Dominika

Uredi veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ne poistovećivati sa Dominikanskom Republikom.
Komonvelt Dominika
Commonwealth of Dominica  (engleski)
Krilatica: Након Бога је земља
(franc. Apres Bondie, C'est La Ter)
(lat. Post deum terra est)
Himna: Острво лепоте, острво сјаја
(engl. Isle of Beauty, Isle of Splendour)
Položaj Dominike
Glavni gradRozo
Službeni jezikengleski
Vladavina
PredsednikČarls Savarin
Predsednik VladeRuzvelt Skerit
Istorija
NezavisnostOd Ujedinjenog Kraljevstva
3. novembra 1978.
Geografija
Površina‍
 — ukupno751 km2 (184)
 — voda (%)1,6
Stanovništvo‍
 — 2011.[1]71.293 (205)
 — gustina94,93 st./km2
Ekonomija
ValutaIstočnokaripski dolar
 — stoti deo valute‍XCD‍
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC -4 (ECT)
Internet domen‍.dm‍
Pozivni broj+1-767

Dominika (engl. Dominica), ili zvanično Komonvelt Dominika (engl. Commonwealth of Dominica),[2] mala je ostrvska država u Karipskom moru.[3][4]

Prestonica, Rozo, je locirana na severnoj strani ostrva. Ono je deo Ostrva privetrine u arhipelagu Mali Antili u Karipskom moru. Ostrvo se nalazi u blizini Gvadelupa na severozapadu i Martinika na jugu-jugoistoku. Ono ima površinu od 750 km², a njegova najviša tačka je Morn Dijablotins, sa 1.447 m nadmorske visine. Prema popisu iz 2011. imalo je 71.293 stanovnika.[5] Komonvelt Dominika je jedna od malobrojnih republika na Karibima.

Ostrvo je prvobitno naseljavao domorodački narod Kalinago (Ostrvski Karibi), a kasnije su ga kolonizovali Evropljani, prvenstveno Francuzi od 1690-ih do 1763. Kolumbo je prošao pored ovog ostrva u nedelju 3. novembra 1493, i stoga je ime ostrva izvedeno iz latinske reči za „nedelju”. Velika Britanija je preuzela ovo ostrvo u svoj posed 1763. godine nakon Sedmogodišnjeg rata, i postepeno je engleski uspostavljen kao službeni jezik. Ostrvska republika je stekla nezavisnost 1978. godine.

Njegovo ime se izgovara sa naglaskom na trećem slogu, po uzoru na njegovo francusko ime Dominik. Dominika je dobila nadimak „Karipsko ostrvo prirode” zbog svog prirodnog okruženja.[6] Ovo je najmlađe ostrvo Malih Antila, i u stvari još uvek se formira geotermalnom-vulkanskom aktivnošću, o čemu svedoči i drugi najveći na svetu termalni izvor, koji se naziva Ključajuće jezero. Ovo ostrvo ima bujne planinske kišne šume, i ono je dom mnogih retkih biljnih, životinjskih, i ptičijih vrsta.

Etimologija[uredi | uredi izvor]

Dominikino ime se lokalno izgovara sa naglaskom na trećem slogu,[7][8] vezanom za njegovo francusko ime Dominique i španski izgovor njegovog imena.[9]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Geološka istorija[uredi | uredi izvor]

Dominika je prvi put izronila iz mora tokom oligocenske ere pre otprilike 26 miliona godina, i to je čini jednom od poslednjih karipskih ostrva nastalih vulkanskom aktivnošću.

Prekolonijalni period i rani evropski kontakt[uredi | uredi izvor]

Prekolonijalni autohtoni stanovnici Dominike bili su Ostrvski Karibi (Kalinago), za koje se smatra da su proterali prethodne aravačke stanovnike (Taine).[10] Karibi su ostrvo nazvali Wai‘tu kubuli, što znači „Visoko je njeno telo“.[11]

Kristifor Kolumbo se iskrcao na Dominiku u nedelju (šp. Domingo) 3. novembra 1493, pa je tako ostrvo dobilo ime. Dominika je bilo poslednje od ostrva u Karipskom moru koje su Evropljani kolonizovali, jer su domoroci pružali snažan otpor.[10]

Ovde su se naselili neki španski kolonizatori. Ali, kako su evropski istraživači i naseljenici naseljavali region, autohtone izbeglice sa okolnih ostrva naselile su Dominiku i isterale španske naseljenike. Španci su umesto toga naselili druga područja koja je bilo lakše kontrolisati i koja su imala više prirodnih resursa.

Francuska kolonija[uredi | uredi izvor]

Za više informacija pogledajte: Francuske prekomorske teritorije

Španija je imala malo uspeha u kolonizaciji Dominike. 1632. godine francuska Compagnie des Îles de l'Amérique polaže pravo na nju i druge „Petites Antilles“ (male Antile) za Francusku, ali nije došlo do okupacije.[10] Između 1642. i 1650. godine, francuski misionar Rejmond Breton postao je prvi redovni evropski posetilac ostrva.

1660. godine Francuzi i Englezi složili su se da Dominika i Sent Vinsent ne smeju biti naseljeni, već umesto toga kao neutralne teritorije bivaju prepuštene Karibima.[10] Ali njegovi prirodni resursi privukli su ekspedicije engleskih i francuskih šumara, koji su započeli sa sečom drva.[12]

Francuzi su 1690. godine osnovali svoja prva stalna naselja. Francuske drvoseče sa Martinika i Gvadalupa osnovale su privremena naselja kako bi opskrbljivali francuska ostrva drvnom građom i postepeno su postali stalni doseljenici. Doveli su prve porobljene Afrikance iz zapadne Afrike u Dominik, kako su ga zvali na francuskom.

1715. pobuna „siromašnih belaca“ na severu Martinika, poznata kao La Gauli,[13] dovela je do toga da su se doseljenici preselili na jug Dominike, gde su osnovali male farme. U međuvremenu, francuske porodice i drugi iz Gvadalupe naselili su se na severu. 1727. godine prvi francuski zapovednik M. Le Grand preuzeo je kontrolu nad ostrvom s osnovnom francuskom vladom. Dominik je formalno postao kolonija Francuske, a ostrvo je bilo podeljeno na distrikte ili „četvrti“.[14] Francuzi su već razvili plantažnu poljoprivredu na Martiniku i Gvadalupi, gde su uz porobljene afričke radnike gajili šećernu trsku. U Dominiku su postepeno razvijali plantaže kafe. Uvezli su toliko afričkih robova da bi ispunili radne potrebe da je stanovništvo postalo pretežno afričko po nacionalnosti.

1761. godine, tokom Sedmogodišnjeg rata u Evropi, nakon britanskog pohoda na Dominiku koji je predvodio Endru Rolo ostrvo je osvojeno, zajedno sa nekoliko drugih karipskih ostrva. 1763. Francuska je izgubila rat i ostrvo je prepustila Velikoj Britaniji na osnovu Pariškog sporazuma.[10] Iste godine Britanci su osnovali zakonodavnu skupštinu, na kojoj su bili zastupljeni samo evropski kolonisti. Francuski je ostao zvanični jezik, ali većina stanovnika govorila je antilski kreolski, koji se iz njega razvio.

Godine 1778. Francuzi su, uz aktivnu saradnju stanovništva, započeli ponovno zauzimanje Dominike.[10] Ovo je završeno Pariškim sporazumom (1783), koji je ostrvo vratio pod britansku kontrolu. Ali ostrvsko stanovništvo, posebno klasa slobodnih „obojenih” ljudi, opiralo se britanskim ograničenjima.

Britanci su zadržali kontrolu i odbili francuske invazije 1795. i 1805. godine,[10][12] od kojih se prva dogodila u vreme Haićanske revolucije, koja je za posledicu imala nezavisnost Haitija (ranije Sent-Dominge, najbogatije francuske kolonije Kariba).

Britanska kolonija[uredi | uredi izvor]

Za više informacija pogledajte: Britanske prekomorske teritorije

Velika Britanija je osnovala malu koloniju 1805. Koristila je Dominiku kao deo trouglaste trgovine, kojom su robovi uvoženi i prodavani kao radna snaga na ostrvima, kao deo trgovine koja je podrazumevala proizvodnju i izvoz poljoprivrednih proizvoda šećera i kafe u Evropu.

Tržište platna na Dominiki, 1770-ih.

Najbolje dokumentovana plantaža robova na ostrvu je imanje Hilsborou, koje je imalo 71 roba i 68 robinja. Porodica Greg bila je veoma poznata po tome: Tomas Hodžson, zet, posedovao je brod za prevoz robova, a Tomas Greg i njegov sin Džon Greg bili su suvlasnici plantaža šećera na Dominiki.

U januaru 1814. 20 robova pobeglo je iz Hilsboroua. Međutim, oni su ubrzo zatim bili uhvaćeni i kažnjeni. Sto udaraca bičem je bila kazna za muškarce i 50 za žene. Robovi su navodno rekli da je jedan od njihovih ljudi umro u plantažnoj bolnici i verovali su da je otrovan.[15]

1831. godine, odražavajući liberalizaciju zvaničnih britanskih rasnih stavova, Braun Priviledž Bil („zakon o povlasticama smeđih”)[16] dodelio je politička i socijalna prava slobodnim crncima (uglavnom slobodnim „obojenim” ljudima, koji su po pravilu bili dvorasnog mešanog afričkog i evropskog porekla). Zakonom o ukidanju ropstva iz 1833. godine Britanija je ukinula instituciju ropstva širom svog carstva, osim u Indiji.[17]

1835. godine prva tri muškarca afričkog porekla izabrana su u zakonodavnu skupštinu Dominike. Mnogi robovi sa susednih francuskih ostrvskih kolonija Gvadalup i Martinik pobegli su na Dominiku. 1838. Dominika je postala prva kolonija britanske Zapadne Indije koja je imala izabrano zakonodavno telo pod kontrolom etničke afričke većine. Većina ovih zakonodavaca bili su slobodni ljudi i mali vlasnici ili trgovci pre ukidanja ropstva. Njihovi ekonomski i socijalni pogledi razlikovali su se od interesa male, bogate engleske klase plantažera. Reagujući na opaženu pretnju njihovoj moći, plantažeri su lobirali za direktniju britansku vladavinu.[18]

1865. godine, nakon mnogo ubeđivanja i napetosti, kolonijalni ured je izbornu skupštinu zamenio skupštinom koju su polovinom činili izabrani članovi i polovinom imenovani. Sadari (plantažeri), koji su bili saveznici kolonijalnih administratora, u mnogo navrata su nadmudrili izabrane zakonodavce. 1871. Dominika je postala deo britanske kolonije Zavetrenih ostrva. Politička moć etničkog afričkog stanovništva progresivno je erodirala. Vlada krunske kolonije ponovo je uspostavljena 1896. godine. Sva politička prava bila su umanjena za „obojene ljude” i crnce koji su bili velika većina stanovništva. Razvojna pomoć, koja je nuđena kao kompenzacija za obespravljenost, rezultirala je zanemarljivim poboljšanjima uslova života za većinu etničkih Afrikanaca.[12]

Početkom 20. veka[uredi | uredi izvor]

Marke Dominike sa portretima kralja Džordža VI i kraljice Elizabete II.

U Prvom svetskom ratu mnogi Dominikanci, uglavnom sinovi malih farmera, prijavili su se da se bore u Evropi za Britansko carstvo. Nakon rata, porast političke svesti širom Kariba doveo je do formiranja „Udruženja za reprezentativnu vladu”. Okupljajući javnost nezadovoljnu nedostatkom glasa u upravljanju Dominikom, ova grupa je 1924. godine osvojila jednu trećinu narodno izabranih mesta u zakonodavnoj skupštini, a 1936. polovinu.[12] Tokom Drugog svetskog rata, neki Dominikanci su se javili u britanske i karipske snage. Hiljade slobodnih francuskih izbeglica sa Martinika i Gvadalupe pobeglo je u Dominiku sa francuskih ostrva pod kontrolom Višija, boraveći u Rozou i drugim selima.

Do 1958. godine Dominikom se upravljalo kao delom Britanskih ostrva. Karipska ostrva su tražila nezavisnost od 1958. do 1962. godine, a Dominika je postala provincija kratkotrajne Federacije Zapadne Indije 1958. godine.[10][12]

Nakon raspada federacije 1962. godine, Dominika je postala pridružena država Ujedinjenog Kraljevstva 1967. godine i formalno je preuzela odgovornost za svoje unutrašnje poslove.[10] Dana 3. novembra 1978. godine, Komonvelt Dominika je dobila nezavisnost kao republika, koju je predvodio premijer Patrik Džon.[10][12]

Posle nezavisnosti[uredi | uredi izvor]

Sredinom 1979. godine političko nezadovoljstvo zbog administracije premijera Patrika Džona, kulminiralo je civilnim pučem i završilo se usvajanjem zahteva o nepoverenju u Domu skupštine, zakonodavnog tela Dominike, protiv Džona, što je urušilo Džonovu administraciju.

Nova, takozvana „privremena vlada“ formirana je pod dominikanskim drugim premijerom Oliverom Serafinom;[10] Serafinov glavni zadatak bio je da pripremi zemlju za nove opšte izbore koji su trebali da budu održani 1980, pa otuda i nezvanični naslov „privremeni“ premijer.

Serafin je na opšte izbore 1980. godine organizovao i vodio Demokratsku laburističku partiju, a izgubio je uglavnom zato što je njegovim skoro trinaestomesečnim premijerskim mandatom dominiralo pitanje rešavanja posledica nastalih naletom uragana Dejvid, uragana pete kategorije, koji je prouzrokovao 56 smrtnih slučajeva i neizrecivu štetu širom čitavog ostrva.[10] Uragan Alen naredne godine naneo je dodatnu štetu.[10] Nakon izbora 1980. godine, Serafinovu vladu je zamenila vlada koju je vodila Partija slobode Dominike (DFP) pod premijerkom Eugenijom Čarls, koja je bila je prva žena premijer na Karibima.[10][19]

Jutro nakon uragana Marije, Dominika.

1981. godine Čarlsinoj vladi su pretila dva pokušaja puča. Prvu je vodio Frederik Njutn, komandant vojske Dominike, koji je organizovao napad na policijsko sedište u Rozou koji je rezultirao smrću policajca.[20] Njutn i još pet vojnika proglašeni su krivim za napad i osuđeni na smrt 1983. godine; kazne petorici saučesnika su kasnije zamenjene doživotnim zatvorom, ali je Njutn pogubljen 1986.[20]

Drugi se dogodio kasnije tokom godine kada su zemlji pretili plaćenici[21] u operaciji Crveni pas, koju su vodili Majk Perdu i Volfgang Drože. Pokušali su da svrgnu Čarls i ponovo postave bivšeg premijera Džona u zamenu za kontrolu nad razvojem zemlje. FBI je dobio dojavu, a brod angažovan za prevoz plaćenika nikada nije napustio pristanište. Plaćenicima je nedostajalo formalno vojno iskustvo ili obuka, a veći deo posade bio je zavaran da će im se pridružiti Majk Perdu. Don Blek takođe je zatvoren zbog učešća u pokušaju puča, jer je prekršio američke zakone o neutralnosti.[22]

Tropska oluja Erika opustošila je ostrvo u avgustu 2015. godine, ubivši 30 ljudi i nanevši ozbiljnu ekološku i ekonomsku štetu.[10] Dominika je ponovo pogođena 18. septembra 2017. godine, pretrpevši direktan udar uragana Marija 5. kategorije.[10][23] Rane procene štete sugerirale su da je 90% zgrada na ostrvu uništeno, a infrastruktura je ostala u ruševinama.[24][25] Velika Britanija, Francuska i Holandija uspostavile su brodski i vazdušni prevoz pomoći na ostrvo; razmera uništenja je većinu ljudi ostavila bez doma.

U decembru 2019. godine, aktuelni premijer Ruzvelt Skerit osvojio je svoje četvrte uzastopne opšte izbore, osamnaest mesta prema tri, postavši prvi premijer Dominike koji je to ikada učinio.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Dominika je ostrvska država u Karipskom moru, najsevernija od Ostrva privetrine (mada se ponekad smatra najjužnijim Ostrvom zavetrine). Površina zemlje je oko 7.500 km², duga je oko 47 km (29 mi) i široka 26 km (16 mi).[26][27]

Rozo, pogled iz prestonice Dominike.

Poznato kao „Karipsko ostrvo prirode” zbog svog bujnog pejzaža i raznolike flore i faune, Dominika je uglavnom pokrivena prašumom i dom je drugog najvećeg svetskog vrelog izvora, Ključajućeg jezera.[27][28][29] Dominika je najbrdovitija među Malim Antilima. Njeni vulkanski vrhovi su konusi kratera lave, najveći od kojih (od severa ka jugu) su Morn o Djables, Morn Djablotens (najviši na ostrvu sa 1.447 m),[27] Morn Trua Pitoni i Morn Engle. Nacionalni park Morn Trua Pitoni je tropska šuma pomešana s vulkanskim osobinama,[30] koji se smatra lokacijom svetska baštine od 4. aprila 1995. godine, što je svojstvo koje deli sa četiri druga Karipska ostrva.[31] Područje Kalibiši na severoistoku zemlje ima peščane plaže.[32] Neke biljne i životinjske vrste za koje se smatra da su izumrle na okolnim ostrvima još uvek se mogu naći u šumama Dominike.[33] Ostrvo ima nekoliko zaštićenih područja, uključujući Nacionalni park Kabrits, kao i 365 reka. U novije vreme, građani ovog ostrva nastojali su da očuvaju prirodni ambijent podstičući ekoturizam i obeshrabrujući tip veliko impaktnog turizma koji je često prisutan u drugim delovima Kariba.[27]

Postoje dva primarna populaciona centra: glavni grad Rozo (sa 14.725 stanovnika u 2011) i Portsmut (sa 4.167 stanovnika u 2011). Glavni centri su smešteni oko obale, dok je planinska unutrašnjost retko naseljena.[27]

Dominika je posebno ranjiva na uragane, jer se ostrvo nalazi u uraganskoj zoni.[27] Godine 1979, uragan Dejvid pogodio je ostrvo kao uragan 4. kategorije, uzrokujući široku i ekstremnu štetu. Dana 17. avgusta 2007. godine, ostrvo je pogodio uragan Din, 1. kategorije uragana u to vreme. Majka i njen sedmogodišnji sin poginuli su kada je klizište uzrokovano obilnom kišom srušilo njihovu kuću.[34] U drugom incidentu dve osobe su povređene kada je drvo palo na njihovu kuću.[35] Premijer Ruzvelt Skerit procenio je da je oštećeno 100 do 125 domova i da je poljoprivredni sektor umnogome pogođen, posebno usevi banana.[36] U avgustu 2015. godine, tropska oluja Erika izazvala je velike poplave i klizišta širom ostrva. Nekoliko naselja je evakuisano, a više od 30 ljudi je poginulo.[37] Prema proceni štete i uticaja koju je za Dominiku pripremila Svetska banka, ukupna šteta i gubici od oluje bili su 484,82 miliona USD ili 90% godišnjeg BDP Dominike.[38] Uragan kategorije 5, Marija, pogodio je ostrvo 2017. godine i prouzrokovao gubitke od oko 930 miliona USD ili 226% BDP-a.[39]

Mapa Dominike.

Položaj[uredi | uredi izvor]

Dominika je ostrvska zemlja u Karipskom moru, najsevernije je Ostrvo privetrine. Ova država obuhvata teritoriju od oko 750 km². Glavni grad je Rozo.

Flora i fauna[uredi | uredi izvor]

Poznato kao „Karipsko ostrvo prirode” zbog svog bujnog pejzaža i raznolike flore i faune, Dominika je uglavnom pokrivena prašumom i dom je drugog najvećeg svetskog vrelog izvora, Ključajućeg jezera.[40][41][42] Dominika je najbrdovitija među Malim Antilima. Njeni vulkanski vrhovi su konusi kratera lave, najveći od kojih (od severa ka jugu) su Morn o Djables, Morn Djablotens (najviši na ostrvu sa 1.447 m),[40] Morn Trua Pitoni i Morn Engle. Nacionalni park Morn Trua Pitoni je tropska šuma pomešana s vulkanskim osobinama,[43] koji se smatra lokacijom svetska baštine od 4. aprila 1995. godine, što je svojstvo koje deli sa četiri druga Karipska ostrva.[31] Područje Kalibiši na severoistoku zemlje ima peščane plaže.[44] Neke biljne i životinjske vrste za koje se smatra da su izumrle na okolnim ostrvima još uvek se mogu naći u šumama Dominike.[33] Ostrvo ima nekoliko zaštićenih područja, uključujući Nacionalni park Kabrits, kao i 365 reka. U novije vreme, građani ovog ostrva nastojali su da očuvaju prirodni ambijent podstičući ekoturizam i obeshrabrujući tip veliko impaktnog turizma koji je često prisutan u drugim delovima Kariba.

Crtež papagaja Siserou, nacionalne ptice Dominike.

Papagaj carski amazonac (Amazona imperialis) je nacionalna ptica Dominike i endemit njene planinske šume.[10] Srodna vrsta, crvenogrli amazonac (A. arausiaca), takođe je dominikanski endemit.[10] Obe ptice su retke i zaštićene, mada nekim šumama još uvek preti seča, pored dugotrajne pretnje uraganima.

Dominika je dom za 195 vrsta ptica, zbog izolovanog položaja Dominike ovo je manji broj u poređenju sa Trinidadom koji se nalazi bliže kopnu Južne Amerike sa 472 vrste ptica.

Podmorje ostrva Dominika u Karipskom moru dom je mnogih kitova. Na ovom području uglavnom živi grupa ulješura tokom cele godine. Postoje takođe i mnoge vrste delfina. Zbog mnogih vrsta delfina i kitova, mnogi turisti posećuju Dominiku da bi ih posmatrali.

Klima[uredi | uredi izvor]

Dominika je posebno ranjiva na uragane, jer se ostrvo nalazi u uraganskom regionu.[40] Godine 1979, uragan Dejvid pogodio je ostrvo kao uragan kategorije 4, uzrokujući široku i ekstremnu štetu. Dana 17. avgusta 2007. godine, ostrvo je pogodio uragan Din, kategorije uragana 1 u to vreme. Majka i njen sedmogodišnji sin poginuli su kada je klizište uzrokovano obilnom kišom srušilo njihovu kuću.[45] U drugom incidentu dve osobe su povređene kada je drvo palo na njihovu kuću.[46]

Premijer Ruzvelt Skerit procenio je da je oštećeno 100 do 125 domova i da je poljoprivredni sektor umnogome pogođen, posebno usevi banana.[47] U avgustu 2015. godine, tropska oluja Erika izazvala je velike poplave i klizišta širom ostrva. Nekoliko naselja je evakuisano, a više od 30 ljudi je poginulo.[48] Prema proceni štete i uticaja koju je za Dominiku pripremila Svetska banka, ukupna šteta i gubici od oluje bili su 484,82 miliona USD ili 90% godišnjeg BDP Dominike.[49] Uragan kategorije 5, Marija, pogodio je ostrvo 2017. godine i prouzrokovao gubitke od oko 930 miliona USD ili 226% BDP-a.

Geologija i reljef[uredi | uredi izvor]

Dominika je najmlađe karipsko ostrvo, vulkanskog je porekla i nastalo je pre oko 26 miliona godina. Leži na mestu susreta dve tektonske ploče. Ovo je razlog da tako malo ostrvo po površini ima planine koje dostižu visinu od 1.447 m.[50]

Vode[uredi | uredi izvor]

Na ostrvu se nalazi veliki broj vodopada, izvora i reka, a na njegovom severoistočnom delu postoje peščane plaže.[51] Na ostrvu postoji 365 reka.

Politika[uredi | uredi izvor]

Dominika je zemlja parlamentarne demokratije. Članica je Komonvelta. Predsednik se bira na pet godina, a premijer je obično iz stranke sa najviše mesta u parlamentu. Jednodomni parlament sastoji se od 30-članog Doma Skupštine, koji se sastoji od 21 neposredno izabranih članova i devet senatora, koje može imenovati predsednik ili drugi članovi Doma Skupštine.[4]

Teritorijalni sporovi[uredi | uredi izvor]

Komonvelt Dominika je u dugotrajnom sporu sa Venecuelom zbog teritorijalnih pretenzija Venecuele na more koje okružuje Isla Aves (doslovno Ptičje ostrvo, ali ga vlasti Dominike zapravo zovu „Ptičja stena“),[27][52] majušno ostrvo smešteno 225 km zapadno od ostrva Dominika.

Administrativna podela[uredi | uredi izvor]

Dominika je podeljena na 10 okruga-parohija, i to:

  1. Sent Endru;
  2. Sent Dejvid;
  3. Sent Džordž;
  4. Sent Džon;
  5. Sent Džozef;
  6. Sent Luk;
  7. Sent Mark;
  8. Sent Patrik;
  9. Sent Pol;
  10. Sent Piter.

Privreda[uredi | uredi izvor]

Postoje dva glavna populaciona centra: glavni grad Rozo (sa 14.725 stanovnika u 2011) i Portsmut (sa 4.167 stanovnika u 2011). Glavni centri su smešteni oko obale, dok je planinska unutrašnjost retko naseljena.[40]

Poljoprivredne kulture, posebno banane, glavni su proizvod Dominike. Veliki privredni napredak Dominika je doživela u vreme premijerke Meri Evgenije Čarlz, 1980—1995.

Poljoprivreda i posebno banane nekada su dominirale ekonomijom Dominike,[27] i skoro jedna trećina radne snage radila je u poljoprivredi početkom 2000-ih. Međutim, ovaj sektor je veoma osetljiv na vremenske uslove i na spoljne događaje koji utiču na cene roba.

Kao odgovor na smanjenje trgovinskih preferencijala Evropske unije (EU) za banane iz bivših evropskih kolonija nakon odluke STO 2009. godine,[53][54][55][56] vlada je diverzifikovala poljoprivredni sektor promovišući proizvodnju kafe, pačuli, aloe vera, cveća i egzotičnog voća poput manga, guave i papaje, dok je ekonomija sve više zavisna od turizma.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Mapa Dominike

Gotovo svi stanovnici Dominike su potomci robova iz Afrike. Dominiku naseljavaju i malobrojni starosedeoci Karibi (ili Kalinago), koji su sa susednih ostrva proterani ili istrebljeni. Naseljavaju 8 sela na istočnoj obali ostrva, 2014. bilo ih je oko 3.000. Ovih 8 sela deo su autonomne Karipske teritorije, stvorene 1903.[57]

Etnička pripadnost (popis 2001):

  • crnci 86,6%
  • melezi 9,1%
  • starosedeoci (Karibi ili Kalinago) 2,9%
  • ostali 1,3%
  • nepoznato 0,2%

Starosna dob:

  • 0-14 godina: 29% (muškarci 10.556; žene 10.254)
  • 15-64 godina: 63% (muškarci 23.151; žene 21.984)
  • 65 godina i više: 8% (muškarci 2.294; žene 3.301) (2000, procena)
  • Prirodni priraštaj: -1,14% (2000, procena)

Religija[uredi | uredi izvor]

61,4% stanovništva je rimokatoličke vere[58], mada je poslednjih godina uspostavljen niz protestantskih crkava. Oko 10–12% stanovništva pripada jednoj od adventističkih denominacija, koja uključuje kongregaciju Jahvea, Crkvu Božju (Sedmog dana) i Crkvu Adventista sedmog dana.[59]

Prema Udruženju arhiva podataka o religijama, 2010. godine, Svetska hrišćanska baza podataka izvestila je da su najveće nehrišćanske verske grupe uključivale: spiritizam 2,6%; bahaizam 1,7%; agnosticizam 0,5%; budizam 0,1%, hinduizam 0,1% i islam 0,1%; i kineska narodna religija <0,1%, neoreligije <0,1% i ateizam <0,1% stanovništva.[60] Prva džamija u državi izgrađena je u blizini Univerziteta Ros.

Ljudska prava[uredi | uredi izvor]

Homoseksualne aktivnosti i muškaraca i žena na Dominiki su ilegalne.[61][62]

Kultura[uredi | uredi izvor]

Pijaca farmera, Dominika.

Dominika je dom širokom krugu ljudi. Iako ga je istorijski naseljavalo nekoliko domorodačkih naroda, aravački narod Taino i karipski Kalinago, naseljavali su ga u vreme kada su evropski naseljenici stigli na ostrvo.

„Masakr“ je ime reke posvećene masovnom ubistvu domorodačkih seljaka (oko 2.000 ljidi) koje su počinili engleski naseljenici na Sent Kitsu i Nevisu - preživeli su bili prisiljeni u izgnanstvo na Dominiku.[63] I Francuzi i Britanci su pokušali da polože pravo na ostrvo i uvozili su robove iz Afrike kao radnu snagu. Preostali Karibi sada žive na teritoriji od 3.700 hektara (15 km²) na istočnoj obali ostrva. Oni biraju svog poglavicu. Ova mešavina kultura proizvela je trenutnu kulturu.

Muzika i ples su važni aspekti dominičke kulture. Godišnje proslave nezavisnosti prikazuju razne tradicionalne pesme i igre. Od 1997. postoje i nedelje kreolskih festivala, poput „Kreol u parku“ i „Svetski festival kreolske muzike“.

Dominika je stekla istaknuto mesto na međunarodnoj muzičkoj sceni kada je 1973. Gordon Henderson osnovao grupu „Exile One” i originalni muzički žanr, koji je nazvao „Cadence-lypso“. Ovo je otvorilo put modernoj kreolskoj muzici. Ostali muzički žanrovi uključuju „Jing ping"“ i „Cadence“. Jing ping sadrži muziku harmonike i poreklom je sa ostrva. Muzika Dominike je mešavina haićanske, afro-kubanske, afričke i evropske tradicije. Popularni umetnici tokom godina uključuju „Chubby and the Midnight Groovers”, „Bells Combo”, „the Gaylords”, „WCK” i „Triple Kay”.

Jedanaesti svetski festival kreolske muzike održan je 2007. godine, deo ostrvske proslave nezavisnosti od Velike Britanije 3. novembra. Jednogodišnja proslava ponovnog susreta započela je u januaru 2008. godine, obeležavajući 30 godina nezavisnosti.

Na Dominiku se često gleda kao na društvo koje se seli iz kolektivizma u individualizam. Ekonomija države je u razvoju, ranije je zavisila od poljoprivrede. Znaci kolektivizma očigledni su u malim gradovima i selima koja su raštrkana po ostrvu.

Romanopisac Džin Ris rođena je i odrasla na Dominiki. Ostrvo je ukoso prikazano u njenoj najpoznatijoj knjizi Wide Sargasso Sea. Njena prijateljica, politička aktivistkinja i spisateljica Filis Sand Alfrej, smestila je svoj roman The Orchid House, iz 1954. u Dominiku.

Veći deo filma Volta Diznija, Pirati sa Kariba: Tajna škrinje (drugi u seriji, objavljen 2006. godine) snimljen je na lokaciji na Dominiki (iako je u filmu bio poznat kao „Pelegosto“, izmišljeno ostrvo), zajedno sa nekim snimanjem za treći film iz serije, Pirati sa Kariba: Na kraju sveta (2007).

Kuhinja[uredi | uredi izvor]

Kuhinja Dominike slična je kuhinji ostalih karipskih ostrva, posebno Jamajke, Svete Lucije i Trinidada i Tobaga. Kao i druga karipska ostrva Komonvelta, i Dominikanci su razvili poseban preokret u svojoj kuhinji. Doručak je važan dnevni obrok, koji obično uključuje slanu ribu, sušeni i slani bakalar i „pečenje” (prženo testo).

Usoljena riba i peciva se kombinuju za užinu brze hrane koja se može jesti tokom celog dana; prodavci na ulicama Dominike prodaju ove grickalice prolaznicima, zajedno sa prženom piletinom, ribom i voćem i „smutijima“ od jogurta. Ostali obroci za doručak uključuju kašu od kukuruznog brašna koja se pravi od fine kukuruzne krupice ili palente, mleka ili kondenzovanog mleka i šećera za zaslađivanje. Tradicionalna jela pod britanskim uticajem, poput jaja, slanine i tosta, takođe su popularna, kao i pržena riba i plantani (pržene banane).

Uobičajeno povrće uključuje plantane, tanije (korensko povrće), slatki krompir, krompir, pirinač i grašak. Meso i živina koja se obično jedu uključuju piletinu, govedinu i ribu. Često se pripremaju u varivima sa lukom, šargarepom, belim lukom, đumbirom i začinskim biljem. Povrće i meso porumeni da bi se dobio bogat tamni sos. Popularna jela uključuju pirinač i grašak, pileće varivo, varivo od govedine, prženu i dinstanu ribu i mnoge različite vrste obilnih ribljih čorbi i supa. Pune se knedlama, šargarepom i mlevenim namirnicama.

Sport[uredi | uredi izvor]

Kriket je popularan sport na ostrvu, a Dominika se takmiči u test kriketu kao deo kriket tima Zapadne Indije. U domaćem prvoklasnom kriketu u Zapadnoj Indiji, Dominika učestvuje kao deo kriket tima Ostrva privetrine, iako se oni geografski često smatraju delom Ostrva zavetrine. To je zbog toga što je Dominika bila deo kolonije Britanskih Ostrva privetrine od 1940. do nezavisnosti; njegova federacija za kriket ostaje deo Kontrolnog odbora za kriket Ostrva privetrine.

Dana 24. oktobra 2007. godine, stadion za kriket Vindsor sa 8.000 sedišta završen je donacijom vlade Narodne Republike Kine u iznosu od 12 miliona evra.

Popularnost dobijaju i netbol, košarka, ragbi, tenis i fudbal.

Tokom zimskih olimpijskih igara 2014. godine, tim koji su činili suprug Gari di Silvestri i supruga Angela Morona di Silvestri potrošili su 175.000 američkih dolara da bi se registrovali kao državljani Dominike i učestvovali na takmičenjima u skijaškom trčanju za muškarce (15 km) i žene (10 km). Angela nije započela svoju trku, a Gari se povukao nakon pređenih nekoliko stotina metara. Do danas su jedini sportisti Dominike na zimskim olimpijskim igrama.[64]

Atletičar Džerom Romejn osvojio je bronzanu medalju na Svetskom prvenstvu u atletici u trostrukom skoku 1995. Takođe se plasirao u finale na Olimpijskim igrama 1996; iako je morao da se povuče zbog povrede, njegova 12. pozicija je najbolji učinak Dominičanina ikada na Olimpijskim igrama.

Galerija[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Nacionalna agencija za statistiku” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 08. 06. 2019. g. Pristupljeno 30. 05. 2014. 
  2. ^ „One woman's fight to get David Dimbleby to correctly pronounce Dominica”. the Guardian. 12. 11. 2014. 
  3. ^ „United Nations Statistics Division - Standard Country and Area Codes Classifications”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2011. g. Pristupljeno 09. 04. 2014. 
  4. ^ a b „Dominica's Constitution of 1978 with Amendments through 1984”. Constitute. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  5. ^ „2011 POPULATION AND HOUSING CENSUS” (PDF). Dominica.gov.dm. Arhivirano iz originala (PDF) 08. 06. 2019. g. Pristupljeno 29. 8. 2017. 
  6. ^ P. C. Evans & L. Honychurch, Dominica: Nature Island of the Caribbean. Hansib (1989).
  7. ^ „One woman's fight to get David Dimbleby to correctly pronounce Dominica”. the Guardian (na jeziku: engleski). 12. 11. 2014. Pristupljeno 26. 2. 2021. 
  8. ^ „Learn about Dominica - Culture, History, Heritage and more | a virtual Dominica” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 26. 2. 2021. 
  9. ^ „The 22 places you're probably pronouncing incorrectly”. Stuff (na jeziku: engleski). 29. 1. 2016. Pristupljeno 26. 2. 2021. 
  10. ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj m n nj o „Dominica | Facts, Geography, History, & Points of Interest”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  11. ^ „Discover Dominica: the Nature Island”. web.archive.org. 23. 9. 2010. Arhivirano iz originala 23. 09. 2010. g. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  12. ^ a b v g d đ United States Department of State (na jeziku: engleski), 23. 2. 2021, Pristupljeno 25. 2. 2021 
  13. ^ P.C. Emmer & BW Highman, (1999) General History of the Caribbean: Methodology and Historiography of the Caribbean, volume 6, str. 637
  14. ^ „Lennox Honychurch Article: Important Dates in Dominica's History”. web.archive.org. Arhivirano iz originala 30. 08. 2013. g. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  15. ^ „Janus: Dominica Estate documents”. janus.lib.cam.ac.uk. Arhivirano iz originala 01. 03. 2021. g. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  16. ^ Macauley, Zachary; Society for mitigating and gradually abolishing the state of slavery throughout the British dominions. [from old catalog] (1840). The Anti-slavery reporter and aborigines' friend. Harvard University. London, L. Wild [etc. 
  17. ^ „3&4 Will. IV, cap. 73”. www.pdavis.nl. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  18. ^ United States Department of State (na jeziku: engleski), 23. 2. 2021, Pristupljeno 25. 2. 2021 
  19. ^ Goldman, Lawrence (7. 3. 2013). Oxford Dictionary of National Biography 2005-2008 (na jeziku: engleski). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-967154-0. 
  20. ^ a b Ap (9. 8. 1986). „AROUND THE WORLD; Ex-Commander Hanged For Dominica Coup Role (Published 1986)”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  21. ^ „Caribbean Islands - Regional Security Threats, 1970-81”. www.country-data.com. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  22. ^ „Bayou of Pigs: The True Story of an Audacious Plot to Turn a Tropical Island into a Criminal Paradise”. www.amazon.com. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  23. ^ „Hurricane Maria 'devastates' Dominica: PM”. BBC News (na jeziku: engleski). 19. 9. 2017. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  24. ^ Parker, Benjamin (19. 9. 2017). „Dominica devastation emerges with fatalities and '90% of buildings damaged'”. WIC News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  25. ^ „Dominica grieving: Life after Hurricane Maria”. BBC News (na jeziku: engleski). 25. 9. 2017. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  26. ^ „Encyclopedia Britannica - Dominica”. Pristupljeno 29. 6. 2019. 
  27. ^ a b v g d đ e ž „CIA World Factbook - Dominica”. Arhivirano iz originala 30. 01. 2016. g. Pristupljeno 29. 6. 2019. 
  28. ^ „Between Two Reunions: Boiling Lake, 1988 to 2008 |”. The Government of the Commonwealth of Dominica's Official Website. Arhivirano iz originala 21. 01. 2016. g. Pristupljeno 27. 6. 2010. 
  29. ^ Thompson, Keith (2010). Life in the Caribbean. New Africa Press. str. 288. ISBN 978-9987160150. ASIN 9987160158.  p.173.
  30. ^ „Morne Trois Pitons National Park by World Heritage Sites”. Whc.unesco.org. 7. 12. 1997. Pristupljeno 27. 6. 2010. 
  31. ^ a b St. Lucia (2004), Saint Kitts (1999), Hispaniola (Dominican Republic [1990]/Haiti [1982]) and Cuba (multiple).
  32. ^ „A Photo Tour of the Calibishie Coast”. Calibishiecoast.com. Arhivirano iz originala 27. 05. 2017. g. Pristupljeno 29. 9. 2013. 
  33. ^ a b Stephen Durand and Bertrand Jno. Baptiste, "Dominica" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016) (Forestry, Wildlife and Parks Division).
  34. ^ Jonathan Katz (18. 8. 2007). „Hurricane Dean Gains Caribbean Strength”. Forbes. Associated Press. Pristupljeno 18. 8. 2007. 
  35. ^ „Hurricane claims one life in St. Lucia and possibly two in Dominica”. CBC. 17. 8. 2007. Arhivirano iz originala 28. 8. 2007. g. Pristupljeno 17. 8. 2007. 
  36. ^ „Dominica Badly Affected”. CBC. 17. 8. 2007. Arhivirano iz originala 28. 8. 2007. g. Pristupljeno 17. 8. 2007. 
  37. ^ „Dominica pleads for help as storm death toll tops 30”. Yahoo News. 1. 9. 2015. Pristupljeno 10. 4. 2015. 
  38. ^ „Rapid Damage and Impact Assessment: Tropical Storm Erika” (PDF). Government of Dominica. 25. 9. 2015. Pristupljeno 4. 10. 2015. 
  39. ^ Handy, Gemma (25. 9. 2017). „Dominica grieves after Hurricane Maria”. BBC News — preko www.bbc.com. 
  40. ^ a b v g „CIA World Factbook - Dominica”. Arhivirano iz originala 30. 01. 2016. g. Pristupljeno 29. 6. 2019. 
  41. ^ „Between Two Reunions: Boiling Lake, 1988 to 2008 |”. The Government of the Commonwealth of Dominica's Official Website. Arhivirano iz originala 21. 01. 2016. g. Pristupljeno 27. 6. 2010. 
  42. ^ Thompson, Keith (2010). Life in the Caribbean. New Africa Press. str. 288. ISBN 978-9987160150. ASIN 9987160158.  p.173.
  43. ^ „Morne Trois Pitons National Park by World Heritage Sites”. Whc.unesco.org. 7. 12. 1997. Pristupljeno 27. 6. 2010. 
  44. ^ „A Photo Tour of the Calibishie Coast”. Calibishiecoast.com. Arhivirano iz originala 27. 05. 2017. g. Pristupljeno 29. 9. 2013. 
  45. ^ Jonathan Katz (18. 8. 2007). „Hurricane Dean Gains Caribbean Strength”. Forbes. Associated Press. Pristupljeno 18. 8. 2007. 
  46. ^ „Hurricane claims one life in St. Lucia and possibly two in Dominica”. CBC. 17. 8. 2007. Arhivirano iz originala 28. 8. 2007. g. Pristupljeno 17. 8. 2007. 
  47. ^ „Dominica Badly Affected”. CBC. 17. 8. 2007. Arhivirano iz originala 28. 8. 2007. g. Pristupljeno 17. 8. 2007. 
  48. ^ „Dominica pleads for help as storm death toll tops 30”. Yahoo News. 1. 9. 2015. Pristupljeno 10. 4. 2015. 
  49. ^ „Rapid Damage and Impact Assessment: Tropical Storm Erika” (PDF). Government of Dominica. 25. 9. 2015. Pristupljeno 4. 10. 2015. 
  50. ^ Holahan, David (18. 1. 2009). Rugged Dominica worth the ruined sneakers. Boston Globe. 
  51. ^ „A Photo Tour of the Calibishie Coast”. Calibishiecoast.com. Arhivirano iz originala 27. 05. 2017. g. Pristupljeno 29. 9. 2013. 
  52. ^ Mitchell, Carlyle L.; Gold, Edgar; Programme, Dalhousie Ocean Studies (1983). Fisheries Development in Dominica: An Assessment of the New Law of the Sea Implications and Strategies (na jeziku: engleski). Dalhousie Ocean Studies Programme, Dalhousie University. ISBN 978-0-7703-0280-1. 
  53. ^ Barkham, By Patrick (5. 3. 1999). „The banana wars explained”. The Guardian (na jeziku: engleski). ISSN 0261-3077. Pristupljeno 26. 2. 2021. 
  54. ^ „Banana war ends after 20 years”. BBC News (na jeziku: engleski). 8. 11. 2012. Pristupljeno 26. 2. 2021. 
  55. ^ Schwartz, Elaine (26. 6. 2018). „How the EU and the U.S. Fought a Banana Trade War”. Econlife (na jeziku: engleski). Pristupljeno 26. 2. 2021. 
  56. ^ „Ending the banana wars: Who wins and who loses? | News | European Parliament”. www.europarl.europa.eu (na jeziku: engleski). 24. 1. 2011. Pristupljeno 26. 2. 2021. 
  57. ^ „The Carib Indians”. Avirtualdominica.com. Pristupljeno 3. 11. 2018. 
  58. ^ „Dominica - The World Factbook”. www.cia.gov. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  59. ^ „Dominica Tropical Islam | Arab Washingtonian”. web.archive.org. 5. 9. 2009. Arhivirano iz originala 05. 09. 2009. g. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  60. ^ „Dominica, Religion And Social Profile | National Profiles | International Data | TheARDA”. www.thearda.com. Arhivirano iz originala 26. 02. 2021. g. Pristupljeno 26. 2. 2021. 
  61. ^ „State-Sponsored Homophobia report”. ILGA (na jeziku: engleski). 14. 9. 2017. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  62. ^ „71 countries where it's illegal to be gay”. Newsweek (na jeziku: engleski). 4. 4. 2019. Pristupljeno 25. 2. 2021. 
  63. ^ Hubbard, Vincent K. (2002). A history of St Kitts : the sweet trade. Internet Archive. Oxford : Macmillan. ISBN 978-0-333-74760-5. 
  64. ^ „Dominica's Fake Ski Team Scammed The Olympics And The Press”. Deadspin (na jeziku: engleski). Pristupljeno 26. 2. 2021. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Holahan, David (18. 1. 2009). Rugged Dominica worth the ruined sneakers. Boston Globe. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Vlada[uredi | uredi izvor]

Mediji i vesti[uredi | uredi izvor]

Turizam[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Доминика&oldid=27521491”