Uglješa Mrnjavčević

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Uglješa Mrnjavčević
grb dinastije Mrnjavčević
Lični podaci
Puno imeJovan Uglješa Mrnjavčević
Datum smrti26. septembar 1371.
Mesto smrtina reci Marici kod Černomena, Osmansko carstvo
Porodica
SupružnikJelena (Jefimija)
PotomstvoJovan Mrnjavčević
RoditeljiMrnjava
nepoznato
DinastijaMrnjavčevići
veliki vojvoda, despot
Period1365—1371.
PrethodnikJelena Nemanjić
NaslednikManojlo II Paleolog (Ser)

Jovan Uglješa Mrnjavčević (? — 26. septembar 1371) bio je srpski despot iz dinastije Mrnjavčević. Upravljao je Serskom državom od 1365. do svoje smrti. Uglješa je bio brat srpskog kralja Vukašina Mrnjavčevića. Sa bratom je pokušao da spreči prodor Turaka u Evropu, ali je poginuo u Maričkoj bici 1371. godine. Uglješina supruga je bila Jelena (monaško ime Jefimija), koja je izvezla Pohvalu knezu Lazaru. Uglješa je čest lik u srpskim narodnim epskim pesmama pretkosovskog ciklusa.

Mladost[uredi | uredi izvor]

Manastir Kutulmuš kome je Uglješa 1358. godine izdao povelju.

Uglješa je bio mlađi sin velikaša Mrnjave, osnivača dinastije Mrnjavčević. Vizantijski istoričar Laonik Halkokondil navodi da je Vukašin na Dušanovom dvoru bio peharnik, a Uglješa konjušar. Oko 1346. godine Uglješa je, kao namesnik cara Dušana, upravljao oblastima oko Dubrovnika, moguće Konavlima i Trebinjem. Dubrovačko veće odlučilo je da "baronu Uglješi" pošalje poklone.[1] U primorju se nije dugo zadržao jer se po smrti cara Dušana (1355) nalazio u Serskoj oblasti kojom je upravljala careva udovica Jelena. Ne zna se godina Uglješinog venčanja sa Jelenom, ćerkom kesara Vojihne. Jelena je rođena 1349. godine. Kao pripadnica ugledne porodice, još kao veoma mlada je udata za jednog od najmoćnijih velikaša Carstva. Uglješi je rodila sina Uglješu Despotovića koji je umro posle samo četiri godine. Sahranjen je sa dedom Vojihnom u istom grobu u Hilandaru. Kao zet kesara Vojihne, Uglješa je postao veoma jaka ličnost. Zajedno istupa sa svojim tastom koji je najverovatnije zaslužan za njegov uspon. Mavro Orbin piše da je kesar Vojihna sa svojim zetom Uglješom gospodario čitavim krajem na granici Romanije. Moguće da je tada, 1358. godine, Uglješa nosio titulu velikog vojvode. Moć kesara Vojihne prostirala se na znatno većoj teritoriji od grada Drame.[2] Nakon smrti cara Dušana, Vojihna se našao u krugu ličnosti okupljenih oko Jelene i ubrzo je postao njena desna ruka. Poslednji put se pominje 1358. godine, a umro je pre 1371. godine kada je njegov grob posetio zet Uglješa. Veoma je diskutabilna Uglješina uloga u neuspelom pokušaju kesara Vojihne i Matije Kantakuzina da sruše caricu Jelenu.[3]

Oktobra 1358. godine Uglješa se u jednoj povelji manastiru Kutlumušu potpisao na srpskom kao veliki vojvoda.[4] Titula velikog vojvode zauzimala je veoma visok položaj u hijerarhiji Srpskog carstva. Odgovarala je vizantijskoj tituli mega duksa.[1] Ovde Uglješa istupa kao oblasni gospodar potvrđujući manastiru Kutlumušu posed koji se nalazio u jugoistočnom delu strumske oblasti.[5] U falsifikovanoj povelji stoji da je Uglješa u Hrisopolju vodio pregovore sa vizantijskim carem Jovanom V Paleologom, takođe 1358. godine. Raspravljano je o primorskim gradovima koje su zauzeli braća Paleolog.[6] U pitanju su Hrisopolj, Anaktiropolj i Hristopolj. Navedene gradove Srbija je izgubila i pre Dušanove smrti. Ovi gradovi bili su izloženi napadima nekog pirata iz Vitinije.[7] U povelji iz 1365. godine Jovan Paleolog naziva Uglješu "voljenim nećakom preuzvišene despine Srbije, presrećni despot Srbije Kir Jovan Uglješa".[8]

Despotska titula[uredi | uredi izvor]

Srpsko carstvo 1360. godine

U nauci je vladalo mišljenje da je Uglješa titulu despota dobio po bratovom krunisanju za kralja, odnosno avgusta ili 1365. godine. Međutim, već 1975. godine je objavljena zapis sa groba Jelene, Uglješine sestre, koji je datiran u vreme pre septembra 1364. godine. Na natpisu se mlađi brat Jelene tituliše kao despot. Natpis je svakako nastao posle oktobra 1363. godine te je Uglješa titulu despota dobio između oktobra 1363. godine i septembra 1364. godine. Potvrdu nailazimo i u povelji despota Uglješe monasima svetogorskog manastira Simonopetra. Izdata je između 1. septembra 1363. i 31. avgusta 1364. godine. U tekstu piše da je autor povelje krunisan za despota cele Srbije i Romanije neposredno pre donošenja povelje. Smrt despota Jovana Olivera i Dejana sa velikom sigurnošću se desila pre 1363. godine, a prilikom raspada Srpskog carstva dvojica despota na jugu Dušanove države (Jovan Komnin Asen i Simeon Siniša Nemanjić) odvojila su se ubrzo nakon njegove smrti. Najbliži Uroševi srodnici bili su braća Dragaš, ali i Uglješa, preko braka sa Jelenom, ćerkom Vojihne, Dušanovog bratučeda. Titula despota se i dodeljivala bliskim kraljevim srodnicima. Dobijanje despotske titule naglašeno je u natpisima i uvođenjem dvoglavog orla, jednim od despotskih obeležja. Uglješa nije zaboravio da spomene ličnost koja mu je to zvanje uručila, cara Uroša. Takođe, nova titula je zabeležena i na novcu despota Uglješe.[9]

Uspon[uredi | uredi izvor]

Oblast kralja Vukašina Mrnjavčevića i despota Jovana Uglješe (1371. godine)

Uspon braće Mrnjavčević počinje nakon smrti Vojislava Vojinovića (1363). Uglješa postepeno istiskuje Jelenu. Sklapanjem brakova, Mrnjavčevići se povezuju sa najmoćnijim porodicama svoga vremena. Sa Balšićima su uspostavljeni odnosi preko Vukašinove ćerke Olivere koja se udala za Đurđa Balšića. Vukašinov sin Marko bio je oženjen ćerkom Radoslava Hlapena, namesnika u severnoj Grčkoj. Verovatno je postojala rodbinska veza između Mrnjavčevića i sevastokratora Vlatka Paskačića, vladara Slavišta, čiji uspon Vukašin i Uglješa podržavaju.

U ovo vreme pada i prvi pokušaj mirenja između Srpske i Carigradske patrijaršije. Patrijarh Kalist je lično posetio caricu Jelenu u Seru, ali je umro prilikom posete čime su pregovori zaustavljeni na nekoliko godina. Uglješa je kao istaknuta ličnost Serske oblasti svakako morao učestvovati u pregovorima sa Kalistom.[10] Verovatno je tada uvideo opasnost od Turaka što će kasnije dovesti do pomirenja između crkve Serske oblasti i Carigradske patrijaršije radi sklapanja saveza protiv Turaka.

Dolazak na vlast[uredi | uredi izvor]

Vukašin Mrnjavčević

Uroševa vladavina nad Serskom oblašću nije bila u potpunosti ukinuta već izvori govore o tesnoj saradnji majke i sina. Uroš šalje vojsku koja je porazila Matiju Kantakuzina. Jelena 1357. godine prisustvuje jednim od državnih sabora u Skoplju. Prema tome, srpska vlast u Serskoj oblasti bila je stabilna. U Serskoj oblasti Uroš se od 1360. godine izostavlja. Jelena je priznata kao jedini gospodar Serske oblasti. U Seru je uvela (prema vizantijskom uzoru) ustanove senata i vaseljenskih sudija, a lokalnu upravu poveravala je svojim rođacima.[11] Najverovatnije je Jelena uvidela neodlučnost i slabost svoga sina te je nastojala da se osamostali u Serskoj oblasti.[12] Međutim, vremenom Jeleninauloga u političkom životu Serske oblasti bila je veoma skromna, pogotovo kada se uporedi sa kasnijom ulogom despota Uglješe.[13] Stoga ne iznenađuje što je na kraju morala predati vlast njemu.

Jelenina vladavina nad Serskom oblašću poslednji put je posvedočena u sudskom aktu Serske mitropolije avgusta 1365. godine. Dokument je sačuvan u arhivu svetogorskog manastira Esfigmena. Sud se Jeleni obraća kao vladarki, a serski kefalija i vaseljenske sudije su podanici "naše moćne i svete gospođe i despine".[14] Dokumenti iz sledeće, 1366. godine, svedoče o samostalnoj vladavini Jovana Uglješe. Najstarija povelja koju Uglješa izdaje kao gospodar Serske oblasti je iz januara 1366. godine. Međutim, septembra 1365. godine vizantijski car Jovan Paleolog izdao je povelju u kojoj Uglješu naziva "voljenim nećakom" despine Jelene što ukazuje na mogućnost savladarstva Jelene i Uglješe krajem 1365. godine. Očigledno je da je u pitanju prelazno stanje na prestolu Serske oblasti.[15] Jasno je da je Uglješa tada već preuzeo vlast jer je hrisovulja izdata na njegov zahtev. Za vizantijskog cara on je već tada bio nov vladar Serske oblasti.

Dakle, Uglješin dolazak na vlast može se datirati u period između avgusta i septembra 1365. godine.

Vladavina[uredi | uredi izvor]

Kalist, carigradski patrijarh

Titulatura Uglješinog brata Vukašina obuhvata sve teritorije kojima je upravljao sam car Uroš. On je nosio titulu "kralj Srba i Grka" po ugledu na Uroševu titulu "cara Srba i Grka".[16] Uglješina titula ugleda se na Vukašinovu. Uglješa se naziva gospodarem "srpskih i grčkih zemalja". U svojim poveljama pre 1365. godine Uglješa pominje "despotstvo mi". U poveljama koje izdaje kao samostalni vladar Serske oblasti pominje "carstvo mi", a u jednoj se čak naziva i avtokratorem (samodršcem).[17]

Izmirenje sa Carigradskom patrijaršijom[uredi | uredi izvor]

U diplomatskim aktivnostima Jovana Uglješe posebno mesto zauzima izmirenje sa Carigradskom patrijaršijom. Naime, crkveni raskol između Srpske i Carigradske patrijaršije potiče od 1350. godine kada je u jeku vizantijsko-srpskog rata između Dušana i Jovana Kantakuzina, patrijarh Kalist izopštio srpskog cara, patrijarha i ostale arhijereje. Niže sveštenstvo, kao i srpski narod, nije izopšteno iz crkve, ali je trpelo posledice višedecenijskog raskola.[18]

Razloga za izmirenje svakako je bilo mnogo. Najznačajniji od njih bio je sklapanje saveza između Vizantijskog i Srpskog carstva protiv Turaka. Pokušaja da se raskol okonča bilo je i ranije. Patrijarh Kalist (1350-1353, 1355-1364) je neposredno pred svoju smrt pregovarao sa caricom Jelenom u Seru. Pregovore je prekinula iznenadna smrt patrijarha. Inicijativu je po dolasku na vlast preuzeo Uglješa. Kalistov naslednik Filotej prihvatio je njegovu inicijativu i u Ser poslao nikejskog mitropolita.[19]

O pregovorima nema sačuvanih podataka. Poznat je samo rezultat. Uglješa je prihvatio vizantijske uslove i izmirenje je postignuto marta 1368. godine. Povelja o izmirenju sadrži Uglješinu osudu Dušanove politike proglašenja samodršcem Srbije i Romanije rečima da je srpski car "lakomim očima gledao i nepravedni mač protiv najnedužnijih digao, usudio se da stare crkvene odredbe zlobno zgazi, razbija i razara".[20] Dokument je očigledno sastavio školovani Vizantinac. Tekst, kako su dokazali Solovjev i Mošin, nije poslat iz Carigrada već je sastavljen na licu mesta, u okolini nikejskog mitropolita.[21]

Carigradski patrijarh je ujedinjenje crkava proglasio tek posle tri godine, maja 1371. godine.[22] Jireček je verovao da je razlog toga bilo čekanje da se Jovan Paleolog vrati sa svog putovanja u Italiju. Grujić veruje da su istovremeno vođeni i neuspešni pregovori sa pećkim patrijarhom Savom IV.

Rat sa Turcima[uredi | uredi izvor]

Turci su sredinom 14. veka zauzećem Galipolja trajno prešli na Balkan i otpočeli sa planskim osvajanjem Poluostrva. Neuobičajeno lako osvajaju grad za gradom: Dimotiku (1360), Jedrene (1362) i Plovdiv (1363).[23] Zajednička opasnost od Turaka zbližila je Sersku državu i Vizantiju. Starac Isaija piše da je osnovni cilj Uglješine politike bilo pokretanje ofanzivnog rata i isterivanje Turaka sa Balkana. Patrijarh Pajsije I takođe piše o opasnosti od "Ismailićana". O istome se piše i u Bugarskoj anonimnoj hronici iz 15. veka i u spisu vlaškog monaha Mokse iz 1620. godine.[24][25] Širenjem svoje države na oblast zapadne Trakije (kraj šezdesetih godina 14. veka) Uglješa je smanjio turski pritisak na središte svoje države. Između 1366. i novembra 1369. godine Uglješa je zauzeo rodopsko primorje od reke Meste do jezera Poru. Time je istočna granica Serske države prevazilazila one iz vremena Dušanovog carstva.[25][26] Upadi Turaka bili su česti, ali raspolažemo sa više podataka samo o napadima na svetogorske manastire. Serski despot se, prema Mavru Orbinu, u početku uspešno borio protiv Turaka i naneo im nekoliko poraza.[27] Uglješa se mešao u trakijske prilike o čemu svedoče i turske hronike. Kodža Husein piše da je zapovednik Filipopolja pobegao despotu u Sersku državu kako bi sa njim radio na osveti zbog gubitka grada.[28] U Carigrad su leta 1371. godine došli srpski poslanici sa namerom da dogovore sklapanje saveza protiv Turaka. O tome nam svedoči govor Dimitrija Kidona. Srbi su carstvu nudili novac i sklapanje dinastičkih brakova.[29] Međutim, pregovori koji su usledili nakon izmirenja crkava nisu doveli do sklapanja saveza protiv Turaka. U takvoj situaciji se despot obratio za pomoć svome bratu. Za kralja Vukašina je potreba delovanja na istoku došla neočekivano pošto je sredinom 1371. godine bio u pohodu protiv župana Nikole Altomanovića. Altomanović se iznenađujuće brzo oporavio od poraza na Kosovu, povratio izgubljene oblasti i krenuo da ugrožava Vukašinove teritorije. Sporno je to da li je Vukašin u Maričkoj bici učestvovao kao srpski kralj ili kao gospodar. Sevastokrator Vlatko Paskačić ne pominje se u izvorima o bici, a Radoslav Hlapen (za koga se ne zna da li je učestvovao u bici) je nadživeo kralja i despota.[30] Juna 1371. godine Vukašin se, zajedno sa sinom Markom i Đurađom Balšićem, nalazio u okolini Skadra odakle se povukao na poziv svoga brata.[31]

Savremenik Isaija preteruje u procenama srpske vojske na 60.000 boraca. Srpski patrijarh procenjuje da je 4500 Turaka savladalo 70.000 konjanika. Orbin zna za 20.000 ratnika što je verovatno najbliže stvarnom stanju.[32] U hronikama grofa Đorđa Brankovića suprotstavljeni su Srbi i Turci. Isto etničko određenje hrišćana nalazimo i kod Vladislava Gramatika. Bugarska anonimna hronika zna da su borci pristigli čak iz Dalmacije i Trebinja. Hronika monaha Mokse je neodređenija i piše samo da su braća sakupila veliku srpsku vojsku. Osmanski pisci preuveličavaju neprijateljsku vojsku, pa Srbima pridružuju i Vlahe, Ugre i Bosance.

Početkom 1371. godine pripreme za ofanzivu već su bile spremne. Uglješa je posetio Svetu Goru što se vidi iz njegove povelje manastiru Vatopedu sa proleća iste godine. U Hilandaru je Uglješa posetio grob svoga tasta, Vojihne, i svoga prerano umrlog sina Uglješe. Vatopedu je poklonio ribnjak Svetog Teodora na jezeru Poru.[33] Pretpostavlja se da je Uglješa napao Turke u vreme kada su oni bili zauzeti ratovima u Maloj Aziji. Braća prodiru duboko u turske krajeve što svedoči o tome da Turci nisu čvrsto gospodarili trakijskim oblastima.

Pogibija[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Marička bitka
Balkansko poluostrvo posle Maričke bitke

O sudbonosnoj bici se ne zna gotovo ništa. Iz najranijih izvora ne može se zaključiti mnogo više od datuma, mesta i rezultata bitke. Dobar deo vojske je stradao davljenjem u obližnjoj reci. Najbezbednije je reći da je u pitanju bio iznenadni noćni prepad Turaka na srpski logor. Turci su ponovo primenili taktiku gerilskog ratovanja. Patrijarh Pajsije je pristrasan i između braće pravi bitnu razliku. Naklonjeniji je Uglješi. Ističe da je srpski despot stradao od rana u boju kao što to priliči ratniku. Njegovo telo odnesoše neki inoci u manastir u blizinu Sereza. Vukašin se udavio u reci i "postade jadno pozorište u blatu i hrana ribama i pticama, i ne zna mu se ni grob, pogibe uspomena njegova sa šumom".[34] Isaija, savremenik događaja, piše da nijedan od braće nije propisno pogreben. Uglješu, međutim, određuje kao hrabrog muža.

Marička bitka je bila najveća pobeda Turaka pre 1453. godine. Njen rezultat je slom Serske države. Solunski despot Manojlo (budući car Manojlo II) zauzeo je Ser. Nesumnjivo je pokorio i ostale gradove u samom središtu Uglješine države uključujući i ostrvo Tasos i gradove u Pierijskom primorju. Pod kontrolom Vizantinaca ponovo se našlo područje od Soluna do hristopoljskih klanaca. Restauracija vizantijske vlasti podgrejala je nadu o obnovi nekadašnje imperije, ali se nada brzo izjalovila. Opasnost od Turaka primorala je Vizantince na nepopularnu meru: oduzimanje crkvenih dobara radi jačanja odbrambene moći. Teritorije su ustupljene pronijarima. Manojlo je 1408. godine priseća kako je odmah po pogibiji Uglješe morao ustupiti polovinu metoha svetogorskih i solunskih pronijarima. Ubrzo posle Maričke bitke Vizantija gubi samostalnost. Car Jovan kao Muratov vazal učestvuje u jednom od turskih pohoda.[35]

Uređenje Serske oblasti pod Uglješom[uredi | uredi izvor]

U Serskoj oblasti je u Dušanovo, Jelenino i Uglješino vreme sačuvano vizantijsko uređenje. U upotrebi je i dalje bio grčki jezik. Despot izdaje povelje i na srpskom i na grčkom jeziku. Grci su zauzimali visoke položaje na despotovom dvoru.[36] Vizantinci nazivaju Jelenu i Uglješu "despinom i despotom Srbije".[37] O pravosuđu u državi despota Uglješe najbolje svedoči njegova povelja iz februara 1369. godine. Ovo je veoma značajan dokument koji opisuje čitav tok suđenja pred despotovim "sinodom" koji se sastoji uglavnom od predstavnika crkve. Despot lično donosi presudu, potpisuje akt o suđenju i izdaje ga kao svoju povelju. Postojao je i sud Serske mitropolije koji se nije mnogo razlikovao od suda svetogorskog protata. Pored mitropolita i njegovog klira, ovaj sud okuplja i istaknute svetovne dostojanstvenike. U pitanju je mešoviti sud, tipičan za pogranične grčke gradove.[38]

Uglješa uvodi novinu u sud Serske mitropolije. Pored postojećih članova (mitropolita, klira i dostojanstvenika), Uglješa uvodi i predstavnike svetogorskih manastira. Veliki udeo crkve u sudstvu verovatno je uveden po ugledu na Vizantijsko carstvo pod Paleolozima. Značajna je i uloga ohridskog arhiepiskopa u despotovom savetu.[39]

U Sersku državu prodrla je i vizantijska ustanova vaseljenskih sudija. Ova ustanova je u Vizantiji stvorena 1329. godine, tokom vladavine Andronika III Paleologa. Sastojao se od četiri člana, dva savetodavna i dva sveštena. Kolegijum je vršio nadzor nad pravosuđem čitavog Carstva. Pored Carigrada, vaseljenske sudije postojale su i u Solunu, Trapezundu, Lemnosu, Moreji a pojavljuju se i u Seru. U Serskoj državi vaseljenske sudije se prvi put pominju u sudskom aktu iz 1365. godine, poslednjem koji svedoči o vladavini carice Jelene. Dakle, institucija vaseljenskih sudija uvedena je između 1360. i 1365. godine.[40]

Serska država je od Vizantije preuzela i ulogu senata koji, međutim, nije imao značajniju ulogu. Institucija senata uvedena je takođe između 1360. i 1365. godine. Senat je okupljao svetovne velikodostojnike Serske države. Ovi predstavnici se u zvaničnim dokumentima navode kao "dvorani moćnog i svetog gospodara presrećnog despota".[41] Važno mesto zauzimao je i serski kefalija. Funkciju kefalije je 1360. godine obavljao Komnin Evdemonojoan koji je po dolasku Uglješe na vlast vršio funkciju vaseljenskog sudije. U prvim godinama Uglješine vladavine mesto kefalije zauzima Radoslav Tornik, pripadnik vizantijsko-jermenske porodice Tornik. Radoslava Tornika Konstantin Jireček izjednačuje sa Radoslavom Povikom, bratom Dušanovog logoteta Đurđa i Miloša Povika. Tornik je poslednji serski kefalija koji je dokumentovan.[42]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Ostrogorski 1965, str. 14
  2. ^ Ćirković 1995a, str. 176–183.
  3. ^ Fajfrić 2009, str. 389.
  4. ^ Aleksić 2013, str. 13.
  5. ^ Ostrogorski 1965, str. 7.
  6. ^ Aleksić 2013, str. 22.
  7. ^ Mišić 2014, str. 41.
  8. ^ Fajfrić 2009, str. 391.
  9. ^ Aleksić 2013, str. 22–3.
  10. ^ Fajfrić 2009, str. 385.
  11. ^ Mihaljčić 1981a, str. 568.
  12. ^ Fajfrić 2009, str. 382.
  13. ^ Ostrogorski 1965, str. 6.
  14. ^ Ostrogorski 1965, str. 5.
  15. ^ Ostrogorski 1965, str. 6–7.
  16. ^ Mihaljčić 1981b, str. 587.
  17. ^ Ostrogorski 1975, str. 19.
  18. ^ Bogdanović 1982, str. 15.
  19. ^ Ostrogorski 1965, str. 133–134.
  20. ^ Ostrogorski 1965, str. 135.
  21. ^ Petrović 1979, str. 29-51.
  22. ^ Barišić 1982, str. 174.
  23. ^ Mihaljčić 1981b, str. 590.
  24. ^ Ostrogorski 1965, str. 127.
  25. ^ a b Aleksić 2013, str. 86
  26. ^ Mihaljčić 1981b, str. 588.
  27. ^ Mihaljčić 1981b, str. 589.
  28. ^ Radić 1993, str. 343.
  29. ^ Ostrogorski 1965, str. 138–9.
  30. ^ Mihaljčić 1981c, str. 598.
  31. ^ Ostrogorski 1965, str. 142.
  32. ^ Aleksić 2013, str. 87–8.
  33. ^ Ostrogorski 1965, str. 141.
  34. ^ Aleksić 2013, str. 95–6.
  35. ^ Mihaljčić 1981c, str. 598–600.
  36. ^ Ostrogorski 1965, str. 100.
  37. ^ Ostrogorski 1965, str. 81.
  38. ^ Ostrogorski 1965, str. 82.
  39. ^ Ostrogorski 1965, str. 83–4.
  40. ^ Ostrogorski 1965, str. 86–90.
  41. ^ Ostrogorski 1965, str. 91.
  42. ^ Ostrogorski 1965, str. 93.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Угљеша_Мрњавчевић&oldid=27554338”