.S. Embassy (Islamabad), Cable, "Mahmud on Failed Kandahar Trip" September 29, 2001, Confidential" Document 12, The National Security Archive Accessed April 26, 2013
- ^ „Pakistanis Fail in Last-Ditch Bid to Persuade Taliban to Turn Over bin Laden”. The New York Times. 29. 9. 2001.
- ^ King of Jordan: "We will stand behind you.", U.S. Department of State Archive, September 28, 2001
- ^ "Pakistan blocks bin Laden trial" The Telegraph October 4, 2001
- ^ Douglas Frantz, "A Nation Challenged: The Afghans; Taliban Say They Want to Negotiate With the U.S. Over bin Laden", New York Times October 3, 2001
- ^ State Dept. Daily Briefing October 2, 2001
- ^ a b Edward Epstein, "Blair warns Taliban / Tough talk from Britain's leader makes attack look likely soon", San Francisco Chronicle October 3, 2001
- ^ Dudley Altus, "Pakistan satisfied with U.S. evidence against bin Laden" Houston Chron. Arhivirano 2014-02-03 na sajtu Wayback Machine October 5, 2001
- ^ [1]. Archives.cnn.com. Retrieved on October 29, 2013. Arhivirano 2008-03-11 na sajtu Wayback Machine
- ^ A Nation Challenged: Evidence; British Detail bin Laden's Link to U.S. Attacks New York Times October 5, 2001
- ^ U.K. Documents Case Against Bin Laden October 4, 2001
- ^ „Taliban 'will try bin Laden if US provides evidence'”. Guardian. London. 5. 10. 2001. Pristupljeno 17. 7. 2012.
- ^ "U.S. rejects Taliban offer to try bin Laden", CNN October 7, 2001
- ^ "U.S. Department of State, Cable, 'Message to Taliban', October, 2001, Secret/Nodis/Eyes Only" Document 16, The National Security Archive Accessed April 26, 2013
- ^ The President's News Conference October 11, 2001
- ^ "Bush rejects Taliban offer to hand Bin Laden over", Guardian October 14, 2001
- ^ Rory McCarthy, "New offer on Bin Laden", The Guardian, October 16, 2001
- ^ A Nation Challenged: The Mullahs; Taliban Envoy Talks of a Deal Over bin Laden New York Times October 16, 2001
- ^ a b v Neville 2015, str. 25 harvnb greška: više ciljeva (28×): CITEREFNeville2015 (help)
- ^ Neville 2015, str. 27 harvnb greška: više ciljeva (28×): CITEREFNeville2015 (help)
- ^ Neville 2015, str. 29 harvnb greška: više ciljeva (28×): CITEREFNeville2015 (help)
- ^ a b Neville 2015, str. 30–31 harvnb greška: više ciljeva (28×): CITEREFNeville2015 (help)
- ^ Neville 2015, str. 22 harvnb greška: više ciljeva (28×): CITEREFNeville2015 (help)
- ^ Crumpton, Hank (2012). „The CIA in Afghanistan, 2001-2002” (PDF). Central Intelligence Agency.
- ^ „Cables”. Inglorious Amateurs (na jeziku: engleski). Pristupljeno 14. 12. 2020.
- ^ „5 CIA Officers Were First Boots On The Ground In Afghanistan”. Task & Purpose (na jeziku: engleski). 22. 9. 2019. Pristupljeno 14. 12. 2020.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 22—23. ISBN 978-1472807908.
- ^ „Units Credited With Assault Landings” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 1. 10. 2006. g.
- ^ a b Moore, J. Daniel. „First In: An Insider's Account of How the CIA Spearheaded the War on Terror in Afghanistan”. Arhivirano iz originala 11. 02. 2009. g. Pristupljeno 12. 9. 2015.
- ^ a b „Jawbreaker - CIA Special Activities Division”. American Special Ops. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ „Special forces and horses”. Armed Forces Journal. 1. 11. 2006. Pristupljeno 8. 2. 2016.
- ^ „Task Force Dagger – Operation Enduring Freedom”. Pristupljeno 13. 1. 2012.
- ^ Zimmerman, Dwight Jon (16. 9. 2011). „21st Century Horse Soldiers – Special Operations Forces and Operation Enduring Freedom”. Pristupljeno 11. 9. 2015.
- ^ a b „Units Credited With Assault Landings” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 1. 10. 2006. g.
- ^ Neville, Leigh, Special Forces in the War on Terror (General Military)|publisher=Osprey Publishing|year=2015|isbn=978-1472807908|pages=22-24}}
- ^ Corera, Gordon, MI6: Life and Death in the British Secret Service, W&N, (2012) ISBN 0753828332
- ^ „Defense officials: Air operation to last 'several days'”. CNN. 7. 10. 2001. Arhivirano iz originala 8. 3. 2007. g. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ „Afghan opposition's 'record of brutality'”. BBC News. 19. 10. 2001. Pristupljeno 17. 3. 2014.
- ^ „australianpolitics.com”. Arhivirano iz originala 2. 9. 2007. g. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 24. ISBN 978-1472807908.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 31, 33. ISBN 978-1472807908.
- ^ Gresham, John (12. 9. 2011). „The Campaign Plan – Special Operations Forces and Operation Enduring Freedom”. Pristupljeno 11. 9. 2015.
- ^ Berntsen and Pezzulla (2005), Jawbreaker
- ^ a b Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 69. ISBN 978-1472807908.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 34—36. ISBN 978-1472807908.
- ^ a b Cawthorne, Nigel (2015). The Mammoth Book of Inside the Elite Forces, Robinson. 2008. ISBN 1845298217.
- ^ Neville, Leigh Special Operations Forces in Afghanistan, London: Osprey, 2007 page 14.
- ^ a b Neville, Leigh, Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 37. ISBN 978-1472807908. line feed character u
|title=na poziciji 194 (pomoć) - ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 36. ISBN 978-1472807908.
- ^ Neville, Leigh Special Forces Operations in Afghanistan, London: Osprey, 2007 page 15.
- ^ a b Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 40. ISBN 978-1472807908.
- ^ a b Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 38. ISBN 978-1472807908.
- ^ a b Tanner, Stephen (2002). „12 – The Americans”. Afghanistan: A Military History from Alexander the Great to the War against the Taliban (2009 izd.). Cambridge, Massachusetts, United States of America: Da Capo Press. str. 300. ISBN 978-0-306-81826-4. Pristupljeno 13. 4. 2012.
- ^ „Up in the ranks: veteran of 26 years becomes top Special Forces enlisted”. Army.mil. 7. 1. 2009.
- ^ a b Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 41. ISBN 978-1472807908.
- ^ a b „U.S. jets hit suspected bin Laden camp”. Colby Free Press. 15. 10. 2001.
- ^ a b Kaplan, Refet (5. 11. 2001). „Massive American Bombing on Taliban Front Lines”. Fox News.
- ^ a b Rohde, David (28. 10. 2001). „Waging a Deadly Stalemate on Afghanistan's Front Line”. The New York Times.
- ^ Escobar, Pepe (7. 12. 2001). „Taking a spin in Tora Bora”. Asia Times.
- ^ a b New York Times, The Battle for Mazar-i-Sharif, November 10, 2001
- ^ a b „Opposition troops closing in on Mazari Sharif”. Canada: CBC. 7. 11. 2001. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ Cahlink, George. Building a Presence Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. septembar 2008), December 15, 2002
- ^ Special Warfare Journal, "The Liberation of Mazar e Sharif: 5th SF group conducts UW in Afghanistan", June 1, 2002
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 38—41. ISBN 978-1472807908.
- ^ "Frontlines", August 2, 2002
- ^ Call 2010, str. 24–25.
- ^ a b v g Karon, Tony (9. 11. 2001). „Rebels: Mazar-i-Sharif is Ours”. Time. Arhivirano iz originala 2. 12. 2010. g. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ Maloney, Sean M. Afghanistan: From here to eternity? Arhivirano 2009-01-15 na sajtu Wayback Machine Spring 2004
- ^ Topeka Capital Journal, Taliban: Key city has fallen Arhivirano 2011-08-05 na sajtu Wayback Machine, November 10, 2001
- ^ a b v Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 42. ISBN 978-1472807908.
- ^ Khan, M. Ismail. Dawn, Mazar falls to Alliance: Taliban says they're regrouping Arhivirano 2010-11-10 na sajtu Wayback Machine, November 10, 2001, and Crane, Conrad. Facing the Hydra: Maintaining Strategic Balance while Pursuing a Global War Against Terrorism, May 2002
- ^ Dolan 2005, str. 150.
- ^ Clandestine Radio Watch, Afghan Balkh radio from Balkh Province, Mazar-e Sharif, inDari 10, 1 November (via BBCM via DXLD 1–169) Arhivirano 2011-07-19 na sajtu Wayback Machine
- ^ The Guardian, Taliban lose grip on Mazar i Sharif, November 7, 2001
- ^ а б Farrell, Theo, Unwinnable: Britain's War in Afghanistan, 2001–2014, Bodley Head, (2017) ISBN 1847923461, P.81-82
- ^ a b v g d Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 43. ISBN 978-1472807908.
- ^ Dobbins, James. "Our Man in Kabul" Foreign Affairs. November 4, 2009.
- ^ Poolos, Alexandra. "Afghanistan: Seizure of Kabul Catches World by Surprise" Arhivirano 2016-04-15 na sajtu Wayback Machine INS News. November 13, 2001
- ^ Tyrangiel, Josh. "Inside Tora Bora: The Final Hours?" Time, December 16, 2001
- ^ World News Connection, Al-Qa'ida member recalls US bombardment, accuses Taliban of betrayal Arhivirano 2004-06-10 na sajtu Wayback Machine, October 29, 2003
- ^ Associated Press, "Taliban confirms death of Osama bin Laden's military chief in US strike", Houston Chronicle, November 17, 2001
- ^ [2]
- ^ Zimmerman, Dwight. „Eleven Men at the Gates of Kandahar - Special Operations Forces and Operation Enduring Freedom”.
- ^ „The United States Army in Afghanistan - Operation ENDURING FREEDOM - October 2001-March 2003”. Arhivirano iz originala 16. 02. 2008. g. Pristupljeno 14. 03. 2019.
- ^ Hersh, Seymour M. (28. 1. 2002). „The Getaway”. The New Yorker. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ „msnbc.com”. Arhivirano iz originala 16. 12. 2005. g. Pristupljeno 27. 09. 2007.
- ^ „Kunduz celebrates end of siege”. BBC News. 26. 11. 2001. Pristupljeno 27. 09. 2007.
- ^ Neville 2015, str. 70–71 harvnb greška: više ciljeva (28×): CITEREFNeville2015 (help)
- ^ Neville 2015, str. 71 harvnb greška: više ciljeva (28×): CITEREFNeville2015 (help)
- ^ a b Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 72. ISBN 978-1472807908.
- ^ a b „Special Air Service (SAS) - Operation Trent”. elite uk forces.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 69—72. ISBN 978-1472807908.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. ISBN 978-1472807908.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 72—74. ISBN 978-1472807908.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 75. ISBN 978-1472807908.
- ^ Perry, Alex (8. 4. 2007). „Inside the Battle at Qala-i-Jangi”. Time Magazine. Arhivirano iz originala 30. 9. 2007. g. Pristupljeno 9. 4. 2007.
- ^ a b Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 44. ISBN 978-1472807908.
- ^ a b v Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 45. ISBN 978-1472807908.
- ^ „The Death Convoy Of Afghanistan”. Newsweek. 25. 08. 2002. Pristupljeno 08. 11. 2012.
- ^ „PHR Activities and Investigations Concerning the Mass Gravesite at Dasht-e-Leili Near Sheberghan, Afghanistan”. Physicians for Human Rights. Arhivirano iz originala 15. 06. 2009. g. Pristupljeno 07. 07. 2009.
- ^ Filkins, Dexter; Gall, Carlotta (23. 11. 2001). „A Nation challenged: Siege; Fierce Fighting Erupts Near Kunduz, Despite Surrender Deal”. The New York Times. Pristupljeno 30. 03. 2010.
- ^ Oppel Jr, Richard A. (08. 08. 2009). „Afghan Leader Courts the Warlord Vote”. The New York Times. Pristupljeno 30. 03. 2010.
- ^ Gall, Carlotta; Landler, Mark (5. 1. 2002). „A Nation challenged: The captives; Prison Packed With Taliban Raises Concern”. The New York Times. Pristupljeno 30. 3. 2010.
- ^ Oppel, Rich (18. 7. 2009). „Afghan Warlord Denies Links to '01 Killings”. The New York Times. Pristupljeno 30. 7. 2009.
- ^ Dostum, Abdul Rashid (17. 7. 2009). „It Is Impossible Prisoners Were Abused”. Radio Free Europe/Radio Liberty. Arhivirano iz originala 1. 8. 2009. g. Pristupljeno 30. 7. 2009.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 45—46. ISBN 978-1472807908.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 46—47. ISBN 978-1472807908.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 47. ISBN 978-1472807908.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 48—49 69—70. ISBN 978-1472807908.
- ^ a b Corera, Gordon, MI6: Life and Death in the British Secret Service, W&N, (2012) ISBN 0753828332
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 48—49. ISBN 978-1472807908.
- ^ Neville, Leigh (2008). Special Operations Forces in Afghanistan (Elite). Osprey Publishing. str. 20. ISBN 978-1846033100.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 49. ISBN 978-1472807908.
- ^ „UN Security Council resolution 1378 (2001)”. United Nations. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ ISAF in Afghanistan Arhivirano 2008-02-25 na sajtu Wayback Machine CDI, Terrorism Project – February 14, 2002.
- ^ Farrell, Theo, Unwinnable: Britain's War in Afghanistan, 2001–2014, Bodley Head, (2017) ISBN 1847923461, P.82
- ^ „ISAF Chronology”. Nato.int. Arhivirano iz originala 13. 11. 2010. g. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 49—50, 77. ISBN 1472807901.
- ^ a b Neville, Peter Special Forces Operations in Afghanistan, London: Osprey, 2007 page 21.
- ^ „Operation Anaconda costs 8 U.S. lives”. CNN. 4. 3. 2002. Pristupljeno 28. 2. 2007.
- ^ „Operation Anaconda entering second week”. CNN. 8. 3. 2002. Arhivirano iz originala 7. 11. 2007. g. Pristupljeno 28. 2. 2007.
- ^ a b Neville, Peter Special Forces Operations in Afghanistan, London: Osprey, 2007 page 22.
- ^ „'A Different Kind of War'”. www.nytimes.com.
- ^ Crosby, Ron (2009). NZSAS: The First Fifty Years. Viking. ISBN 978-0-67-007424-2.
- ^ Neville, Leigh (2008). Special Operations Forces in Afghanistan. Botley: Osprey. ISBN 978-1-84603-310-0.
- ^ Seth Jones, 'In the Graveyard of Empires,' Norton & Company, 2009, 114-115. See also Maley in Maley & Schmeidl, 'Reconstructing Afghanistan,' 2015, 104, and reference in B. Greener, 'The New International Policing'
- ^ Maley in Hynek and Martin, 'Statebuilding in Afghanistan,' 2012, 130.
- ^ Seth G. Jones, The Rise of Afghanistan's Insurgency, International Security, 2008.
- ^ Auerswald, David P.; Stephen M. Saideman (5. 1. 2014). NATO in Afghanistan: Fighting Together, Fighting Alone. Princeton University Press. str. 87—88. ISBN 978-1-4008-4867-6.
- ^ „United States Central Command”. 14. 6. 2002. Arhivirano iz originala 25. 8. 2009. g. Pristupljeno 10. 2. 2010.
- ^ „U.S. remains on trail of bin Laden, Taliban leader”. CNN. 14. 3. 2002. Arhivirano iz originala 17. 1. 2013. g. Pristupljeno 29. 1. 2014.
- ^ Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. str. 83. ISBN 978-1472807908.
- ^ „Leaflet War Rages in Afghan Countryside”. Associated Press. 14. 2. 2003. Arhivirano iz originala 28. 9. 2007. g. Pristupljeno 6. 10. 2017.
- ^ „globalsecurity.org”. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ Spc. Marie Schult. „Operation Valiant Strike” (PDF). ASUSA. Arhivirano iz originala (PDF) 17. 2. 2011. g. Pristupljeno 12. 4. 2014.
- ^ Press, The Associated. „Troops Rush Afghanistan in Taliban hunt”. The Gainesville Sun. Pristupljeno 12. 4. 2014.
- ^ Tohid, Owias (27. 6. 2003). „Taliban regroups – on the road”. Christian Science Monitor. Pristupljeno 28. 2. 2007.
- ^ Tohid, Owias; Baldauf, Scott (8. 5. 2003). „Taliban appears to be regrouped and well-funded”. Christian Science Monitor. Pristupljeno 28. 2. 2007. Nepoznati parametar
|name-list-style=ignorisan (pomoć) - ^ Rubin, Alyssa J. (22. 12. 2009). „NATO Chief Promises to Stand by Afghanistan”. The New York Times. Pristupljeno 29. 1. 2014.
- ^ „Asbury Park”. Arhivirano iz originala 21. 04. 2021. g. Pristupljeno 08. 09. 2021.
- ^ Ghosh, Bobby; Thompson, Mark (1. 6. 2009). „The CIA's Silent War in Pakistan”. Time. Arhivirano iz originala 14. 9. 2012. g. Pristupljeno 16. 12. 2011.
- ^ Miller, Greg; Tate, Julie (1. 9. 2011). „CIA shifts focus to killing targets”. Arhivirano iz originala 26. 11. 2013. g. Pristupljeno 10. 12. 2017 — preko www.WashingtonPost.com.
- ^ Gall, Carlotta (13. 11. 2004). „Asia: Afghanistan: Taliban Leader Vows Return”. The New York Times. Pristupljeno 6. 10. 2017.
- ^ Darack, Ed (2010), Victory Point: Operations Red Wings and Whalers – The Marine Corps' Battle for Freedom in Afghanistan, Penguin Group, ISBN 978-0-425-23259-0
- ^ Darack, Ed, Topographic Map by Ed Darack used in Victory Point of Named Areas of Interest on Sawtalo Sar for Operation Red Wings, Darack.com, Pristupljeno 2012-02-06
- ^ Darack, Ed, Operation Red Wings, Operation Whalers, and the book VICTORY POINT in which they are comprehensively documented, Darack.com, Pristupljeno 2011-06-13
- ^ MacMannis, Colonel Andrew (USMC) and Scott, Major Robert (USMC), Operation Red Wings: A Joint Failure in Unity of Command, Pages 14–20, Marine Corps Association / Marine Corps Gazette, Arhivirano iz originala 2007-10-28. g., Pristupljeno 2012-02-05
- ^ BBC (22. 8. 2005), Afghan Raids 'kill 100 militants', news.bbc.co.uk, Pristupljeno 2012-02-08
- ^ „UK troops take over Afghan duties”. BBC News. 1. 5. 2006. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ „Canada set for longer Afghan stay”. BBC News. 16. 5. 2006. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ „Australia outlines Afghan force”. BBC News. 8. 5. 2006. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ „Denmark”. centcom.mil. Pristupljeno 27. 9. 2007.[mrtva veza]
- ^ „defensenews.com”. Pristupljeno 27. 9. 2007.[mrtva veza]
- ^ „Taleban vow to defeat UK troops”. BBC News. 7. 6. 2006. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ Pajhwok Afghan News, US lawmakers laud Afghan progress under Karzai (December 6, 2007)[mrtva veza]
- ^ „npr: Truck Accident Sparks Riots in Afghanistan”. 29. 5. 2006. Pristupljeno 12. 9. 2017.
- ^ Constable, Pamela (1. 6. 2006). „U.S. troops fired at mob after Kabul accident”. The Washington Post. Washington. str. 1. Pristupljeno 12. 9. 2017.
- ^ „afnorth.nato.int”. Arhivirano iz originala 13. 9. 2006. g. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ „British Ministry of Defence”. Arhivirano iz originala 8. 2. 2007. g. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ „British Ministry of Defence”. Arhivirano iz originala 26. 9. 2007. g. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ „British Ministry of Defence”. Arhivirano iz originala 8. 5. 2007. g. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ „British Ministry of Defence”. Pristupljeno 27. 9. 2007.
- ^ „Outgoing Commander Says U.S. Commitment Will Live On in Afghanistan”. U.S. Department of Defense. Arhivirano iz originala 14. 7. 2015. g. Pristupljeno 17. 7. 2015.
- ^ „Pentagon inquiry finds U.S. Marine unit killed Afghan civilians”.
- ^ Gall, Carlotta (15. 4. 2007). „Marines' Actions in Afghanistan Called Excessive' Actions in Afghanistan Called Excessive”. The New York Times.
- ^ „Marine Unit Is Told To Leave Afghanistan”. The Washington Post. 24. 3. 2007. Pristupljeno 9. 4. 2010.
- ^ Baker, Peter (11. 3. 2007). „Additional Troop Increase Approved”. The Washington Post. str. A11. Pristupljeno 31. 5. 2008.
- ^ „171635Z PRT SHARANA DAILY REPORT”. Wikileaks. Wikileaks. Arhivirano iz originala 11. 8. 2010. g. Pristupljeno 21. 6. 2017.
- ^ Baczynska, Gabriela (jun 2011). „Polish court acquits 7 soldiers over Afghan deaths”. Reuters. Pristupljeno 21. 6. 2017.
- ^ „Battle 'kills dozens of Taleban'”. BBC News. 28. 10. 2007. Pristupljeno 2. 10. 2008.
- ^ Rhode, David (17. 10. 2009). „Held by the Taliban”. The New York Times. Pristupljeno 21. 6. 2017.
- ^ „Foreign Fighters of Harsher Bent Bolster Taliban”. The New York Times. 30. 10. 2007. Pristupljeno 27. 9. 2018.
- ^ „Afghan forces 'kill top militant'”. BBC News. 2. 11. 2007. Pristupljeno 2. 10. 2008.
- ^ „6 U.S. troops die in Afghan ambush”. CNN. 10. 11. 2007. Pristupljeno 17. 7. 2012.
- ^ „"Time is now right" for retaking Musa Qaleh – Browne”. Defence News. British Ministry of Defence. 7. 12. 2007. Arhivirano iz originala 11. 12. 2007. g. Pristupljeno 9. 12. 2007.
- ^ „'Another US strike' hits Pakistan”. BBC News. 12. 9. 2008. Pristupljeno 1. 12. 2011.
- ^ „Pakistan: Shoot GIs on cross-border raids”. MSNBC.com. 16. 9. 2008. Arhivirano iz originala 22. 9. 2008. g. Pristupljeno 2. 10. 2008.
- ^ „Pakistan fires on Nato aircraft”. BBC News. 25. 9. 2008. Pristupljeno 21. 6. 2017.
- ^ „Pakistan fires on Nato aircraft”. BBC News. 25. 9. 2008. Pristupljeno 1. 12. 2011.
- ^ Turin, Dustin (23. 3. 2009). „Can the U.S. Win in Afghanistan?”. Student Pulse. Pristupljeno 22. 11. 2009.
- ^ Robertson, Nic. „Sources: Taliban split with al Qaeda, seek peace”. CNN. Pristupljeno 9. 2. 2010.
- ^ Partlow, Joshua (11. 11. 2009). „In Afghanistan, Taliban surpasses al-Qaeda”. The Washington Post. Pristupljeno 20. 9. 2018.
- ^ „Pakistani military outpacing coalition?”. United Press International. 18. 2. 2010. Pristupljeno 6. 4. 2010.
- ^ DeYoung, Karen; Weisman, Jonathan (23. 7. 2008). „Obama Shifts the Foreign Policy Debate”. The Washington Post. str. A08. Pristupljeno 29. 7. 2008.
- ^ „U.S. Forces in Afghanistan” (PDF). Research Services Report for Congress. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ The Guardian. 'Bush announces withdrawal of 8,000 troops from Iraq'. [3] Retrieved 1 October 2008.
- ^ „Extra UK troops for Afghanistan”. BBC News. 16. 6. 2008. Pristupljeno 1. 12. 2011.
- ^ „Insurgent attack frees hundreds from Kandahar prison”. CBC News. 14. 6. 2008.
- ^ „Afghan ambush kills French troops”. BBC News. 19. 8. 2008. Pristupljeno 6. 1. 2010.
- ^ Leithead, Alastair (2. 9. 2008). „UK troops in huge turbine mission”. BBC News. Pristupljeno 6. 1. 2010.
- ^ Pakistan reacts with fury after up to 20 die in 'American' attack on its soil The Guardian Retrieved on 12 September 2008
- ^ „Pakistan fury over 'US assault'”. BBC News. 4. 9. 2008. Pristupljeno 1. 12. 2011.
- ^ Pakistan cuts supply lines to Nato forces Arhivirano 12 septembar 2008 na sajtu Wayback Machine Retrieved on 12 September 2008
- ^ "US deaths in Afghanistan makes 2008 deadliest year", The Washington Times. Retrieved on 14 September 2008 Arhivirano 6 jun 2011 na sajtu Wayback Machine
- ^ „OEF: Afghanistan: Fatalities By Year”. icasualties.org. 9. 9. 2005. Arhivirano iz originala 27. 10. 2018. g. Pristupljeno 14. 9. 2013.
- ^ „Militant attack burns NATO supply containers”. CNN. 7. 12. 2008. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ a b Basravi, Zein (12. 12. 2008). „Police: Militants destroy NATO trucks”. CNN. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ „Attacks expose weakness of key Afghanistan supply route, AFP”. 11. 12. 2008. Arhivirano iz originala 5. 2. 2009. g. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ Oppel, Richard A. (24. 12. 2008). „Amid Taliban Rule, a NATO Supply Line Is Choked, 24 December 2008”. The New York Times. Khyber Pass; Pakistan; Peshawar (Pakistan); Pakistan; Afghanistan. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ Masood, Salman (3. 2. 2009). „Bridge Attack Halts NATO Supplies to Afghanistan”. The New York Times. Pristupljeno 29. 1. 2014.
- ^ Miller, Greg (27. 12. 2011). „Under Obama, an emerging global apparatus for drone killing”. Washington Post. Arhivirano iz originala 6. 5. 2012. g. Pristupljeno 8. 5. 2012.
- ^ De Luce, Dan (20. 7. 2009). „No let-up in US drone war in Pakistan”. Agence France-Presse. Arhivirano iz originala 15. 12. 2011. g. Pristupljeno 16. 12. 2011.
- ^ Bergen, Peter; Tiedemann, Katherine (3. 6. 2009). „The Drone War”. New America Foundation. Arhivirano iz originala 6. 12. 2011. g. Pristupljeno 16. 12. 2011.
- ^ Panetta, Leon (2014). Worthy Fights. Penguin Press. str. 237. ISBN 978-1-59420-596-5. Arhivirano iz originala 30. 01. 2017. g. Pristupljeno 09. 09. 2021.
- ^ Oppel, Richard A. (20. 1. 2009). „U.S. secures new supply routes to Afghanistan”. The New York Times. Afghanistan;Khyber Pass;Russia. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ Daly, John CK (27. 5. 2009). „Second-Chance Logistics”. ISN Security Watch.
- ^ „Northern Distribution Network Delivers”. EurasiaNet. 18. 3. 2009. Arhivirano iz originala 21. 07. 2012. g. Pristupljeno 09. 09. 2021.
- ^ „To Afghanistan, on the slow train”. CNN. 29. 11. 2011. Arhivirano iz originala 5. 12. 2011. g. Pristupljeno 5. 12. 2011.
- ^ Tynan, Deirdre (11. 5. 2009). „Karimov Gives Washington the Air Base it Needs for Afghan Operations”. EurasiaNet.
- ^ „Afghanistan's northern neighbours: Road blocks”. The Economist. 5. 3. 2009.
- ^ „US Ambassador Norland Promises to Increase Cooperation with Tashkent”. EurasiaNet. 4. 6. 2009. Arhivirano iz originala 3. 2. 2012. g. Pristupljeno 19. 3. 2019.
- ^ „Ambassador Explores Commercial Developments in Navoi”. U.S. Embassy in Uzbekistan. 13. 5. 2009. Arhivirano iz originala 27. 5. 2010. g.
- ^ Straziulo, Jason (16. 2. 2009). „Newest US troops in Afghanistan seeing combat in dangerous region south of Kabul”. Chicago Tribune. Associated Press. Arhivirano iz originala 21. 2. 2009. g. Pristupljeno 29. 1. 2014.
- ^ „Obama OKs 17,000 more US troops for Afghanistan”. International Herald Tribune. 29. 3. 2009. Arhivirano iz originala 5. 6. 2009. g. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ Page, Susan (16. 2. 2009). „Obama OKs adding Afghanistan forces”. USA Today. Pristupljeno 27. 5. 2010.
- ^ Chandrasekaran, Rajiv. "A Fight for Ordinary Peace" The Washington Post 12 July 2009
- ^ Chandrasekaran, Rajiv (2. 7. 2009). „Marines Deploy on Major Mission”. The Washington Post. Pristupljeno 2. 7. 2009.
- ^ a b „UK forces in major Afghan assault”. BBC News. 23. 6. 2009.
- ^ „3 SCOTS launch massive air assault”. UK Ministry of Defence. Arhivirano iz originala 04. 11. 2021. g. Pristupljeno 09. 09. 2021.
- ^ Gebauer, Matthias (6. 8. 2010). „Germany to Pay $500,000 for Civilian Bombing Victims”. Der Spiegel. Pristupljeno 9. 8. 2010.
- ^ „Tom Andrews: Classified McChrystal Report: 500,000 Troops Will Be Required Over Five Years in Afghanistan”. Huffington Post. 24. 9. 2009. Pristupljeno 9. 2. 2010.
- ^ Jaffe, Greg; Wilson, Scott; DeYoung, Karen (15. 1. 2007). „U.S. envoy resists troop increase, cites Karzai as problem”. The Washington Post. Pristupljeno 9. 2. 2010.
- ^ „IPS Inter Press Service”. Ipsnews.net. Arhivirano iz originala 11. 6. 2011. g. Pristupljeno 9. 2. 2010.
- ^ „Right after interviewing Karzai”. CNN. 5. 2. 2010. Arhivirano iz originala 13. 02. 2010. g. Pristupljeno 9. 2. 2010.
- ^ Baker, Peter (5. 12. 2009). „How Obama Came to Plan for 'Surge' in Afghanistan”. The New York Times. Pristupljeno 16. 3. 2015.
- ^ „Anti-war Leaders Blast Escalation of Afghanistan War”. Fight Back! News. 1. 12. 2009.
- ^ „Obama's Afghanistan decision evokes LBJ's 1965 order on Vietnam buildup”. Dallas News (na jeziku: engleski). 2009-12-06. Pristupljeno 2022-03-25.
- ^ „Slide 1” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 4. 7. 2010. g. Pristupljeno 9. 2. 2010.
- ^ Bergen, Peter (25. 1. 2010). „U.S. intelligence briefing: Taliban increasingly effective”. CNN. Pristupljeno 9. 2. 2010.
- ^ O'Hanlon, Michael E."Staying Power: The U.S. Mission in Afghanistan Beyond 2011 Arhivirano 6 novembar 2010 na sajtu Wayback Machine", The Brookings Institution, September/October 2010.
- ^ "Taliban warn of summer offensive" Reuters. 27 July 2007
- ^ Salahuddin, Sayed and Tait, Paul."Afghan leader sees peaceful poll, troops ambushed" Reuters. 11 August 2009
- ^ Dreazen, Yochi J. and Spiegel, Peter."Taliban Now Winning" The Wall Street Journal, 10 August 2009
- ^ "Kabul urges polls attacks blackout" Al-Jazeera. 10 August 2009
- ^ Entous, Adam and Shalizi, Hamid. "Afghan election fair, but not free: EU" Reuters. 22 August 2009
- ^ „Voters targeted after Afghan polls”. Al Jazeera. 24. 8. 2009. Pristupljeno 17. 7. 2012.
- ^ Sheerin, Jude (20. 8. 2009). „As it happened: Afghan election 2009”. BBC News. Pristupljeno 1. 12. 2011.
- ^ "'Fraud proof' found in Afghan polls" Al-Jazeera. 11 September 2009
- ^ „U.S. praises Pakistani military efforts”. United Press International. 18. 11. 2009. Pristupljeno 6. 4. 2010.
- ^ „Karzai holds peace talks with insurgents”. TVNZ. Reuters. 22. 3. 2010. Arhivirano iz originala 26. 4. 2010. g. Pristupljeno 6. 4. 2010.
- ^ Tisdall, Simon (26. 7. 2010). „Afghan war logs: How the US is losing the battle for hearts and minds”. The Guardian. London. Pristupljeno 28. 7. 2010.
- ^ „U.S. Security Advisor, Pakistani president discuss fight against militancy”. People's Daily Online. Xinhua. 12. 2. 2010. Pristupljeno 6. 4. 2010.
- ^ Gall, Carlotta (1. 4. 2011). „Losses in Pakistani Haven Strain Afghan Taliban”. The New York Times. str. 1. Pristupljeno 29. 1. 2014.
- ^ Perry, Tom, "U.S. Troops in Afghanistan Suffer More Critical Injuries", Los Angeles Times, 7 April 2011, p. 4.
- ^ Vanden Brook, Tom (7. 3. 2011). „U.S.: Raids have taken out 900 Taliban leaders”. USA Today. Pristupljeno 15. 10. 2012.
- ^ Vanden Brook, Tom, "U.S.: Raids Have Taken Out 900 Taliban Leaders", USA Today, 8 March 2011, p. 6.
- ^ Nordland, Rod (24. 1. 2011). „An Uncharacteristically Upbeat General in Afghanistan”. The New York Times. Pristupljeno 3. 2. 2011.
- ^ „Afghan troop numbers to eclipse Iraq soon”. United Press International. 25. 3. 2010. Pristupljeno 6. 4. 2010.
- ^ Miller, Greg (20. 9. 2009). „CIA expanding presence in Afghanistan”. Los Angeles Times. Pristupljeno 9. 2. 2010.
- ^ Capaccio, Tony (31. 1. 2011). „U.S. Said to Reduce Civilian Deaths After Increasing CIA Pakistan Strikes”. Bloomberg. Pristupljeno 31. 1. 2011.
- ^ Schmitt, Eric (26. 12. 2010). „Taliban Fighters Appear Blunted in Afghanistan”. The New York Times. Washington. Pristupljeno 31. 1. 2011.
- ^ Levine, Adam (15. 10. 2010). „What the numbers say about progress in Afghanistan”. The Guardian. Washington. Arhivirano iz originala 25. 02. 2021. g. Pristupljeno 31. 1. 2011.
- ^ Nordland, Rod (24. 1. 2011). „An Uncharacteristically Upbeat General in Afghanistan”. The New York Times. Kabul. Pristupljeno 31. 1. 2011.
- ^ Whitlock, Craig (22. 9. 2010). „Book tells of secret CIA teams staging raids into Pakistan”. The Seattle Times. Arhivirano iz originala 22. 2. 2011. g.
- ^ Whitlock, Craig; Miller, Greg (23. 9. 2010). „Paramilitary force is key for CIA”. The Washington Post.
- ^ Woodward 2010, str. 8.
- ^ Woodward 2010, str. 367.
- ^ Woodward 2010, str. 160.
- ^ Schmitt, Eric (25. 7. 2010). „The War Logs – Interactive Feature”. The New York Times. Pristupljeno 28. 7. 2010.
- ^ Walsh, Declan (4. 3. 2007). „Afghanistan war logs: How US marines sanitised record of bloodbath”. The Guardian. London. Pristupljeno 28. 7. 2010.
- ^ Gebauer, Matthias; Goetz, John; Hoyng, Hans; Koelbl, Susanne; Rosenbach, Marcel; Schmitz, Gregor Peter (25. 7. 2010). „Explosive Leaks Provide Image of War from Those Fighting It: The Secret Enemy in Pakistan”. Der Spiegel. Arhivirano iz originala 10. 5. 2013. g. Pristupljeno 26. 7. 2010.
- ^ Perlez, Jane; Cooper, Helene (30. 9. 2010). „Signaling Tensions, Pakistan Shuts NATO Route”. The New York Times.
- ^ „Taliban ramp up attacks against NATO”. Arhivirano iz originala 13. 10. 2010. g. Pristupljeno 7. 10. 2010.
- ^ Rubin, Alissa J. (1. 5. 2011). „Taliban Say Offensive Will Begin Sunday”. The New York Times. Pristupljeno 29. 1. 2014.
- ^ „Al-Qaeda leader Osama Bin Laden dead – Obama”. BBC News. 2. 5. 2011. Pristupljeno 2. 5. 2011.
- ^ „Taliban Attack Afghan Government Offices in South”. The New York Times. Associated Press. 7. 5. 2011. Pristupljeno 7. 5. 2011.
- ^ „Afghanistan: Taliban's Kandahar raid into second day”. BBC. BBC. 8. 5. 2011. Pristupljeno 8. 5. 2011.
- ^ Landler, Mark; Cooper, Helene (22. 6. 2011). „Obama Will Speed Pullout From War in Afghanistan”. The New York Times.
- ^ Hopkins, Nick (21. 6. 2011). „Afghanistan withdrawal: UK to 'make up' its own mind”. The Guardian. London. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^
- Willsher, Kim (24. 6. 2011). „French troops Afghanistan: France to gradually withdraw troops from Afghanistan”. Los Angeles Times. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- „French troops Afghanistan: Nicolas Sarkozy announces France to withdraw 1,000 troops from Afghanistan by end of 2012”. The Telegraph. London. 12. 7. 2011. Pristupljeno 17. 9. 2011.
- „Afghanistan: Sarkozy confirme le retrait de 1 000 soldats français d'ici à fin 2012 (french)/ Sarkozy confirms that 1.000 soldiers will be withdrawn by the end of 2012”. Le Monde. 12. 7. 2011. Pristupljeno 17. 9. 2011.
- ^ „Belgium to halve troops in Afghanistan”. Sydney Morning Herald. 26. 6. 2011. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ NTB (25. 6. 2011). „Norge trapper ned i Afghanistan”. DN.no. Arhivirano iz originala 29. 6. 2011. g. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ „Spain withdraw its troops from Afghanistan in 2015”. Ytwhw.com. 27. 6. 2011. Arhivirano iz originala 24. 4. 2012. g. Pristupljeno 2. 8. 2011.
- ^ „Nato attack can have grave consequences: DG ISPR”. The News International. 29. 11. 2011. Arhivirano iz originala 29. 11. 2011. g.
- ^ * Burns, Robert (26. 2. 2013). „APNEWSBREAK: Taliban Attacks Not Down After All”. Associated Press. Arhivirano iz originala 02. 03. 2013. g. Pristupljeno 4. 3. 2013.
- „Nato admits 'error' in claim of fall in Taliban attacks”. BBC News. 26. 2. 2013. Pristupljeno 4. 3. 2013.
- Griffin, Jennifer; Fishel, Justin (26. 2. 2013). „US military acknowledges reported drop in Taliban attacks was incorrect”. Fox News. Associated Press. Pristupljeno 4. 3. 2013.
- Stewart, Phil (26. 2. 2013). „Afghan insurgent attacks misreported, did not fall in 2012: NATO”. Reuters. Pristupljeno 4. 3. 2013.
- Ackerman, Spencer (26. 2. 2013). „'Data-Entry Error' Led Military to Falsely Claim Taliban Attacks Are Down”. Wired. Pristupljeno 4. 3. 2013.
- ^ Chandrasekaren, Rajiv (25. 9. 2015). „The Afghan Surge is Over”. Foreign Policy. Pristupljeno 16. 3. 2015.
- ^ „There is more to peace than Taliban”. Asia Times. 12. 1. 2012. Arhivirano iz originala 12. 1. 2012. g.
- ^ „Afghan opposition says new parliament can check Karzai”. Reuters. 24. 11. 2010.
- ^ „2010 Afghan Parliamentary Election: Checks and Balances of Power”. Khaama Press. 9. 12. 2010.
- ^ „Govt Opposition Warn of Taking to Streets”. Tolo TV. 5. 5. 2011.
- ^ Rubin, Alissa J. (5. 5. 2011). „Thousands of Afghans Rally in Kabul”. The New York Times.
- ^ „Anti-Taliban rally”. BBC Persian. 5. 5. 2011.
- ^ „Afghan Northern Alliance Allies Betrayed by Obama Administration; Meet with U.S. Congressmen in Berlin”. Representative Louis Gohmert. 9. 1. 2012. Arhivirano iz originala 21. 01. 2012. g. Pristupljeno 11. 09. 2021.
- ^ „Rep. Rohrabacher Leads Bipartisan Delegation's Afghanistan Strategy Session With National Front Leaders in Berlin”. Representative Dana Rohrabacher. 9. 1. 2012. Arhivirano iz originala 19. 5. 2012. g.
- ^ Wright, Jessica (19. 4. 2012). „Leaders condemn US troops in body-parts photos”. The Sydney Morning Herald. Pristupljeno 6. 5. 2012.
- ^ Landler, Mark (1. 5. 2012). „Obama Signs Pact in Kabul, Turning Page in Afghan War”. The New York Times. Pristupljeno 4. 5. 2012.
- ^ Sommerville, Quentin (19. 4. 2012). „Dismantling US bases as the Taliban fight on”. BBC. Pristupljeno 6. 5. 2012.
- ^ „Enduring Strategic Partnership Agreement between the Islamic Republic of Afghanistan and the United States of America”. Scribd. Pristupljeno 4. 5. 2012.
- ^ Shanker, Thom; Graham Bowley (18. 4. 2012). „Images of G.I.'s and Remains Fuel Fears of Ebbing Discipline”. The New York Times. Pristupljeno 6. 5. 2012.
- ^ Staff, CNN Wire (7. 7. 2012). „U.S. designates Afghanistan a major ally, creates defense ties”. CNN. Pristupljeno 8. 7. 2012.
- ^ a b „NATO sets "irreversible" but risky course to end Afghan war”. Reuters. Reuters. 21. 5. 2012. Pristupljeno 22. 5. 2012.
- ^ a b NATO (21. 5. 2012). „Chicago NATO Summit 2012 Declaration”. Defence Talk – Global Defense, Aerospace & Military Portal. Arhivirano iz originala 03. 02. 2021. g. Pristupljeno 20. 6. 2012.
- ^ Wilson, Scott; Karen DeYoung (21. 5. 2012). „NATO leaders agree on framework to wind down Afghan mission”. The Washington Post. Pristupljeno 22. 5. 2012.
- ^ Labott, Elise; Mount, Mike (22. 5. 2012). „NATO accepts Obama timetable to end war in Afghanistan by 2014”. CNN. Pristupljeno 22. 5. 2012. Nepoznati parametar
|name-list-style=ignorisan (pomoć) - ^ Landler, Mark; Michael R. Gordon (8. 1. 2012). „U.S. Is Open to Withdraw Afghan Force After 2014”. The New York Times. Pristupljeno 12. 1. 2013.
- ^ „The Afghan War's Last Chapter?”. The New York Times. 12. 1. 2013. Pristupljeno 12. 1. 2013.
- ^ a b „Obama, Karzai agree to accelerate military transition”. CNN. 12. 1. 2013. Pristupljeno 12. 1. 2013.
- ^ Wilson, Scott; David Nakamur (11. 1. 2013). „Obama announces reduced U.S. role in Afghanistan starting this spring”. The Washington Post. Pristupljeno 12. 1. 2013.
- ^ a b v „Bomb blast hits Afghanistan on security handover day”. Deutsche Welle. 19. 6. 2013. Pristupljeno 23. 6. 2013.
- ^ a b „Deadly blast marks Afghan security handover”. Al Jazeera English. Al Jazeera English. 18. 6. 2013. Pristupljeno 23. 6. 2013.
- ^ „Karzai announces Afghan security handover”. Global Post. Agence France-Presse. 18. 6. 2013. Arhivirano iz originala 22. 06. 2013. g. Pristupljeno 23. 6. 2013.
- ^ Hodge, Nathan (18. 6. 2013). „Blast Mars Day of Security Handover in Kabul”. The Wall Street Journal. Pristupljeno 23. 6. 2013.
- ^ Graham-Harrison, Emma (11. 3. 2014). „British-Swedish journalist shot dead in Afghanistan”. The Guardian (UK). Pristupljeno 5. 9. 2021.
- ^ LaPorta, James (28. 11. 2015). „Afghan interpreter hoping for asylum gets little help from those he worked for”. Jacksonville Daily News. Pristupljeno 24. 11. 2016.
- ^ "Punish Russia? Why some Pentagon officials would prefer restraint.," The Christian Science Monitor, 4 March 2014.
- ^ „Jet bombing kills seven including five US troops in Afghanistan”. Washington Post. Pristupljeno 12. 6. 2014.
- ^ Shapira, Ian (14. 8. 2014). „Mourners gather at Arlington Cemetery for burial of general killed in Afghanistan”. Washington Post. Pristupljeno 6. 9. 2014.
- ^ „American army officer killed, many wounded in Afghan insider attack”. Afghanistan Sun. Pristupljeno 7. 8. 2014.
- ^
- Walsh, Declan; Ahmed, Azam (30. 9. 2014). „Mending Alliance, U.S. and Afghanistan Sign Long-Term Security Agreement”. The New York Times. Pristupljeno 26. 10. 2014.
- Raghavan, Sudarsan; DeYoung, Karen (30. 9. 2014). „U.S. and Afghanistan sign vital, long-delayed security pact”. The Washington Post. Pristupljeno 26. 10. 2014.
- ^
- Syal, Ryan (26. 10. 2014). „UK troops hand over Camp Bastion to Afghan forces, ending 13-year campaign”. The Guardian. Pristupljeno 26. 10. 2014.
- Kay Johnson; Raissa Kasolowsky; Michael Perry; Liffey, Kevin. „Britain ends combat role in Afghanistan, last US Marines hand over base”. Reuters. Pristupljeno 26. 10. 2014.
- Loyn, David (26. 10. 2014). „What have British troops achieved in Afghanistan?”. BBC News Asia. Pristupljeno 26. 10. 2014.
- ^ Gordon, Michael R. (26. 11. 2012). „Time Slipping, U.S. Ponders Afghan Role After 2014”. The New York Times. Pristupljeno 26. 11. 2012.
- ^ DeYoung, Karen (5. 12. 2012). „U.S. reducing plans for large civilian force in post-2014 Afghanistan”. The Washington Post. Pristupljeno 5. 12. 2012.
- ^ Landler, Mark (27. 5. 2014). „U.S. Will Complete Afghan Pullout by End of 2016, Obama Says”. The New York Times.
- ^ Zenjo, Micah (29. 5. 2015). „The New Unknown Soldiers of Afghanistan and Iraq”. Foreign Policy. Pristupljeno 5. 6. 2015.
- ^ „U.S. formally ends the war in Afghanistan” (online). CBA News. Associated Press. 28. 12. 2014. Pristupljeno 28. 12. 2014.
- ^
- „Resolute Support”. Afghan War News. Afghan War News. Pristupljeno 7. 2. 2015.
- Lamothe, Dan (29. 12. 2014). „Meet Operation Freedom's Sentinel, the Pentagon's new mission in Afghanistan”. The Washington Post. Pristupljeno 2. 1. 2015.
- ^
- „Afghanistan marks takeover of security responsibility from NATO”. Deutsche Welle. 1. 1. 2015. Pristupljeno 4. 1. 2015.
- „18 Suspected insurgents slain in NATO airstrike in Afghanistan”. Fox News Latino. Reuters. 3. 1. 2015. Arhivirano iz originala 5. 1. 2015. g. Pristupljeno 4. 1. 2014.
- „Afghans Take Over Country's Security”. Voice of America. 1. 1. 2015. Pristupljeno 6. 1. 2015.
- ^ Domínguez, Gabriel (6. 1. 2015). „What can NATO's new Afghanistan mission achieve?”. Deutsche Welle. Pristupljeno 6. 1. 2015.
- ^ USSOCOM Fact Book 2015, page 42, published 14 November 2014 on the DVIDS portal. http://www.dvidshub.net/publication/issues/23684, via Afghan War News.
- ^ Shirbon, Estelle (13. 3. 2015). „Led by the Queen, Britain commemorates end of Afghan war”. Reuters UK Edition. Pristupljeno 14. 3. 2015.
- ^ Mason, Rowena (27. 10. 2015). „UK to keep 450 troops stationed in Afghanistan through 2016”. The Guardian. Pristupljeno 2. 7. 2017.
- ^ Mason, Rowena (8. 7. 2016). „UK to increase troops in Afghanistan from 450 to 500”. The Guardian. Pristupljeno 2. 7. 2017.
- ^ a b Harooni, Mirwais (22. 2. 2014). „Top official says Chinese security depends on Afghan stability”. Reuters.
- ^ Pantucci, Raffaello (25. 5. 2015). „Untangling the web of India, China and Pakistan diplomacy”. Reuters.
- ^ Ahmad, Amena Bakr (3. 5. 2015). „Taliban, Afghan figures talk ceasefire but fail to agree”. Reuters.
Zahra-Malik, Jibran Ahmad (12. 3. 2015). „Exclusive: Secret meetings in Pakistan expose obstacles to Afghan peace talks”. Reuters.
Donati, Jessica (11. 11. 2014). „Exclusive: China seeks greater role in Afghanistan with peace talk push”. Reuters.
Golovnina, Maria (12. 2. 2015). „China offers to mediate in stalled Afghan Taliban peace talks”. Reuters. - ^ a b „Dozens killed in clashes between rival Taliban factions in Afghanistan”. The Guardian. 10. 3. 2016.
- ^ „Officials to begin talks aimed at reviving Afghan peace process”. The Guardian. 10. 1. 2016. Arhivirano iz originala 31. 3. 2016. g.
„Taliban reject invite to Afghanistan peace talks”. CNN. 5. 3. 2016.
„Official Says ISIL Contained, Taliban Fracturing in Afghanistan”. Department of Defence. 10. 3. 2016. Arhivirano iz originala 11. 03. 2016. g. Pristupljeno 12. 09. 2021.
„NATO chief predicts another tough year ahead for Afghanistan”. Military Times. 16. 3. 2016. - ^ a b „Afghanistan: Taliban won't talk because it is winning”. Al Jazeera. 22. 3. 2016.
- ^ „Attack on Afghanistan's parliament – When even failure is success”. The Economist. 24. 6. 2015.
- ^ „Afghan Peace Talks Expose Rifts in Taliban Leadership”. VOA News. 24. 6. 2015.
- ^ „No more peace talks with Taliban, Afghanistan's president says”. Los Angeles Times. 25. 4. 2016.
- ^ a b „Haqqanis Steering Deadlier Taliban in Afghanistan, Officials Say”. The New York Times. 7. 5. 2016.
- ^ a b „Afghanistan Faces Tough Battle as Haqqanis Unify the Taliban”. ABC news. 7. 5. 2016. Arhivirano iz originala 8. 5. 2016. g.
- ^ „Taliban leader says foreigners must quit Afghanistan for peace”. Reuters. 2. 7. 2016. Pristupljeno 6. 7. 2016.
- ^ a b „Taliban Attack Police Base in Afghanistan, Killing 17”. The Telegraph. 13. 6. 2015.
- ^ a b „Taliban seize district in Helmand province”. The Long War Journal. 30. 7. 2015.
- ^ a b „Two Setbacks for Coalition in Afghanistan”. The New York Times. 26. 8. 2015.
- ^ a b „Taliban lose control of district in southern Afghanistan, gain another in northeast”. The Long War Journal. 18. 12. 2015.
- ^ a b „US Airstrikes Target Islamic State in Afghanistan”. ABC News. 11. 2. 2015. Arhivirano iz originala 12. 2. 2016. g.
- ^ a b v „Prepare 200 graves, warn Sangin police besieged by Taliban”. The Times. 23. 12. 2015.
- ^ a b v „Fierce fight for Helmand as Afghan Taliban gains ground”. Al Jazeera. 21. 12. 2015.
- ^ a b „SAS in battle to stop Taliban overrunning Sangin”. The Telegraph. 22. 12. 2015.
- ^ a b v „The U.S. was supposed to leave Afghanistan by 2017. Now it might take decades.”. The Washington Post. 26. 1. 2016.
- ^ a b „British military deployed to Afghanistan: Why Sangin matters”. Telegraph. 22. 12. 2015.
- ^ „US Army orders hundreds of soldiers back to southern Afghanistan”. Fox News. 11. 2. 2016.
- ^ „Taliban 'close to capturing Sangin' as militants step up assault on Helmand”. The Guardian. 7. 2. 2016.
- ^ „Taliban are 'close to overrunning Sangin' where 106 British soldiers died”. The Telegraph. 8. 2. 2016.
- ^ „U.S. troop reinforcements head for embattled southern Afghan province”. Reuters. 9. 2. 2016.
- ^ a b „A 5th District in Helmand Province Falls to the Taliban”. The New York Times. 15. 3. 2016.
- ^ „Anger as Afghan troops pull out of parts of Helmand province”. CNN. 23. 2. 2016.
- ^ „Afghan forces face 'decisive' battle in Helmand”. BBC News. 7. 4. 2016.
- ^ „Afghan soldiers desert as Taliban threaten key Helmand capital”. CNN. 11. 4. 2016.
- ^ a b v „American troops wounded fighting ISIS in Afghanistan as operations there grow”. military.com. 28. 7. 2016.
- ^ „US airstrikes undermining Afghan security, says former president”. The Guardian. 4. 8. 2016. Arhivirano iz originala 5. 8. 2016. g.
- ^ „Afghanistan: Helmand Capital May Fall To Taliban”. Sky News. 9. 8. 2016.
- ^ „Taliban's new commando force tests Afghan army's strength”. The Washington Post. 6. 8. 2016. Arhivirano iz originala 7. 8. 2016. g.
- ^ „Taliban 'special forces' lead Helmand assault: Afghan officials”. Reuters. 14. 8. 2016.
- ^ „Over a hundred US troops sent to Lashkar Gah to battle Taliban”. The Guardian. 22. 8. 2016.
- ^ „US servicemember killed in Afghanistan”. Stars and Stripes. 23. 8. 2016.
- ^ „Afghan Taliban fighters press advance on Helmand capital”. Reuters. 1. 10. 2016.
- ^ „Taliban fighters push into Helmand capital Lashkar Gah”. BBC. 10. 10. 2016.
- ^ „Afghan Taliban launch large-scale attack on Helmand; suicide blast kills 14”. Fox News. 10. 10. 2016.
- ^ „Taliban ramp up attacks in southwestern Afghanistan as NATO casualties hit a low”. Stars and Stripes. 2. 1. 2017.
- ^ a b v „The U.S. Marines are sending a task force back to Afghanistan's Helmand province”. Marine Corps Times. 6. 1. 2017.
- ^ „U.S. Airstrikes Hit Taliban After Attack on an Afghan Army Post”. The Washington Post. 31. 1. 2017.
- ^ „U.S. Airstrikes In Afghanistan Kill At Least 18 Civilians: UN Report”. Huffington post. 12. 2. 2017.
- ^ „2 US Soldiers Wounded in Afghanistan Clash”. military.com. 12. 2. 2017.
- ^ „Taliban take key Afghan district in south; 9 killed in north”. Fox News. 23. 3. 2017. Pristupljeno 23. 3. 2017.
- ^ „Afghan Taliban capture city of Sangin”. BBC News. 23. 3. 2017. Pristupljeno 23. 3. 2017.
- ^ „U.S. may send up to 5,000 more troops to Afghanistan”. Washington Times. 24. 5. 2017. Pristupljeno 31. 12. 2017.
- ^ „Inside the Marines' new mission in Afghanistan: Taking back territory previously won”. The Washington Post. 16. 4. 2018.
- ^ „Why are the Taliban resurgent in Afghanistan?”. BBC. 5. 1. 2016.
- ^ "Russia closes NATO supply corridor to Afghanistan". The Washington Times. 19 May 2015.
- ^ „Suicide Bomber Hits European Police in Kabul; 1 Dead”. 5. 1. 2015. Pristupljeno 5. 1. 2015.
- ^ „Five men arrested in Afghanistan over involvement in Pakistan school massacre”. 15. 1. 2015. Pristupljeno 16. 1. 2015.
- ^ a b „Officials confirm ISIL present in Afghanistan”. Al Jazeera. Pristupljeno 6. 2. 2015.
- ^ „ISIS active in south Afghanistan, officials confirm for first time”. CBS News. 12. 1. 2015. Pristupljeno 6. 2. 2015.
- ^ „Capture the Flag in Afghanistan”. Foreign Policy. Pristupljeno 6. 2. 2015.
- ^ „Afghanistan: Reported US air and drone strikes 2015”. Arhivirano iz originala 16. 01. 2022. g. Pristupljeno 12. 09. 2021.
- ^ Rosenberg, Matthew; Schmitt, Eric; Mazzetti, Mark (12. 2. 2015). „U.S. Is Escalating a Secretive War in Afghanistan”. The New York Times. Pristupljeno 21. 2. 2015.
- ^ Craig, Tim (12. 2. 2015). „U.S. forces, Afghan troops arrest Taliban militants wanted for school massacre”. The Washington Post. Pristupljeno 21. 2. 2015.
- ^ Stewart, Phil (20. 2. 2015). „New Defense Secretary Ash Carter goes to Afghanistan to ensure 'lasting success' as US troops withdraw”. Business Insider. Reuters. Pristupljeno 21. 2. 2015.
- ^ Rampton, Roberta (11. 2. 2015). „Obama administration weighs Afghan request to slow withdrawal of U.S. troops”. Reuters. Pristupljeno 21. 2. 2015.
Ryan, Missy (10. 2. 2015). „White House weighs adjusting Afghan exit plan to slow withdrawal of troops”. The Washington Post. Pristupljeno 21. 2. 2015.
Eberspacher, Sarah (21. 2. 2015). „New Defense Secretary Carter says U.S. may slow Afghan troop withdrawal”. The Week. Pristupljeno 21. 2. 2015.
Gul, Ayaz (21. 2. 2015). „New Pentagon Chief in Kabul Talks With Afghan President”. Voice of America. Pristupljeno 21. 2. 2015.
„U.S. commander proposes slower Afghan withdrawal”. The Japan Times. Agence France-Presse. 13. 2. 2015. Arhivirano iz originala 05. 01. 2017. g. Pristupljeno 21. 2. 2015. - ^ Ashton, Adam (24. 2. 2015). „Army to send headquarters group to Kandahar in first sign of revision to Afghan withdrawal plan”. McClatchy. Arhivirano iz originala 25. 2. 2015. g. Pristupljeno 26. 2. 2015.
- ^ Walts, Gary (26. 2. 2015). „Fort Drum brigade prepares for deployment to Afghanistan”. The Post-Standard. Syracuse Media Group. Associated Press. Pristupljeno 26. 2. 2015.
Tan, Michelle (27. 2. 2015). „Army announces new Afghanistan deployments”. ArmyTimes. Gannett. Pristupljeno 28. 2. 2015. - ^ „Afghan Army Kills Commander of ISIL Affiliate”. Al-Masdar News. 18. 3. 2015. Arhivirano iz originala 13. 07. 2015. g. Pristupljeno 12. 09. 2021.
- ^ „29 Insurgents Killed In Military Operations”. Tolonews. 25. 3. 2015. Arhivirano iz originala 26. 3. 2015. g. Pristupljeno 28. 3. 2015.
- ^ „Afghanistan: Taliban suicide bomb attack near Kabul airport”. BBC News. 10. 8. 2015. Pristupljeno 11. 8. 2015.
- ^ „Norske spesialsoldater i Afghanistan: – De vi slåss mot kjemper til døden”.
- ^ „News brief.”. The Week. 18. 3. 2016. str. 18.
- ^ Popalzai, Masoud; Mullen, Jethro (22. 6. 2015). „Taliban attempt attack on Afghan Parliament in Kabul”. CNN. Pristupljeno 22. 6. 2015.
- ^ Harooni, Hamid Shalizi (22. 6. 2015). „Taliban launch brazen attack on Afghan parliament, seize second district in north”. Reuters. Pristupljeno 22. 6. 2015.
- ^ „Afghanistan explosion: Taliban suicide bomber, gunmen attack parliament building in Kabul killing two, wounding at least 30”. ABC News. 23. 6. 2015.
- ^ RAHIM, FAIEZ; AMIR, SHAH. „Taliban suicide bomber, gunmen attack Afghan parliament”. The Big Story. Arhivirano iz originala 22. 6. 2015. g. Pristupljeno 22. 6. 2015.
- ^ Weaver, Matthew (22. 6. 2015). „Afghanistan parliament attacked by Taliban suicide bomber and gunmen – rolling updates”. The Guardian. Pristupljeno 22. 6. 2015.
- ^ „Afghan forces struggle to drive back Taliban from besieged city”. Reuters. 30. 4. 2015.
- ^ „Heavy fighting as Taliban attack northern Afghan city”. Reuters. 27. 4. 2015.
- ^ „Flights to besieged Afghan city cancelled as Taliban, army clash”. Reuters. 7. 5. 2015.
- ^ „INSIGHT – Stretched Afghan army falls back on militias to help defend Kunduz”. Reuters. 22. 5. 2015.
- ^ „Afghans counter Taliban offensive in northern Kunduz province”. BBC News. 21. 6. 2015.
- ^ „Taliban and Afghan Government Dispute Status of Kunduz”. The New York Times. 21. 6. 2015.
- ^ „Afghanistan: Taliban advance on key northern city”. The Sydney Morning Herald. 21. 6. 2015.
- ^ „Afghan forces recapture key district from Taliban”. Reuters. 23. 6. 2015.
- ^ „Taliban-on-Taliban turf war erupts in Afghanistan”. worldbulletin News. Pristupljeno 15. 11. 2015.
- ^ a b v g „Number of ISIL Fighters in Afghanistan Drops Significantly, Official Says”. US Department of Defense. 14. 4. 2016. Arhivirano iz originala 12. 07. 2016. g. Pristupljeno 13. 09. 2021.
- ^ „Besieged Afghan forces in Sangin receive airdrops as UK sends troops”. The Guardian. 22. 12. 2015.
- ^ „Taliban take control of large parts of Sangin”. The Guardian. 21. 12. 2015.
- ^ „Afghanistan Taliban: Militants 'close to capturing' Sangin”. BBC News. 21. 12. 2015.
- ^ „Afghan forces in desperate fight to hold off Taliban in Sangin”. CNN. 22. 12. 2015.
- ^ „Last Refuge From Taliban for Afghans May Prove No Refuge at all”. The New York Times. 27. 12. 2015.
- ^ „U.S. forces can now pursue ISIS in Afghanistan”. CNN. 20. 1. 2016.
- ^ „How IS has been making enemies in Afghanistan”. BBC News. 21. 2. 2016.
- ^ „State Department lists Islamic State's 'Khorasan Province' as Foreign Terrorist Organization”. The Long War Journal. 14. 1. 2016.
- ^ „U.S. Broadens Fight Against ISIS With Attacks in Afghanistan”. The New York Times. 31. 1. 2016.
- ^ „US Airstrikes Target Islamic State in Afghanistan”. ABC News. 11. 2. 2016. Arhivirano iz originala 12. 2. 2016. g.
- ^ „Afghan Forces Dislodge Islamic State From Eastern Stronghold”. Wall Street Journal. 21. 2. 2016.
- ^ „Afghan President: IS Being Wiped out in Afghanistan”. ABC news. 6. 3. 2016. Arhivirano iz originala 7. 3. 2016. g.
- ^ „Afghan president: ISIS is 'on the run' in Afghanistan”. Military Times. 15. 3. 2016.
- ^ „Islamic State fighters in Afghanistan flee to Kunar province”. Reuters. 24. 3. 2016.
- ^ a b „39 IS members killed in clashes with troops in eastern Afghanistan”. Fox News latino. 6. 4. 2016. Arhivirano iz originala 8. 4. 2016. g.
- ^ Mackenzie, James (12. 4. 2016). „Taliban announce start of spring offensive in Afghanistan”. Reuters.
- ^ „Taliban Launches Anti-Government Spring Offensive”. VOA.
- ^ „Afghanistan: Scores of Taliban dead in Kunduz attack”. Al Jazeera. 16. 4. 2016.
- ^ „Afghan officials say Taliban driven back in Kunduz fighting”. Reuters. 16. 4. 2016.
- ^ „Heavy fighting continues in Afghan city Kunduz”. Reuters. 17. 4. 2016.
- ^ a b „Taliban attacks rock Afghanistan's Kunduz province”. Al Jazeera. 18. 7. 2016.
- ^ „Taliban kill ten in Afghanistan's Kunduz: Officials”. The Journal of Turkish Weekly. Arhivirano iz originala 1. 6. 2016. g. Pristupljeno 6. 6. 2016.
- ^ „Taliban kill 17 passengers after kidnapping around 185 in Kunduz – Khaama Press (KP) | Afghan News Agency”. www.khaama.com. 31. 5. 2016. Pristupljeno 6. 6. 2016.
- ^ „Afghan Taliban kill nine, kidnap 20 bus passengers, army rescues 140 others”. Reuters. 31. 5. 2016. Pristupljeno 6. 6. 2016.
- ^ „Taliban Kills 12 Afghan Captives In East, Abducts 40 Bus Passengers In North” (na jeziku: engleski). RadioFreeEurope/RadioLiberty. 8. 6. 2016. Pristupljeno 8. 6. 2016.
- ^ „Taliban storm Afghan court, kill five, after vowing revenge for executions”. Reuters. 1. 6. 2016. Pristupljeno 1. 6. 2016.
- ^ „Taliban attack kills five at Afghan court”. Reuters. 5. 6. 2016. Pristupljeno 5. 6. 2016.
- ^ „Afghan lawmaker killed in blast at his home in Kabul”. Reuters. 5. 6. 2016. Pristupljeno 6. 6. 2016.
- ^ Agency, Reuters News (10. 6. 2016). „Barack Obama approves broader role for US forces in Afghanistan”. The Telegraph.
- ^ „Al Qaeda leader appears to pledge allegiance to Taliban in Afghanistan”. Fox News. 12. 6. 2016.
- ^ „After Obama Decision, First US Airstrikes Hit Afghan Taliban”. ABC news. 24. 6. 2016. Arhivirano iz originala 25. 6. 2016. g.
- ^ a b „UK to send 50 additional troops to Afghanistan”. BBC news. 9. 7. 2016.
- ^ Lawless, Jill (29. 8. 2021). „Last UK troops leave Afghanistan, ending 20-year military involvement”. The Times of Israel. Pristupljeno 5. 9. 2021.
- ^ „Taliban attack on police cadets near Kabul kills dozens”. BBC News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 30. 6. 2016.
- ^ „Taliban suicide bombers kill 27 in attack on Afghan police cadets”. Reuters. 30. 6. 2016. Pristupljeno 30. 6. 2016.
- ^ „When War Is Just Another Day in Afghanistan”. Time. 18. 7. 2016.
- ^ „At least 5 US troops wounded in Afghanistan fighting Islamic State”. Fox News. 29. 7. 2016.
- ^ „Afghan troops press offensive against Islamic State”. Reuters. 30. 7. 2016.
- ^ „Five US troops wounded in Afghanistan, military says”. Yahoo News. 28. 7. 2016. Arhivirano iz originala 18. 04. 2019. g. Pristupljeno 13. 09. 2021.
- ^ „Key Islamic State leader Saad Emarati 'killed in Afghanistan'”. BBC news. 26. 7. 2016.
- ^ Afghanistan Signs Draft Peace Deal With Faction Led by Gulbuddin Hekmatyar The New York Times, 23 September 2016.
- ^ „Afghanistan takes a step toward peace with notorious ex-warlord”. Los Angeles Times. 22. 9. 2016.
- ^ „Maryland Soldier Killed by Roadside Bomb in Afghanistan”. NBC Washington. 5. 10. 2016.
- ^ a b „US special operator was 1st US casualty in fight against Islamic State in Afghanistan”. Stars and Stripes. 5. 10. 2016.
- ^ „In Afghanistan, U.S. Exits, and Iran Comes In”. The New York Times. 5. 8. 2017.
- ^ a b „Airstrikes in Afghanistan ramp up as ISIS fight in Iraq and Syria winds down”. CNN. 21. 11. 2017.
- ^ „Carter visits Afghanistan as Obama plans handoff of 15-year war”. CNN. 9. 12. 2016.
- ^ „US, Afghan Forces Push Back Islamic State, al-Qaida”. military.com. 24. 12. 2016.
- ^ „U.S. General Seeks 'a Few Thousand' More Troops in Afghanistan”. The New York Times. 9. 2. 2017.
- ^ „A U.S. soldier is wounded in Sangin, highlighting a tragic irony about the Afghanistan war”. military.com. 9. 2. 2017.
- ^ „U.S. airstrike in Kunduz signals a new chapter in Afghanistan”. Military Times. 11. 3. 2017.
- ^ „Army Rangers killed in Afghanistan were possible victims of friendly fire”. Army Times. 28. 4. 2017.
- ^ „Afghan official: Death toll from massive US bomb rises to 94, including 4 ISIS commanders”. Stars and Stripes. 15. 4. 2017.
- ^ „MOAB strike: 90 IS fighters killed in Afghanistan”. BBC. 15. 4. 2017.
- ^ „US cites progress against Islamic State in Afghanistan”. The Washington Post. 6. 4. 2017. Arhivirano iz originala 6. 4. 2017. g.
- ^ TODAY, USA (14. 4. 2017). „Drone footage shows MOAB drop in Afghanistan” — preko YouTube.
- ^ Rasmussen, Sune Engel (14. 4. 2017). „'It felt like the heavens were falling': Afghans reel from MOAB impact”. The Guardian. ISSN 0261-3077. Pristupljeno 14. 4. 2017.
- ^ „U.S. drops 'mother of all bombs' in Afghanistan, marking weapon's first use”. CBS News. 13. 4. 2017. Pristupljeno 13. 4. 2017.
- ^ Tomlinson, Lucas (13. 4. 2017). „US drops largest non-nuclear bomb in Afghanistan after Green Beret killed”. Fox News. Pristupljeno 13. 4. 2017.
- ^ Starr, Barbara; Browne, Ryan. „US drops largest non-nuclear bomb in Afghanistan”. CNN. Pristupljeno 13. 4. 2017.
- ^ „US 'mother of all bombs' killed 92 Isis militants, say Afghan officials”. the Guardian. 15. 4. 2017.
- ^ "Taliban fighters attack Afghan army base, 'killing 140'". Al Jazeera. 22 April 2017.
- ^ „Taliban kill more than 140 Afghan soldiers at army base | World news”. The Guardian. 21. 4. 2017. Pristupljeno 2. 6. 2017.
- ^ „Taliban kills more than 140 Afghan soldiers in suicide assault”. Longwarjournal.org. 22. 4. 2017. Pristupljeno 2. 6. 2017.
- ^ „Taliban announce spring offensive, vow to build institutions”. The Washington Post. 28. 4. 2017. Arhivirano iz originala 5. 5. 2017. g.
- ^ „Taliban assaults provincial capital in southeastern Afghanistan”. FDD's Long War Journal. 22. 5. 2017. Pristupljeno 29. 5. 2017.
- ^ „Taliban assaults Afghan Army bases in Kandahar”. FDD's Long War Journal. 25. 5. 2017. Pristupljeno 29. 5. 2017.
- ^ „Taliban attacks another base in Kandahar”. FDD's Long War Journal. 26. 5. 2017. Pristupljeno 29. 5. 2017.
- ^ „Thirteen dead as Taliban car bomber hits CIA-funded Afghan militia”. Arhivirano iz originala 11. 09. 2021. g. Pristupljeno 30. 5. 2017.
- ^ a b v „Kabul bomb: Dozens killed in Afghan capital's diplomatic zone”. BBC News. 31. 5. 2017. Arhivirano iz originala 31. 05. 2017. g. Pristupljeno 31. 5. 2017.
- ^ Popalzai, Ehsan; Karimi, Faith. „Afghanistan explosion: 90 killed in blast near diplomatic area”. CNN. Pristupljeno 31. 5. 2017.
- ^ „US airstrikes kill scores of civilians in Kunduz province, Afghans say”. The Guardian. 4. 11. 2017.
- ^ 'Trump calls out Pakistan, India as he pledges to 'fight to win' in Afghanistan. CNN, 24 August 2017. Retrieved 1 September 2017.
- ^ „Remarks by President Trump on the Strategy in Afghanistan and South Asia”. whitehouse.gov. 21. 8. 2017. Pristupljeno 25. 9. 2017 — preko National Archives.
- ^ 'Trump gets it right on Afghanistan and Pakistan'. The Washington Post , 24 August 2017. Retrieved 30 August 2017.
- ^ „Trump's Afghan shift praised in Kabul but leaves Pakistan wary”. The Guardian. 22. 8. 2017.
- ^ „C.I.A. Wants Authority to Conduct Drone Strikes in Afghanistan for the First Time”. The New York Times. 15. 9. 2017.
- ^ „Trump is sending more than 3,000 troops to Afghanistan”. Vox. 19. 9. 2017.
- ^ „US relaxes rules of engagement to help troops in Afghanistan defeat Taliban”. Fox News. 4. 10. 2017.
- ^ Slawson, Nicola (14. 10. 2017). „US drone strike 'kills 14 Isis militants in Afghanistan'”. The Guardian. Pristupljeno 20. 9. 2018.
- ^ a b „US conducts airstrikes on Afghanistan opium labs”. CNN. 21. 11. 2017.
- ^ „Afghan leaders in Helmand criticize U.S. airstrikes on Taliban drug labs”. The Washington Post. 21. 11. 2017.
- ^ „The Latest: Pence says 'real progress' in war in Afghanistan”. The Washington Post. Associated Press. 21. 12. 2017. ISSN 0190-8286. Arhivirano iz originala 22. 12. 2017. g. Pristupljeno 23. 12. 2017.
- ^ „Taliban threaten 70% of Afghanistan, BBC finds”. BBC. 31. 1. 2018. Arhivirano iz originala 14. 8. 2018. g. Pristupljeno 21. 7. 2018.
- ^ „Afghanistan Protection of Civilians Annual Report, United Nations” (PDF). United Nations. 8. 2. 2018. Arhivirano (PDF) iz originala 16. 2. 2018. g. Pristupljeno 15. 2. 2018.
- ^ „More Afghan Civilians Being Deliberately Targeted, U.N. Says”. The New York Times. 15. 2. 2018. Arhivirano iz originala 16. 2. 2018. g. Pristupljeno 15. 2. 2018.
- ^ „Ex-Blackwater CEO's plan to end the war in Afghanistan”. BBC News. Arhivirano iz originala 18. 9. 2018. g. Pristupljeno 18. 9. 2018.
- ^ „Erik Prince's Plan to Privatize the War in Afghanistan”. The Atlantic. 18. 8. 2017. Arhivirano iz originala 18. 8. 2018. g. Pristupljeno 18. 8. 2018.
- ^ „Privatizing Afghanistan War Not A Wise Idea: Mattis”. Arhivirano iz originala 29. 8. 2018. g. Pristupljeno 29. 8. 2018.
- ^ „U.N. concerned over spike in civilian casualties in Afghan air strikes”. Reuters. 25. 9. 2018. Arhivirano iz originala 25. 9. 2018. g. Pristupljeno 25. 9. 2018.
- ^ „Afghan election candidate killed in Taliban attack”. Arhivirano iz originala 17. 10. 2018. g. Pristupljeno 17. 10. 2018.
- ^ „Archived copy”. Arhivirano iz originala 17. 12. 2018. g. Pristupljeno 17. 12. 2018.
- ^ „Staggering Afghan death toll revealed” (na jeziku: engleski). 25. 1. 2019. Arhivirano iz originala 25. 1. 2019. g. Pristupljeno 25. 1. 2019.
- ^ Nordland, Rod (1. 2. 2019). „Afghan Government Control Over Country Falters, US Report Says”. The New York Times. ISSN 0362-4331. Arhivirano iz originala 24. 5. 2019. g. Pristupljeno 24. 5. 2019.
- ^ „At least 21 people killed in Taliban attacks in Afghanistan”. Arhivirano iz originala 16. 08. 2021. g. Pristupljeno 5. 2. 2019.
- ^ „US peace envoy meets Taliban co-founder”. 25. 2. 2019. Arhivirano iz originala 24. 2. 2019. g. Pristupljeno 25. 2. 2019.
- ^ „At least 23 Afghan security forces killed in Taliban attack”. Arhivirano iz originala 4. 3. 2019. g. Pristupljeno 4. 3. 2019.
- ^ Sediqi, Abdul Qadir. „Afghan forces launch attacks to clear warring militants from east Afghanistan”. Reuters (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 11. 5. 2019. g. Pristupljeno 1. 5. 2019.
- ^ „At least 20 killed, 50 injured in attack on VP candidate's office in Kabul - government”. Reuters. Pristupljeno 28. 7. 2019.
- ^ „America and the Taliban inch towards a peace deal in Afghanistan”. The Economist. 7. 8. 2019. ISSN 0013-0613. Arhivirano iz originala 8. 8. 2019. g. Pristupljeno 10. 8. 2019.
- ^ Lamothe, Dan; Hudson, John; Constable, Pamela (1. 8. 2019). „US preparing to withdraw thousands of troops from Afghanistan in initial deal with Taliban”. Washington Post. ISSN 0190-8286. Arhivirano iz originala 2. 8. 2019. g. Pristupljeno 10. 8. 2019.
- ^ a b Farmer, Ben; Mehsud, Saleem (16. 8. 2019). „Family of Taliban leader killed in 'assassination attempt' on eve of historic US peace deal”. The Telegraph (na jeziku: engleski). ISSN 0307-1235. Arhivirano iz originala 17. 8. 2019. g. Pristupljeno 28. 8. 2019.
- ^ „Brother of Afghan Taliban leader killed in Pakistan mosque blast”. aljazeera.com. Arhivirano iz originala 19. 8. 2019. g. Pristupljeno 28. 8. 2019.
- ^ Sanger, David; Mashal, Mujib (8. 9. 2019). „After Trump Calls Off Talks, Afghanistan Braces for Violence”. New York Times. Arhivirano iz originala 9. 9. 2019. g. Pristupljeno 9. 9. 2019.
- ^ „Taliban's Attack in Kabul Raises Question on the Peace Agreement”. True News Source. Arhivirano iz originala 10. 02. 2020. g. Pristupljeno 4. 9. 2019.
- ^ „Afghanistan and U.S. troops claim to have killed at least 38 Taliban fighters”. cbsnews.com.
- ^ „Dozens killed by Taliban suicide bombings in Afghanistan”. The Oxford Times. Pristupljeno 17. 9. 2019.
- ^ „Afghan, US forces kill over 80 Taliban fighters, officials say”. aljazeera.com.
- ^ „US-Taliban Afghan peace talks at 'important stage': Khalilzad”. Al-Jazeera. Pristupljeno 22. 2. 2020.
- ^ „US-Taliban truce begins, raising hopes for a peace deal”. Al-Jazeera. Pristupljeno 22. 2. 2020.
- ^ „Afghanistan's Taliban, US sign peace deal”. Al-Jazeera. Pristupljeno 29. 2. 2020.
- ^ Dadouch, Sarah; George, Susannah; Lamothe, Dan (29. 2. 2020). „U.S. signs peace deal with Taliban agreeing to full withdrawal of American troops from Afghanistan”. Washington Post. Arhivirano iz originala 1. 3. 2020. g. Pristupljeno 1. 3. 2020.
- ^ „U.S. to withdraw troops from Afghanistan in 14 months if Taliban conditions met”. Reuters. Pristupljeno 29. 2. 2020 — preko MSN.
- ^ „Ghani: No Commitment to Release Taliban Prisoners”. TOLOnews. Pristupljeno 1. 3. 2020.
- ^ „President Ghani rejects peace deal's prisoner swap with Taliban”. Al Jazeera. 1. 3. 2020. Pristupljeno 1. 3. 2020.
- ^ Schuknecht, Cat (1. 3. 2020). „Afghan President Rejects Timeline For Prisoner Swap Proposed In US-Taliban Peace Deal”. NPR. Pristupljeno 1. 3. 2020.
- ^ Press, Associated. „Afghan peace deal hits first snag over prisoner releases”. POLITICO (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-03-25.
- ^ „Afghan conflict: President Ashraf Ghani rejects Taliban prisoner release”. BBC News. 1. 3. 2020. Pristupljeno 1. 3. 2020.
- ^ „A peace deal signed. Then America and the Taliban resume fighting”. The Economist. ISSN 0013-0613.
- ^ Beech, Samantha; Cole, Devan. „US conducted airstrike on Taliban fighters following attack on Afghan checkpoint”. CNN. CNN. Pristupljeno 6. 3. 2020.
- ^ a b v Kabul attack
- ^ „Taliban attacks against Afghan security forces continue unabated | FDD's Long War Journal”. Pristupljeno 29. 3. 2020.
- ^ a b „Dozens dead in fresh wave of Taliban violence in Afghanistan”. France 24. Pristupljeno 20. 4. 2020.
- ^ „Afghan War Casualty Report: April 2020”. The New York Times. Pristupljeno 2. 4. 2020.
- ^ „Newborns among 16 dead in Kabul hospital attack; 24 killed in funeral bombing”. Reuters (na jeziku: engleski). 12. 5. 2020. Pristupljeno 2020-05-12.
- ^ „Newborns among 40 killed in attacks on Afghan hospital and funeral”. theguardian (na jeziku: engleski). 12. 5. 2020. Pristupljeno 2020-05-12.
- ^ NTB, Av (15. 5. 2020). „Norske styrker var på plass under sykehusangrep i Kabul”. forsvaretsforum.no.
- ^ Wainwright, Martin (13. 8. 2007). „Battle for the memory of Peterloo: Campaigners demand fitting tribute”. The Guardian. London. Pristupljeno 26. 3. 2008.
- ^ Olsson, Svein Vestrum (15. 5. 2020). „Norske styrker deltok mot IS' angrep på barselavdeling”. NRK.
- ^ „Islamic State Plotted Afghan Hospital Raid, US Says | Voice of America - English”. www.voanews.com.
- ^ „Dozens dead as mothers, infants and mourners targeted in Afghanistan”. gulfnews.com.
- ^ „Babies killed as gunmen storm maternity ward”. 12. 5. 2020 — preko www.bbc.co.uk.
- ^ „Newborns Are Among 37 Killed in Two Attacks in Afghanistan”. BNN Bloomberg (na jeziku: engleski). 12. 5. 2020. Pristupljeno 2020-05-12.
- ^ „Afghan attack: Maternity ward death toll climbs to 24”. BBC (na jeziku: engleski). 13. 5. 2020. Pristupljeno 2020-05-13.
- ^ „Official Says Suicide Attack in Eastern Afghanistan Kills 5”. Associated Press. 14. 5. 2020 — preko NYTimes.com.[mrtva veza]
- ^ Car bomb kills at least 17 in Afghanistan ahead of ceasefire
- ^ „Blasts target school in west Kabul killing at least 58 people”. the Guardian (na jeziku: engleski). 2021-05-08. Pristupljeno 2022-03-25.
- ^ https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-57040713
- ^ „Islamic State claims responsibility for Kabul mosque attack”. Reuters (na jeziku: engleski). 2021-05-15. Pristupljeno 2021-08-21.
- ^ „Bombers aim for buses in new tactic to spread death and fear in Afghanistan”. euronews (na jeziku: engleski). 2021-06-03. Pristupljeno 2021-08-21.
- ^ „Tajikistan calls up reservists to bolster border as Afghan troops flee Taliban”. Reuters. 2021-07-05. Pristupljeno 2021-07-09.
- ^ Baker, Sinéad. „The Taliban have declared the 'Islamic Emirate of Afghanistan,' the same name it used when it brutally ruled the country in the 1990s”. Business Insider (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-08-25.
- ^ „Chaos and confusion: The frenzied final hours of the Afghan government”. BBC News (na jeziku: engleski). 2021-09-08. Pristupljeno 2022-03-25.
- ^ a b „Remarks by President Biden on the Drawdown of U.S. Forces in Afghanistan”. The White House (na jeziku: engleski). 2021-07-08. Pristupljeno 2022-03-25.
- ^ „‘Panjshir stands strong’: Afghanistan’s last holdout against the Taliban”. the Guardian (na jeziku: engleski). 2021-08-18. Pristupljeno 2021-08-25.
- ^ „Taliban, Northern Alliance agree not to attack each other: sources”. www.geo.tv (na jeziku: engleski). Pristupljeno 26. 8. 2021.
- ^ „Taliban and Northern Alliance in Panjshir strike a peace deal”. Global Village Space. 26. 8. 2021. Pristupljeno 26. 8. 2021.
- ^ „Pentagon Press Secretary John F. Kirby Holds a Press Briefing”. U.S. Department of Defense (na jeziku: engleski). Pristupljeno 20. 8. 2021.
- ^ „Last man out: the haunting image of America’s final moments in Afghanistan”. the Guardian (na jeziku: engleski). 2021-08-31. Pristupljeno 2022-03-25.
- ^ Katzenberg, Lauren; Schmitt, Eric (2021-08-30). „Afghanistan Updates: The U.S. Occupation Is Over, Ending America’s Longest War”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2022-03-25.
- ^ https://www.usatoday.com/story/news/politics/2021/08/30/how-americas-war-afghanistan-came-end-kabul-airport/5652282001/
- ^ „US ended longest war in American history, says Biden”. ANI News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-03-25.
- ^ „America’s 20-year war in Afghanistan ends as last U.S. military cargo plane lumbers into the sky over Kabul”. Washington Post (na jeziku: engleski). ISSN 0190-8286. Pristupljeno 2022-03-25.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Amin Saikal (13. 11. 2004). Modern Afghanistan: A History of Struggle and Survival (2006 1st izd.). I.B. Tauris & Co Ltd., London New York. str. 352. ISBN 1-85043-437-9.
- Neville, Leigh (2015). Special Forces in the War on Terror (General Military). Osprey Publishing. ISBN 978-1472807908.
- Marcela Grad (1. 3. 2009). Massoud: An Intimate Portrait of the Legendary Afghan Leader. Webster University Press. str. 310.
- Auerswald, David P. M. Saideman; Stephen (2014). NATO in Afghanistan: Fighting Together, Fighting Alone. Princeton University Press. str. 87—88. ISBN 978-1-4008-4867-6.
- Carlisle, Rodney P. (2010). Afganistan War America at War. USA: Facts on File. ISBN 978-0-8160-8119-6.
- Coll, Steve (2004). Ghost Wars: The Secret History of the CIA, Afghanistan, and Bin Laden, from the Soviet Invasion to September 10, 2001. Penguin. ISBN 978-1-59420-007-6.
- Giradet, Edwards (2012). Afganistan: The Soviet War. Routledge. str. 274. ISBN 978-1-136-62609-8.
- Girardet, Edward (2011). Killing the Cranes: A Reporter's Journey Through Three Decades of War in Afghanistan (3 August 2011 izd.). Chelsea Green Publishing. str. 416.
- 911 Commission (20. 9. 2004). „National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States”. Arhivirano iz originala 11. 2. 2010. g. Pristupljeno 17. 2. 2010.
- Risen, James (2008). State of War: The Secret History of the CIA and the Bush Administration. Simon & Schuster UK. ISBN 978-1-84737-511-7.
- Auerswald, David P. & Stephen M. Saideman, eds. NATO in Afghanistan: Fighting Together, Fighting Alone (Princeton U.P. 2014) This book breaks down the history of the U.S. effort in Afghanistan down by deployed commander. Also useful in this fashion are Kaplan, "The Insurgents", and "A Different Kind of War."
- Stewart, Richard W. (2004). Operation Enduring Freedom. BG John S. Brown. United States Army. str. 46. Arhivirano iz originala 14. 12. 2007. g.
- AEI (24. 7. 2008). „America and the War on Terror”. AEI Public Opinion Study. Arhivirano iz originala 4. 4. 2015. g.
- Call, Steve (2010). Danger Close. Texas A&M University Press. ISBN 978-1-60344-304-3.
- Woodward, Bob (2010). Obama's Wars. Simon & Schuster. ISBN 978-1-4391-7251-3.
- „U.S. War in Afghanistan”. Council on Foreign Relations. 2014. Arhivirano iz originala 2. 3. 2015. g.
- Robert Gates, Duty: Memoirs of a Secretary at War, New York, Alfred A. Knopf, 2014.
- Thomas Powers, "The War without End" (review of Steve Coll, Directorate S: The CIA and America's Secret Wars in Afghanistan and Pakistan, Penguin, 2018, 757 pp.), The New York Review of Books, vol. LXV, no. 7 (19 April 2018), p. 42–43. "Forty-plus years after our failure in Vietnam, the United States is again fighting an endless war in a faraway place against a culture and a people we don't understand for political reasons that make sense in Washington, but nowhere else." (p. 43)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
sestrinskim projektima:
- Radio-televizija Republike Srpske: UN: Broj civilnih žrtava veći iz godine u godinu, 4. 2. 2012. (jezik: srpski)
- Afghanistan profile – A chronology of key events as provided by BBC
- 75,000 documents on Wikileaks Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. maj 2021)
