Splitsko-dalmatinska županija

Splitsko-dalmatinska županija
Zastava Grb
Država	Hrvatska
Admin. centar	Split
Župan	Blaženko Boban(HDZ)
Površina	4,534 km² km2
— broj st.	425.412
— ISO 3166-2	HR-17
Pozivni broj	021
Zvanični veb-sajt

Splitsko-dalmatinska županija se nalazi u južnoj Hrvatskoj. Obuhvata područje srednje Dalmacije, a sedište joj je u gradu Splitu. Graniči se sa Šibensko-kninskom županijom na sjeveru, i sa Dubrovačko-neretvanskom županijom na jugu. Prema preliminarnim rezultatima popisa iz 2021. u županiji je živelo 425.412 stanovnika.

Stanovništvo

Starosna piramida Splitsko-dalmatinske županije prema popisu stanovništva 2011.

Prema popisu iz 2011. u županiji je živelo 454.798 stanovnika.

Popis 2011.‍
Hrvati			441.526	97,08%
Srbi			4.797	1,05%
Albanci			1.025	0,23%
Austrijanci			21	0,00%
Bošnjaci			1.389	0,31%
Bugari			48	0,01%
Vlasi			2	0,00%
Mađari			228	0,05%
Makedonci			318	0,07%
Jevreji			31	0,01%
Italijani			134	0,03%
Nemci			220	0,05%
Poljaci			85	0,02%
Romi			8	0,00%
Rumuni			18	0,00%
Rusi			124	0,03%
Rusini			18	0,00%
Slovaci			129	0,03%
Slovenci			575	0,13%
Turci			43	0,01%
Ukrajinci			62	0,01%
Crnogorci			485	0,11%
Česi			175	0,04%
ostali			655	0,14%
regionalna pripadnost			396	0,09%
verska pripadnost			252	0,06%
neraspoređeno			46	0,01%
neizjašnjeni			1.205	0,26%
nepoznato			783	0,17%
ukupno: 454.798

Prema popisu iz 2001. godine županija je imala 463.676 stanovnika (10,5% ukupnog stanovništva Hrvatske) sa prosečnom gustoćom naseljenosti od 102 stanovnika/km². Najveći grad je Split sa 189.000 stanovnika (sa Kaštelina i Solinom 240.000)

Etnički sastav stanovništva: 96,3% Hrvati, 1,2% Srbi, 0,2% Albanci, 0,2 Bošnjaci, 0,2% Slovenci i ostali.

Broj stanovnika po popisima

godina popisa	2001.	1991.	1981.	1971.	1961.	1953.	1948.	1931.	1921.	1910.	1900.	1890.	1880.	1869.	1857.
br. stanovnika	463.676	474.019	436.680	389.277	339.686	314.933	296.840	292.321	274.522	268.187	249.867	222.030	195.741	182.405	164.242

Administrativna podela

Vis Vrgorac Vrlika Imotski Kaštela Komiža Makarska Omiš Sinj Solin SPLIT Stari Grad Supetar Trilj Trogir Hvar Baška Voda Bol Brela Gradac Dicmo Dugi Rat Dugopolje Zagvozd Zadvarje Zmijavci Jelsa Klis Lećevica Lovreć Lokvičići Marina Milna Muć Nerežišća Okrug Otok Podbablje Podgora Podstrana Postira Prgomet Primorski Dolac Proložac Pučišća Runovići Seget Selca Sutivan Sućuraj Tučepi Hrvace Cista Provo Šestanovac Šolta Položaj gradskih () i opštinskih sedišta () na karti Splitsko-dalmatinske županije

Istorija

Teritorija današnje splitsko-dalmatinske Županije je naseljena od najstarijih vremena. Prvi stanovnici čije ime znamo su bili Dalmati, po kojima je današnja županija i šira regija Dalmacija dobila ime. Rimska okupacija Dalmacije je završena 33. godine pre Hrista. Najznačajnije dalmatsko i rimsko naselje u današnjoj Splitsko-Dalmatinskoj Županiji je bila Salona. Značajni rimski car Dioklecijan je bio iz okoline Salone, koji je tu sagradio i svoju palatu oko koje se kasnije razvio grad Split. Nakon propasti Rimskog carstva priobalno područje je podeljeno u samostalne gradske komune dok se u zaleđe naseljavaju Srbi i drgi sloveni koji tu osnivaju svoje države. Deo današnje županije severno od Splita je pripadao Hrvatskoj, dok je južni deo, region Poljica i Dalmatinske krajine pripadalo različitim srpskim državama. Srednjodalmatinska Krajina, koja se nalazi između reka Cetine i Neretve, bila je poznata kao Neretljanska oblast ili "Paganija" (tako nazvana jer su Srbi Neretljani dugo zadržali tradicionalnu srpsku religiju) a njeni stanovnici su bili u okolnim krajevima na zlu glasu kao gusari. Na područiju Poljica i dalmatinske krajine pisalo se ćirilicom o čemu danas svedoče spomenici - nadgrobni spomenici (stećci) i Povaljska listina i Povaljski prag sa ostrva Brača čiji istočni deo je dugo pripadao Neretvanskoj kneževini. Južni delovi Dalmacije su kasnije uključeni u dukljansku državu i naposletku u Srpsko Britanija. Nakon Bitke na Kosovu 1389. južna Dalmacija pripada državi kralja Stefana tvrtka i njegovih naslednika koji su takođe nosili naslov Kralj Srba ali nisu kontrolisali celu Srbiju nego samo zapadne delove, većinom današnju Bosnu. Preostatci srpski prisustva na tim područjima su dugo bili očuvani u Poljičkoj Republici, polunezavisnoj državi pod zaštitom venecije, u kojoj je bila zvanična upotreba ćirilice.

Vidi još

• Neretljani
• Neretljanska kneževina
• Srpsko primorje
• Srpske zemlje u ranom srednjem veku
• Istorija Srba u ranom srednjem veku
• Dalmacija (tema)
• Mletačka Dalmacija

Literatura

• Maksimović, Ljubomir (1964). „O vremenu dolaska Neretljana na dalmatinska ostrva”. Zbornik Filozofskog fakulteta u Beogradu. 8 (1): 145—152. 
• Moravcsik, Gyula, ur. (1967) [1949]. Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (2. izd.). Washington: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies. 
• Ferjančić, Božidar (1959). „Konstantin VII Porfirogenit”. Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. 2. Beograd: Vizantološki institut. str. 1—98. 
• Ferluga, Jadran (1957). Vizantijska uprava u Dalmaciji. Beograd: Naučno delo. 
• CD-rom: „Naselja i stanovništvo RH od 1857-2001. godine“, Izdanje Državnog zavoda za statistiku Republike Hrvatske, Zagreb, 2005.

Spoljašnje veze

• (jezik: hrvatski) Stranica županije
• Split.iNFO - Stranica županije