Folklandska Ostrva

Uredi veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Folklandska (Malvinska) Ostrva
engl. Falkland Islands
šp. Islas Malvinas
Krilatica: Desire the right
Položaj Folklandskih Ostrva
Glavni gradStenli
Službeni jezikEngleski
Vladavina
Oblik državeBritanske prekomorske teritorije
 — MonarhČarls III
 — GuvernerNišel Filips
 — Vlada za prekookeanske teritorije UKKristofer Pinčer
Istorija
NezavisnostBritanska prekomorska teritorija
Geografija
Površina‍
 — ukupno12.200 km2 (157)
 — voda (%)-
Stanovništvo‍
 — 2016.[1][2]3.398 (220)
 — gustina0,28 st./km2
Ekonomija
ValutaFolklandska funta
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC -4, leti -3
Internet domen‍.fk‍
Pozivni broj+500

Folklandska Ostrva (engl. Falkland Islands) ili Malvinska Ostrva (šp. Islas Malvinas), skraćeno samo Folklandi ili Malvini, arhipelag su od oko 200 ostrva pod upravom britanske krune. Najveća od njih su Istočni Folkland (6.610 km²) i Zapadni Folkland (4.530 km²). Ukupna površina je 12.200 km². Do 1985. godine u sastavu Folklandskih Ostrva bili su i Južna Džordžija i Južna Sendvička Ostrva, ali ona od tada imaju status posebne kolonije Ujedinjenog Kraljevstva, a Folklandska Ostrva su postala samoupravna prekomorska teritorija.

Oko suvereniteta nad Folklandskim Ostrvima je 1982. godine vođen Folklandski rat između Argentine i Ujedinjenog Kraljevstva. Argentina je ovaj rat izgubila, ali ostrva i dalje smatra svojom teritorijom.

Etimologija[uredi | uredi izvor]

Folklandska ostrva su ime dobila po Folklandskom moreuzu, koji se nalazi između dva glavna ostrva arhipelaga. Ime moreuzu dao je britanski moreplovac Džon Strong 1690. u čast njegovog patrona Entoni Karija, folklandskog viskonta. Kasnije je i celi arhipelag dobio to ime.[3]

Titula folklandskog viskonta je škotska plemićka titula, a sama reč folkland se odnosila na jedan vid vlasništva nad zemljom iz vremena anglosaksonske Britanije.

Špansko ime arhipelaga Malvinska ostrva (šp. Islas Malvinas) dolazi od francuskog naziva za ostrva (fra. Îles Malouines), a tim imenom ih je krstio francuski moreplovac Luj Antoan de Bugenvil 1764. u čast prvih poznatih naseljenika iz bretonske luke Sen Malo.[4] Nakon Folklandskog rata, britanska vlasti taj naziv smatraju uvredljivim.[5][6]

U srpskom jeziku ostrva se još nazivaju i Foklandska, što je nastalo transkripcijom dubletnog izgovora u engleskom jeziku, verovatno u vreme Folklandskog sukoba.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Mapa Folklandskih ostrva

Glavni grad ostrva je Stenli (Port Stenli) (oko 2000 st.). Na ostrvima živi oko 3000 stanovnika. Geološki, ostrva pripadaju Patagoniji, pokrajini u Argentini. Temperatura varira između 3 °C i 8 °C godišnje. Gajenje ovaca i prerada vune je glavno i najvažnije zanimanje. Vlast je u rukama guvernera, koga bira Parlament Velike Britanije.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Prvi istraživač koji je 1592. godine stigao na ostrva bio je Džon Dejvis. Godine 1600. holandski pomorac Sebald van Vert, prilikom posete ostrvima, nazvao ih je ostrva Sebald. Godine 1764, Istočno ostrvo naseljavaju Francuzi, a Zapadno Britanci.

Španija je kupila ostrva od Francuske kraljevine 1770, a četiri godine kasnije britanski doseljenici odlaze. Godine 1816. Argentina je okupira teritoriju, a 1820. proglašava suverenitet nad ostrvima. Britanija vraća ostrva 1833. i do sredine 20. veka, Folklandima upravljaju i Britanci i Argentinci.

Godine 1960. počinju pregovori pod okriljem Ujedinjenih nacija oko nadležnosti nad ostrvima. Godine 1982. Argentinska vojska zauzima kompletna Folklandska ostrva, ali ih Britanci vraćaju pod svoju upravu. Konačno, 1992. geolozi otkrivaju naftu i prirodni gas u okolini ostrva. Nakon ovog otkrića, 1995. Argentina i Ujedinjeno Kraljevstvo su potpisali sporazum o saradnji i zajedničkim istraživanjima ovih teritorija.

Biodiverzitet[uredi | uredi izvor]

Foklandska ostrva su biogeografski deo blagog antarktičkog pojasa[7], sa jakim vezama sa florom i faunom Patagonije u kopnenoj Južnoj Americi.[8] Kopnene ptice čine većinu avifaune Foklanda; Na ostrvima se gnezde 63 vrste, uključujući 16 endemskih vrsta.[8] Na ostrvima takođe postoji bogata raznolikost člankonožaca. Foklandska flora sastoji se od 163 izvorne vaskularne vrste.[8] Jedinog domaćeg kopnenog sisara ostrva, varrah, evropski doseljenici su lovili do izumiranja.[9]

Ostrva posećuju morski sisari, poput južnog slona i južnoameričkog krzna, i raznih vrsta kitova; ostrva smeštaju retke prugaste karakare. Takođe postoji pet različitih vrsta pingvina i nekoliko najvećih kolonija albatrosa na planeti.[10] Endemske ribe oko ostrva uglavnom su iz roda Galakias.[8] Foklandi su bez drveća i imaju vegetaciju otpornu na vetar, pretežno sastavljenu od raznih patuljastih grmlja.

Ekonomija[uredi | uredi izvor]

Ekonomija Foklandskih ostrva rangirana je na 222. mestu od 229 na svetu po BDP-u (PPP), ali je na 5. mestu u svetu po BDP-u (PPP) po stanovniku.[11] Stopa nezaposlenosti bila je 1% u 2016. godini, a inflacija je izračunata na 1,4% u 2014.[12] Na osnovu podataka iz 2010. godine, ostrva imaju visok indeks humanog razvoja od 0,874 [13] i umereni Ginijev koeficijent za nejednakost dohotka od 34,17.[13] Lokalna valuta je funta Foklandskih ostrva koja je vezana za britansku funtu sterlinga.[14]

Ekonomski razvoj napredovao je snabdevanjem brodova i uzgojem ovaca za visokokvalitetnu vunu.[15] Glavne rase ovaca na Foklandskim ostrvima su Polvart i Korijedejl.[16] Tokom 1980-ih, iako su nedovoljna ulaganja na ranču i upotreba sintetičkih vlakana oštetili sektor ovčarstva, vlada je osigurala veliki tok prihoda uspostavljanjem ekskluzivne ekonomske zone i prodajom ribolovnih dozvola „svima koji žele da pecaju unutar ovu zonu ".[17] Od završetka Foklandskog rata 1982. godine, ekonomska aktivnost ostrva je sve više usredsređena na istraživanje naftnih polja i turizam.[18]

Demografija[uredi | uredi izvor]

Stanovništvo Foklandskih ostrva je homogeno, uglavnom potiče od škotskih i velških imigranata koji su se naselili na tu teritoriju posle 1833. godine[19]. Stanovništvo rođeno na Folklandu takođe potiče od Engleza i Francuza, Gibraltara, Skandinavaca i Južnoamerikanaca. Popis stanovništva iz 2016. pokazao je da je 43% stanovnika rođeno na arhipelagu, a stanovnici stranog porekla asimilirani u lokalnu kulturu. Pravni izraz za pravo boravka je „pripadnost ostrvima“.[20] 1983. godine puno britansko državljanstvo dobili su Foklandski ostrvljani prema Zakonu o britanskom državljanstvu (Foklandska ostrva).[19]

Značajan pad broja stanovništva pogodio je arhipelag u dvadesetom veku, jer su se mnogi mladi ostrvljani preselili u inostranstvo u potrazi za obrazovanjem, modernim načinom života i boljim mogućnostima za posao,[21] posebno u britanski grad Sauthempton, koji je postao poznat u ostrvu kao „Stenli sever“.[22] Poslednjih godina pad broja stanovnika na ostrvima smanjio se zahvaljujući imigrantima iz Ujedinjenog Kraljevstva, Svete Jelene i Čilea.[23] Na popisu stanovništva iz 2012. godine, većina stanovnika navela je svoju nacionalnost kao Foklandski ostrvljani (59 procenata), zatim Britanci (29 procenata), Sveto Jelenci (9,8 procenata) i Čileanci (5,4 procenta). Mali broj Argentinaca takođe živi na ostrvima.[24]

Kultura[uredi | uredi izvor]

Foklandska kultura zasniva se na kulturnoj tradiciji svojih britanskih naseljenika, ali je takođe bila pod uticajem latinske Južne Amerike.[23] Folklanderi i dalje koriste neke izraze i nazive mesta bivših stanovnika Gauča.[25] Prevladavajući i službeni jezik Foklanda je engleski, a najistaknutiji dijalekt je britanski engleski; bez obzira na to, neki stanovnici govore i španski.[23] Prema prirodnjaku Vilu Vagstafu, „Foklandska ostrva su veoma društveno mesto, a zaustavljanje na ćaskanju način je života“.[25]

Vagstaf opisuje lokalnu kuhinju kao "vrlo britansku po karakteru, od koje se koristi domaće povrće, lokalna jagnjetina, ovčetina, govedina i riba". Uobičajeno između obroka su „domaći kolači i keksi sa čajem ili kafom“.[25] Društvene aktivnosti su, prema Vagstafu, "tipične za mali britanski grad sa raznim klubovima i organizacijama koji pokrivaju mnoge aspekte života zajednice".[25]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Nacionalna agencija za statistiku [Headline-Results-from-Census-2016.pdf]
  2. ^ „Falkland Islands Census 2012: Headline results” (PDF). Falkland Islands Government. 10. 9. 2012. Arhivirano iz originala (PDF) 20. 5. 2013. g. Pristupljeno 19. 12. 2012. 
  3. ^ Peter J. Pepper. „Port Desire and the Discovery of the Falklands”. Falkland Islands Newsletter, No. 78, March 2001. Arhivirano iz originala 23. 8. 2011. g. Pristupljeno 6. 3. 2010. 
  4. ^ Falkland Islands Guide: Falkland Islands, Name
  5. ^ „AGREEMENT OF 14th JULY 1999”. Falklands.info. Arhivirano iz originala 23. 8. 2011. g. Pristupljeno 23. 7. 2007. 
  6. ^ „PSYOP of the Falkland Islands War”. psywar.org. Arhivirano iz originala 4. 7. 2007. g. Pristupljeno 23. 7. 2007. 
  7. ^ Jónsdóttir, Ingibjörg (2007). "Botany during the Swedish Antarctic Expedition 1901–1903". In Jorge Rabassa; Maria Laura Borla (eds.). Antarctic Peninsula and Tierra del Fuego. Leiden, Netherlands: Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-41379-4. 
  8. ^ a b v g Clark, Malcolm; Dingwall, Paul (1985). Conservation of Islands in the Southern Ocean. Cambridge, England: IUCN. ISBN 978-2-88032-503-9. 
  9. ^ Hince, Bernadette (2001). The Antarctic Dictionary. Collingwood, Melbourne: CSIRO Publishing. ISBN 978-0-9577471-1-1. 
  10. ^ Chura, Lindsay R. (30 June 2015). "Pan-American Scientific Delegation Visit to the Falkland Islands". Science and Diplomacy. The ocean’s fecundity also draws globally important seabird populations to the archipelago; the Falkland Islands host some of the world’s largest albatross colonies and five penguin species.
  11. ^ The World Factbook — Central Intelligence Agency. Cia.gov. Retrieved on 20 September 2017.
  12. ^ "Falkland Islands (Islas Malvinas)". Central Intelligence Agency. Retrieved 10 July 2013.
  13. ^ a b Avakov, Alexander (2013). Quality of Life, Balance of Powers, and Nuclear Weapons. New York: Algora Publishing. ISBN 978-0-87586-963-6. 
  14. ^ "Regions and territories: Falkland Islands". BBC News. 12 June 2012. Retrieved 26 June 2014.
  15. ^ Calvert, Peter (2004). A Political and Economic Dictionary of Latin America. London: Europa Publications. ISBN 978-0-203-40378-5. 
  16. ^ "Agriculture". Falkland Islands Government. Retrieved 13 February 2016.
  17. ^ Royle 2001, str. 170
  18. ^ Hemmerle 2005, str. 319
  19. ^ a b Laver 2001, str. 9
  20. ^ "Falkland Islands Census Statistics, 2006" (PDF). Falkland Islands Government. Archived from the original (PDF) on 16 December 2010. Retrieved 4 June 2010.
  21. ^ Gibran, Daniel (1998). The Falklands War: Britain Versus the Past in the South Atlantic. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, Inc. ISBN 978-0-7864-0406-3. 
  22. ^ Falklands still home to optimists as invasion anniversary nears, The Guardian, Andy Beckett, 19 March 2012
  23. ^ a b v Minahan, James (2013). Ethnic Groups of the Americas. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-163-5. 
  24. ^ "Falklands Referendum: Voters from many countries around the world voted Yes". MercoPress. 28 June 2013. Retrieved 22 July 2013.
  25. ^ a b v g Wagstaff, William (2001). Falkland Islands: The Bradt Travel Guide. Buckinghamshire, England: Bradt Travel Guides, Ltd. ISBN 978-1-84162-037-4. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Фолкландска_Острва&oldid=27551540”