Ruma
Ruma | |
|---|---|
 Kolaž slika Rume (Centar grada, Crkva Sabora Srpskih Svetitelja, Jedan od dva Kipa- spomenika kugi, Rimokatolička crkva u Rumi, Spomenik konju, Dom JNA, Zgrada muzeja, Spomenik Revolucije) | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Sremski |
| Opština | Ruma |
| Stanovništvo | |
| — 2022. | 27.747 |
| — gustina | 445/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 00′ 29″ S; 19° 49′ 09″ I / 45.007967° S; 19.819264° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 169 m |
| Površina | 67,5 km2 |
.svg)  Ruma Ruma na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 22400 22401 22402 22403 |
| Pozivni broj | 022 |
| Registarska oznaka | RU |
Ruma je gradsko naselje i sedište istoimene opštine u Sremskom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 27.747 stanovnika.
Ime[uredi | uredi izvor]
Pitanje značenja imena Ruma za sada nije rešeno. Najverovatnije se radi reči orijentalnog porekla koja je u ove krajeve došla sa Turcima, ali se ne isključuje i mogućnost da datira iz još starijih vremena.
Naselje sa imenom Ruma prvi put se pominje u Sremskom defteru iz 1546. godine. Ruma je tada bila selo srednje veličine, razbacano duž obala Borkovačkog potoka. Stanovnici su bili Srbi, koji su se bavili zemljoradnjom i stočarstvom, a turskim vlastima plaćali porez.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Ruma se nalazi u blizini južnih obronaka Fruške gore, na nadmorskoj visini od 111 metara. Karakterišu je ravničarska konfiguracija terena, plodna zemlja i pitomi, idilični pejzaži centralnog Srema.
Nedostatak većeg vodenog toka uspešno su nadoknađivala tri rumska potoka (Borkovački, Kudoški i Jelenački), koji su našli mesto i u grbu grada, a početkom sedamdesetih godina je u neposrednoj blizini Rume izgrađeno i veštačko Borkovačko jezero, koje se akumulira iz istoimenog potoka.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Nastanak[uredi | uredi izvor]
Počeci organizovanog života ljudskih zajednica na široj teritoriji Rume, datiraju još iz praistorije. O tome svedoče brojni arheološki nalazi praistorijskih naselja, od kojih je svakako najznačajniji arheološki lokalitet Gomolava kod sela Hrtkovci u rumskoj opštini. Prvi poznati stanovnici ovih krajeva bili su pripadnici raznih ilirskih i keltskih naroda (Amantini, Breuci, Skordisci...).
Na razmeđu dve ere, kao vesnik novog doba, u Srem je po prvi put došla rimska osvajačka vojska. Tokom godina, sve brojniji vojni logori na ovom području, polako su se pretvarali u naselja. Domorodačko stanovništvo je postepeno gubilo svoja etnička obeležja i prihvatalo rimsku kulturu. Srem je postao jedna od najvažnijih pograničnih rimskih pokrajina, sa Sirmijumom kao jednom od prestonica Rimskog carstva i zavičajem nekoliko rimskih careva (Decije Trajan, Maksimijan, Aurelijan, Prob...). Na teritoriji Rume se nije nalazilo neko veće rimsko naselje, ali je zato konstatovano više poljoprivrednih imanja, tzv. vila rustika (villae rusticae).
U vreme Seobe naroda (od III veka pa nadalje) razni germanski narodi, zatim Huni, Avari i Sloveni uništili su rimsku kulturu na ovom tlu. Više vekova nakon toga Srem je postao poprište sukoba Franaka, Bugara, Vizantije i Mađara, koji su svaki na neko vreme držali Srem pod svojom vlašću.
Ruma[uredi | uredi izvor]
Posle mira u Požarevcu 1718. godine, deo Srema u kojem se nalazila i Ruma za narednih 200 godina pripao je Habzburškoj monarhiji. Kada je 1745. godine u Sremu uspostavljena Vojna krajina, kojoj je pripala i Mitrovica, baron Marko Pejačević je odlučio da izgradi novo sedište svog vlastelinstva. Opredelio se za teren u neposrednoj blizini sela Rume. Tako je 1746. godine na mestu današnje Rume počelo da niče novo urbano naselje, sa širokim i pravim ulicama, koje su se sekle pod pravim uglom.
Prvi stanovnici su bili Srbi — iz okolnih mesta i sela Rume, kao i Nemci — doseljenici iz nemačkih država. Iako su se bavili različitim zanimanjima — od zemljoradnje do zanatstva i trgovine — svi stanovnici su bili slobodni ljudi, što je za ono vreme bila značajna privilegija. Takođe, i sama Ruma je imala status slobodne varoši — Trgovišta, sa pravom na održavanje nekoliko godišnjih vašara i nedeljnih pijaca. Već 1747. godine (10. oktobra) održan je prvi vašar u Rumi uz učešće velikog broja trgovaca i zanatlija sa svih strana. 1. januara 1749. godine baron Marko Pejačević, na skupštini meštana, dao je Rumi tzv. „Slobodnicu”, kojom je ona i zvanično postala privilegovano naselje, sa svojim grbom i pečatom. Svaki punoletni stanovnik Rume dobijao je građansko pismo, kojim je uvrštavan u red rumskih građana, sa svim pravima i obavezama koje su iz toga proisticale.
XX vek[uredi | uredi izvor]
Period uoči Prvog svetskog rata bilo je vreme ubrzanog privrednog i društvenog razvoja grada. Ruma dobija izgled pravog gradskog naselja. Mnogi planovi su, međutim, ostali nerealizovani izbijanjem Prvog svetskog rata. Tada su se mnogi Rumljani našli u ratu koji ih je vodio protiv njihove slovenske braće, te su zato masovno napuštali vojsku ili izbegavali mobilizaciju. Neposredno po završetku rata, u Rumi je 24. novembra održana skupština, na kojoj su se delegati iz celog Srema izjasnili za prisajedinjenje Srema Srbiji.
Trend razvoja, donekle usporen u ratnim godinama, nastavljen je tokom 20-ih i 30-ih godina ovog veka. Otvaraju se trgovine, zanatske i manufakturne radionice, osnivaju se banke, otvaraju bioskopi, u nekoliko štamparija se štampaju knjige i novine koje prate politički, privredni, kulturni i sportski život grada. Iako je Ruma po svoj ekonomskoj snazi (najveća žitna pijaca u Kraljevini Jugoslaviji) i kulturnom nivou njenih žitelja već odavno spadala u red gradova, zvanično je taj status dobila tek 1933. godine.
Drugi svetski rat Ruma je dočekala kao jedno od središta nemačke nacionalne manjine u Vojvodini. Ulaskom nemačke vojske u Rumu, aprila 1941. godine, u gradu je ustanovljena okupatorska vlast. Uprkos tome mnogi Rumljani su se nalazili, najpre na obližnjoj Fruškoj gori, a kasnije i širom zemlje, dajući svoj doprinos antifašističkoj borbi. Oslobođenje grada, 27. oktobra 1944. godine, Ruma je dočekala sa znatno smanjenim brojem stanovnika, jer je veći deo pripadnika nemačke nacionalne manjine uoči oslobođenja napustio grad.
Demografija[uredi | uredi izvor]
U naselju Ruma živi 25.987 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,3 godina (37,8 kod muškaraca i 40,6 kod žena). U naselju ima 10891 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,95.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
 |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 63 | 70 | ||
| 80+ | 169 | 420 | ||
| 75—79 | 272 | 584 | ||
| 70—74 | 539 | 783 | ||
| 65—69 | 795 | 996 | ||
| 60—64 | 827 | 982 | ||
| 55—59 | 724 | 749 | ||
| 50—54 | 1.308 | 1.326 | ||
| 45—49 | 1.429 | 1.511 | ||
| 40—44 | 1.235 | 1.333 | ||
| 35—39 | 1.005 | 1.121 | ||
| 30—34 | 1.019 | 1.042 | ||
| 25—29 | 1.132 | 1.171 | ||
| 20—24 | 1.220 | 1.191 | ||
| 15—19 | 1.122 | 1.102 | ||
| 10—14 | 960 | 947 | ||
| 5—9 | 834 | 830 | ||
| 0—4 | 719 | 699 | ||
| Prosek : | 37,8 | 40,6 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 12.859 | 3.955 | 7.909 | 552 | 416 | 27 |
| Ženski | 14.381 | 3.061 | 8.027 | 2.465 | 808 | 20 |
| UKUPNO | 27.240 | 7.016 | 15.936 | 3.017 | 1.224 | 47 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 6.188 | 667 | 3 | 3 | 1.455 |
| Ženski | 4.716 | 264 | 0 | 1 | 1.516 |
| UKUPNO | 10.904 | 931 | 3 | 4 | 2.971 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 243 | 637 | 679 | 150 | 763 |
| Ženski | 90 | 130 | 795 | 168 | 140 |
| UKUPNO | 333 | 767 | 1.474 | 318 | 903 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 50 | 107 | 490 | 284 | 86 |
| Ženski | 111 | 103 | 267 | 393 | 430 |
| UKUPNO | 161 | 210 | 757 | 677 | 516 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 243 | 2 | 0 | 326 | |
| Ženski | 176 | 3 | 1 | 128 | |
| UKUPNO | 419 | 5 | 1 | 454 | |
Saobraćaj[uredi | uredi izvor]
Pored Rume su uvek prolazile glavne saobraćajne komunikacije, povezujući je sa većim gradskim centrima u njenom susedstvu (Beograd, Novi Sad, Šabac). U neposrednoj blizini naselja se nalaze međunarodni auto-put E70, krak koridora 10, a reka Sava je udaljena svega 10 km od grada.
Kultura[uredi | uredi izvor]
Kulturni život u gradu se odvija pod okriljem nekoliko ustanova kulture. U Kulturnom centru, Zavičajnom muzeju i Gradskoj biblioteci se redovno održavaju bioskopske i pozorišne predstave, koncerti, promocije knjiga, likovne izložbe i druge kulturne manifestacije među kojima je najznačajnija Festival muzičkih društava Vojvodine.
Najznačajniju ulogu u kulturno — umetničkom životu mladih u Rumi igra Omladinski savet Rume. To je savez organizacija koje se bave mladima: Odred izviđača Ruma, Gradsko pozorište Ruma, Književna omladina opštine Ruma, Društvo za borbu protiv raka opštine Ruma i Udruženje likovnih stvaralaca opštine Ruma.[4]
Privreda[uredi | uredi izvor]
Najveći broj stanovništva je zaposlen u industriji i poljoprivredi. Kao tradicionalno poljoprivredni region Ruma i danas poseduje solidnu osnovu za razvoj ove delatnosti, bilo kroz individualni sektor, bilo kroz odgovarajuće industrijske grane (prehrambena, kožarska, drvna, industrija poljoprivredne pneumatike).
Ruma, takođe, ima i dugu tradiciju u trgovini, a u tom pogledu je svakako najpoznatiji rumski vašar koji se održava svakog trećeg u mesecu. Nažalost, zanatstvo, koje je nekada takođe bilo zaštitni znak Rume, postepeno zamire i preseljava se u istoriju.
U Rumi je 2015. počela sa radom fabrika memorijske pene "HealthCare Europe".[5]
Sport[uredi | uredi izvor]
Sport i rekreacija zauzimaju značajno mesto u životu Rumljana. Pored brojnih terena za fudbal, rukomet, košarku, tenis i drugo, u centru grada se nalazi i moderan Sportski centar „Srce Srema”, kapaciteta 2.500 posetilaca, sa svim sadržajima karakterističnim za jedan ovakav objekat. U njemu se održava većina sportskih dvoranskih takmičenja u raznim sportovima. Olimpijski bazen dimenzija 50 m × 25 m (čija je početna dubina 2,20 m, a na sredini 2,5 m), ima deo predviđen za skokove u vodu dubine 4,80 m. Tu je i mali bazen (dimenzija oko 18 m x 7,5 m × 0,8 m) na Borkovcu. Dečji bazen je dugačak blizu 18 m, a dubina mu je 0,8 m.
Obrazovanje[uredi | uredi izvor]
Brigu o obrazovanju i vaspitanju mlađih naraštaja preuzele su četiri osnovne škole ("Zmaj Jova Jovanović", „Dušan Jerković”, „Veljko Dugošević” i „Ivo Lola Ribar"), tri stručne škole (srednja stručna škola „Branko Radičević”, tehnička škola „Milenko Brzak — Uča” i srednja stručna škola „Stevan Petrović — Brile") i Gimnazija „Stevan Puzić”, kao i predškolska ustanova „Poletarac”, sa više objekata.
Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]
- Vasilije Pantelić glumac
- Dušan Radović, glumac
- Aleksandar Berček, glumac
- Antun Lombajer, autor prve „Istorije hirurgije” na srpsko-hrvatskom
- Atanasije Stojković, naučnik i književnik
- Atanasije Teodorović, prvi profesor Srpske Liceje
- Borislav Bogdanović, slikar
- Dimitrije Matić, političar i advokat
- Dr Žarko Miladinović, političar i ministar u vladi Kraljevine SHS
- Jovan Đuričić Biorac, trgovac i veleposednik
- Jovan Pantelić, slikar
- Dr Jovan Radivojević, političar, dunavski ban
- Konstantin Pantelić, slikar
- Pavle Vujović, profesor Beogradskog univerziteta
- Radovan Košutić, filolog
- Stjepko Gut, muzičar
- Teodor Toša Andrejević, muzičar
- Teodor Filipović (Boža Grujović), prvi sekretar „praviteljstvujušćeg sovjeta” u Karađorđevoj Srbiji
- Slavko Aranicki, pravnik i političar
- Aleksandar Martinović, doktor prava i političar
Gradovi pobratimi[uredi | uredi izvor]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Kuća u Zmaj Jovinoj ulici -
Bista Jovana Jovanovića Zmaja u Rumi -
Rimokatoličko groblje u Rumi sa kapelom porodice Tašner -
Rimokatoličko groblje u Rumi -
Rimokatoličko groblje u Rumi (detalj) -
Rimokatoličko groblje u Rumi, detalj kapele porodice Tašner -
Detalj kapele porodice Tašner
.jpg)
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Opština Ruma
- Srem
- Sremski okrug
- Srpska pravoslavna crkva Svetog Vaznesenja Gospodnjeg u Rumi
- Srpska pravoslavna crkva Sv. Nikole u Rumi
- Srpska pravoslavna crkva Sošestvija Svetog Duha u Rumi
- Rimokatolička crkva Uzdizanja Časnog Krsta u Rumi
- Fišerov salaš u Rumi
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
- ^ „O nama”. Omladinski savet Ruma. Arhivirano iz originala 1. 2. 2012. g.
- ^ Prvi nepalski milijarder širi posao u Srbiji (B92, 22. februar 2018)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Mape, vremenski podaci itd. (jezik: engleski)
- Zvanična prezentacija Opštine Ruma (jezik: srpski)
- Nezvanični sajt Opštine Ruma (jezik: srpski)
- Mesto na kome je kuga zaustavljena („Politika”, 8. maj 2011)
- Stanovništvo sela Rume u prvoj polovini XVIII veka
| ||
Više od milion
|  | |
|---|---|---|
Između 100.000 i
| ||
Između 50.000 i
| ||
Između 20.000 i
| ||
| ||
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
