Ulbeč
Ulbeč | |
|---|---|
 Ulbeč | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Rumunija |
| Okrug | Timiš |
| Opština | Ulbeč |
| Stanovništvo | |
| — (2011) | 3.092 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 36′ 23″ S; 21° 03′ 28″ I / 45.606389° S; 21.057778° I |
| Vremenska zona | UTC+2 (EET), leti UTC+3 (EEST) |
| Aps. visina | 82 m |
  Ulbeč Ulbeč na karti Rumunije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 307310 |
| Pozivni broj | 0256 |
| Registarska oznaka | TM |
Ulbeč (Ujpeč, rum. Peciu Nou) je naselje i sedište istoimene opštine, koja pripada okrugu Timiš u Rumuniji. Naselje je značajno po prisutnoj srpskoj nacionalnoj manjini u Rumuniji.
Položaj naselja[uredi | uredi izvor]
Selo Ulbeč (ili po srpskom - Ujpeč) se nalazi u istočnom, rumunskom Banatu, na 20 km udaljenosti od Srbije. Od Temišvara selo je udaljeno oko 25 km. Seoski atar je u ravničarskom delu Banata. Pored sela protiče Tamiš.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Ulbeč se pominje u srednjem veku u papskim dokumentima 1332—1337. godine. Bila je to varoš u vlasništvu ugarskih kraljeva. Godine 1524. Turci su zauzeli Ujpeč. Tokom 17. veka mesto je zapustelo. Tokom 1721—1722. dolazi do kolonizacije Švaba u mesto Ujpecs. Po završetku austrijsko-turskog rata u mestu je 94 domova. Godine 1743. to je nemačko naselje sa imenom "Uypez".[1] Mnogo puta je tokom postojanja menjalo naziv. Carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto "Ujpeč" ili "Novi peč", pripada Baračkom okrugu, u njemu žive pretežno Švabe, a postoji "podupravni ured" i rimokatolička crkva.[2] Krajem 18. veka tu je živelo 142 porodice.
Iz vojnog šematizma proističe da je 1829. godine u Ujpeču imao svoj štab jedan Češki puk. Srpski kalendar "Serbska pčela" u Budimu, kupio je 1832. godine prenumeracijom, Nemac Baron od Vajhselburg Katanske regimente Cesar Ferdinand prvi u banatskom Ujpeču. U mestu je 1847. godine bila kasarna konjičkog puka, a pominje se ritmajstor ili konjički kapetan Jovan Demetić. Iste godine u Ujpeču službuju i lajtant Bergando Milinović, zatim dr Rihter pukovski lekar. Avgusta 1849. godine u Ujpeču je vojsku skupio hrvatski ban Jelačić. U mestu je 1850. godine bila ratna bolnica. U Ujpeču je 1866. godine održan tri puta godišnji vašar: 4. april, 10. avgust, 28. oktobar. Poplava juna 1887. godine nije mimoišla Ujpeč i okolna mesta.
Početkom 20. veka selo je imalo 369 kuća, 2.432 stanovnika uglavnom Nemaca rimokatolika. Tu postoje: željeznička stanica (posle 1891. godine), poštanski ured (od 1851. godine), telegraf (od 1891. godine), štedionicu (1889. godine) i kreditno društvo, čitaonica, udruženje mlekara (osnovano 1898. godine), dva mlina i dve ciglane, valjaonica platna, farmu svinja. U 20. veku Nemci su kao učesnici loše prošli, bilo je mnogo stradanja, prisilnog iseljavanja, deportacije, migracije. Naseljavaju se umesto njih drugi narodi, pre svega Rumuni, ali i Srbi.
Bilo je po nekoliko porodica Srba u mestu tokom 18. i 19. veka. Pravoslavni meštani čine 1797. godine parohijsku filijalu Dinjaša. U okviru te filijale zapisano je 7 domova sa 32 pravoslavca. Novosadski list "Glas naroda" je aprila 1872. godine objavio da su se mnoge opštine javile pismom i pružale podršku Novom Sadu, koji se digao u odbranu narodnog sabora i njegovih prava. Tu se pominje i Ujpeč (tamošnji Srbi). Po srpskom pravoslavnom crkvenom šematizmu iz 1905. godine, mesto "Ujpeč" je tada bez statusa parohijske filijale. Ta opština u Pardanjskom srezu, ima zapisana 33 Srbina - pravoslavna parohijana.[3]
Postoji popis Srba u Ulbeču sastavljen 1984. godine od strane meštanina Slobodana Žarkova. U dokumentu pod nazivom "Srpska matica" zabeleženi su poimenično svi stanovnici sa osnovnim generalijama. Bilo je tada u mestu 203 duše u 67 domova. U selu je 1989. godine formirana prva srpska pravoslavna crkvena opština, a njen predsednik Slobodan Žarkov željezničar, rodom iz Dinjaša. Od 1992. godine dobijena je od države kuća koja je prilagođena za bogosluženja. "Crkva" je uzela za svoju slavu praznik "Duhove". Svečano osvećenje kapele je bilo 1993. godine. Za opremanje kapele preneti su ostaci inventara nepostojećih crkava iz Ovsenice i Malog Gaja. Od novih naivnih ikona montiran je ikonostas. Od 1997. godine rađeno je pripremi parohijskog doma za sveštenika. Dina Čokov je prvi ulbečki paroh, doselio se 1998. godine. Novi pravi pravoslavni hram započet 2012. godine, osvećen je 31. maja 2015. godine. Srpska škola je osnovana u Ulbeču 1947. godine. Prva učiteljica bila je Zorka Petrović, a za njom Ljubomir Petrov, Aleksandar Savić, Jelena Popović do 1951. godine. Zatim nije škola radila do 1974. godine, kada se pokušalo ponovo, sa učiteljem Živom Grubačkim.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Po poslednjem popisu iz 2002. godine selo Ulbeč imalo je 2.988 stanovnika. Poslednjih decenija broj stanovnika opada.
Selo je nekada bilo pretežno naseljeno Nemcima, ali su posle njihovog iseljavanja u maticu i više kolonizacija rumunskog stanovništva oni danas postali manjina. Srbi se u naselju javljaju proteklih decenija kao posledica doseljavanja u opštinsko središte iz pripadajućih srpskih sela opštine. Nacionalni sastav na pojedinim popisima bio je sledeći:
| Godina popisa | 1910. god. | 1992. god. | 2002. god. |
| Ukupno st. | 2.442 | 2.944 | 2.988 |
| Srbi | 60 (2,5%) | 196 (6,7%) | 172 (5,8%) |
| Rumuni | 60 (2,5%) | 2.502 (85,0%) | 2.618 (87,6%) |
| Nemci | 2.220 (90,9%) | 118 (4,0%) | 50 (1,7%) |
| ostali | 102 (4,2%) | 72 (2,4%) | 36 (1,2%) |
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Comunei Peciu Nou (jezik: rumunski)
- Etnička slika naselja habzburškog dela Rumunije 1880-2002. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. mart 2009) (jezik: mađarski)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
