Kleptokratija
| Deo serije o politici | ||||||||||
| Osnovni oblici vladavine | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Struktura moći | ||||||||||
|
||||||||||
| Izvor moći | ||||||||||
|
||||||||||
| Ideologija moći | ||||||||||
|
||||||||||
 Politika | ||||||||||
Kleptokratija je izraz kojim se opisuje stanje u državi u kojoj je korupcija najviših političkih institucija dovedena do nivoa kada vlast postoji samo zarad lične dobiti pojedinaca i stranaka koji je čine, na račun šire populacije i često bez sakrivanja.[1][2] Reč kleptokratija potiče od grčke reči kleptos /κλέπτης/ - lopov i kratos /κράτος/ - vlast, država (u slobodnom prevodu lopovska vlast, država lopova) i po pravilu ima pežorativno značenje.[3][4] Jedna od karakteristika društveno-ekonomske krađe zasnovane na političkom principu je da često nema javnih saopštenja u kojima se objašnjava ili izvinjava za malverzacije, niti bilo kakve pravne optužbe ili kazne izrečene protiv prestupnika.[5]
Kleptokratija se razlikuje od plutokratije[6][7] (vladavina najbogatijih) i oligarhije[8][9] (vladavina male elite). U kleptokratiji, korumpirani političari se tajno obogaćuju mimo vladavine prava, mitom, i posebnim uslugama lobista i korporacija, ili jednostavno usmeravaju državna sredstva sebi i svojim saradnicima.[10][11][12] Takođe, kleptokrate često izvoze veliki deo svog profita u strane nacije u iščekivanju gubitka moći.[13]
Karakteristike[uredi | uredi izvor]
Kleptokratije se obično vezuju za iskvarene oblike autoritarnih vlasti, posebno diktature, oligarhije, vojne hunte i oblike autokratskih i nepotističkih vlasti u čiji rad nije moguće imati uvid, zbog mogućnosti kleptokrata da upravljaju kako prilivom tako i raspodelom državnih sredstava. Kleptokratije se tipično javljaju u zemljama trećeg sveta, a posebno u poslednje dve decenije u postkomunističkim zemljama istočne Evrope. To su uglavnom zemlje čiju ekonomiju (kao nasleđe kolonijalizma) karakteriše odliv sredstava i resursa.
Jedna od dominantnih karakteristika kleptokratije je sveprisutna i sveobuhvatna korupcija koja zalazi u sve pore društva. U takvom društvu gde je korupcija sistemska, sudelovanje u korupciji ili bar prećutno odobravanje iste je preduslov za nediskriminisan društveni status (mogućnost zapošljavanja u državnim institucijama i firmama, neretko i u privatnim koje su bliske državi ili ne žele da budu u nemilosti države, ličnu, pravnu i imovinsku sigurnost, pristup socijalnoj i zdravstvenoj zaštiti...).
U državama gde vlada kleptokratija vlastodršci javnom imovinom raspolažu kao svojim privatnim vlasništvom, a sredstva ili troše na vlastiti luksuz ili ih prebacuju na račune stranih zemalja čime obezbeđuju sebi lagodan život u egzilu za slučaj gubitka vlasti.[13] Kleptokratska praksa se javlja u raznim oblicima, kao što su nameštanja prodaje preduzeća vlastodršcu ili članovima njegove porodice, iznuđivanje novca od poslovnih ljudi za „humanitarne akcije“ vladajuće stranke, pronevera novca iz državnih fondova, skretanje stranih investicija u svoju korist, i sl.
Specifičan slučaj kleptokratije je „Raubwirtschaft”, njemački izraz za „pljačku ekonomije”, gde se cela ekonomija države zasniva na pljački, otimanju i pljačkanju osvojenih teritorija. Takve države su ili u kontinuiranom ratu sa svojim susedima ili jednostavno izrabljuju svoje subjekte sve dok imaju oporezivu imovinu. Arnold Tojnbi je tvrdio da je Rimsko carstvo bilo takva država.[14]
Posledice[uredi | uredi izvor]
Posledice kleptokratskog režima po pravilu su štetne u pogledu slabljenja državne ekonomije, državne politike i građanskih prava. Kleptokratija u vladi često obezvređuje strane investicije i drastično slabi domaće tržište i prekograničnu trgovinu. Zbog pronevera novca građana zloupotrebom sredstava koja potiču iz plaćanja poreza, kao i raznih šema pranja novca, kleptokratski organizovan politički sistem teži da degradira kvalitet života skoro svakog pojedinca.
Kao dodatak tome, novac koji kleptokrate kradu često se uzima iz fondova namenjenih izgradnji javnih dobara, kao što su bolnice, škole, putevi, parkovi i sl. - što dodatno pojačava efekat smanjenja kvaliteta života u zemlji kojom upravljaju kleptokrate.
Kleptokratija obesmišljava višestranačku vlast zbog udruživanja političkih elita, pa stoga podriva kako demokratiju tako i bilo koji drugi politički format pod kojim je država.
Primeri[uredi | uredi izvor]
Međunarodni rang[uredi | uredi izvor]
Rane 2004, Nemačka antikorupcijska nevladina organizacija Transperensi Internešnel objavila je listu vladaoca za koje se veruje da po količini sredstava koje su na račun građana pribavili u svoju korist spadaju u prvih deset poslednjih godina.[15]
Po količini prisvojenih sredstava (u Američkim dolarima) oni su:
- Bivši Indonežanski predsednik Suharto ($15 milijardi – $35 milijardi)[16][17][18][19][20]
- Bivši predsednik Filipina Ferdinand Marcos ($5 milijardi – $10 milijardi)
- Bivši predsednik Kongo-a Mobutu Sese Seko ($5 milijardi)
- Bivši Nigerijski šef države Sani Abacha ($2 milijarde – $5 milijardi)
- Bivši predsednik SR Jugoslavije i Srbije Slobodan Milošević ($1 milijarda)
- Bivši predsednik Haitija Jean-Claude Duvalier ($300 miliona – $800 miliona)
- Bivši Peruanski predsednik Alberto Fujimori ($600 miliona)
- Bivši Ukrajinski premijer Pavlo Lazarenko ($114 miliona – $200 miliona)
- Bivši predsednik Nikaragve Arnoldo Alemán ($100 miliona)
- Bivši predsednik Filipina Joseph Estrada ($78 miliona – $80 miliona)
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „kleptocracy”, Dictionary.com Unabridged, n.d, Pristupljeno 1. 11. 2016
- ^ "Kleptocracy". The Oxford English Dictionary. Oxford University Press. 1st ed. 1909.
- ^ „The Trauma of Ascending to Presidency Through the Backdoor”. Modern Ghana (na jeziku: engleski). Pristupljeno 24. 4. 2021.
- ^ Matsilele, Trust (decembar 2013). The political role of the diaspora media in the mediation of the Zimbabwean crisis : a case study of The Zimbabwean – 2008 to 2010 (Thesis) (na jeziku: engleski). Stellenbosch : Stellenbosch University, 2013. Pristupljeno 24. 4. 2021.
- ^ "Zanu thievocracy knows no boundaries" Arhivirano februar 19, 2020 na sajtu Wayback Machine,The Zimbabwean, December 20, 2008
- ^ Fiske, Edward B.; Mallison, Jane; Hatcher, David (2009). Fiske 250 words every high school freshman needs to know. Naperville, Ill.: Sourcebooks. str. 250. ISBN 978-1402218408.
- ^ Coates, Colin M., ur. (2006). Majesty in Canada: essays on the role of royalty. Toronto: Dundurn. str. 119. ISBN 978-1550025866.
- ^ Coleman, James; Rosberg, Carl (1966). Political Parties and National Integration in Tropical Africa
. Los Angeles: University of California Press. str. 681–683. ISBN 978-0520002531.
- ^ Chernenko, Demid (2018). „Capital structure and oligarch ownership” (PDF). Economic Change and Restructuring. 52 (4): 383—411. S2CID 56232563. doi:10.1007/S10644-018-9226-9.
- ^ „cronyism American English definition and synonyms - Macmillan Dictionary”.
- ^ „the definition of cronyism”.
- ^ Daniel Garza (12. 3. 2012). „Government Cronyism is Back”. Arhivirano iz originala 8. 3. 2015. g. Pristupljeno 3. 3. 2015.
- ^ a b Acemoglu, Daron; Robinson, James A.; Verdier, Thierry (2004). „Kleptocracy and Divide-and-Rule: a Model of Personal Rule”. Journal of the European Economic Association. 2 (2–3): 162—192. Arhivirano iz originala 24. 05. 2012. g. Pristupljeno 15. 11. 2017. Paper presented as the Marshall Lecture at the European Economic Association's annual meetings in Stockholm, August 24, 2003
- ^ Jensen, Derrick; McBay, Aric (2009). What We Leave Behind. Seven Stories Press. str. 374. ISBN 978-1583228678. via „Collapse of Rome”. The official Derrick Jensen site. Pristupljeno 15. 11. 2017.
- ^ „Plundering politicians and bribing multinationals undermine economic development, says TI” (PDF). Transparency International. 2004. Arhivirano iz originala (pdf) 21. 06. 2007. g. Pristupljeno 16. 10. 2006.
- ^ Hunt, Luke (8. 1. 2013). „End of 30-Year Hunt for Marcos Billions?”. The Diplomat, Asian Beat section.
- ^ Komisar, Lucy (2. 8. 2002). „Marcos' Missing Millions”. In These Times.
- ^ Ezrow, Natasha M.; Franz, Erica (2011). Dictators and Dictatorships: Understanding Authoritarian Regimes and Their Leaders. Continuum Publishing. str. 135. ISBN 978-1-4411-7396-6.
- ^ Henry, James S.; Bradley, Bill (2005). „Philippine Money Flies”. The Blood Bankers: Tales from the Global Underground Economy. Basic Books. str. 43. ISBN 978-1-56025-715-8.
- ^ „Bureau of Labor Statistics CPI Inflation Calculator”. United States Department of Labor.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Henry, James S.; Bradley, Bill (2005). „Philippine Money Flies”. The Blood Bankers: Tales from the Global Underground Economy. Basic Books. str. 43. ISBN 978-1-56025-715-8.
- Ezrow, Natasha M.; Franz, Erica (2011). Dictators and Dictatorships: Understanding Authoritarian Regimes and Their Leaders. Continuum Publishing. str. 135. ISBN 978-1-4411-7396-6.
- Machan, Tibor (2008). „Kleptocracy”. Ur.: Hamowy, Ronald. The Encyclopedia of Libertarianism. Thousand Oaks, CA: SAGE; Cato Institute. str. 272—73. ISBN 978-1412965804. LCCN 2008009151. OCLC 750831024. doi:10.4135/9781412965811.n163.
- Komesaroff, Paul A.; Kerridge, Ian; Lipworth, Wendy (2019). „Komesaroff PA, Kerridge I, Lipworth W. "Conflicts of interest: new thinking, new processes". Internal Medicine Journal. 49 (5). . 2019: 574—577. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=([[Pomoć:CS1 greške#citation_missing_title|pomoć]])[[Kategorija:Stranice sa izvorima bez naslova]]”. Internal Medicine Journal. 49 (5): 574—577. PMID 30693633. S2CID 59340797. doi:10.1111/imj.14233. hdl:2123/20531
. Arhivirano iz originala 2021-03-23. g. Pristupljeno 2019-09-26. Sukob URL—vikiveza (pomoć) - Acocella, N. and Di Bartolomeo, G. and Piacquadio, P.G. [2009], Conflict of interest, (implicit) coalitions and Nash policy games, in: Economics Letters, 105: 303–305.
- Black, William K. (2005). The Best Way to Rob a Bank Is to Own One. Austin, TX: University of Texas Press. ISBN 978-0-292-72139-5.
- Davis, Michael; Andrew Stark (2001). Conflict of interest in the professions. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-512863-5.
- Lessig, Lawrence (2011). Republic, Lost: How Money Corrupts Congress -- and a Plan to Stop It. Twelve. ISBN 978-0-446-57643-7.
- Lo, Bernard; Marilyn J. Field (2009). Conflict of Interest in Medical Research, Education, and Practice. Washington, D.C.: National Academies Press. ISBN 978-0-309-13188-9.
- Porter, Roger J.; Thomas E. Malone (1992). Biomedical research: collaboration and conflict of interest. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-4400-3.
- Thompson, Dennis (1995). Ethics in Congress: From Individual to Institutional Corruption. Washington, D.C.: Brookings Institution Press. ISBN 978-0-8157-8423-4.
- Thompson, Dennis (1993). „Understanding financial conflicts of interest”. New England Journal of Medicine. 329 (8): 573—76. CiteSeerX 10.1.1.466.1945 . PMID 8336759. doi:10.1056/NEJM199308193290812.
- Thacker, Paul D. (novembar 2006). „Environmental journals feel pressure to adopt disclosure rules”. Environmental Science & Technology. 40 (22): 6873—6875. Bibcode:2006EnST...40.6873T. PMID 17153989. doi:10.1021/es062808a .
- McDonald, Michael. „Ethics and Conflict of Interest”. W. Maurice Young Centre for Applied Ethics. Arhivirano iz originala 2007-11-03. g.
- Dennis F. Thompson (19. 8. 1993). „Understanding financial conflicts of interest”. The New England Journal of Medicine. 329 (8): 573—576. PMID 8336759. doi:10.1056/NEJM199308193290812.
- Wolfram, Charles (1986). Modern Legal Ethics. West Publishing Company. str. §7.1.1. ISBN 9780314926395.
- Hazard and Dondi, Geoffrey C and Angelo (2004). Legal Ethics: A Comparative Study. Stanford University Press. ISBN 9780804748827.
- Congressional Record Arhivirano 2023-04-27 na sajtu Wayback Machine, V. 146, Pt. 8, June 13, 2000 to June 21, 2000.
- US v. Gellene Arhivirano 2018-09-28 na sajtu Wayback Machine (Seventh Circuit, 1999).
- Corrine Cooper. Attorney Liability in Bankruptcy Arhivirano 2023-04-27 na sajtu Wayback Machine (2006).
- „Rule 1.7: Conflict of Interest: Current Clients | The Center for Professional Responsibility”. www.americanbar.org. Arhivirano iz originala 2017-04-27. g. Pristupljeno 2017-02-18.
- Griseri, Paul (2010). Business Ethics and Corporate Responsibility. Cengage Learning EMEA. ISBN 9781408007433.
- „1120-Individual Objectivity”. Institute of Internal Auditors. Arhivirano iz originala 27. 9. 2011. g. Pristupljeno 7. 7. 2011.
- „Policies & Procedures of the Internal Audit Activity”. City College of San Francisco. Arhivirano iz originala 20. 1. 2012. g. Pristupljeno 7. 7. 2011.
