Crna legija
 | Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. Molimo vas da poboljšate ovaj članak tako što ćete dodati još izvora u sam tekst (inlajn referenci). |
| Crna legija | |
|---|---|
 Pripadnici Crne legije u Sarajevu 7. aprila 1942. | |
| Postojanje | 1941 – 1945 |
| Zemlja |  NDH |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | Jure Francetić |
| Komandant 2 | Ivan Stipković |
| Komandant 3 | Milan Šulentić |
| Komandant 4 | Franjo Sudar |
Crna legija je bila jedinica Ustaške vojske nastala za vreme Drugog svetskog rata u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Zapovednik Crne legije je bio Jure Francetić, a zamenik mu je bio Rafael Boban. Pripadnici te jedinice su počinili veliki broj zločina nad srpskim pravoslavnim stanovništvom na području NDH.[1]
Tokom maja 1942. Crna legija organizovana je kao „zdrug“, odnosno brigada, U oktobru je, osim Prvog, osnovan i Peti zdrug pod komandom Rafaela Bobana, koji je takođe nosio ime "Crna legija". Prvi zdrug borio se na teritoriji istočne Bosne, a Peti je pokrivao Glamoč, Livno, Imotski, Kupres i garnizone u gornjem toku Vrbasa. Oba su vodila mnoge teške borbe sa promenljivim uspehom protiv NOVJ. Peti zdrug je nakon niza poraza tokom leta i jeseni 1943. i nakon učešća u operaciji Citen prebačen u severozapadnu Hrvatsku.[2]
Službeni naziv te vojne jedinice je bio "1. ustaška pukovnija“. Činile su je u početku dve sarajevske ustaške jedinice od oko 800 ljudi, pod zapovedništvom Bećira Lokmića. Nakon njegove pogibije zapovedništvo je preuzeo poverenik Glavnog ustaškog stana za Bosnu, sa činom „satnika“ Ustaške vojske, Jure Francetić, koji zajedno sa Antom Vokićem obavlja popunjavanje i organizovanje ustaških vojnih jedinica za borbe protiv ustanika u istočnoj Bosni.[3]
Francetić spaja 3. vojnu jedinicu zajedno sa Rafaelom Bobanom i osniva Crnu legiju kao pukovničku ustašku formaciju. Taj nadimak jedinica dobija po crnoj odeći, jer sukna druge boje, odnosno svetlozelene koja je bila propisana za uniforme Ustaške vojske, tada u skladištima nije bilo osim crne.
Crna legija bila je opremljena, naoružana i pokretna a centar za obuku joj je bio na Koševu u Sarajevu. U početku je brojala 1000 do 1500 ljudi.[4]
Ratni put[uredi | uredi izvor]
Crna legija je obrazovana krajem 1941. od muslimanskih i hrvatskih izbeglica iz istočne Bosne, u kojima su četnici i u mnogo manjoj meri partizani izvršili masakre nad lokalnim stanovništvom.[4] Zbog toga je Crna legija bila poznata po beskompromisnoj borbi protiv četnika i partizana i po zločinima nad srpskim stanovništvom.[4] Komandanti su bili pukovnik Jure Francetić i major Rafael Boban. Francetića su zarobili partizani nakon što je njegov avion prinudno sleteo na teritoriju pod kontrolom partizana i umro je u partizanskom zarobljeništvu decembra 1942. Pod Bobanovim zapovedništvom Crna legija je ratovala širom zemlje, a decembra 1944. prilikom reorganizovanja jedinica Ustaške vojnice u Hrvatske oružane snage postala je deo 5. divizije, a Boban je unapređen u čin generala.[4]
Zločini[uredi | uredi izvor]
Opsežnu vojnu akciju protiv četnika u istočnoj Bosni Nemci su sproveli početkom 1942. Ofanziva je bila usmerena na deo istočne Bosne pod nemačkom zonom uticaja koju su držali Dangićevi četnici (Zvornik, Srebrenica, Bratunac, Vlasenica, Višegrad).
Ofanziva je bila usmerena i protiv partizana, ali su oni pobegli na zapad ili su prešli preko nemačko-italijanske demarkacione linije u jugoistočnu Bosnu, tačnije Foču koju su nešto ranije preoteli od četnika ili na sever Crne Gore odakle su nešto kasnije vršili napade na četnike.
Francetićeva Crna legija činila je masovne pokolje tom prilikom i o tome se na strani 307 Zbornika dokumenata, tom XII, knjiga 2 kaže:
Prelazak srpskih izbeglica skoro isključivo žena i dece preko Drine u Srbiju nije se delimično mogao sprečiti zbog slabo posednute granice na Drini. Hrvatske ustaške i milicijske snage poklale su veliki broj izbeglica koji su hrlili ka Drini, a delimično ih pobacali u reku.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Crna Legija”.
- ^ „Black Legion / Crna Legija”.
- ^ „Black Legion (Croatia)”.
- ^ a b v g Tomasevich 2002, str. 422.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Jelić-Butić, Fikreta (1977). Ustaše i Nezavisna Država Hrvatska. Zagreb: Sveučilišna naklada Liber, Školska knjiga.
- Tomasevich, Jozo (2002). War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: Occupation and Collaboration. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-3615-2.
