Hjuron (jezero)

Koordinate: 44° 48′ S; 82° 24′ Z / 44.8° S; 82.4° Z / 44.8; -82.4
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Hjuron
Koordinate44° 48′ S; 82° 24′ Z / 44.8° S; 82.4° Z / 44.8; -82.4
44° 48′ S; 82° 24′ Z / 44.8° S; 82.4° Z / 44.8; -82.4
PritokeSent Meriz, Jezero Mičigen, Sagino
OtokeSent Kler
Zemlje basena SAD
 Kanada
Maks. dužina206 mi (332 km)[1] km
Maks. širina183 mi (295 km)[1] km
Površina23,007 sq mi (59,59 km2)[1] km2
Pros. dubina195 ft (59 m)[1] m
Maks. dubina750 ft (229 m)[1] m
Zapremina850 cu mi (3.543 km3)[1] km3
Dužina obale11.850 mi (2.980 km) plus 1.980 mi (3.190 km) for islands[2] km
Nad. visina577 ft (176 m)[1] m
NaseljaSagino, Bej Siti, Port Hjuron, Godrič, Sarnija
Hjuron na karti North America
Hjuron
Hjuron
Vodena površina na Vikimedijinoj ostavi
1 Shore length is not a well-defined measure.

Jezero Hjuron (engl. Lake Huron) je u Sjedinjenim Američkim Državama i Kanadi.[3] Pripada grupi od 5 Velikih jezera u Severnoj Americi na granici SAD i Kanade. Nalazi se na teritoriji američke savezne države Mičigen i kanadske pokrajine Ontario. Površina jezera iznosi 59.570 km². Nalazi se na nadmorskoj visini od 176 metara, i ima maksimalnu dubinu od 229 metara. Drugo je po veličini među Velikim jezerima.

Jezero je dobilo ime po indijanskom plemenu Hjuroni. Otkrili su ga francuski istraživači u 17. veku. Kasnije su mu dali ime „Jezero Hjurona“ (Lac des Hurons).

Jezero Hjuron ima centralni položaj među Velikim jezerima. Vodu prima iz jezera Mičigen, Gornjeg jezera i više reka pritoka. Voda iz njega otiče u jezero Iri. U jezeru Hjuron se nalazi ostrvo Manitulin, najveće jezersko ostrvo na svetu. Ovo ostrvo odvaja zaliv Džordžijan bej od glavnog dela jezera. U Džordžijan beju postoji 30.000 ostrva koja su turistička atrakcija, ali i opasnost za plovidbu.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Po površini, jezero Hjuron je drugo po veličini od Velikih jezera, sa površinom od 23.007 sq mi (59.590 km2) — od čega 9.103 sq mi (23.580 km2) leži u Mičigenu i 13.904 sq mi (36.010 km2) leži u Ontariju — što ga čini third-largest fresh water lake on Earth|trećim po veličini slatkovodnim jezerom na Zemlji (ili četvrtim po veličini, ako se Kaspijsko more računa kao jezero).[1] Međutim, po zapremini, jezero Hjuron je tek treće po veličini od Velikih jezera, nadmašuju ga jezero Mičigen i Gornje jezero.[4] Kada se meri na bazi niske vode, jezero ima zapreminu od 850 cu mi (3.500 km3) i dužinu obale (uključujući ostrva) od 3.827 mi (6.159 km).[1]

Površina jezera Hjuron je 577 ft (176 m) iznad nivoa mora.[1] Prosečna dubina jezera je 32 hvati 3 stope (195 ft; 59 m), dok je maksimalna dubina 125 hvati (750 ft; 229 m).[1] Ono ima dužinu od 206 mi (332 km; 179 nmi) i najveću širinu od 183 mi (295 km; 159 nmi).[1] Veliki zaliv koji strši severoistočno od jezera Hjuron u Ontario, u Kanadi, naziva se Džordžijski zaliv. Značajna karakteristika jezera je ostrvo Manitoulin, koje odvaja Severni kanal i Džordžijski zaliv od glavne vode jezera Hjuron. To je najveće jezersko ostrvo na svetu.[5] Manji zaliv koji strši jugozapadno od jezera Hjuron u Mičigen se zove Saginav.

Gradovi sa preko 10.000 ljudi na jezeru Hjuron uključuju Sarniju, najveći grad na jezeru Hjuron, i Sogin Šors u Kanadi i Bej Siti, Port Hjuron i Alpenu u Sjedinjenim Državama. Glavni centri u zalivu Džordžijan uključuju Oven Saund, Vasaga Bič, Kolingvud, Midlend, Penetangvišin, Port Severn i Pari Saund.

Nivoi vode[uredi | uredi izvor]

Istorijska visoka voda

Jezero varira iz meseca u mesec sa najvišim nivoom jezera u oktobru i novembru. Normalna oznaka visoke vode je 200 ft (61 m) iznad referentne tačke (577,5 stopa ili 176,0 m). U leto 1986. godine, jezera Mičigen i Hjuron su dostigla svoj najviši nivo na 5,92 ft (1,80 m) iznad referentne tačke.[6] Rekordi velikih voda su rušeni nekoliko meseci zaredom 2020. godine.[7]

Istorijski niska voda

Nivoi jezera obično su najniži zimi. Normalna oznaka niske vode je 1,00 ft (30 cm) ispod referentne tačke (577,5 ft ili 176,0 m). U zimu 1964, jezera Mičigen i Hjuron dostigla su najniži nivo na 1,38 ft (42 cm) ispod referentne vrednosti.[6] Kao i kod rekorda visoke vode, mesečni rekordi niske vode postavljani su svakog meseca od februara 1964. do januara 1965. Tokom ovog dvanaestomesečnog perioda, nivoi vode su se kretali od 1,38 do 0,71 stopa (42–22 cm) ispod referentne tačke na grafikonu.[6] Najniži nivo vode svih vremena je premašen u januaru 2013.[8]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Britanska karta jezera Huron iz 1680. godine

Pre oko 9.000 godina, kada je nivo vode u jezeru Huron bio otprilike 100 m (330 ft) ispod današnjeg nivoa, bio je izložen greben Alpena-Amberli. Taj kopneni most je korišćen kao migracioni put za velika krda karibua. Od 2008. godine, arheolozi su otkrili najmanje 60 kamenih konstrukcija duž potopljenog grebena za koje se smatra da su paleoindijanci koristili kao zaklone za lov.[9] Da je trgovačka mreža donela opsidijan iz Oregona pre skoro deset hiljada godina da bi se koristio za izradu alata, potvrdilo je podvodno otkriće duž grebena iz 2013. godine.[10]

Uoči evropskog kontakta, na stepen razvoja indijanskih društava istočnih šuma ukazuju arheološki dokazi o gradu na ili blizu jezera Hjuron koji je sadržavao više od stotinu velikih građevina u kojima je živelo između 4.000 i 6.000 stanovnika.[11] Francuzi, prvi evropski posetioci u regionu, često su jezero Huron nazivali La Mer Dus, „slatkovodno more“. Godine 1656, karta francuskog kartografa Nikole Sansona označava jezero pod imenom Karegnondi, vajandotska reč koja se na različite načine prevodila kao „Slatkovodno more “, „Jezero Hjurona“, ili jednostavno „jezero“.[12][13] Generalno, jezero je na većini ranih evropskih mapa označeno kao „Lac des Hurons“ (Jezero Hjuron).[13]

Do 1860-ih, mnoga evropska naselja na obalama jezera Hjuron su postala inkorporirana, uključujući Sarniju, najveći grad na jezeru Huron.[14] Dana 26. oktobra 2010,[15] formirana je Uprava za vodu Karegnondi da izgradi i upravlja cevovodom od jezera do Flinta u Mičigenu.[16]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ e ž z i j k „Great Lakes Factsheet No. 1”. U.S. Environmental Protection Agency. 25. 6. 2012. Pristupljeno 6. 3. 2014. 
  2. ^ „Shorelines of the Great Lakes”. Michigan Department of Environmental Quality. Arhivirano iz originala 5. 4. 2015. g. 
  3. ^ Wright, John W., ur. (2006). The New York Times AlmanacNeophodna slobodna registracija (2007 izd.). New York: Penguin Books. str. 64. ISBN 0-14-303820-6 — preko Archive.org. 
  4. ^ Annin, Peter (2006). The Great Lakes Water Wars. Island Press. str. 15. ISBN 978-1-55963-087-0. 
  5. ^ „Seven Wonders of Canada-Manitoulin Island, Ontario”. CBC.ca. Pristupljeno 8. 10. 2016. 
  6. ^ a b v Monthly bulletin of Lake Levels for The Great Lakes. U.S. Army Corps of Engineers, Detroit District. septembar 2009. 
  7. ^ „Great Lakes Water Level Data”. 3. 2. 2021. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  8. ^ „Great Lakes Water Level Data”. 3. 2. 2021. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  9. ^ Weber, Bob (29. 4. 2014). „Prehistoric Stone Walls Found Under Lake Huron”. CTV News. Canadian Press. Pristupljeno 8. 10. 2016. 
  10. ^ Aaron, Martin (1. 6. 2021). „At the Bottom of Lake Huron, an Ancient Mystery Materializes”. Scientific American. Springer Nature America. Pristupljeno 3. 6. 2021. 
  11. ^ Nash, Gary B. (2015). „Chapter 1”. Red, White and Black: The Peoples of Early North America. Los Angeles. str. 8. 
  12. ^ Sioui, Georges E. (1999). Huron-Wendat: The Heritage of the Circle. Prevod: Brierley, Jane. UBC Press. ISBN 9780774807159. 
  13. ^ a b Fonger, Ron (3. 5. 2007). „Genesee, Oakland counties adopt historic name for water group”. The Flint Journal. Pristupljeno 6. 12. 2011. 
  14. ^ „Lake Huron at the time of Confederation”. University of Toronto Archives: Showcase 150. Pristupljeno 28. 1. 2020. 
  15. ^ Thorne, Blake (27. 10. 2010). „Karegnondi Water Authority sets course for cutting ties with Detroit water”. Flint Journal. Pristupljeno 6. 12. 2011. 
  16. ^ Fonger, Ron (23. 10. 2010). „Years in the making, Karegnondi Water Authority is ready to set new course for water”. Flint Journal. Pristupljeno 6. 12. 2011. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Hjuron na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Хјурон_(језеро)&oldid=27554763”