Franc Leskošek

franc leskošek
Franc Leskošek Luka
Lični podaci
Datum rođenja	(1897-12-09)9. decembar 1897.
Mesto rođenja	Celje, Austrougarska
Datum smrti	5. jul 1983.(1983-07-05) (85 god.)
Mesto smrti	Ljubljana, SR Slovenija, SFR Jugoslavija
Profesija	društveno-politički radnik
Delovanje
Član KPJ od	1926.
Učešće u ratovima	Prvi svetski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije 1941 — 1945.
Čin	general-potpukovnik u rezervi
Predsednik CK KP Slovenije
Period	1943 — 1948.
Prethodnik	Edvard Kardelj
Naslednik	Miha Marinko
Heroj
Narodni heroj od	15. jula 1952.
Odlikovanja

Franc Leskošek Luka (Celje, 9. decembar 1897 — Ljubljana, 5. jul 1983) bio je učesnik Prvog svetskog rata i Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Slovenije, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 9. decembra 1897. u Celju. Posle završene osnovne škole i tri razreda Građevinske škole, bio je godinu dana bravarski šegrt u Žalcu, a potom je u Celju učio metalostrugarski zanat. Radio je u raznim mestima, Austrougarske i Nemačke, gde se upoznao sa radničkim pokretom, a 1913. godine se uključio u Sindikalni pokret.

Za vreme Prvog svetskog rata, bio je mobilisan u Austrougarsku vojsku i borio se na Italijanskom frontu. Posle završetka rata i formiranja Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca, 1918. godine, radio je u raznim preduzećima u Sloveniji. Među zaposlenim je radio na njihovom okupljanju u Sindikat, i bio je organizator nekoliko štrajkova, zbog čega je često otpuštan s posla.

Godine 1926. postao je član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Delovao je u URS-ovim sindikatima. Godine 1933. izabran je za sekretara Pokrajinskog odbora Saveza metalskih radnika, a 1934. za predsednika Strukovne komisije za Sloveniju. Juna 1935. godine učestvovao je na saboru radničkih društava „Sloboda“, a septembra iste godine postao je član Sindikalne komisije pri Pokrajinskom komitetu KPJ za Sloveniju.

Bio je organizator radničkih zborova i štrajkova u Trbovlju, Hrastniku, Zagorju, Celju, Kočevju, Jasenicama, kao i velikog štrajka tekstilnih radnika 1936. godine. Zbog partijskog delovanja u Sindikalnom pokretu, krajem 1936. godine je smenjen sa mesta sekretara Pokrajinskog odbora Saveza metalskih radnika, a maja 1937. sa mesta predsednika Strukovne komisije.

Juna 1936. godine u Moskvi je izabran za člana Politbiroa Centralnog komiteta KPJ, a na osnivačkom kongresu Komunističke partije Slovenije, 1937. izabran je za sekretara Centralnog komiteta. Godine 1938. postao je član novog Politbiroa CK KPJ, koji je organizovao Josip Broz Tito. Te iste godine nastupio je kao kandidat liste radnog naroda na decembarskim izborima za Narodnu skupštinu Kraljevine Jugoslavije.

Posle zabrane „Delavskog lista“, decembra 1939. godine, i jačanja policijskog terora prešao je u ilegalnost. Oktobra 1940. godine učestvovao je u radu Pete zemaljske konferencije KPJ u Zagrebu, na kojoj je ponovo izabran u članstvo CK KPJ. Od policije se skrivao u Tacenu, pod Šmartnom gorom i u Šmartnu na Savi, odakle je ilegalno odlazio na partijska savetovanja po celoj Sloveniji i na razgovore sa Josipom Brozom Titom u Zagreb.

Narodnooslobodilačka borba

Glavni članak: Narodnooslobodilačka borba

U vreme napada sila Osovine na Kraljevinu Jugoslaviju, rukovodio je sednicom CK KP Slovenije, 10. aprila kod Trebnja, a istog dana na sednici CK KPJ u Zagrebu, imenovan je za člana Vojnog komiteta. Krajem aprila, CK KPS, je pod njegovim rukovodstvom, uputio poziv Slovencima da pripremaju otpor okupatoru. Prilikom konstituisanja Vrhovnog plenuma Osvobodilne fronte (OF) naroda Slovenije, 15. juna 1941. godine, postao je njegov član.

Na sednici Politbiroa CK KPS, održanoj 22. juna 1941. godine, doneta je odluka da o podizanju ustanka i formiran je Glavni štab slovenačkih partizanskih četa, a Franc je imenovan za njegovog komandanta. Radio je na usmeravanju i razvoju oružanog ustanka i prvih slovenačkih partizanskih jedinica. Kao član Glavnog štaba NOP odreda Jugoslavije, učestvovao je vojno-političkom savetovanju u Stolicama, 26. septembra 1941. godine. Posle povratka u Sloveniju, radio je na sprovođenu odluka donetih na savetovanju, kao i na odbrani slovenačkog stanovništva od iseljavanja.

Aprila 1942. godine Glavni štab NOP odreda Slovenije, pod njegovom komandom, je formirao četiri grupe Odreda. Iako je rukovođenje oružanom borbom iz Ljubljane bilo veoma teško, zbog okupacione blokade grada, u proleće 1942. godine uspeo je plan Glavnog štaba i oslobođena je velika teritorija između Broda na Kupi i Ljubljane, na kojoj su formirani prvi organi narodne vlasti. Franc Leskošek je polovinom juna otišao na Kočevski rog, odakle je, zajedno sa CK KPS i Glavnim štabom Slovenije rukovodio oružanom borbom u Sloveniji.

Posle velike neprijateljske ofanzive na partizane u Sloveniji i formiranja oružanih jedinica Bele garde, Franc se u velikoj meri posvetio političkom radu. Prvog oktobra 1942. godine kooptiran je u Izvršni odbor Osvobodilne fronte, a funkciju komandata Glavnog štaba je prepustio Ivanu Mačeku. Sredinom oktobra, zajedno sa IO Osvobodilne fronte, prebacio se u Polhograjske Dolomite, gde se u toku novembra prebacio i CK KP Slovenije. Decembra 1942. godine Izvršni odbor Osvobodilne fronte ga je delegirao u Antifašističko veće narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ).

Na Kočevskom zboru, 3. oktobra 1943. godine, izabran je u Izvršni odbor Slovenačkog narodnooslobodičalkog odbora i u delegaciju za drugo zasedanje AVNOJ-a. Na drugom zadesadnju AVNOJ-a u Jajcu, 29. novembra 1943. godine, izabran je u Predsedništvo AVNOJ-a. Posle povratka u Sloveniju, obišao je Notranjsku, Štajersku i Slovenačko primorje, gde je radio na učvršćivanju organizacija OF, organa narodne vlasti i jedinica NOVJ.

Posleratni period

Posle oslobođenja vršio je razne odgovorne političke dužnosti u NR Sloveniji i FNR Jugoslaviji. Bio je ministar za industriju i rudarstvo u prvoj slovenačkoj Vladi. Od 1947. do 1951. godine bio je ministar za tešku industriju u Vladi FNRJ. Od 1951. do 1953. bio je predsednik Saveta za industrijalizaciju NR Slovenije, a od 1953. do 1958. član Saveznog izvršnog veća (SIV). Od 1958. do 1963. godine bio je potpredsednik Savezne narodne skupštine, a od 1963. godine član Saveta federacije.

Narodni poslanik Narodne skupštine NR Slovenije bio je od 1945. do 1963, a Savezne narodne skupštine u dva mandata, od 1946. do 1953. i od 1958. do 1963. godine.

Predsednik Centralnog komiteta Komunističke partije Slovenije bio je od 1943. do 1948. godine. Član Izvršnog komiteta Centralnog komiteta Saveza komunista Slovenije bio je od 1956. do 1966, a od 1966. do 1968. član Predsedništva CK SKS. Do 1964. godine je bio član Politbiroa CK SKJ, a do 1969. član Centralnog komiteta SKJ. Od 1953. godine bio je član Predsedništva Glavnog odbora SSRN Jugoslavije, a od 1967. član Predsedništva Republičke konferencije SSRN Slovenije.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih visokih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden jugoslovenske velike zvezde, Orden junaka socijalističkog rada, Orden narodnog oslobođenja, Orden partizanske zvezde sa zlatnim vencem, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem i Orden za hrabrost. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 15. jula 1953. godine. Imao je čin rezervnog general-potpukovnika JNA.

Godine 1952. proglašen je za počasnog građanina Celja, a 1983. za počasnog građanina Ljubljane.

Umro je 5. jula 1983. godine u Ljubljani. Sahranjen je u Grobnici narodnih heroja u Celju.

Foto-galerija

• 
  Franc Leskošek Luka između 1935. i 1938.
• 
  Franc Leskošek Luka na mitingu, 1944.
• 
  [[Franc Leskošek Luka (prvi zdesna) u društvu Josipa Vidmara, Borisa Kidriča i Franca Lubeja, 1945.
• 
  Franc Leskošek Luka, 1959.
• 
  Franc Leskošek Luka sa pionirkom na Festivalu omladinskih horova u Celju, 1960.
• 
  Franc Leskošek Luka, 1961.
• 
  Franc Leskošek Luka na otkrivanju spomenika žrtvama fašizma, 1961.
• 
  Franc Leskošek Luka sa, sleva na desno, Borisom Krajgerom, Vidom Tomšič, Vladimirom BakarićemEdvardom Kardeljem i Mihom Marinkom na sahrani Božidara Lavriča, 1961.
• 
  Orden narodnog heroja
• 
  Partizanska spomenica 1941.

Literatura

• Vojna enciklopedija (knjiga peta), Beograd 1973. godina
• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.