Republika Krim
| Republika Krim Республика Крым Республіка Крим Qırım Cumhuriyeti | |
|---|---|
 | |
 | |
| Himna: Nivы i gorы tvoi volšebnы, Rodina | |
| Država |  Rusija |
| Federalni okrug | Južni |
| Glavni grad | Simferopolj |
| Službeni jezik | ruski, ukrajinski i krimskotatarski |
| Predsednik vlade | Sergej Aksjonov[1] |
| Površina | 26.081 km2 |
| Stanovništvo | 2015. |
| — broj st. | 2.294.888 |
| — gustina st. | 87,99 st./km2 |
| Valuta | ruska rublja |
| Vremenska zona | UTC+3 |
| Zvanični veb-sajt | |
Republika Krim (rus. Республика Крым [Respublika Krym]; ukr. Республіка Крим [Respublika Krym]; kt. Qırım Cumhuriyeti, Къырым Джумхуриети) je republika u sastavu Ruske Federacije[2][3][4][5], koja se nalazi na poluostrvu Krim. Deo je Krimskog federalnog okruga. Do februara-marta 2014. godine, područje Krima je defakto i dejure bilo u sastavu Ukrajine, a od tada je defakto pod kontrolom Rusije, dok je dejure status ove regije sporan. Prema ruskom gledištu, na poluostrvu Krim postoje Republika Krim i grad sa federalnim statusom Sevastopolj. Ukrajina ne priznaje ulazak Krima u sastav Rusije i smatra ga delom svoje teritorije, a prema ukrajinskom gledištu, teritorija Krima je politički podeljena na Autonomnu Republiku Krim i grad Sevastopolj.
Dana 17. marta 2014. godine, Vrhovni sovjet Krima usvojio je rezoluciju o nezavisnosti od Ukrajine i obratio se Rusiji za prijem Republike Krim u sastav Ruske Federacije,[6] da bi 18. marta 2014. Republika Krim ušla u sastav Ruske Federacije, na osnovu sporazuma koji su potpisali ruski predsednik Vladimir Putin i krimski lideri.[7] Grad Sevastopolj je istog dana takođe postao deo Ruske Federacije, kao grad sa federalnim statusom.[7] Administrativni centar Republike Krim je grad Simferopolj.
Površina Republike Krim je 26.081 km². Prema podacima iz 2013, na teritoriji Republike Krim živi 1.967.119 stanovnika, većinom Rusa.
Krim je bio u sastavu Rusije, dok ga Nikita Hruščov nije 19. februara 1954. odvojio od Ruske SFSR i dao Ukrajinskoj SSR.
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Prvo poznato ime za Krim bilo je Taurida. Sadašnje ime poluostrva i Republike Krim, najverovatnije potiče od imena malog istorijskog grada koji se danas zove Stari Krim, a koji se nalazi na jugoistoku poluostrva. Ovaj gradić se prvi put pominje kao Kirim u vreme mongolskih osvajanja tokom XIII veka. Većina naučnika smatra da je ime ovog grada nastalo kao iskvareni mongolski oblik imena naroda Kimerijci koji je naseljavao grad.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Položaj[uredi | uredi izvor]
Krim se nalazi na severnoj obali Crnog mora, uz zapadnu obalu Azovskog mora. Iako je smešten na jugozapadnoj strani poluostrva Krim, grad Sevastopolj, koji ima poseban značaj, nije deo Republike Krim, već je definisan kao grad sa federalnim statusom u sastavu Ruske Federacije. Površina celog poluostrva je 27.000 km ², dok površina same Republike Krim (bez područja grada Sevastopolja) iznosi 26.081 km ². Obala ovog poluostrva je isprekidana sa nekoliko većih uvala i pomorskih luka. Pomorske luke se nalaze u uvali Karkinit na zapadu, a na jugozapadu u otvorenoj Kalamitskoj uvali. U Kalamitskoj uvali se nalaze luke grada Jevpatorije i Sevastopolja. Sa severne strane se nalazi Arabatska uvala, dok je sa istočne strane takozvana Kerčanska uvala. Na jugu Krima se, takođe, nalazi poznata luka Feodosija, u istoimenoj uvali.
Klima[uredi | uredi izvor]
Veći deo teritorije poluostrva Krim ima kontinentalnu klimu, izuzev krajnjeg juga gde pod uticajem Crnog Mora preovlađuje suptropska klima. Leta su poprilično topla sa temperaturom do 30 °C. Zime su umereno hladne sa temperaturama koje ne padaju ispod -4 °C. Količina padavina na Krimu u proseku doseže 400 mm godišnje, ali na jugu je taj broj udvostručen, posebno na području grada Jalte gde ima oko 1.050 mm padavina godišnje. Krim je oduvijek bio atraktivna turistička lokacija Ukrajinaca i Rusa iz nekadašnjeg Sovjetskog Saveza.
Istorija[uredi | uredi izvor]
| Ovaj članak je deo serije o istoriji Krima |
| Istorija Krima |
|---|
 |
Republika Krim je prvi put proglašena 1992. godine i do 1995. godine je funkcionisala kao samoproglašena polunezavisna republika, koja se protivila centralnim vlastima Ukrajine.[8] Nakon toga, vlasti Krima su primorane da prihvate status autonomne republike u Ukrajini.
Usled nemira u Ukrajini početkom 2014. godine i svrgavanja proruskih ukrajinskih vlasti, krimski parlament je za 16. mart raspisao referendum o budućem statusu Krima. Poslanici su izglasali da se raspusti tadašnja regionalna vlada, koja je podržala nove privremene vlasti u Kijevu, i da se na referendumu odlučuje o tome da li da Krim postane deo Ruske Federacije ili da se na snagu vrati ustav Republike Krim iz 1992. godine.[9][10] [11]
Dana 11. marta 2014. godine Krimski parlament je usvojio deklaraciju o nezavisnosti Republike Krim,[12] dok su na referendumu koji je održan 16. marta 2014, stanovnici Krima glasali za pripajanje Krima Rusiji. 17. marta 2014. godine, Vrhovni sovjet Krima usvojio je rezoluciju o nezavisnosti od Ukrajine i obratio se Rusiji za prijem Republike Krim u sastav Ruske Federacije, da bi 18. marta 2014. Republika Krim ušla u sastav Ruske Federacije, na osnovu sporazuma koji su potpisali ruski predsednik Vladimir Putin i krimski lideri. Grad Sevastopolj je istog dana takođe postao deo Ruske federacije, kao grad sa federalnim statusom.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
| 1939. | 1959. | 1970. | 1979. | 1989. | 2001. |
|---|---|---|---|---|---|
| 1.017.325 | 1.049.395 | 1.558.567 | 1.849.840 | 2.065.829 | 2.033.736 |
Prema zvaničnom popisu stanovništva iz 2001. godine, na teritoriji današnje Republike Krim odnosno Autonomne Republike Krim je živelo 2.024.056 stanovnika. Posljednje nezvanične procene iz 2013. godine ukazuju da na ovom području danas živi 1.967.119 stanovnika. Većinu stanovništva ovog područja od 58,5% čine etnički Rusi, a potom slede Ukrajinci sa 24,3%, Krimski Tatari sa 12,1%, Belorusi sa 1,4% i Jermeni sa 1,1%.
| Nacionalnost[13] | 1989. (Krim. obl.) |
2001. (AR Krim) |
Maternji jezik[14] | 2001. (AR Krim) |
| Rusi | 65,6% | 58,5% | Ruski jezik | 77,0% |
| Ukrajinci | 26,7% | 24,4% | Krimskotatarski jezik | 11,4% |
| Krimski Tatari | 1,9% | 12,1% | Ukrajinski jezik | 10,1% |
| Belorusi | 2,1% | 1,5% | ostali jezici | 1,5% |
| Tatari | 0,5% | 0,5% | ||
| Jermeni | 0,1% | 0,4% | ||
| Jevreji | 0,7% | 0,2% | ||
| Poljaci | 0,3% | 0,2% | ||
| Moldavci | 0,3% | 0,2% | ||
| Azeri | 0,1% | 0,2% |
Gradovi[uredi | uredi izvor]
Veći gradovi na području Republike Krim (procena broja stanovnika iz 2013):[15]
- Simferopolj (337.285)
- Kerč (145.265)
- Jevpatorija (106.877)
- Jalta (78.115)
- Feodosija (69.461)
- Džankoj (36.086)
- Krasnoperekopsk (29.815)
- Alušta (28.418)
- Bahčisaraj (26.482)
- Saki (23.655)
- Armjansk (22.337)
Najveći grad poluostrva Krim, Sevastopolj (342.580 stanovnika)[16] nije u sastavu Republike Krim, već je definisan kao grad sa federalnim statusom u okviru Ruske Federacije.
Međunarodne reakcije[uredi | uredi izvor]
Međunarodne reakcije na ulazak Republike Krim u sastav Rusije su podeljene. Sjedinjene Američke Države, Evropska unija, Kanada i Japan smatraju referendum o priključenju Krima Rusiji nelegalnim, dok su reakcije drugih značajnih država poput Kine i Indije bile uzdržane.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Premijer od početka 2014.
- ^ Obama zaяviv, щo Rosія porušuє normi mіžnarodnogo prava
- ^ „Anneksuюči Krim, Rosія porušuє normi OON, na яkі sama ž posilaєtьsя”. Arhivirano iz originala 27. 05. 2014. g. Pristupljeno 10. 04. 2017.
- ^ http://www.youtube.com/watch?v=i6U8Dy3XoHw Росія порушила всі можливі норми міжнародного права
- ^ Rosія, SŠA і Velikobritanія porušili zobov'яzannя pered Ukraїnoю, — gensek OON
- ^ Krim proglasio nezavisnost
- ^ a b Putin: Što mogu Albanci zabranjuje se Rusima : Svet : POLITIKA
- ^ Local Self-government, Territorial Integrity, and Protection of Minorities ... - Google Knjige
- ^ Sevastopol and Crimean parliament vote to join Russia, referendum to be held in 10 days — RT News
- ^ 16:34. „Referendum o statuse Krыma proйdet 30. marta | RIA Novosti”. Ria.ru. Pristupljeno 2. 3. 2014.
- ^ 10:38]. „Press Online :: Globus :: Krim izabrao premijera i raspisao referendum!”. Pressonline.rs. Arhivirano iz originala 06. 03. 2014. g. Pristupljeno 2. 3. 2014.
- ^ http://rt.com/news/crimea-parliament-independence-ukraine-086/[]
- ^ National composition of population, State Statistics Committee of Ukraine
- ^ Linguistic composition of the population, State Statistics Committee of Ukraine
- ^ Krym / Krim (Ukraine): Oblast, Cities and Urban Settlements - population statistics and maps
- ^ M. Sėvastopol' / m. Sevastopolь (Ukraine): Oblast, Cities and Urban Settlements - population statistics and maps
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Local Self-government, Territorial Integrity, and Protection of Minorities: Proceedings of the UniDem Seminar Organised in Lausanne on 25-27 April 1996, in Co-operation with the Swiss Institute of Comparative Law. Council of Europe. 1996. ISBN 978-92-871-3173-7.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Crimea parliament declares independence from Ukraine
- Putin potpisao nacrt zakona o pripajanju Krima
- Putin potpisao - Krim deo Rusije
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |