Sol Belou

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Sol Belou
Portret književnika iz 1964. godine, objavljen na korici prvog izdanja romana Hercog
Lični podaci
Datum rođenja(1915-06-10)10. jun 1915.[1]
Mesto rođenjaMontreal, Kanada
Datum smrti5. april 2005.(2005-04-05) (89 god.)
Mesto smrtiBruklin, SAD
ObrazovanjeUniverzitet Viskonsina u Medisonu, Univerzitet u Čikagu, Univerzitet Severozapadni
NagradeNobelova nagrada za književnost

Sol Belou (engl. Saul Bellow; Montreal, 10. jun 1915 — Bruklin, 5. april 2005)[1] bio je američki književnik. Za svoj književni rad Belou je dobio Pulicerovu nagradu, Nobelovu nagradu za književnost i Nacionalnu medalju za umetnost.[2] On je jedini pisac koji je tri puta osvojio Nacionalnu nagradu za književnost,[3] i dobio je medalju za životno delo Nacionalne fondacije za knjigu za izuzetan doprinos američkoj književnosti 1990. godine.[4]

Prema rečima švedskog Nobelovog komiteta, njegovo pisanje je pokazivalo

Mešavinu bogatog pikarskog romana i suptilne analize naše kulture, zabavnih avantura, drastičnih i tragičnih epizoda u brzom nizu ispresecanih filozofskim razgovorom, a sve to razvija komentator sa duhovitim jezikom i prodornim uvidom u spoljašnje i unutrašnje komplikacije koje nas podstiču na delovanje, ili nas sprečavaju da delujemo, i to se može nazvati dilemom našeg doba.[5]

Njegova najpoznatija dela su Avanture Ogi Marča, Henderson Kralj kiše, Hercog, Planeta gospodina Samlera, Iskoristi dan, Humboltov dar i Ravelštajn.[6]

Belou je izjavio da je od svih njegovih likova, Judžin Henderson, iz Hendersona kralja kiše, bio najsličniji njemu.[7] Belou je odrastao kao imigrant iz Kvebeka. Kako to opisuje Kristofer Hičens, Belouova fikcija i glavni likovi odražavaju njegovu sopstvenu čežnju za transcendencijom, bitku „da se prevaziđu ne samo uslovi u getu već i geto psihoze.”[8][9] Dekanov decembar, nazvan „velikim ludostima 20. veka“. Ova transcendencija „neizrecivo sumornog“ (fraza iz Dangling Man) postiže se, ako se uopšte može postići, „svirepom asimilacijom učenja“ (Hičens) i isticanjem plemenitosti.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen kao četvrto dete imigranata jevrejskog porekla, rođen blizu Montreala u Kvebeku[10][11] i odrastao u Čikagu. Njegovi roditelji[12] su se 1913. doselili iz Petrograda Rusija u Kanadu.[10][11] He had three elder siblings - sister Zelda (later Jane, born in 1907), brothers Moishe (later Maurice, born in 1908) and Schmuel (later Samuel, born in 1911).[13] Do svoje devete godine živeo je u siromašnom delu Montreala nastanjenom Rusima, Poljacima, Ukrajincima, Grcima i Italijanima. Još od detinjstva bio je pod uticajem jidiša i hebrejskog jezika,[14][15] kasnije je bio i poznavalac francuskog. Njegova porodica preselila se u Čikago 1924. kada je imao devet godina; tamo je odrastao i završio koledž a zatim je nekoliko godina proveo u Njujorku da bi se ponovo vratio u Čikago kao profesor. Studirao je antropologiju i sociologiju na univerzitetima američkog srednjeg Zapada, a kasnije je i predavao na Prinstonu, Univerzitetu Čikago i Univerzitetu Njujork.

Pored romana, pisao je i drame, kritičke članke i kraća prozna dela. Na početku karijere bio je pod uticajem Lava Trockog. Kasnije se bavio i proučavanjem kulture i tradicije rusko-jevrejskog nasleđa. Njegova dela su ga predstavila kao jevrejsko-američkog pisca, postala su veoma značajna u američkoj književnosti posle Drugog svetskog rata. Belou se bavi tematikom modernog urbanog čoveka, koga je društvo oštetilo, ali čija je duša ostala nedirnuta; njegova originalnost je delom u kulturnoj sofisticiranosti, a delom u uličnoj mudrosti. U književnom smislu, poštovao je Drajzera, Foknera i Hemingveja ali i Servantesa, Balzaka i Tolstoja. Kritičari su ga svrstavali među velike realističke pisce, sledbenike Drajzera i američke urbane naturalističke tradicije.

Pažnju kritike skrenu je već prvim romanima „Čovek u očekivanju“ i „Žrtva“ a treći roman „Avanture Ogija Marča“ ga je već uvrstio među značajne pisce njegovog vremena. Šezdesete godine su bile era velikih političkih i društvenih promena u Americi koje su znatno uticale i na umetnost. To je decenija u kojoj se američki roman okreće fantastičkim činjenicama.

Bio je u poseti Srbiji, gde je posetio Beograd i manastir Mileševu. Prema jednog anegdoti, tokom puta ka Beogradu je u Raškoj morao sačekati jedan čas dok se nije završilo svadbeno kolo mladoženje Milisava Savića.[16]

Godine 1975. dobio je Pulicerovu nagradu za roman „Humboltov dar“.

„Za razumevanje ljudske prirode i za suptilne analize savremene kulture koje prožimaju njegovo celokupno delo“ Sol Belou je 1976. dobio Nobelovu nagradu za književnost.[17]

Uz Vilijema Foknera smatra se najznačajnijim i „najtemeljnijim" romansijerom moderne američke književnosti 20. veka {{|činjenica}}. Tema gotovo svakog njegovog dela je „smrt kao izazov“ koju je još kao mlad „dva puta slučajno izbegao“. Njegovi opisi u delima često prolaze granice stvarnog, pa se sukobi pojedinaca ili grupa pretvaraju tada u simbole otuđenosti, sa teskobama u dušama i podsvesnim krivicama koje rasna mržnja često izaziva.

U govoru nakon dobijanja Nobelove nagrade 12. decembra 1976.[18], rekao je: „Nobelova nagrada nije učinila srećnim ni jednog američkog dobitnika, naročito ne književnika. Sinkler Luis i Džon Stajnbek odmah su postali neverovatno sumorni, a što se tiče Ernesta Hemingveja, on je tada i prestao da piše“! Pored toga Belou je tada citirao Alena Rob-Grijea koji je rekao da roman likova u celini pripada prošlosti i postavio je pitanje mora li pisac nužno da prekine s ispitivanjem likova. Umetnost se, po Belou, nužno bavi središnjim čovekovim energijama a iz te borbe u središtu proizlazi velika, bolna želja za širim, fleksibilnijim, potpunijim, smislenijim, sveobuhvatnijim prikazom šta smo mi kao ljudska bića, ko smo i čemu služi ovaj život. U tom smislu, lik je fundamentalna komponenta koja omogućava piscu da se bavi onim što je u središtu opšteg zanimanja, a to je čovečanstvo koje pokušava da u neredu i tami ustanovi da li će da opstane ili propadne. Zbor tog razloga romanopisac se ne može da odrekne svih onih stvari koje čine čoveka - njegov karakter, čovečnost, istoričnost, potrebu za kulturom, shvatanje sveta, njegove činjeničnosti (materijalnosti) itd.

Umro je 5. aprila 2005. u Bruklinu (Masačusets, SAD).

Izabrana dela Sola Belou objavljena su u Sarajevu u 7 knjiga 1990. Izdavači su bili Veselin Masleša i Svjetlost.

Političko gledište[uredi | uredi izvor]

Kako je odrastao, Belou se odlučno udaljio od levičarske politike i poistovetio se sa kulturnim konzervativizmom.[19][20] Njegovi protivnici su obuhvatali feminizam, kampuski aktivizam i postmodernizam.[21] Belou se takođe udubio u često spornu oblast jevrejskih i afroameričkih odnosa.[22] Belou je bio kritičan prema multikulturalizmu i, prema Alfredu Kazinu, jednom rekavši: „Ko je Zulu Tolstoj? Papuanski Prust? Bilo bi mi drago da ga pročitam.“[23][24] Belou se donekle distancirao od ovih opaski, koje je okarakterisao kao „očigledno van okvira i svakako pedantičke“. On je, međutim, ostao pri svojoj kritici multikulturalizma, pišući:

U svakom razumno otvorenom društvu, apsurd sitne misaono-policijske kampanje izazvane besmislenim uvećanjem „diskriminatornih“ primedbi o Papuancima i Zuluima bi se smejao. Biti ozbiljan u ovom fanatičnom stilu je neka vrsta staljinizma – staljinističke ozbiljnosti i odanosti partijskoj liniji koje se stariji građani poput mene previše dobro sećaju.[25]

Odabrana dela[uredi | uredi izvor]

  • „Čovek u očekivanju“ (Dangling Man) (1944),
  • „Žrtva“ (Victim) (1947),
  • „Avanture Ogija Marča“ (The Adventures Augie March) (1953), za koji je dobio Nacionalnu nagradu za najbolji roman.[26]
  • „Ne propusti dan“ (Seize the Day) (1956),
  • „Henderson, kralj kiše“ (Henderson the Rain King) (1959),
  • „Hercog“ (Herzog) (1964),[27]
  • „Planeta gospodina Samlera“ (Mr. Sammler's Planet) (1970), Nacionalna nagrada za najbolji roman.[28]
  • „Humboltov dar“ (Humboldt' Gift) (1975), za koji je dobio Pulicerovu nagradu.[29]
  • „Dinov decembar“ (The Dean's December) (1982),
  • „Više ih umire od tuge“ (More Die oh Heartbreak) (1987),
  • „Krađa“ (A Theft) (1988)
  • „Veza Belarosa“ (The Bellarosa Connection) (2002)
  • „Revelštajn“ (2002)

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b „Saul BELLOW, son of Abraham BELLOWS of Vilna”. Jewish Genealogical Society-Montreal. Pristupljeno 2022-11-11. „Date of birth was 10 July 1915 per the Jewish Genealogical Society-Montreal.” 
  2. ^ „NATIONAL MEDAL OF ART RECIPIENTS”. University of Chicago News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-12-16. 
  3. ^ „National Book Foundation - Explore the Archives”. National Book Foundation (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-12-16. 
  4. ^ "Distinguished Contribution to American Letters". National Book Foundation. Retrieved 12 March 2012.
  5. ^ „Nobel Prize in Literature 1976 – Press Release”. nobelprize.org. Pristupljeno 26. 8. 2015. 
  6. ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 126. ISBN 86-331-2075-5. 
  7. ^ Gussow, Mel; McGrath, Charles (6. 4. 2005). „The New York Times, Mel Gussow and Charles McGrath[2005], in Saul Bellow, Who Breathed Life into American Novel, Dies at 89.”. nytimes.com. Pristupljeno 26. 8. 2015. 
  8. ^ Christopher Hitchens (2011). Arguably: Shortlisted for the 2012 Orwell Prize. Atlantic Books. str. 54. ISBN 978-0-85789-257-7. 
  9. ^ Christopher Hitchens. „Jewish American titan from the ghetto”. www.thejc.com. Arhivirano iz originala 28. 08. 2019. g. Pristupljeno 2022-12-16. 
  10. ^ a b Library of America Bellow Novels 1944–1953, pg. 1000.
  11. ^ a b Gussow, Mel; McGrath, Charles (2005-04-06). „Saul Bellow, Who Breathed Life Into American Novel, Dies at 89”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2022-12-16. 
  12. ^ Atlas, J. (2000). Bellow: A Biography. Random House. ISBN 9780394585017. Pristupljeno 26. 8. 2015. 
  13. ^ Leader, Zachary (2015). The Life of Saul Bellow: to fame and fortune, 1915–1964. New York: Alfred A. Knopf. str. https://archive.org/details/lifeofsaulbellow0000lead/page/64 64. ISBN 978-0-307-26883-9. OCLC 880756047. 
  14. ^ Emma Brockes (27. 4. 2013). „Greg Bellow: My father, Saul”. The Guardian. 
  15. ^ „Great author, terrible father: Memoir portrays Saul Bellow as an egotistical womaniser who drove his son into therapy – Features – Books – The Independent”. independent.co.uk. Pristupljeno 26. 8. 2015. 
  16. ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Pisac koji je izmislio Rašku i popisao epsku Srbiju: Skica za portret Milisava Savića”. www.rts.rs. Pristupljeno 2022-10-28. 
  17. ^ „The Nobel Prize in Literature 1976”. The Nobel Prize. Pristupljeno 28. 1. 2019. 
  18. ^ „Maestro urbanog haosa”. Vreme. 13. 4. 2005. Pristupljeno 19. 1. 2019. 
  19. ^ Atlas, James. Bellow: A Biography. New York: Random House, 2000.
  20. ^ Said, Edward W. (1986). Peters, Joan, ur. „The Joan Peters Case”. Journal of Palestine Studies. 15 (2): 144—150. ISSN 0377-919X. JSTOR 2536835. doi:10.2307/2536835. 
  21. ^ „The New American McCarthyism: policing thought about the Middle East” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 20. 10. 2005. g. 
  22. ^ „Bellow's remarks on race haunt legacy in Hyde Park”. Chicago Tribune. 5. 10. 2007. Pristupljeno 2022-12-16. 
  23. ^ John Blades (19. 6. 1994). „Bellow's Latest Chapter”. Chicago Tribune. Pristupljeno 1. 10. 2012. 
  24. ^ „Mr. Bellow's planet by Dominic Green published in the New Criterion November 2018”. 
  25. ^ Saul Bellow (10. 3. 1994). „Papuans and Zulus”. New York Times Book Review. Pristupljeno 10. 6. 2015. 
  26. ^ "National Book Awards – 1954". National Book Foundation (NBF). Retrieved 3 March 2012. (With essay by Nathaniel Rich from the Awards 60-year anniversary blog.)
  27. ^ "National Book Awards – 1965". NBF. Retrieved 3 March 2012. (With acceptance speech by Bellow and essay by Salvatore Scibona from the Awards 60-year anniversary blog.)
  28. ^ "National Book Awards – 1971". NBF. Retrieved 3 March 2012. (With essay by Craig Morgan Teicher from the Awards 60-year anniversary blog.)
  29. ^ „Humboldt's Gift, by Saul Bellow (Viking)”. pulitzer.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-12-16. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Bellow, Greg (2013). Saul Bellow's Heart: A Son's Memoir. Bloomsbury Publishing USA. ISBN 978-1608199952. 
  • Saul Bellow, Tony Tanner (1965) (see also his City of Words [1971])
  • Saul Bellow, Malcolm Bradbury (1982)
  • Mark Harris. Saul Bellow Drumlin Woodchuck. University of Georgia Press. 1982. 
  • Saul Bellow: Modern Critical Views, Harold Bloom (Ed.) (1986)
  • Handsome Is: Adventures with Saul Bellow, Harriet Wasserman (1997)
  • Saul Bellow and the Decline of Humanism, Michael K Glenday (1990)
  • Saul Bellow: A Biography of the Imagination, Ruth Miller, St. Martins Pr. (1991)
  • Bellow: A Biography, James Atlas (2000)
  • Saul Bellow and American Transcendentalism, M.A. Quayum (2004)
  • "Even Later" and "The American Eagle" in Martin Amis, The War Against Cliché (2001) are celebratory. The latter essay is also found in the Everyman's Library edition of Augie March.
  • Wood, James (2004). „Saul Bellow's comic style”. The Irresponsible Self: On Laughter and the Novel. Jonathan Cape. ISBN 978-0-224-06450-7. .
  • The Hero in Contemporary American Fiction: The Works of Saul Bellow and Don DeLillo , Stephanie Halldorson (2007)
  • "Saul Bellow" a song, written by Sufjan Stevens on The Avalanche, which is composed of outtakes and other recordings from his concept album Illinois
  • The Life of Saul Bellow: To Fame and Fortune, 1915–1964 (2015), and The Life of Saul Bellow: Love and Strife, 1965-2005 (2018), Zachary Leader

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Сол_Белоу&oldid=27632118”