Henri V Lankaster

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Henrik V, car Svetog rimskog carstva.
Henri V Lankaster
Henri V Lankaster
Lični podaci
Datum rođenja(1387-09-16)16. septembar 1387.
Mesto rođenjaMonmut, Vels, Engleska
Datum smrti31. avgust 1422.(1422-08-31) (34 god.)
Mesto smrtiDvorac Vensen, Francuska
GrobVestminsterska opatija, London
Porodica
SupružnikKatarina od Valoa
PotomstvoHenri VI Lankaster
RoditeljiHenri IV
Meri Bohun
DinastijaLankaster
Kralj Engleske
Period20. mart 1413 — 31. avgust 1422.
PrethodnikHenri IV Lankaster
NaslednikHenri VI Lankaster

Henri V ili Henrik V (16. septembar 1387 — 31. avgust 1422) je bio engleski kralj iz kuće Lankaster od 1413. do 1422. godine.[1] Tokom njegove vlasti nastavio se Stogodišnji rat. Uspeo je ujediniti krune Engleske i Francuske, tako da je njegov sin bio zajednički kralj Engleske i Francuske.

Analize Henrijeve vladavine su različite. Čak su ga i savremeni francuski hroničari naveliko hvalili zbog njegove lične pobožnosti, hrabrosti i vojničke genijalnosti, ali zbog njegovog povremeno okrutnog temperamenta i nedostatka fokusa na unutrašnje poslove postao je predmet nekih kritika.[2] Bez obzira na to, njegova militaristička nastojanja tokom Stogodišnjeg rata stvorila su snažan osećaj engleskog nacionalizma i postavila pozornicu za uspon Engleske, a zatim i Britanije do istaknutosti kao dominantne globalne sile.[3]

Mladost[uredi | uredi izvor]

Henri je rođen u kuli iznad kapije zamka Monmut u Velsu, i iz tog razloga je ponekad nazivan Henrijem od Monmuta.[4] On je bio sin Henrija od Bolingbroka (kasnije Henrija IV Engleske) i Marije de Bohun. Rođak njegovog oca bio je vladajući engleski monarh, kralj Ričard II. Henrijev deda po ocu bio je uticajni Džon od Gonta, sin kralja Edvarda III. Pošto nije bio blizu linije nasleđivanja prestola, Henrijev datum rođenja nije bio zvanično dokumentovan, a dugi niz godina je bilo sporno da li je rođen 1386. ili 1387. godine.[5] Međutim, zapisi pokazuju da je njegov mlađi brat Tomas rođen u jesen 1387. i da su njegovi roditelji bili u Monmutu 1386. godine, ali ne i 1387. godine.[6] Sada je prihvaćeno da je rođen 16. septembra 1386.[7][8][9][13]

Vladavina[uredi | uredi izvor]

Rani poduhvati[uredi | uredi izvor]

Već sa 16 godina komandovao je engleskim snagama protiv raznih pobunjenika. U jednoj takvoj bici bio je izuzetno teško ranjen. Potrošio je dosta vremena u slamanju pobune u Velsu pod vodstvom Ovena Glindvira.

Uloga u vlasti i konflikt sa bolesnim Henrijem IV[uredi | uredi izvor]

Njegov otac Henrik IV bio je dosta bolestan, tako da Henrik V preuzima od januara 1410. kontrolu nad vlašću zajedno sa svojim stričevima Henrijem i Tomasom Bofortom, koji su bili sinovi Džona Ganta.

Vodi bitno različitu unutrašnju i spoljašnju politiku od svog oca, tako da ga Henrik IV izbacuje u novembru 1411. iz kraljevskog saveta. Svađa je bila političke prirode, iako je moguće da su i stričevi nastojali eliminisati protivnika. Osim toga bio je protivnik kenterberijskom nadbiskupu Tomasu Arundelu, pa su se progonjeni Lolardi ohrabrili. Međutim kad je postao kralj nije ispunio njihova očekivanja.

Krunisanje za kralja[uredi | uredi izvor]

Postaje kralj 21. marta 1413, a krunisan je 9. aprila 1413. godine. Glavni problemi tokom njegove vlasti su bili uspostavljanje mira na unutrašnjem planu, zaceljivanje crkvene šizme i povratak engleskog prestiža u Evropi.

Unutrašnja politika[uredi | uredi izvor]

Henrik V odmah daje svima do znanja da će vladati kao kralj ujedinjene zemlje i zato oprašta stare grehove i sporove. Svima vraća njihove titule ili imanja, koja su im prethodno bila uzeta. Najveći domaći problem je bilo nezadovoljstvo Lolarda, ali tu je pokazao čvrstinu na samom početku, tako da kasnije nije imao problema.

Postojala je i jedna velika zavera, kojom su pobunjenici u julu 1415. nastojali postaviti sina Ričarda II za kralja.

Henrik V, naslikan u Kaselovoj istoriji Engleske

Ponovo rat sa Francuskom[uredi | uredi izvor]

U Francuskoj je trajao građanski rat u doba umno bolesnog kralja Karla VI Ludog. Obe strane u tom sukobu obraćale su se Henriju V moleći od njega pomoć i obećavajući mu delove Francuske. Henrik V ulazi u rat u Francuskoj pod izgovorom da je Karlo VI Ludi pomagao Ovenu Glindviru u Velsu.

Jedna od strana u građanskom ratu u Francuskoj, porodica Armanjak, ponudila je Henriju V granice iz 1369, dakle granice pre uspešnih pohoda Karla V Mudrog. Henrik V nije pristao, nego je tražio granice iz 13. veka. Iskrcao se 13. avgusta 1415. u severnoj Francuskoj i tu je dugo opsedao luku Harfler. Posle toga u bici kod Azenkura 1415. Henrik V postiže briljantnu pobedu nad Francuzima. Englezi su pobedili sa 3 do 6 puta manje vojnika.

Vešta diplomatija i ponovo osvajanje Normandije posle 200 godina[uredi | uredi izvor]

Uspešnom diplomatijom osigurao je da đenovljanska flota više ne pomaže Francusku, a uspeo je da otkloni opasnost i od Sigismunda, cara Svetog rimskog carstva.

Tokom 1416. engleske snage pobeđuju u jednoj kopnenoj i jednoj pomorskoj bici. Dobro se vojno i diplomatski pripremio za veliki pohod 1417. na Normandiju, davni san svih engleskih kraljeva. Normandiju su Englezi izgubili 200 godina pre toga. Najpre je zauzeo donju Normandiju i time odsekao Ruan od Pariza. Ruan je stavio pod opsadu. Majstorski je potpirivao Francuze jedne protiv drugih. Francuska je bila paralizovana stalnim sukobom između porodice Armanjak i Jovana II Burgundijskog.

U januaru 1419. pao je Ruan i time je pala cela Normandija u engleske ruke. Jovan II od Burgundije nije bio otvoreni engleski saveznik, ali ništa nije učinio da spreči pad Ruana u Normandiji. Već avgusta 1419. Englezi su se nalazili kraj zidina Pariza. Jovan II od Burgundije je vladao Parizom, a pristalice prestolonaslednika Karla VII Pobednika ubijaju ga na prevaru 10. septembra 1419. godine.

Francuzi su se nalazili u teškom položaju. I dalje su gubili bitke. Nije bilo druge nego da se predaju Englezima.

Henrik V postaje regent Francuske i nasleđuje francusku krunu[uredi | uredi izvor]

Ugovorom u Troju 1420. Henrik V prihvaćen je od Francuza kao regent i naslednik francuske krune. To je potvrđeno njegovim brakom sa Katarinom Valoa, ćerkom kralja Karla VI Ludog. U isto vreme zakonitog naslednika Karla VII Pobednika lišavaju prava na krunu. Francuska skupština je potvrdila taj ugovor.

Henrik V umire 1422, samo dva meseca pre Karla VI Ludog. Posle smrti Karla VI Ludog, Henrik VI postaje kralj Engleske i Francuske.

Konsolidacija moći[uredi | uredi izvor]

Uspeo je ugovorom u Kenterberiju utrti put prema okončanju velike zapadne šizme, tokom koje su jedne države Evrope priznavale jednog papu, a druge drugog. Izabran je papa Martin V i time prestaje razdoblje antipapa.

Veštom diplomatijom otklonio je Sigismunda od Francuske. Kao diplomatski vešt svetovno je predvodio zemlje zapadnog hrišćanstva, pa je počeo planirati novi krstaški pohod. Rana smrt ga je sprečila u tom naumu.

Njegov ideal je bio kralj Artur, a njegove poslednje reči su navodno bile da želi izgraditi zidine Jerusalima. Njegova politika je predviđala čvrstu centralističku vlast potpomognutu parlamentom, crkvenu reformu na konzervativnim linijama, privredni razvoj i održanje nacionalnog prestiža.

Bio je prvi kralj koji je spoznao pravi značaj engleske mornarice.

Šekspir je napisao dramu Henri V.

Porodično stablo[uredi | uredi izvor]

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
16. Edvard II Plantagenet
 
 
 
 
 
 
 
8. Edvard III Plantagenet
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
17. Izabela Francuska
 
 
 
 
 
 
 
4. Džon od Genta
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
18. Vilijam I, grof od Enoa
 
 
 
 
 
 
 
9. Filipa od Enoa
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
19. Žana od Valoa
 
 
 
 
 
 
 
2. Henri IV Lankaster
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
20. Henri, 3. grof od Lankastera (=30)
 
 
 
 
 
 
 
10. Henri od Grosmonta, 1. vojvoda od Lankastera
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
21. Maud Chaworth (=31)
 
 
 
 
 
 
 
5. Blanš od Lankastera
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
22. Henry de Beaumont
 
 
 
 
 
 
 
11. Izabela Bomon
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
23. Alice Comyn
 
 
 
 
 
 
 
1. Henri V Lankaster
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
24. Humphrey de Bohun, 4th Earl of Hereford
 
 
 
 
 
 
 
12. William de Bohun, 1st Earl of Northampton
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
25. Elizabeth of Rhuddlan
 
 
 
 
 
 
 
6. Humphrey de Bohun, 7th Earl of Hereford
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
26. Bartholomew de Badlesmere, 1st Baron Badlesmere
 
 
 
 
 
 
 
13. Elizabeth de Badlesmere
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
27. Margaret de Clare
 
 
 
 
 
 
 
3. Meri Bohun
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
28. Edmund FitzAlan, 9th Earl of Arundel
 
 
 
 
 
 
 
14. Richard FitzAlan, 10th Earl of Arundel
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
29. Alice de Warenne
 
 
 
 
 
 
 
7. Joan FitzAlan
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
30. Henri, 3. grof od Lankastera (=20)
 
 
 
 
 
 
 
15. Eleanor of Lancaster
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
31. Maud Chaworth (=21)
 
 
 
 
 
 

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Ross, C. (28. 7. 1999). „Henry V, king of England”. Encyclopædia Britannica. 
  2. ^ Ross 1999.
  3. ^ Hastings, Adrian (1997). The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism. Cambridge University Press. str. 47. ISBN 9780521625449. 
  4. ^ Allmand, C. (23. 9. 2010). „Henry V (1386–1422)”. Oxford Dictionary of National Biography (online izd.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/12952.  (Subscription or UK public library membership required.)
  5. ^ Allmand, C. (1992). Henry V. English Monarchs series (new izd.). Yale University Press (objavljeno 1997). str. 7—8. ISBN 978-0-300-07369-0. 
  6. ^ Mortimer, I. (2007). The Fears of Henry IV: The Life of England's Self-Made King. London: Jonathan Cape. str. 371—372. ISBN 978-0-224-07300-4. .
  7. ^ Curry, A. (2013). „The Making of a Prince: The Finances of 'the young lord Henry', 1386–1400”. Ur.: Gwilym Dodd. Henry V: New Interpretations. York Medieval Press. str. 11. ISBN 978-1-903153-46-8. 
  8. ^ Mortimer 2007, str. 371.
  9. ^ Allmand 2010.
  10. ^ Richardson, R. (2011). Kimball G. Everingham, ur. Plantagenet Ancestry. 2 (2nd izd.). Salt Lake City. str. 364 n. 231. 
  11. ^ Allmand 1992, str. 7–8.
  12. ^ Mortimer 2007, str. 371.
  13. ^ Several combinations of 9 August 16 September, and the years 1386 and 1387 frequently feature as birth dates. 16 September appears in Henry V's birth record found in Prologus in Cronica Regina (printed by Hearne), which states that he was born in the feast of St. Edith. Another document, located at John Rylands Library (French MS 54), gives the specific date of 16 September 1386. The only early authority which places his birth in August is Memorials of Henry V (ed. Cole, p. 64: "natus in Augusto fueras"); the date 9 August is first given by Paolo Giovio, but seems to be a misprint for his coronation date (9 April). The only other evidence for a birth in August would be a statement that he was in his 36th year (aged 35) when he died.[10] This would place Henry V's birth in September 1386 or August 1387.[11] Since Henry's household was at Monmouth in 1386 but not in 1387, and a specific date is given for 1386, the date of 16 September 1386 is now regarded as the correct one.[12]

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Henri V Lankaster na Vikimedijinoj ostavi.


Engleski kraljevi
(1413 — 1422)
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Хенри_V_Ланкастер&oldid=27551252”