Рузмарин
| Ruzmarin | |
|---|---|
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | Rosmarinus |
| Vrsta: | R. officinalis
|
| Binomno ime | |
| Rosmarinus officinalis | |
Ruzmarin (Rosmarinus officinalis; u prevodu sa latinskog „lekovita morska rosa“) je rod žbunaste višegodišnje biljke iz porodice usnatica (Lamiaceae). Od 2017. godine, sprovedena DNK istraživanja su dovela do promene naučnog naziva u Salvia rosmarinus,[1][2] dok je naziv Rosmarinus officinalis zadržan kao sinonim.[2] Rod biljke je Salvia.[2]
Opis[uredi | uredi izvor]
Ruzmarin ima mirisne zimzelene listove sa sitnim svetloplavim cvetovima. Listovi su naspramni, sedeći, čvrsti, kožasti, uski, a dugi 2-3 centimetra. Gornja strana listova je tamnozelena, a donja je sivobele boje i lagano pustenasta. Između ogranaka, na maloj peteljci, pršljenasto se razvijaju mali ljubičastoplavi cvetovi. Raste u obliku grma i može dostići visinu do 2 metra.[3]
Miris cvetova i cvetnih vrhova grančica je jak i nalik na kamfor, dok je ukus ljut, pomalo gorak i aromatičan.
Cveta od marta do maja, a katkada u septembru cvate i po drugi put. U cvetovima, listovima i grančicama sadrži eterična ulja, čiji kvalitet zavisi od klime i od sunčanih i zaštićenih položaja.
Rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]
Ruzmarin je biljka toplih, južnih krajeva, pa mu prija toplo leto.[4] Raste na čitavom priobalnom području Mediterana, od Portugala do Male Azije i Crnog mora. Na Balkanu je takođe rasprostranjen u primorju, po sunčanim i kamenitim krajevima dalmatinskog i crnogorskog obalnog područja i okolnim ostrvima.
U primorju uglavnom raste samoniklo, a u kontinentalnim područjima se uglavnom sadi.[4] Često se uzgaja po vrtovima i cvetnim loncima, ali je vrlo osetljiv na mraz, pa ga u severnim krajevima treba štititi od hladnoće. Voli jaku humusnu mešavinu zemlje sa dodatkom 15% peska.[4] Presađuje se svake treće godine u malo veću saksiju.[4]
Lekoviti delovi[uredi | uredi izvor]
.JPG)
Upotrebljavaju se cvetovi ruzmarina (Rosmarini flores), izdanci u cvatu (Rosmarini herba), a najčešće se sakupljaju listovi (Rosmarini folia). Listovi se sabiru leti, grane se režu i ostavljaju da se suše.
Destilacijom listova ili grančica dobija se ruzmarinovo ulje (Rosmarini oleum). Cvetovi i biljka u cvatu sakupljaju se u aprilu i maju i suše u hladu. Uz etarsko ulje, ruzmarin sadrži smolu, tanine, gorke materije i male količine saponina.
Primena u kulinarstvu[uredi | uredi izvor]
Ruzmarin se mnogo koristi u južnoevropskoj kuhinji, premda njegov žestok ukus koji podseća na kamfor nekima ne odgovara. Ako se štedljivo koristi, izvrstan je začin za supe, dinstano povrće, meso, sve vrste pečenja i mekih sireva. Najbolje je u jelo staviti jednu vezicu, koja se izvadi kada jelo poprimi odgovarajuću aromu. Takođe, listići se mogu odvojiti, sitno naseckati i dodati u gotovo jelo.
Narodni običaji[uredi | uredi izvor]
U starom veku ruzmarin je bio posvećen grčkoj boginji Afroditi, boginji lepote i ljubavi. Vencom od ruzmarina ukrašavali bi ne samo kipove bogova, nego bi grančicu ruzmarina stavljali i u kolevku novorođenčeta, ukrašavali bi bračne parove, a ruzmarin je bio i mrtvački cvet.
Ruzmarin je uvek uživao veliki ugled kod naroda već od najstarijih vremena, a neki običaji u vezi sa upotrebom ruzmarina održali su se do danas.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „How to Grow Rosemary in the Home Herb Garden | Gardener’s Path”. Gardener's Path (na jeziku: engleski). 2020-01-06. Pristupljeno 2022-04-18.
- ^ a b v „Salvia rosmarinus Spenn. | Plants of the World Online | Kew Science”. Plants of the World Online (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-04-18.
- ^ Zelena apoteka: Ruzmarin Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. februar 2010), Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ a b v g Cvećara „Neven“: Ruzmarin Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. maj 2010), Pristupljeno 24. 4. 2013.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji na Ostavi
Podaci na Vikipodacima
Taksonomija na Vikivrstama