5. mart
5. mart (05.03) je 64. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (65. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 301 dana.
Događaji[uredi | uredi izvor]
| mart | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | 3 | ||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
- 1496 — Engleski kralj Henri VII primio u službu italijanske pomorce Đovanija i Sebastijana Kabota kako bi za englesku krunu otkrili nove zemlje. Njih dvojica 1497. stigla do Severne Amerike.
- 1684 — Austrija, Poljska i Venecija u Lincu formirale Svetu ligu protiv Turske.
- 1770 — Britanske trupe u Bostonu, centru otpora protiv britanske kolonijalne vlasti, ubile pet demonstranata, taj događaj, "Bostonski masakr", ubrzao izbijanje Američkog rata za nezavisnost.
- 1832 — U Beogradu počela da radi prva štamparija u Srbiji, prva štampan knjiga bila "Sabor istine i nauke" Jovana Stejića. Štamparija kupljena u Rusiji i dopremljena u Beograd u maju 1831.
- 1856 — Londonsko pozorište "Kovent garden" uništeno u požaru.
- 1916 — Španski prekookeanski putnički brod "Princ od Astorije" potonuo za nekoliko minuta pošto je udario u stenu blizu obale Brazila. Od 588 putnika i članova posade 455 izgubilo život.
- 1933 — Nacionalsocijalistička nemačka radnička partija Adolfa Hitlera osvojila većinu u nemačkom Rajhstagu.
- 1936 — Poleteo je prvi prototip čuvenog britanskog lovačkog aviona Spitfajer.
- 1945 — Američke trupe u Drugom svetskom ratu ušle u Keln.
- 1966 — Svi putnici i članovi posade, njih 124, poginuli kada je britanski putnički avion udario u japansku planinu Fudži.
- 1970 — Stupio na snagu ugovor o neširenju nuklearnog oružja koji je potpisalo 45 zemalja.
- 1975 — Kuvajt nacionalizovao naftnu industriju, uključujući imovinu britanskih naftnih kompanija.
- 1983 — Na izborima u Australiji laburisti Boba Houka pobedili liberale Malkoma Frejzera.
- 1993 — Minut posle poletanja sa skopskog aerodroma srušio se makedonski putnički avion "Foker 100". Poginulo 77 od 97 putnika i članova posade.
- 1998 — U napadu tamilskih pobunjenika, koji su u glavnom gradu Šri Lanke, Kolombu, aktivirali eksploziv u jednom autobusu, poginulo 37, povređeno oko 250 ljudi.
- 1998 — U napadu srpske policije na kuću Adema Jašarija u selu Donje Prekaze poginulo je oko 60 osoba.
- 1999 — Odlukom Međunarodnog arbitražnog tribunala, grad Brčko dobio je status distrikta pod suverenitetom Bosne i Hercegovine, što je izazvalo oštre proteste u Republici Srpskoj, srpskom entitetu u BiH.
- 2001 — Predsednici Jugoslavije i Republike Srpske Vojislav Koštunica i Mirko Šarović u Banjaluci potpisali Sporazum o uspostavljanju specijalnih i paralelnih veza Jugoslavije i RS.
- 2003 — Predstavnički dom Kongresa SAD usvojio je Zakon o normalizaciji trgovinskih odnosa SAD sa Srbijom i Crnom Gorom.
- 2006 — Bivši predsednik RS Krajine Milan Babić počinio samoubistvo u pritvorskoj jedinici Haškog tribunala.
Rođenja[uredi | uredi izvor]
- 1133 — Henri II Plantagenet, engleski kralj. (prem. 1189)[1]
- 1696 — Đovani Batista Tijepolo, italijanski slikar. (prem. 1770)[2]
- 1871 — Roza Luksemburg, poljsko-nemačka publicistkinja, teoretičarka marksizma i demokratskog socijalizma, vođa poljskog i nemačkog radničkog pokreta. (prem. 1919)[3]
- 1903 — Sreten Marić, srpski esejista, prevodilac i profesor svetske književnosti. (prem. 1992)[4]
- 1903 — Zlatko Šnajder, jugoslovenski revolucionar i politički radnik, jedan od sedam sekretara SKOJ-a. (prem. 1931)[5]
- 1908 — Reks Harison, engleski glumac. (prem. 1990)[6]
- 1922 — Pjer Paolo Pazolini, italijanski reditelj, pesnik, pisac, dramaturg, novinar i intelektualac. (prem. 1975)[7]
- 1927 — Marko Valok, srpski fudbaler i fudbalski trener.[8]
- 1936 — Din Stokvel, američki glumac. (prem. 2021)[9]
- 1938 — Fred Vilijamson, američki glumac i igrač američkog fudbala
- 1939 — Samanta Egar, englesko-američka glumica.[10]
- 1940 — Olivera Katarina, srpska glumica i pevačica.[11]
- 1948 — Edi Grant, gvajansko-engleski muzičar.[12]
- 1952 — Petar Borota, srpski fudbalski golman. (prem. 2010)[13]
- 1952 — Robin Hob, američka književnica.
- 1954 — Zoran Petrović, srpski književnik. (prem. 2018)[14]
- 1957 — Mark E. Smit, engleski muzičar, najpoznatiji kao osnivač i jedini stalni član grupe The Fall. (prem. 2018)[15]
- 1970 — Aleksandar Vučić, srpski političar.[16]
- 1970 — Džon Frušante, američki muzičar i muzički producent, najpoznatiji kao gitarista.[17]
- 1974 — Eva Mendes, američka glumica i model.[18]
- 1974 — Andrej Šepetkovski, srpski glumac.[19]
- 1975 — Džolin Blejlok, američka glumica i model.[20]
- 1976 — Šarunas Jasikevičijus, litvanski košarkaš i košarkaški trener.[21]
- 1976 — Bo Madsen, danski muzičar, najpoznatiji kao gitarista grupe Mew.[22]
- 1979 — Korsli Edvards, američki košarkaš.[23]
- 1979 — Riki Lindhoum, američka glumica, komičarka i muzičarka.
- 1982 — Miloš Marić, srpski fudbaler.[24]
- 1983 — Đorđe Tutorić, srpski fudbaler.[25]
- 1984 — Gijom Oaro, francuski fudbaler.[26]
- 1984 — Branko Cvetković, srpski košarkaš.[27]
- 1987 — Blaž Kavčič, slovenački teniser.[28]
- 1987 — Ana Čakvetadze, ruska teniserka.[29]
- 1988 — Jovana Brakočević, srpska odbojkašica.
- 1990 — Mejson Plamli, američki košarkaš.[30]
- 1993 — Hari Magvajer, engleski fudbaler.[31]
- 1993 — Fred, brazilski fudbaler.
- 1996 — Sara Reljić, crnogorsko-srpska pevačica.[32]
- 1998 — Veljko Birmančević, srpski fudbaler.[33]
- 1999 — Medison Bir, američka pevačica i glumica.[34]
- 2000 — Miloš Gordić, srpski fudbalski golman.[35]
Smrti[uredi | uredi izvor]
- 1827 — Alesandro Volta, italijanski fizičar. (rođ. 1745)[36]
- 1879 — Kosta Cukić, političar i državnik, ministar prosvete i finansija Srbije. (rođ. 1826)[37]
- 1898 — Milutin Garašanin (političar), srpski političar, kritičar, predsednik Vlade. (prem. 1843)[38]
- 1925 — Johan Jensen, danski matematičar i inženjer. (rođ. 1859)[39]
- 1927 — Kosta Hristić, srpski pravnik i diplomata, ministar pravde. (rođ. 1852)[40]
- 1953 — Josif Visarionovič Džugašvili Staljin, sovjetski diktator. (rođ. 1879)[41]
- 1953 — Sergej Sergejevič Prokofjev, ruski kompozitor i pijanista. (rođ. 1891)[42]
- 1964 — Milton Manaki, prvi filmski snimatelj na Balkanu. (rođ. 1880)
- 1967 — Mohamed Mosadik, iranski političar. (rođ. 1882)[43]
- 1982 — Džon Beluši, američki glumac i muzičar. (rođ. 1949)[44]
- 1984 — Tito Gobi, italijanski pevač. (rođ. 1915)[45]
- 1966 — Ana Ahmatova, ruska pesnikinja. (rođ. 1889)[46]
- 2003 — Hardi Ejmis, dizajner. (rođ. 1909)
- 2006 — Milan Babić, predsednik i predsednik Vlade Republike Srpske Krajine od 1991. do 1995. godine. (rođ. 1956)[47]
- 2010 — Herta Has, jedna od četiri službeno priznatih žena Josipa Broza Tita. (rođ. 1914)[48]
- 2013 — Ugo Čavez, predsednik Venecuele. (rođ. 1954)[49]
- 2019 — Miroljub Lešo, jugoslovenski i srpski glumac. (rođ. 1946)[50]
- 2022 — Vladimir Žoga, gardijski pukovnik Donjecke Narodne Republike (DNR)[51]
Praznici i dani sećanja[uredi | uredi izvor]
- Srpska pravoslavna crkva slavi:
- Svetog Lava - episkopa katanskog.
- Svetog sveštenomučenika Sadoka
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Henry of Huntingdon; Henry (of Huntingdon); Henry Archdeacon of Huntingdon Staff (1996). Historia Anglorum: The History of the English People. Clarendon Press. str. 70. ISBN 978-0-19-822224-8.
- ^ „Giovanni Battista Tiepolo | Italian artist | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Rosa Luxemburg | Life, Revolutionary Activities, Works, & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Član SANU”. web.archive.org. 2016-03-05. Arhivirano iz originala 05. 03. 2016. g. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Zlatko Šnajder - Komunistička partija”. www.kp.rs. Arhivirano iz originala 07. 05. 2017. g. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Rex Harrison”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Pier Paolo Pasolini”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Valok Marko”. www.reprezentacija.rs.
- ^ „Dean Stockwell”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Samantha Eggar”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Olivera Katarina”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Eddy Grant”. Discogs (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ Admin (2020-03-04). „Borota Petar”. reprezentacija.rs (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Geopoetika | Zoran Petrović”. web.archive.org. 2016-03-05. Arhivirano iz originala 05. 03. 2016. g. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Mark E. Smith”. Discogs (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Biografija”. Predsednik Republike Srbije. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „John Frusciante”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Eva Mendes”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Andrej Sepetkovski”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Jolene Blalock”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „JASIKEVICIUS, SARUNAS - Welcome to EUROLEAGUE BASKETBALL”. www.euroleague.net. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Bo Madsen”. Discogs (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Corsley Edwards Stats”. Basketball-Reference.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ Strack-Zimmermann, Benjamin. „Miloš Marić (Player)”. www.national-football-teams.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Djordje Tutoric - Player profile”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Guillaume Hoarau Stats, News, Bio”. ESPN (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „CVETKOVIC, BRANKO - Welcome to EUROLEAGUE BASKETBALL”. www.euroleague.net. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Blaz Kavcic | Overview | ATP Tour | Tennis”. ATP Tour. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Anna Chakvetadze | WTA Official”. Women's Tennis Association (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Mason Plumlee”. NBA.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 18. 3. 2020.
- ^ „Harry Maguire | Football Stats | Manchester United | Age 28 | Soccer Base”. www.soccerbase.com. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Sara Reljić – Biografija 2020, Visina, Težina” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Veljko Birmancevic - Player profile 2022”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Madison Beer”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Milos Gordic - Player profile 21/22”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Alessandro Volta | Biography, Facts, Battery, & Invention | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Član SANU”. web.archive.org. 2016-03-05. Arhivirano iz originala 05. 03. 2016. g. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 308.
- ^ „Johan Ludwig Jensen - Biography”. Maths History (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Da li znate ko je Kosta Hristić? – Portalibris” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Joseph Stalin | Joseph Stalin, premier of Soviet Union | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Sergey Prokofiev | Biography, Music, & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Mohammad Mosaddegh | Biography & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „John Belushi”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Tito Gobbi”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Anna Akhmatova | Russian poet | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Samoubojstvo u zatvorskoj ćeliji”. Radio Slobodna Evropa (na jeziku: srpskohrvatski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Ljubav je trajala kratko - In memoriam – Herta Haas - Nedeljnik Vreme”. www.vreme.com (na jeziku: srpski). 2010-03-10. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Hugo Chavez | Biography, Facts, & Death | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Miroljub Leso”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-28.
- ^ „Glava DNR soobщil o gibeli komandira batalьona "Sparta"”. TASS. Pristupljeno 2022-03-06.
