Turbomeka Astazu
| Turbomeka Palas | |
|---|---|
 Astazu na helikopteru | |
| Konstruktor |  Turbomeka
|
| Karakteristike | |
| Tip | mlazni |
| Dužina | 1430 mm |
| Masa | 148 kg |
| Performanse | |
| Stepen kompresije | 5,2:1 |
| Protok vazduha | 0,1 kg/s |
| Temperatura ispred turbine | 600 °C |
Turbomeka astazu (franc. Turbomeca Astazou) je veoma uspešna serija turbinskih i gasnoturbinskih motora, prvi put konstruisana 1957. godine. Originalna verzija imala je masu od 110 kg, sa 240 kW snage i 40 hiljada okreta u minutu. U upotrebu je ušla 1951. godine nakon 150 sati testiranja. Ime je dobila prema planinskm vrhovima Pirineja.
U narednim decenijama Astazu je ne samo je postao najbolje prodavan Turbomekin motor, već je svom proizvođaču doneo i svetsku slavu, a vremenom se i poznati engleski proizvođač motora Rols-Rojs (en. Rolls Royce) uključio u proizvodnju određenih delova[1].
Dizajn i razvoj[uredi | uredi izvor]
Astazu IIA razvijen je iz originalnih astazu elektrana za napajanje helikoptera. Do 1993. proizvedeno je oko 2.220 komada. Većina aviona koja je koristila ovaj model motora dobila je zamene u vidu naprednijih verzija.
Osnova dizajna su dva kompresora, aksijalnog i radijalnog oblika. Ima prstenastu komoru za sagorevanje, odakle gasovi ulaze u trodelnu aksijalnu turbinu. Maksimalan broj obrtaja vremenom je povećan na 43.500[2].
Turbine imaju dodatni deo ispred dovoda vazduha, koji smanjuje brzinu propelera na 1.800, 2.080, zatim 2.200 ili 2.400 (avioni) i 6.000 (helikopteri). Motor se sam pokreće, pa pilot jedino podešava željeni broj obrtaja[2].
Od verzije Astazu H, motor dobija i drugu aksijalnu fazu kompresora. Ovaj model proizvodio se za avione Potez 840. Verzije od XIV do XVI proizvodile su se u fabrici Rols rojs pod imenima AZ14 i AZ16[2].
Snaga se vremenom povećavala, pa je model Astazu XVIII imao 783 kW (dualni motor). Astazu XX dobio je i treću aksijalni fazu, pa se i snaga popela na 1075 kW[2].
Razvoj u Jugoslaviji[uredi | uredi izvor]
U Jugoslaviji se ovaj motor pojavio uvođenjem lakog helikoptera SA 341/342 Gazela (Gazelle) u naoružanje JRV. S obzirom da je Fabrika aviona „Soko” u Mostaru počela sa licencnom proizvodnjom Gazele, početkom sedamdesetih godina prošlog veka doneta je odluka da Fabrika motora „DMB” u Rakovici krene sa proizvodnjom određenih delova i sklopova tzv. „hladnog dela” za dve verzije motora Astazu - IIIB i XIV, kao i sklopa reduktora u njegovom prednjem delu, što je znatno doprinelo podizanju tehnološkog nivoa fabrike[1].
Korišćenje[uredi | uredi izvor]
Odlike[uredi | uredi izvor]
U tabeli koja sledi navedene su neke od osnovnih karakteristika izabranih modela motora
| Astazu | II | IIA | III C2/N2 | X | XIV B/F | XIV H/M |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Snaga u KW | 390 | 390 | 480 | 465 | 440 | 440 |
| Dužina u mm | 1810 | 1427,50 | 1433,50 | 1912 | 1434r | 1470/1474 |
| Prečnik u mm | 460 | - | - | - | - | - |
| Visina u mm | - | 516 | 483 | - | 520 | 500/460 |
| Širina u mm | - | 560 | 508 | - | 623,50 | 565/570 |
| Težina u kg | 123 | 142 | 150,3 | 128 | 160 | 160 |
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Turbomeka/DMB Astazu IIIB”. Muzej vazduhoplovstva — Beograd. Pristupljeno 12. 08. 2012.
- ^ a b v g „Astazou Engines Repaired by Microturbo Limited”. turbomeca.com. Pristupljeno 12. 08. 2012.[mrtva veza]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gunston, Bill (1986). World Encyclopedia of Aero Engines. Wellingborough: Patrick Stephens. pp. 164.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Morot Turbomeka Astazu - Muzej vazduhoplovstva Beograd (jezik: srpski)
- Turbomeca Astazou Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. april 2010) (jezik: engleski)
