Maribor

Maribor Maribor
Stari deo Maribora Lent sa Dravom
Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Slovenija
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
—	114.349
— gustina	775,25 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	46° 33′ S; 15° 39′ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	274,7 m
Površina	147,5 km2
Maribor Maribor na karti Slovenije
Ostali podaci
Gradonačelnik	Franc Kangler
Registarska oznaka	MB
Veb-sajt
maribor.si

Maribor (nem. Marburg an der Drau) drugi je po veličini grad i jedna od 11 gradskih opština u Sloveniji sa 114.349 stanovnika, kao i sedište gradske opštine Maribor.

Maribor leži na 269,5 m nadmorske visine, 15° 39' 12" geografske dužine i 46° 33' 39" geografske širine. Predstavlja regionalno središte pokrajine Štajerske, koja se u stvari većim delom prostire u susednoj Austriji. Poznat je i kao obrazovni centar — sedište je Mariborskog univerziteta i brojnih škola. Župan opštine Maribor je Aleksander Saša Arsenovič. U Mariboru je i sedište mariborske nadbiskupije. Maribor leži na reci Dravi (sa obe strane reke), na mestu gde se sastaju planinski masiv Pohorje, Dravsko polje, planina Kozjak te Slovenske gorice. Na južnoj strani Maribora, nalazi se drugi po veličini aerodrom u Sloveniji, Mariborski aerodrom (Mariborsko letališče). Najbliži veći urbani centar je Grac u Austriji, oko 60 km severno od Maribora.

Upravna podela

Kao gradska opština, Maribor obuhvata područje grada Maribor te sledeća naselja: Bresternica, Celestrina, Dogoše, Gaj nad Mariborom, Grušova, Hrastje, Hrenca, Jelovec, Kamnica, Košaki, Laznica, Limbuš, Malečnik, Maribor, Meljski Hrib, Metava, Nebova, Pekel, Pekre, Počehova, Razvanje, Ribniško selo, Rošpoh, Ruperče, Srednje, Šober, Trčova, Vinarje, Vodole, Vrhov dol, Za Kalvarijo, Zgornji Slemen, Zrkovci.

Gradske četvrti Maribora su sledeće: Koroška Vrata, Center, Ivan Cankar, Studenci, Magdalena, Tabor, Nova Vas, Tezno, Pobrežje, Brezje-Dogoše-Zrkovci, Radvanje.

Istorija

Još 1164. godine zamak pod imenom Marchburch je dokumentovan u Štajerskoj. Maribor se prvi put spominje kao trgovačko mesto pored „Martovskog zamka” 1204. godine, da bi već 1254. godine dobio privilegije grada. Naglo se razvija u drugoj polovini 13. veka, nakon što je Rudolf I Habzburški, pobedio Otakara II Pšemisla 1278. godine. Uspeo je da odoli najezdi otomanskih Turaka, te ostaje u Habzburškoj monarhiji sve do 1918. godine.

Pred Prvi svetski rat, stanovništvo Maribora je bilo, 80% nemačko i 20% slovenačko. Sve do tada je bio znan kao nemački grad Marburg an der Drau. Po poslednjem austrijskom popisu iz 1910-te godine, Maribor je zajedno sa četvrtima, Studenci (Brunndorf), Pobrežje (Pobersch), Tezno (Thesen), Radvanje (Rothwein), Krčevina (Kartschowin) i Košaki (Leitersberg) imao 31.995 Nemaca (uključujući i Jevreje) te 6.151 Slovenaca. Posle raspada Austrougarske imperije, Maribor je pripao novoj državi, Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Mnogi Nemci su posle 1918. godine napustili Maribor, ali ipak je 1930-te godine 25% celokupnog stanovništva Maribora bilo nemačke nacionalnosti.

Godine 1937. u Mariboru se još gradila pravoslavna crkva Nova Lazarica. Tamošnja pravoslavna crkvena opština, čije je sedište bilo u Krekovoj ulici broj 6, nije imala dovoljno novca za gradnju. Zato su su puštene u promet obligacije beskamatnog zajma. Prodavano je po celoj državi 5000 obveznica, vrednih po 100 dinara, u ukupnom iznosu od 500.000 dinara.

Nemačka je 1941. aneksirala Donju Štajersku (deo koji je pripadao Kraljevini Jugoslaviji). Adolf Hitler je zahtevao da Donja Štajerska postane opet nemačka zemlja kao što je i bila. Kasnije je i posetio Maribor gde su mu lokalni Nemci priredili veliki doček. Nemci počinju veliko iseljavanje Slovenaca u Hrvatsku i posebno u Srbiju, a kasnije, i u koncentracione logore u Nemačkoj. Cilj je bio da se Donja Štajerska potpuno germanizira.

Posle oslobođenja Maribor se naglo razvija i postaje najveći industrijski centar Jugoslavije. Nakon otcepljenja Slovenije od ostalog dela Jugoslavije 1991. godine, iznenadni gubitak velikog jugoslovenskog tržišta zadao je veliki udarac Mariboru. Nezaposlenost je skočila na skoro 25%. Od tadašnjeg šoka, stanje se postepeno poboljšalo sa razvojem malih i srednjih preduzeća. Od 2007. godine, granična kontrola između Austrije i Slovenije je prestala da postoji. Granični prelaz Šentilj severno od Maribora, otišao je u istoriju.

Gradska kuća u Mariboru (Rotovž)

Pogled na Maribor sa Pohorja

Maribor danas

Kulturne ustanove

• Slovenačko narodno pozorište (SNG Maribor) [1]
• Opera i balet slovenačkog narodnog pozorišta Maribor [2]
• Drama slovenačkog narodnog pozorišta Maribor [3]
• Umetnička galerija [4]
• Pokrajinski muzej [5]
• Muzej narodnog oslobođenja Maribor [6]
• Univerzitetna biblioteka Maribor [7]
• Mariborska biblioteka [8]
• Narodni dom Maribor [9]
• Savez kulturnih društava Maribor [10]

Kulturne znamenitosti

• Mariborski grad (tvrđava)
• Mariborska katedrala
• Lent
• Sinagoga
• Gradska kuća u Mariboru
• Betnavski grad (tvrđava)
• Vetrinjski dvor
• Oreški dvorac
• Kipovi anđela
• Vodeni stub
• Sudni stub

Privredne aktivnosti

Maribor

U prethodnom režimu (doba SFRJ), Maribor je bio privredno najrazvijeniji grad u Sloveniji. Talas stečajeva pri prelasku na tržišnu privredu bio je veliki udarac za Maribor. Propala su velika preduzeća kao TAM i Metalna. Danas, najviše prihoda dolazi od turizma, ali polako i od industrije. U gradu je razvijena trgovina, a u industrijskoj zoni (Melje) nalaze se između ostalih i Mariborska livarna Maribor, Henkel, TMI Košaki, TVT, Mlinotest). Na području nekadašnje Tvornice automobila i motora Maribor (TAM) danas se nalazi Poslovna zona TAM sa preko stotinu preduzeća. Isto tako postoji i mreža preduzeća na području nekadašnje Metalne, TVT Boris Kidrič i Marlesa. U Mariboru je sedište Pošte Slovenije.

Najveća turistička atrakcija je Mariborsko Pohorje i festival Lent. Poznat je i mariborski park sa svojim akvarijem i terarijem. Mariborsko staro gradsko jezgro je privlačno za turiste, kao i bliža okolina Maribora, sa brojnim vinogradima i voćnjacima, gdje se nudi domaće vino, kao i kompletne usluge seoskog turizma. Seoski turizam je, kao i u drugim krajevima Slovenije, tako i u okolini Maribora, u usponu, i turisti ga sve više cijene.

Prirodne zanimljivosti

• Stara vinova loza na Lentu (Stara trta)
• Mariborsko ostrvo
• Tri ribnika
• Kalvarija
• Piramida
• Mariborski park
• Studenačka šuma
• Mariborsko Pohorje

Klima

Maribor
Klimatogram
J F M A M J J A S O N D     30     1 −6     34     2 −3     54     10 −1     68     17 6     97     23 13     123     29 18     116     30 19     118     31 20     100     25 9     116     12 4     107     9 0     84     2 −5 Prosečne maks. i min. temperature u °C Ukupne padavine u mm Izvor: [11]
Imperijalna konverzija J F M A M J J A S O N D     1,2     34 21     1,3     36 27     2,1     50 30     2,7     63 43     3,8     73 55     4,8     84 64     4,6     86 66     4,6     88 68     3,9     77 48     4,6     54 39     4,2     48 32     3,3     36 23 Prosečne maks. i min. temperature u °F Ukupne padavine u inčima

Temperature

Normalna prosečna godišnja temperatura vazduha je 9,0 °C celzijusa. Najniža mesečna prosečna temperatura je u januaru -2,3 °C, a najviša prosečna je u julu 20,7 °C. Zime su većinom hladne, proleća umerena, leta vrela, a jeseni tople. Zbog pogodne klime postoji viševekovna tradicija gajenja vinove loze.

Padavine

Prosečne godišnje padavine su 1050 mm; najviše ih je u maju, junu i julu. Jesenji meseci su uglavnom suvi. Mariborsko podneblje odlikuju sunčani dani; u godini ih je prosečno 266.

Partnerski gradovi

• Grac
• Londonska opština Grinič
• Kraljevo
• Marburg
• Pétange
• Sankt Peterburg
• Osijek
• Udine
• Bratislava

Spoljašnje veze

• Stranica o mariborskom turizmu
• Zvanični veb-sajt
• Maribor 2013, Zimska univerzijada 2013
• Aerodrom Maribor