Sloj (geologija)

Strata u Salti (Argentina).

Goldenvilski slojevi u kamenolomu u Bedfordu, Kanada. Ovo su morski sedimenti srednjeg kambrijuma. Ova formacija pokriva preko polovine Nove Škotske i zabeležena je kao
8.800 m (29.000 ft) debljine u nekim oblastima.

Sloj je geološko telo, izgrađeno od manje ili više istovetnog materijala. To je osnovni element sedimentih stena, nastao kao rezultat jedne kontinuirane faze sedimentacije, čiji je prvobitni položaj horizontalan ili subhorizontalan. Od podinskog i povlatnog sloja izdvojen je površima slojevitosti, koje predstavljaju granice mehaničkog diskontinuiteta. Upravno rastojanje između donje i gornje površi slojevitosti je debljina sloja. Prema debljini, slojevi se dele na: liske (ispod 5 mm), ploče (od 5 do 50 mm), slojeve (5 do 60 cm) i banke (debljina veća od 60 cm).

Sloj je u prostoru određen svojim elementima pada, azimutom i padnim uglom. Vrlo je važno poznavati elemente pada sloja, zbog određivanja elemenata nabora koje slojevi izgrađuju. Tako je, u terenima koji imaju složen tektonski sklop, važno odrediti da li su slojevi u prevrnutom ili normalnom položaju. To se najčešće radi na osnovu ispitivanja karakteristika primarnih planara, pri čemu se najčešće koriste sledeći kriterijumi: biostratigrafsko prostiranje, gradaciona slojevitost, kriterijum odnosa klivaža prema slojevitosti, ispitivanje sedimentnih struktura, analiza nabora nižeg reda, itd.

Karakteristike

Slojevi od perma do jure u oblasti visoravni Kolorado u jugoistočnoj Juti pokazuju principe stratigrafije. Ovi slojevi čine većinu poznatih istaknutih stenskih formacija u široko raspoređenim zaštićenim područjima kao što su nacionalni park Kapitol Rif i nacionalni park Kanjonlands. Od vrha do dna: Zaobljene žute kupole Navaho peščara, slojevita crvena formacija Kajenta, litično-formirajući, vertikalno spojeni, crveni peščar Vingejt, nagibna, purpurna formacija Činl, slojevita, svetlije-crvena formacija Moenkopi i bela, slojevita Katler formacija peščara. Slika iz nacionalnog rekreativnog područja Glen kanjon, Juta.

Stratum je generalno jedan od niza paralelnih slojeva koji leže jedan na drugom i formiraju ogromne debljine slojeva. Površine ležišta (ravni ležišta) koje razdvajaju slojeve predstavljaju epizodne prekide u taloženju povezane ili sa periodičnom erozijom, prestankom taloženja ili nekom kombinacijom ova dva. Naslagani zajedno sa drugim slojevima, pojedinačni slojevi mogu formirati složene stratigrafske jedinice koje se mogu prostirati na stotine hiljada kvadratnih kilometara Zemljine površine. Pojedinačni sloj može pokriti slične velike površine. Slojevi se obično posmatraju kao trake različitih boja ili različito strukturiranog materijala izložene u liticama, usecima puteva, kamenolomima i obalama reka. Pojedinačne trake mogu varirati u debljini od nekoliko milimetara do nekoliko metara ili više. Traka može predstavljati specifičan način taloženja: rečni mulj, pesak na plaži, močvara uglja, peščana dina, korito lave itd.

Vrste stratuma

U proučavanju slojeva stena i sedimenata, geolozi su prepoznali niz različitih tipova slojeva, uključujući korito, tok, traku i ključno ležište. Ležište je jedan sloj koji se litološki razlikuje od ostalih slojeva iznad i ispod njega. U klasifikacionoj hijerarhiji sedimentnih litostratigrafskih jedinica, korito je najmanja formalna jedinica. Međutim, samo slojevi koji su dovoljno karakteristični da budu korisni za stratigrafsku korelaciju i geološko mapiranje obično dobijaju formalna imena i smatraju se formalnim litostratigrafskim jedinicama. Vulkanski ekvivalent ležišta, tok, je diskretni ekstruzivni vulkanski sloj ili telo koje se razlikuje po teksturi, sastavu ili drugim objektivnim kriterijumima. Kao i u slučaju korita, tok treba označiti i imenovati kao formalne litostratigrafske jedinice samo kada je karakterističan, rasprostranjen i koristan za stratigrafsku korelaciju. Traka je tanak sloj koji se razlikuje po specifičnoj litologiji ili boji i koristan je u korelaciji slojeva. Konačno, ključno ležište, koje se takođe naziva i obeleživač, je dobro definisan, lako prepoznatljiv sloj ili telo slojeva koji ima dovoljno karakteristična svojstva, kao što su litologija ili fosilni sadržaj, da se prepoznaju i koreliraju tokom mapiranja geološkog polja ili podzemne površine.

Galerija

• 
  Slojevi na planinskoj površini u francuskim Alpima
• 
  Međudržavni put preseca slojeve krečnjaka i škriljaca u istočnom Tenesiju
• 
  Slojevi stena u Depot Biču, Novi Južni Vels
• 
  Linija potanjanja Duginog basena u formaciji Barstov u blizini Barstova, Kalifornija. Preklopljeni slojevi.
• 
  Izdanak gornjeg ordovicijanskog krečnjaka i malih škriljaca, centralni Tenesi.
• 
  Slojevi krede na Kipru - prikazuju klasičnu slojevitu strukturu.
• 
  Teški minerali (tamni) kao tanki slojevi u kvarcnom pesku na plaži (Čenej, Indija).
• 
  Stratifikovano ostrvo u blizini La Paza, Južna Donja Kalifornija, Meksiko.

Literatura

• Neuendorf, K.K.E., J.P. Mehl, Jr., and J.A. Jackson, eds., 2005. Glossary of Geology (5th ed.). Alexandria, Virginia; American Geological Institute. p 61. ISBN 0-922152764
• Davies, Neil S.; Shillito, Anthony P. (2021). „True substrates: The exceptional resolution and unexceptional preservation of deep time snapshots on bedding surfaces”. Sedimentology. 68 (7): 3307—3356. S2CID 236375915. doi:10.1111/sed.12900. .
• Campbell, Charles V. (februar 1967). „Lamina, Laminaset, Bed and Bedset”. Sedimentology. 8 (1): 7—26. Bibcode:1967Sedim...8....7C. doi:10.1111/j.1365-3091.1967.tb01301.x — preko Wiley Online Library. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Reineck, H.E., and Singh, I.B., 1980. Depositional Sedimentary Environments, (2nd ed.) Berlin, Germany: Springer-Verlag, 504 pp. ISBN 978-3642962912
• McKee, Edwin D.; Weir, Gordon W. (1953). „Terminology for Stratification and Cross-Stratification in Sedimentary Rock”. Bulletin of the Geological Society of America. Geological Society of America. 64 (4): 381—390. Bibcode:1953GSAB...64..381M. doi:10.1130/0016-7606(1953)64[381:TFSACI]2.0.CO;2 — preko GeoScienceWorld. 
• Collinson, J., and Mountney, N., 2019. Sedimentary Structures, (4th ed.) Edinburgh, Scotland, Dunedin Academic Press, 320 pp. ISBN 978-1903544198
• Miall, A.D., 2016. Stratigraphy: A Modern Synthesis. Dordrecht, Netherlands: Springer. 454 pp. ISBN 978-3319243023
• Boggs, Jr., Sam (2006). Principles of Sedimentology and Stratigraphy (PDF) (4th izd.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. ISBN 0-13-154728-3. Arhivirano iz originala (PDF) 05. 03. 2022. g. Pristupljeno 25. 06. 2022. 
• Flügel, E. and Munnecke, A., 2010. Microfacies of carbonate rocks: analysis, interpretation and application. Berlin, Germany, Springer-Verlag, 2004 pp. ISBN 978-3662499610
• Lumsden, D.N., 1971. Facies and bed thickness distributions of limestones. Journal of Sedimentary Research, 41(2), pp.593-598.
• Ingram, R.L., 1954. Terminology for the thickness of stratification and parting units in sedimentary rocks. Geological Society of America Bulletin, 65(9), pp. 937-938.
• Kelley, V.C., 1956. Thickness of strata. Journal of Sedimentary Research, 26(4), pp.289-300.
• Australian Standards, 1993. Geotechnical site investigations. AS1726 – 1993. Sydney, Australia: Standards Association of Australia, 40 pp.
• International Organization for Standardization, 2017. 14689:2017 Geotechnical investigation and testing — Identification, description and classification of rock. Geneva, Switzerland: International Organization for Standardization. 122 pp.
• British Standards Institution, 2015. BS 5930:2015 Code of practice for ground investigations. London, England: British Standards Institution. 317 pp. ISBN 978-0580800627
• Tucker, Maurice, E. 1982. The Field Description of Sedimentary Rocks. Geological Society of London Handbook, Open University Press, Milton Keynes, UK, and John Wiley & Sons, NY. Table 5.2, p. 48.
• Murphy, M.A., and Salvador, A., 1999. International stratigraphic guide—an abridged version. Episodes. 22(4), pp.255-272.
• Steno, Nicolaus (1671). The Prodromus to a Dissertation Concerning Solids Naturally Contained within Solids: Laying a Foundation for the Rendering a Rational Attempt both of the Frame and the several Changes of the Masse of the Earth, as also of the various Productions in the same. Prevod: Oldenburg, Henry (2nd izd.). London: F. Winter — preko Biodiversity Heritage Library. 
• Levin, Harold L. (2009). The Earth Through Time. John Wiley & Sons, Inc. str. 15. ISBN 978-0-470-38774-0. 
• Kipfer, Barbara Ann. „Horizon”. Archaeology Wordsmith. Arhivirano iz originala 11. 1. 2018. g. Pristupljeno 2016-04-22. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Pool, Christopher A. (2007). Olmec Archaeology and Early Mesoamerica. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-78882-3. 
• David W. Anthony (2007). „How to Reconstruct a Dead Culture”. The Horse, the Wheel, and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World. Princeton University Press. str. 131—. ISBN 978-0-691-05887-0. Pristupljeno 21. 10. 2011. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Frank, Adams Dawson (1938). The Birth and Development of the Geological Sciences. Baltimore: The Williams & Wilkins Company. 
• Ghosh, S.K. (1993). Structural geology : fundamentals and modern developments (1st izd.). Pergamon Press. ISBN 0-08-041879-1. 
• Blatt, H.; Tracy, R.J. & Owens, B.E.; 2006: Petrology, Igneous, Sedimentary, and Metamorphic, W.H. Freeman & company, New York (3rd ed.), ISBN 978-0-7167-3743-8.
• Mathur S.M. (2008). Elements of Geology. PHI Learning Pvt. str. 129—130. ISBN 978-8120335158. 
• Brookfield M.E. (2008). Principles of Stratigraphy. John Wiley & Sons. str. 200. ISBN 978-0470693223. 
• 2004 North American Commission on Stratigraphic Nomenclature (2005). „North American Stratigraphic Code” (PDF). American Association of Petroleum Geologists Bulletin. 89 (11): 1567—1570. Pristupljeno 13. 6. 2020. „The wedge-out of a component formation or formations may justify the reduction of a group to formation rank, retaining the same name.” CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• „Chapter 5. Lithostratigraphic Units”. International Commission on Stratigraphy. 2013—2014. Pristupljeno 4. 6. 2014. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Thierry J.; Galeotti S. (2008). „Biostratigraphy from taxon to biozones and biozonal schemes”. Ur.: Rey J.; Galeotti S. Stratigraphy: Terminology and Practice. Editions OPHRYS. str. 64—73. ISBN 9782710809104. 
• „Chapter 7. Biostratigraphic Units”. International Commission on Stratigraphy. 2013—2014. Pristupljeno 4. 6. 2014. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Cohen, K.M.; Finney, S.C.; Gibbard, P.L.; Fan, J.-X. (2013). „International Chronostratigraphic Chart 2013” (PDF). stratigraphy.org. ICS. Pristupljeno 15. 6. 2014. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Harshbarger, J.W.; Repenning, C.A.; Irwin, J.H. (1957). „Stratigraphy of the uppermost Triassic and the Jurassic rocks of the Navajo country”. U.S. Geological Survey Professional Paper. 291. S2CID 32010827. doi:10.3133/pp291. 
• Jones, James V., III; Daniel, Christopher G.; Frei, Dirk; Thrane, Kristine (2011). „Revised regional correlations and tectonic implications of Paleoproterozoic and Mesoproterozoic metasedimentary rocks in northern New Mexico, USA: New findings from detrital zircon studies of the Hondo Group, Vadito Group, and Marqueñas Formation”. Geosphere. 7 (4): 974—991. doi:10.1130/GES00614.1 . 
• North American Commission on Stratigraphic Nomenclature (novembar 2005). „North American Stratigraphic Code” (PDF). AAPG Bulletin. 89 (11): 1547—1591. Bibcode:2005BAAPG..89.1547.. doi:10.1306/07050504129. Pristupljeno 8. 8. 2020. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Ogg, James G.; Gradstein, Felix M.; Smith, Alan Gilbert (2004). A geologic time scale 2004. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 9780521786737. Pristupljeno 26. 10. 2020. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Peterson, Fred; Pipiringos, G.N. (1979). „Stratigraphic relationships of the Navajo Sandstone to Middle Jurassic formations in parts of southern Utah and northern Arizona”. USGS Professional Paper. 1035-B: B1—B43. doi:10.3133/pp1035B . 

Spoljašnje veze

• GeoWhen Database
• International Commission on Stratigraphy Stratigraphic Guide