Manastir Šaolin
| Manastir Šaolin | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Dengfeng, Henan |
| Država |  Kina |
| Vreme nastanka | 5. vek |
Manastir Šaolin (kin. 少林寺 pin. Shàolín Sì) je čan budistički hram koji se nalazi na planini Song, u Dengfengu, u kineskoj provinciji Henan. Osnovan u 5. veku nove ere[1], Šaolin danas spada u najpoznatije budističke hramove na svetu, uglavnom zbog svoje povezanosti sa kineskim borilačkim veštinama.
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Naziv manastira se sastoji iz reči 少 (shǎo; „malo“ ili „mlado“), što se odnosi na Šaoši (少室; Shǎo Shì), jedan od sedam vrhova planine Song, 林 (lín; „šuma“) i 寺 (sì; „hram“). Prema tome, prevod imena manastira Šaolin se može navesti kao „hram šume planine Šao“, ili, bukvalno, „hram mlade šume“.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Osnivanje[uredi | uredi izvor]
Poznato je da je Šaolin podignut krajem 5. veka, međutim, do današnjeg dana nije sasvim jasno o kojoj tačno godini je reč. Daosuen (kin. 道宣 pin. Dàoxuān) u svome Nastavku biografija znamenitih monaha (kin. 續高僧傳 pin. Xù gāosēng chuán) iz 645. g. navodi da je manastir podignut 477. g., dok zbirka rečnika geografskih imena iz 1843. g. smešta ovaj događaj u dvadesetu godinu perioda Taihe dinastije Severni Vej (477 - 499), dakle čitavih dvadeset godina kasnije.[2]
Osnivanje se pripisuje caru Sjaovenu iz dinastije Severni Vej (kin. (北)魏孝文帝 pin. (Běi) Wèi Xiàowéndì), koji je podigao manastir za potrebe indijskog monaha Batua (kin. 跋陀 pin. Bátuó) (u kineskim izvorima nazvanog Fotuo (kin. 佛陀 pin. Fótuó)), koji je došao u Kinu 464. g. da propoveda nikaja budizam. Batuo je bio prvi opat manastira i pod njegovim vođstvom Šaolin postaje centar budističkog učenja.[2]
Bodidarma[uredi | uredi izvor]
Tradicionalno se smatra da je začetnik čan budizma u Kini bio Bodidarma (kin. 達摩 pin. Dámó), koji je između 520. i 526. g. došao iz Indije u Kinu gde je postao prvi cu (kin. 祖 pin. zǔ); „patrijarh“ ili „predak“) čan škole. On je 527. g. stigao u manastir Šaolin, gde je, videvši lošu fizičku pripremljenost monaha, počeo da ih podučava meditaciji i tehnikama za očuvanje fizičke kondicije, i na taj način postao začetnik šaolinskog stila borilačkih veština. Međutim, iako se danas veruje da je Bodidarma istorijska ličnost, većina naučnika i istoričara se slaže da je teorija o njegovom donošenju čan budizma u Kinu i borilačkih veština u Šaolin samo legenda.[2]
Dragoceni zapis prenošenja darme (kin. 传法宝纪 pin. Chuánfǎ bǎojì) iz 710. g., navodi da je Bodidarma proveo niz godina u manastiru Šaolin, sedeći okrenut prema zidu u dubokoj meditaciji. Isti zapis takođe govori o Šenguangu (kin. 神光 pin. Shénguāng), koji je želeo da ga Bodidarma podučava. Nakon što ga je Bodidarma odbio, da bi dokazao svoju ozbiljnost i odlučnost, Šenguang odseca sebi levu ruku i nudi je Bodidarmi, nakon čega ga je indijski monah doveo do prosvetljenja i dao mu ime Huike (kin. 慧可 pin. Huìkě).[2]
Arheološki pronalasci u samom manastiru otkrivaju postepen proces kojim je Bodidarma dovođen u vezu sa Šaolinom. Stela koja datira iz 728. g. je najraniji dokaz o Bodidarminom boravku na planini Song, a druga iz 798. g. govori o Huikeovom odsecanju sopstvene ruke. Vekovima kasnije, stela iz 1209. g. prikazuje lik Bodidarme kao bosog, držeći u ruci jednu cipelu, što se odnosi na legendu o Bodidarminom uskrsnuću. Lik Bodidarme sa cipelom u ruci je postao standardan motiv u umetnosti čana. Druga slika iz 13. veka prikazuje Bodidarmu kako prelazi snažne talase reke Jangce, stojeći na jednoj grančici.[2]
Duboko poštovanje prema Bodidarmi u Šaolinu dostiglo je vrhunac 1125. g. kada je sagrađeno svetilište u njegovu čast. Ono se nalazi oko pola kilometra severozapadno od manastira i očuvano je i do danas.[2]
Rušenja i obnavljanja[uredi | uredi izvor]
Manastir je uništavan i ponovo sagrađivan više puta u svojoj istoriji. Zapisi iz 1371. i 1373. g. svedoče o uništenju manastira tokom Pobune Crvenih turbana, kada su razbojnici osvojili i razorili manastir u potrazi za dragocenostima. Stručnjak za borilačke veštine Tang Hao (kin. 唐豪 pin. Táng Háo) smešta ovaj događaj u 1356. g. Nakon tog napada, monasi su bili primorani da napuste manastir. Vratili su se 1359. g., kada su pobunjenici poraženi i oterani iz provincije Henan. Po legendi iz 1517. g., ovaj napad se odigrao 1351. g. na samom početku Pobune Crvenih turbana, a monasi su izvojevali pobedu nad napadačima, vođeni svojim svecem zaštitnikom Vajrapanijem.[2]
Godine 1641, pobunjenik protiv vladajuće dinastije Ming, Li Cičeng (kin. 李自成 pin. Lǐ Zìchéng), upada sa svojom vojskom, koja je brojala stotine hiljada uglavnom gladnih seljaka, u provinciju Henan i pljačka Šaolin, velike pristalice dinastije Ming. Pobunjenici ubijaju skoro sve monahe i donose potpunu propast manastiru. Tek u 18. veku, manastir biva obnovljen uz pomoć vladajuće dinastije Ćing.[2]
Tokom Kulturne revolucije (1966—1976), sprovedene po naredbi Mao Cedunga (kin. 毛泽东 pin. Máo Zédōng), manastir je uništen, a monasi proterani i proganjani.
Šaolinćuen[uredi | uredi izvor]
Šaolinćuen (kin. 少林拳 pin. Shàolínquán), u zapadnom svetu poznat kao šaolin kung fu (kin. 少林功夫 pin. Shàolín gōngfu), je jedan od najstarijih stilova kineskih borilačkih veština, nastao u istoimenom manastiru. Tokom više hiljada godina postojanja, šaolinćuen je postao jedna od najvećih i najpoznatijih škola borilačkih veština na svetu.
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Shahar, Meir. The Shaolin Monastery: History, Religion, and the Chinese Martial Arts. Honolulu: University of Hawai'i Press, 2008
- Keown, Damien. A Dictionary of Buddhism. Oxford University Press, 2004
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
