Skopska Crna Gora
| Crna gora | |
|---|---|
 Crna gora, pogled s juga | |
| Geografske karakteristike | |
| Najviša tačka | Ramno |
| Ndm. visina | 1.651 m |
| Koordinate | 42° 11′ 31″ S; 21° 26′ 45″ I / 42.1919° S; 21.4458° I |
| Geografija | |
  Skopska Crna Gora | |
| Države |  Severna Makedonija Srbija |
| Oblast | Skopsko polje, Kosovo, Žegligovo, Kačanička klisura |
Skopska Crna Gora (mkd. Скопска Црна Гора), često zvana i samo kao Crna Gora (alb. Mali i Zi, tur. Karadağ), po predanju Sveta gora (kako su je vekovima nazivali) ili istorijski Karadag (tur. Karadağ — „Crna Gora”, alb. Malet e Karadakut), je srednje visoka planina na jugu Srbije i severu Severne Makedonije.
Skopska Crna Gora je ime planine ali i jedne oblasne celine koju karakterišu etnografske, folklorne i dijalektske osobenosti.
Planina[uredi | uredi izvor]
Planina Crna gora se izdiže iz skopske doline (na jugu), Kumanovske kotline (na istoku), Gnjilanske kotline (na severu) i doline reke Lepenac (na zapadu). Planina se proteže u pravcu jugozapad-severoistok, najviši vrh je Ramno sa 1.651 m. Kanjonom Lipkovske reke, koja izvire na planini, Crna gora podeljena je na dva dela: viši zapadni i niži istočni, zvani — Karadag (tur. Karadağ — „Crna gora”). Na padinama Crne gore leže gradovi:
Oblast Crna gora[uredi | uredi izvor]
Stanovništvo Crne gore je u 19. i 20. veku kao deo svoje oblasti tretiralo jedanaest sela na južnom obronku planine Crne gore. Sela Brazda, Gluvo, Čučer-Sandevo, Mirkovce, Gornjani, Banjani, Kučevište, Pobožje, Ljubanci, Ljuboten i Brodec. Stanovnike ovih sela okolina naziva Crnogorcima, a tako su i sami sebe nazivali. Narodno shvatanje prihvatili su i istoričari, etnografi i etnolozi pa se i danas u etnološkom i kulturno-istorijskom pogledu ova sela u društvenim naukama posmatraju kao posebna oblast — Crna gora.
Oblast je izuzetno bogata pravoslavnim crkvama i manastirima, naročito iz perioda Nemanjića.
Predanje kaže da se pre dolaska Turaka ta oblast zvala Sveta gora, jer, imala je 365 crkava i manastira, dok sada, u tom kraju, postoji oko 50 crkava i manastira, uglavnom iz srednjeg veka.[1][2][3]
Po visinskome izgledu oblast Crnogorsku možemo da podelimo na dva dela: na polje i na planinu.
Polje je mnogo manji Južni deo koji se prostire između uduta skopskih čiflika, i planine Karadag, izbrazdano je kosama sa ovalnom površinom i rečnim dolinama. Kose i rečne doline počinju gotovo od vrha Karadaga i idu uporedo dok se ne izgube u ravnome tlu skopske kotline. Visina polja Crnogorska je niža, što je blizu Skoplja, a sve viša što se ide ka planini, najniža tačka crnogorskog polja je 350 m, a najviša je kod Kučevišta 550 m, od sela pak najniže je Brazda sa 410 m, a najviši je Brodac sa 900 m.
Planina zauzima mnogo veći prostor od polja, i ona se proteže od juga ka severu — iz Kučevišta do Kopiljače, a toliko ima ako ne više od zapada ka istoku.[4]
Istorijat imena[uredi | uredi izvor]
Nije poznato od kada se ova oblast naziva svojim današnjim imenom, prvi pomen međutim datira iz druge polovine 13. veka kada je bugarski car Konstantin Tih zaveštao sela ove oblasti svojoj zadužbini.
Crna gora se pod svojim imenom ponovo pominje godine 1300. u hrisovulji kralja Milutina crkvi Svetog Đorđa na Seravi u Skoplju.
U 15. veku Crna gora se spominje u Žitiju Despota Stefana Konstantina Filozofa.
Turci su nakon osvajanja Skoplja preveli ime u Karadag (tur. Karadağ — „Crna gora”), pa se i taj izraz može naći u upotrebi.[5]
Hidrografija i položaj sela[uredi | uredi izvor]
Skopska Crna gora je bogatija šumom, no vodom, kroz svako selo, ili pored sela protiče rečica ili potok, i one su tolike koliko da može da se melje vodeničarki kamen, a sela su bogata česmama i izvorima.
Prvo selo sa zapadne strane je selo Čučer i ima tri česme, najstarija je Stara češma, zatim na osam minuta nalazi se selo Banjani. U samom selu teče Banjanska reka i ona je najveća i najbogatija vodom od svih reka, i izvire ispod Bila, protiče pored sela s istočne strane, i uliva se u Vardar više Skoplja. Južno od Banjana nalazi se selo Gluvo, a zatim i Brazda, i oba se nalaze sa leve strane Banjanske reke, sva sela imaju izvore, čak i po nekoliko, kao i prostrane pašnjake.
Kuće su zbijene, tako što kod većina nema dvorište, a izmeću sela je mala razdaljina, pa peške je lako proći.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Srpska Sveta Gora u Makedoniji sačuvale korene Srba www.rts.rs
- ^ Skopsku „Svetu goru” ne obilaze turisti iz Srbije www.b92.net
- ^ Srpska Sveta Gora u Makedoniji www.studiob.rs
- ^ S. Tomić, Skopska Crna Gora, Srpski etnološki zbornik 3, Beograd 1905, 409.
- ^ S. Tomić, Skopska Crna Gora, Srpski etnološki zbornik 3, Beograd 1905, 409—417.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3.
- Tomić, Svetozar (1905). „Skopska Crna Gora”. Srpski etnografski zbornik. Beograd. 6.
- Hadži-Vasiljević, Jovan (1930). Skoplje i njegova okolina: Istoriska, etnografska i kulturno-politička izlaganja. Beograd: Štamparija Sveti Sava.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- RTS: Kvadratura kruga — Crna gora (28. april 2012) www.rts.rs
- Kvadratura kruga: Skopska Crna gora www.youtube.com
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
