15. maj
15. maj (15.5.) je 135. dan godine po gregorijanskom kalendaru (136. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 230 dana.
Događaji[uredi | uredi izvor]
| maj | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
| 31 | ||||||
- 1440 — Ladislav V Posmrče, star oko tri meseca, krunisan za ugarskog kralja u Stonom Beogradu.
- 1536 — Engleski sud je proglasio krivim za preljubu i incest Anu Bolen, drugu ženu kralja Henrija VIII, i njenog brata lorda Rošfora i osudio ih na smrt.
- 1571 — Tatari su osvojili i zapalili Moskvu.
- 1767 — Đenova je prodala Francuskoj ostrvo Korziku.
- 1796 — Trupe Napoleona Bonaparte ušle su u Milano.
- 1848 — U Beču je izbio ustanak protiv apsolutističkog režima koji je primorao vladu da povuče oktroisani ustav donet 25. aprila i da raspiše izbore.
- 1918 — Prva avionska pošta u svetu krenula je između Njujorka, Filadelfije i Vašingtona.
- 1923 — Velika Britanija priznala je Transjordan pod emirom Abdulahom kao nezavisnu državu.
- 1935 — Otvorena prva linija moskovskog metroa
- 1940 — U SAD su počele da se prodaju prve najlon čarape.
- 1940 — Kapitulirala je holandska vojska u Drugom svetskom ratu.
- 1943 — Raspuštena je Kominterna.
- 1945 — Udruženim snagama jedinice Crvene armije i NOVJ-a isterale su Nemačke trupe iz Jugoslavije u Drugom svetskom ratu. U četvorogodišnjem ratu poginulo je, po zvaničnim podacima, 1.706.000 ljudi, a zemlja je porušena i opustošena.
- 1948 — Novostvorenu državu Izrael su napali egipatski avioni, a sa severa i istoka libanske i jordanske trupe čime je počeo Arapsko-izraelski rat 1948.
- 1955 — U Beču je potpisan Austrijski državni ugovor kojim je okončana desetogodišnja saveznička okupacija, a Austrija postala nezavisna republika u granicama od 1. januara 1938.
- 1957 — Velika Britanija je izvršila prvu probu hidrogenske bombe u centralnom Pacifiku.
- 1989 —
- Osnovan Radio B92
- Sovjetski predsednik Mihail Gorbačov objavio je u Pekingu kraj kinesko-sovjetskih raskola.
- 1991 — Edit Kreson postala je prva žena premijer Francuske.
- 1992 — Hiljade pristalica opozicije u Azerbejdžanu zauzelo je u Bakuu zgradu parlamenta i predsedničku palatu. Narednog dana s vlasti je zbačen predsednik Ajaz Mutalibov koji je potom izbegao u Moskvu.
- 1992 — Tokom povlačenja Jugoslovenske narodne armije iz Bosne, u Tuzli je napadnut vojni konvoj. Ubijeno 49 vojnika.
- 1996 —
- Desničarski lider Atal Bihari Vadžpaji je postao premijer Indije, pošto je njegova Baratija Džanata partija na parlamentarnim izborima osvojila relativnu većinu. To je bilo prvi put da Hindu nacionalista dobije mesto premijera.
- Skupština SR Jugoslavije smenila je guvernera Narodne banke Jugoslavije Dragoslava Avramovića, tvorca privredne reforme koja je početkom 1994. zemlju izvukla iz hiperinflacije. Avramović je prethodnog dana u svom ekspozeu u Skupštini optužio vladu SR Jugoslavije da blokira pregovore sa međunarodnim finansijskim organizacijama i time gura zemlju u propast.
- 1999 — Italija je dobila novog predsednika Karla Acelja Čampija.
- 2001 — Šef UNMIK-a Hans Hekerup potpisao je u Prištini "Ustavni okvir za samoupravu na Kosovu" i pored protivljenja Srba sa Kosova, koji su smatrali da taj najviši pravni akt pokrajine nije u skladu s rezolucijom UN o njenom budućem statusu.
- 2002 — Narodna banka Jugoslavije saopštila da je dinar postao konvertibilan u svim tekućim transakcijama sa inostranstvom, po prvi put od 1946, kada je bivša Jugoslavija postala član MMF.
- 2003 —
- Haški tribunal za ratne zločine počinjene u Ruandi osudio je na doživotnu robiju bivšeg ministra informacija Eliezera Nijitegeka, a bivšeg gradonačelnika Lorenta Semanzu na 25 godina zatvora, zbog učešća u genocidu 1994. godine.
- Bivši direktor najveće aukcijske kuće Sotebis A. Alfred Taubam oslobođen je iz zatvora, u kome je bio oko godinu dana, zbog "nameštanja" provizije sa rivalskom kućom Kristis.
- 2007 — Srbija posle višemesečnih pregovora dobila novu Vladu - premijer ponovo Vojislav Koštunica, lider DSS
Rođenja[uredi | uredi izvor]
- 1567 — Klaudio Monteverdi, italijanski kompozitor. (prem. 1643)[1]
- 1713 — Nikola Luj de Lakaj, francuski astronom. (prem. 1762)[2]
- 1845 — Ilja Iljič Mečnikov, ruski zoolog i biolog, dobitnik Nobelove nagrade za fiziologiju ili medicinu (1908). (prem. 1916)[3]
- 1859 — Pjer Kiri, francuski fizičar i hemičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1903). (prem. 1906)[4]
- 1891 — Mihail Bulgakov, ruski književnik, dramaturg i lekar. (prem. 1940)[5]
- 1909 — Džejms Mejson, engleski glumac, producent i scenarista. (prem. 1984)[6]
- 1911 — Maks Friš, švajcarski književnik, dramaturg i arhitekta. (prem. 1991)[7]
- 1926 — Piter Šafer, engleski scenarista i dramaturg. (prem. 2016)[8]
- 1930 — Džasper Džons, američki slikar, vajar i grafičar.[9]
- 1933 — Stojan D. Vujičić, srpski književnik. (prem. 2002)[10]
- 1933 — Paško Rakić, jugoslovensko-američki naučnik.[11]
- 1937 — Madlen Olbrajt, američka političarka i diplomatkinja, prva žena državni sekretar SAD. (prem. 2022)[12]
- 1947 — Ljupko Petrović, srpski fudbaler i fudbalski trener.[13]
- 1948 — Brajan Ino, engleski muzičar, muzički producent i vizuelni umetnik.[14]
- 1951 — Frenk Vilček, američki teorijski fizičar i matematičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (2004).[15]
- 1952 — Čez Palminteri, američki glumac, scenarista, producent i dramaturg.[16]
- 1953 — Bogić Bogićević, jugoslovenski i bosanskohercegovački političar.
- 1953 — Majk Oldfild, engleski muzičar.[17]
- 1959 — Vera Nešić, srpska pevačica. (prem. 2011)
- 1960 — Rimas Kurtinajtis, litvanski košarkaš i košarkaški trener.[18]
- 1964 — Gorica Nešović, srpska novinarka, spisateljica i radijska i TV voditeljka. (prem. 2022)
- 1969 — Ljiljana Knežević, srpska rukometašica.
- 1970 — Frank de Bur, holandski fudbaler i fudbalski trener.[19]
- 1981 — Patris Evra, francuski fudbaler.[20]
- 1982 — Segundo Kastiljo, ekvadorski fudbaler.[21]
- 1982 — Džesika Suta, američka pevačica, plesačica i glumica.[22]
- 1986 — Nina Radulović, srpska TV voditeljka i model.
- 1987 — Ersan Iljasova, turski košarkaš.[23]
- 1987 — Marko Jagodić Kuridža, srpski košarkaš.[24]
- 1987 — Leonardo Majer, argentinski teniser.[25]
- 1987 — Endi Mari, britanski teniser.[26]
- 1987 — Tajris Rajs, američko-crnogorski košarkaš.[27]
- 1991 — Nejt Volters, američki košarkaš.[28]
- 1996 — Berdi, engleska muzičarka.[29]
- 1997 — Usman Dembele, francuski fudbaler.[30]
Smrti[uredi | uredi izvor]
- 392 — Valentinijan II, car Zapadnog rimskog carstva. (rođ. 371)[31]
- 1847 — Danijel O’Konel, irski političar. (rođ. 1775)[32]
- 1886 — Emili Dikinson, američka književnica. (rođ. 1830)[33]
- 1914 — Jovan Skerlić, srpski istoričar i književni kritičar, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. (rođ. 1877)[34]
- 1935 — Kazimir Maljevič, ruski slikar. (rođ. 1879)[35]
- 1964 — Vlatko Maček, hrvatski političar iz prve polovine 20. veka. (rođ. 1879)[36]
- 1967 — Pavle Holodkov, ruski operski pevač. (rođ. 1888)[37]
- 1994 — Olga Spiridonović, srpska glumica. (rođ. 1923)[38]
- 2008 — Vilis Lem, američki fizičar. (rođ. 1913)[39]
- 2014 — Saša Hadži Tančić, srpski književnik. (rođ. 1948)[40]
Praznici i dani sećanja[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Stanley Sadie; Alison Latham (5. 4. 1990). The Cambridge Music Guide. Cambridge University Press. str. 145. ISBN 978-0-521-39942-5.
- ^ „Nicolas Louis de Lacaille”. www.nndb.com. Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ „Na dan 15.5.1845.: Rođen Ilja Iljič Mečnikov, ruski...”. www.nadanasnjidan.net. Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ „The Nobel Prize in Physics 1903”. NobelPrize.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ „Mikhail Bulgakov | Russian Author & Playwright | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ „James Mason | Biography, Movies, & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ „Max Frisch (Autor) | Lebenslauf, Biografie, Werke”. wortwuchs.net. Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ „Peter Shaffer | Writer, Additional Crew, Music Department”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ „Jasper Johns | Biography, Art, Paintings, Flag, Target, Exhibition, & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ „Vujičić Stojan”. www.sanu.ac.rs. Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ „Paško Rakić”. sanu.ac.rs. Pristupljeno 26. 1. 2024.
- ^ „Madeleine Albright | Biography, Books, & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „FK Crvena zvezda - Staffs”. FC Crvena Zvezda. 2024-01-27. Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Brian Eno Songs, Albums, Reviews, Bio & More”. AllMusic (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „The Nobel Prize in Physics 2004”. NobelPrize.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Chazz Palminteri | Rotten Tomatoes”. www.rottentomatoes.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Mike Oldfield Songs, Albums, Reviews, Bio & More”. AllMusic (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ Proballers. „Rimas Kurtinaitis, Basketball Player”. Proballers (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Frank de Boer - Manager profile”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Patrice Evra”. worldfootball.net (na jeziku: engleski). 2022-10-17. Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ Strack-Zimmermann, Benjamin. „Segundo Castillo (Player)”. www.national-football-teams.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Jessica Sutta | Rotten Tomatoes”. www.rottentomatoes.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Ersan İlyasova Stats, Height, Weight, Position, Draft Status and more”. Basketball-Reference.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ j.t.d, ABA liga. „Marko Jagodić Kuridža > Player : ABA League”. ABA Liga (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Davis Cup - Players”. www.daviscup.com. Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Andy Murray's road to US Open win and first Grand Slam”. BBC Sport (na jeziku: engleski). 11. 9. 2012. Pristupljeno 28. 4. 2020.
- ^ „Tyrese Rice - FC Barcelona Guard”. ESPN (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ Eurobasket. „Nate Wolters, Basketball Player, News, Stats - Eurobasket”. Eurobasket LLC. Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Birdy Songs, Albums, Reviews, Bio & More”. AllMusic (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Ousmane Dembélé - Player profile 23/24”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Na dan 15.5.392.: Umro Valentinijan II, car Zapadnog...”. www.nadanasnjidan.net. Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ B, U. (2022-05-15). „Na današnji dan, 15. maj | Gradske info”. Najnovije gradske vesti Novi Sad | Gradske info (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Emily Dickinson - Poems, Quotes & Death”. Biography (na jeziku: engleski). 2021-05-07. Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Član SANU”. web.archive.org. 2011-07-27. Arhivirano iz originala 27. 07. 2011. g. Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Kazimir Malevich | Biography, Art, Suprematism, White on White, & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Maček, Vladko - Hrvatska enciklopedija”. enciklopedija.hr. Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Na dan 15.5.1967.: Umro Pavle Holodkov, ruski operski...”. www.nadanasnjidan.net. Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Olga Spiridonovic | Actress”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „Willis Eugene Lamb, Jr. | Nobel Prize, Quantum Mechanics, Laser Spectroscopy | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ „In memoriam: Saša Hadži Tančić”. juznevesti.com. Pristupljeno 28. 1. 2022.
== Vidi još ==