Podgorica
Podgorica | |
|---|---|
 Podgorica — kolaž slika | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Crna Gora |
| Grad | Podgorica |
| Osnovan | Prije 11. vijeka |
| Stara imena | Titograd |
| Stanovništvo | |
| — (2011) |  180.186 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 26′ 28″ S; 19° 15′ 42″ I / 42.44117° S; 19.26157° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 44,5 m |
  Podgorica Podgorica na karti Crne Gore | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 81000, 81101, 81102 81103, 81104, 81105 81106, 81107, 81108 81109, 81110, 81111 81112, 81113, 81114 81115 |
| Pozivni broj | +382 20 |
| Registarska oznaka | PG |
| Veb-sajt | www |
Podgorica (ranije Titograd) je glavni i najveći grad Crne Gore. Prema popisu iz 2011. imala je 150.977 stanovnika. Šire područje Podgorice obuhvata 10,4% teritorije Crne Gore i oko 30% njenog stanovništva.
Podgorica je glavna raskrsnica puteva u Crnoj Gori. Njen pogodan položaj je na ušću rijeke Ribnice u Moraču u Zetsko-bjelopavlićkoj ravnici. Grad je blizu zimskim centrima na sjeveru zemlje i ljetovalištima na Jadranskom moru.
Podgorica se nalazi blizu ostataka rimskog grada Dokleje. U srednjem vijeku ovdje je postojalo naselje koje se zvalo Ribnica, a pod ovim imenom grad se prvi put spominje 1326. Podgorica je od 1878. ušla u sastav Knjaževine Crne Gore. Od 1946. je administrativno sjedište Crne Gore, a za vrijeme SFR Jugoslavije zvala se Titograd.
Geografski položaj[uredi | uredi izvor]
Podgorica se nalazi u centralnom dijelu Crne Gore. Oblast je ispresecana rijekama, a sam grad se nalazi 15 km sjeverno od Skadarskog jezera. Rijeke Morača i Ribnica teku kroz grad, dok u blizini protiču Zeta, Cijevna, Sitnica i Mareza. Sa gradnjom tunela Sozina Jadransko more je na svega pola sata vožnje.
Nasuprot većem dijelu Crne Gore, Podgorica leži u ravnici na sjevernom kraju Zetske ravnice. Jedini izuzetak su brda koja nadgledaju grad. Najvažnije brdo je Malo Brdo (205 m), koje se uzdiže iznad Momišića. Ostala brda su Gorica, Velje brdo, Ljubović i Čardak. Ova brda su suviše strma da bi se na njima moglo graditi i time ograničavaju širenje grada.
Klima[uredi | uredi izvor]
U Podgorici vlada izmijenjena sredozemna klima sa toplim i suvim ljetima i hladnim zimama. Iako je grad na samo 50 km od Jadranskog mora, blizina Dinarskih planina na sjeveru mijenja njegovu klimu. Prosječna količina padavina je 1.544 mm. Temperatura prelazi 25 °C tokom oko 135 dana u godini, a srednja dnevna temperatura je 16,4 °C. Broj kišnih dana je 115, a jak vetar duva otprilike tokom 60 dana. Periodični, ali jak sjeverni vetar ima uticaj na klimu zimi tako što izaziva osjećaj da je temperatura nekoliko stepeni niža.
Podgorica je naročito poznata po izuzetno toplim ljetima: temperature preko 40 °C su česte tokom jula i avgusta. Najviša zabilježena temperatura od 45,8 °C izmjerena je 16. avgusta 2007. Snijeg je rijetka pojava u Podgorici. Pada oko dva do tri puta godišnje, i rijetko se zadrži nekoliko dana. Rekordna visina snijega u Podgorici izmjerena je u februaru 2012. godine kada je visina sniježnog pokrivača bila 63 cm.
| Klima Podgorice | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mjesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 18 (64) |
27 (81) |
26 (79) |
31 (88) |
33 (91) |
38 (100) |
43 (109) |
46 (115) |
39 (102) |
30 (86) |
24 (75) |
19 (66) |
46 (115) |
| Maksimum, °C (°F) | 9,5 (49,1) |
11,3 (52,3) |
14,9 (58,8) |
19,1 (66,4) |
24,2 (75,6) |
28,2 (82,8) |
31,7 (89,1) |
31,6 (88,9) |
27,4 (81,3) |
22,7 (72,9) |
15,4 (59,7) |
11,0 (51,8) |
20,58 (69,06) |
| Prosjek, °C (°F) | 5,5 (41,9) |
7,3 (45,1) |
10,4 (50,7) |
14,1 (57,4) |
18,9 (66) |
22,8 (73) |
26,0 (78,8) |
25,9 (78,6) |
22,0 (71,6) |
16,7 (62,1) |
11,1 (52) |
7,0 (44,6) |
15,64 (60,15) |
| Minimum, °C (°F) | 1,4 (34,5) |
3,2 (37,8) |
5,8 (42,4) |
9,1 (48,4) |
13,5 (56,3) |
17,3 (63,1) |
20,3 (68,5) |
20,2 (68,4) |
16,5 (61,7) |
11,6 (52,9) |
6,8 (44,2) |
2,9 (37,2) |
10,72 (51,28) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −11 (12) |
−10 (14) |
−8 (18) |
0 (32) |
4 (39) |
10 (50) |
12 (54) |
11 (52) |
7 (45) |
0 (32) |
−4 (25) |
−10 (14) |
−11 (12) |
| Količina padavina, mm (in) | 192 (7,56) |
167 (6,57) |
159 (6,26) |
145 (5,71) |
88 (3,46) |
63 (2,48) |
39 (1,54) |
66 (2,6) |
120 (4,72) |
164 (6,46) |
238 (9,37) |
217 (8,54) |
1,658 (65,27) |
| Dani sa padavinama (≥ 0.1 mm) | 12,2 | 11,9 | 11,6 | 12,5 | 9,8 | 8,9 | 5,7 | 6,0 | 6,8 | 10,1 | 13,8 | 13,1 | 122,4 |
| Sunčani sati — mjesečni prosjek | 120,9 | 127,1 | 170,5 | 195,0 | 248,0 | 276,0 | 341,0 | 313,1 | 249,0 | 195,0 | 126,0 | 111,6 | 2.473,2 |
| Izvor #1: ZHMS[1] | |||||||||||||
| Izvor #2: Bi-Bi-Si veder[2] | |||||||||||||
Istorija[uredi | uredi izvor]
Podgorica je raskrsnica nekoliko istorijski važnih puteva, blizu rijeka Zete, Morače, Cijevne, Ribnice i Sitnice, u dolini Skadarskog jezera i blizu Jadranskog mora, u plodnoj niziji sa prijatnom klimom. Najstarija ljudska naselja su iz praistorije; najstariji fizički ostaci su iz kasnog kamenog doba. U ilirskom periodu, područje Zetsko-bjelopavlićke nizije su naseljavala plemena Labeati i Dokleati. Labeati su zauzimali područje od Skadra do današnje Podgorice i sazidali su tvrđavu Medun (Meteon). Dokleati su takođe živjeli u području rijeke Zete i zahvaljujući povoljnom geografskom i putnom položaju, ekonomski su se brzo razvijali. Njihovo najveće naselje je bila Doklea, grad oko 3 km sjeverozapadno od današnje Podgorice.
U rimsko doba na području današnje Podgorice postojala su tri urbana centra: Alata, Birziminium i Doklea. Sa padom Rimskog carstva i dolaskom prvih slovenskih i avarskih plemena, u okolini se dešavaju mnogi krupni događaji. Vremenom su stare tvrđave izgubile svoj značaj i sagrađeni su novi gradovi. Sa naseljavanjem ovog područja, Sloveni su stvorili novu državu, prihvatili hrišćanstvo i feudalni poredak. Slovenska plemena u ovom području su bila u stalnom ratu sa Vizantijom i pokušavala su da osnuju svoju državu. Rezultat ovoga je bilo osnivanje novog naselja koje je dobilo ime Ribnica po reci na kojoj je sagrađeno. Prvi pomen Ribnice je za vrijeme vladavine srpske dinastije Nemanjića, pošto je rodonačelnik ove dinastije Stefan Nemanja rođen u Ribnici. Značaj Ribnice je bio u njenom značaju kao raskršća u komunikaciji za zapadom.
Naziv Podgorica upotrebljen je prvi put 1326. godine u sudskom dokumentu kotorske arhive.[3] Ovaj trg se nalazio u Podluškoj župi, ali je ime dobio po susjednoj Gorskoj župi u blizini koje, odnosno, „ispod“ koje se nalazio. Takođe, pripadao je i srednjovjekovnoj Gornjoj Zeti. Kasnije, u XIV vijeku, ekonomski je ojačao: trgovačke veze između Dubrovnika i države Nemanjića, dobro razvijene u to vreme, su išle do trga Podgorice, kroz Trebinje i Nikšić. Ovo je ubrzalo razvoj trga i povećalo vojni značaj. Tursko osvajanje Podgorice 1474. godine je prekinulo ovaj procvat. Turci su sagradili veliku utvrdu u Podgorici, koja je od od trgovačke postaje — postala glavna baza za odbranu i napad na okolna nemirna plemena. Gradsko utvrđenje je izdržalo sve napade sve do 1878. godine, kada su ga osvojili Crnogorci. U saglasnosti sa odlukom Berlinskog kongresa, Podgorica je pripala Crnoj Gori, što je označilo kraj četvorovekovne turske vladavine. Grad se brzo razvijao kao trgovačko sjedište. Godine 1902. osnovana je fabrika duvana, prvo značajnije privredno preduzeće, a dvije godine kasnije Zetska štedionica, koja će ubrzo prerasti u Podgoričku banku.
Prvi svjetski rat je označio kraj brzog razvoja Podgorice, do tada najvećeg grada tek proglašene Kraljevine Crne Gore. Grad je 1916. okupirala Austrougarska i držala ga do 1918. Nakon savezničkog oslobođenja, u gradu je 26. novembra 1918. održana Podgorička skupština na kojoj je donesena odluka o pristupanju Crne Gore Kraljevstvu Srba, Hrvata i Slovenaca. Između dva svjetska rata, broj stanovnika Podgorice se kretao oko 13.000 lica.[3]
"Besprizorni" u Podgorici, dječaci prepušteni ulici, nazivani su Cikotići, što je termin koji označava "prefriganog, dosetljivog i duhovitog dečka".[4][5]
Podgorica je pretrpela velika razaranja tokom Drugog svjetskog rata, pošto je bila bombardovana preko 70 puta, što je izazvalo smrt preko 4.100 osoba.[3] Grad su oslobodili partizani 19. decembra 1944. godine.
U socijalističkoj Jugoslaviji, pod imenom Titograd, grad je 13. jula 1946. postao glavni grad SR Crne Gore umjesto Cetinja. Uslijedio je period još bržeg razvoja: stanovništvo grada se dramatično uvećalo, grad je bio značajno industrijalizovan, poboljšana je infrastruktura, osnovane su zdravstvene, obrazovne i kulturne ustanove. Grad je postao komercijalni, društveno-ekonomski i kulturni centar republike. Napredak je još jednom zaustavljen zbog raspada SFRJ tokom 1990-ih. Ime Podgorica je vraćeno na referendumu 2. aprila 1992.
Ratovi su zaobišli Crnu Goru, ali je cijela država trpela ekonomske posljedice. Period stagnacije je trajao tokom 1990-ih, a privreda je počela da se oporavlja početkom 21. vijeka. Poslije referenduma o nezavisnosti 2006. Podgorica je postala glavni grad nezavisne Crne Gore. U njoj se nalazi sjedište Vlade i Skupštine.
Administrativna podjela[uredi | uredi izvor]
Grad Podgorica se pre 2018. godine sastojao od užeg gradskog jezgra i dvije gradske opštine, Golubovci i Tuzi. Odlukom skupštine Crne Gore, Tuzi su od 2018. godine postali samostalna opština,[6] a 2022. godine, odlukom Skupštine Crne Gore nekadašnja gradska opština Golubovci je izdvojena kao samostalna opština Zeta.
Cela opština Podgorica je podeljena u 57 mjesnih zajednica, a gradske četvrti su:[7]
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Stanovništvo u ovom naselju veoma je heterogeno, uz crnogorsku većinu, a u posljednja tri popisa, primjećen je porast u broju stanovnika.
 |
Stanovništvo prema polu i starosti[10]
Domaćinstva
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Privreda[uredi | uredi izvor]
Podgorica nije samo administrativni centar Crne Gore već i njen glavni ekonomski pokretač. Najveći dio crnogorskih finansijskih preduzeća se nalazi u Podgorici.
Prije Prvog svjetskog rata, privreda Podgorice se zasnivala na trgovini i zanatstvu, što je ostalo iz vremena duge turske vladavine. Poslije Drugog svjetskog rata, Titograd je postao glavni grad Crne Gore i doživeo je brzu urbanizaciju i industrijalizaciju. U gradu i njegovoj okolini su osnovane fabrike za preradu aluminijuma, duvana, tekstila, vina i građevinske firme.
Zbog raspada Jugoslavije Podgorica je ostala bez tržišta, sirovina i sredstava da investira i modernizuje svoju privredu. Ovo je dovelo do pada vrednosti mnogih preduzeća, od kojih su neka zatvorena. Ona koja su preostala su privatizovana i uglavnom su se oporavila. Kombinat aluminijuma Podgorica (u vlasništvu Rusala) i AD Plantaže (proizvodnja vina i alkoholnih pića) su najveća preduzeća u Podgorici.
Početkom 21. vijeka finansijski i uslužni sektor u Podgorici se brzo razvio. U gradu se nalaze dvije crnogorske berze, kao i većina crnogorskih banaka je smještena u gradu. Privredne aktivnosti u Podgorici su se uglavnom preusmerili sa teške industrije u sektor telekomunikacija, građevinarstva i bankarstva. Investitori i strane kompanije koji su otvorili svoja predstavništva u Podgorici su značajno doprineli rastu i unošenju raznolikosti u ekonomiju grada. Kao sporedni efekat znatno su porasle cene građevinskog zemljišta.
Saobraćaj[uredi | uredi izvor]
Nekada je uslugu gradskog prevoza pružalo samo Gradsko saobraćajno preduzeće, javno preduzeće u vlasništvu grada. Preduzeće je bankrotiralo početkom 21. veka, posle čega je gradski prevoz pružalo dvoje privatnih prevoznika. Gradski javni prevoz je ponovo uveden, dok privatni prevoznici voze pod imenom Gradski saobraćaj.
Železnička stanica u Podgorici se nalazi blizu centra grada. Glavna željeznička veza grada je pruga Beograd-Bar. Podgorica je takođe povezana sa Skadrom i Tiranom, ali ova linija se ne koristi već neko vrijeme, dok nova elektrifikovana pruga, jedna od najmodernijih u regionu, povezuje Podgoricu sa drugim najvećim crnogorskim gradom i industrijskim centrom, Nikšićem.
Kultura[uredi | uredi izvor]
Malo je spomenika kulture sačuvano, s obzirom na razaranja iz Drugog svjetskog rata. Iz turskog perioda sačuvana je Sahat-kula iz 18. vijeka, dvije od nekadašnjih šest džamija (Osmanagića i Doganjska), kao i uske ulice oko njih koje sačinjavaju Staru varoš.
Podgorica je dom brojnih crnogorskih kulturnih ustanova i događaj. U njoj se nalazi Crnogorsko narodno pozorište i Gradsko pozorište, u čijem sklopu se nalazi Dečje pozorište i pozorište lutaka. Iako nije bogata muzejima i galerijama kao istorijska kraljevska prijestonica Cetinje, postoji nekoliko značajnih muzeja:
- Muzej grada Podgorice čuva bogatu baštinu Podgorice. Osnovan je 1950. i podeljen je u četiri kategorija: arheološku, etnografsku, istorijsku i kulturno-istorijsku. U njemu se nalazi predmeti iz ilirskog i rimskog perioda.
- Centar za arheološka istraživanja je osnovan 1961. Njegov zadatak je da čuva, klasifikuje, obnavlja i prikazuje arheološka nalazišta. U Podgorici se nalazi oko 250 arheoloških lokaliteta.[11]
- Muzej Marka Miljanova u Medunu prikazuju život Crnogoraca iz 19. veka. To je najznačajniji crnogorski memorijalni muzej te vrste.
- Prirodnjački muzej prikazuje primjerke crnogorske flore i faune. Ovaj muzej nema svoje mesto za izlaganje, uprkos brojnim predlozima i inicijativama da se sagradi.
Značajna umetnička galerija je dvorac Petrovića iz perioda Kraljevine Crne Gore u parku Kruševac, najvećem parku u Podgorici. Dvor kralja Nikole, Perjanički dom, dvorska kapela i okolne zgrade su preuređeni u umetničku galeriju 1984. Od 1985. ono je dio Centra savremenih umetnosti i u njoj je smješteno oko 1500 umjetničkih dela.
Bioskop Kino kultura, osnovan 1949, je zatvoren novembra 2008. zbog stalnih finansijskih gubitaka koje je donosio. On je bio jedini bioskop u gradu tokom 5 decenija. Zgrada bivšeg bioskopa će biti pretvorena u Gradsko pozorište Podgorice. Ubrzo po njegovom zatvaranju otvoren je novi bioskop u tržnom centru Delta Siti.
Na Karađorđevom trgu se nalazi spomenik Karađorđu Petroviću, vođi Prvog srpskog ustanka.
U Podgorici se nalazi i jedno od najvećih srpskih pravoslavnih svetilišta u Crnoj Gori, Saborni Hram Hristovog Vaskrsenja, monumentalna građevina koja se godinama gradila uz mnogobrojne donacije. Pored ovog novog hrama, ostale pravoslavne crkve su: crkva Svetog Đorđa, crkva Rođenja Presvete Bogorodice, crkva Vaznesenja Gospodnjeg i crkva Svetog Georgija i Svetih mučenika momišićkih. Nekada je postojala i crkva na Ljuboviću i bila je jedna od pet varoških crkava koja je dočekala 15. vijek i osmanlijsko osvajanje (tih pet su: dvije pri manastiru Sv. Marka na Draču, Sv. Đorđa i crkve na Čepurcima i Ljuboviću). Postojao je i manastir Svetog Marka sa dvije crkve, dok danas postoji manastir Svetog Simeona Mirotočivog. Postojale su i dvije kapelice, jedna u zatvoru Jusovača, a druga u nekadašnjoj kući Čubranovića.[12]
Od posebne istorijske atrakcije je bila stara zgrada duvanskog monopola, mjesto gdje se održala Podgorička skupština 1918. godine koja je proglasila srpsko i jugoslovensko ujedinjenje. Oštećena u vrijeme Drugog svjetskog rata neslavnim savezničkim bombardovanjem Podgorice 1944. godine, ona nije popravljana niti obnavljana, već je 1970-ih godina, odlukom lokalnog podgoričkog saveza komunista, iz političkih razloga demolirana i zabetonirana tako da danas od nje nema više ni traga. To se odvija paralelno sa rušenjem nacionalnog simbola Crne Gore 1972. godine, Njegoševe kapele na Lovćenu, gdje je i sam bio pohranjen.
Obrazovanje[uredi | uredi izvor]
Podgorica je središte više univerzitetskih, naučnih i kulturnih ustanova (među kojima su Crnogorska akademija nauka i umjetnosti (CANU) i Univerzitet Crne Gore). U opštini Podgorica se nalazi 34 osnovne škole i 10 srednji škola, uključujući jednu gimnaziju.
Univerzitet Crne Gore je osnovan 1974.
Sport[uredi | uredi izvor]
Najpopularniji sportovi u gradu su fudbal i košarka. Košarka je postala popularna krajem 20. i početkom 21. vijeka sa uspjesima KK Budućnost u prvenstvu Jugoslavije i igranju u evropskim takmičenjima. Fudbal u Podgorici ima dugu tradiciju uz FK Budućnost. U Podgorici su rođeni Dejan Savićević i Predrag Mijatović i obojica su na početku svoje karijere igrali za taj klub. FK Zeta (iz podgoričkog predgrađa Golubovci) je takođe uspjeo da bude redovan učesnik prve lige SR Jugoslavije/Srbije i Crne Gore. Ta dva kluba, uz Sutjesku iz Nikšića i ofk Titograd, obično se bore za najviša mjesta u Prvoj ligi Crne Gore. Ostali fudbalski klubovi iz Podgorice i okruženja koji igraju u Prvoj ligi su FK Dečić (Tuzi), FK Kom i OFK Titograd. Odbojkaški klub OK Budućnost Podgorica i ženski rukometni klub ŽRK Budućnost su imali značajne uspjehe u evropskim takmičenjima.
Sportski događaji kao što su Podgorički maraton i skokovi u rijeku Moraču privlače takmičare iz inostranstva.
U Podgorici se nalazi nekoliko sportskih borilišta. Najvažnija su:
- Stadion pod Goricom. Kada se dovrši istočna tribina, stadion će imati kapacitet od 24.000 gledalaca. Na Stadionu pod Goricom svoje utakmice igraju FK Budućnost i fudbalske reprezentacije Crne Gore. Ovaj stadion, pored gradskog stadiona u Nikšiću, je jedini stadion u Crnoj Gori koji zadovoljava standarde FIFA za odigravanje međunarodnih utakmica.
- Sportski centar Morača, je višenamjenska dvorana čiji kapacitet iznosi 6.000 sjedišta nakon renoviranja 2018. godine.[13] Korisnici dvorane su KK Budućnost, OK Budućnost i ŽRK Budućnost. U njoj su se održavala takmičenja tokom Evropskom prvjenstvu u košarci 2005.
Skoro svaki fudbalski klub u Podgorici ima svoj stadion, iako su često ti stadioni samo teren sa malo ili nimalo tribina. Druge značajna borilišta su Stadion malih sportova pod Goricom i streljana pod brdom Ljubović.
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Mješavina arhitektonskih stilova odražava nemirnu istoriju grada i države. Kao dio Osmanskog carstva sve do 1878. Podgorica ima mnoge primjere turske arhitekture (npr. Vezirov most). Najstariji dijelovi grada, Stara Varoš i Drač su predstavnici ovog stila, sa dvije džamije, sahat-kulom i uskim, krivudavim ulicama.
Kada je grad postao dio Crne Gore, gradsko jezgro se prebacilo na drugu stranu rijeke Ribnice, gdje se grad razvijao u više evropskom stilu sa širokom ulicama koje se sijeku pod pravim uglom.
Tokom Drugog svjetskog rata, Podgorica je skoro sravnjena sa zemljom. Poslije oslobođenja, počela je obnova, kao i u drugim dijelovima socijalističke Jugoslavije. Podignuti su brojni stambeni blokovi, sa dizajnom tipičnim za zemlje istočnog bloka. Svi ti dijelovi grada izgrađeni su sa druge strane rijeke Morače. Čak je i prazan prostor u gradskom centru ispunjen sa brutalističkim građevinama, što je rezultovalo spojem starog i novog. Stambeni i poslovni blokovi iz perioda SFRJ su pružali prostrane površine za život i rad, ali su bili kritikovani zbog neinventivnog i sivog izgleda.
Veliki napredak u arhitekturi Podgorice zbio se krajem 1990-ih, i od tada izgled grad se brzo promijenio. Stambene i poslovne zgrade se brzo podižu, sa novim arhitektonskim trendovima koji uključuju veliku upotrebu čelika i stakle. U pokušaju da stvore prepoznatljiv i moderni glavni grad, gradske vlasti su uložile značajna sredstva u renoviranje gradskih javnih površina. Tako je grad dobio nove trgove, parkove i spomenike. Nove znamenitosti su pravoslavni Hram Hristovog vaskrsenja i most Milenijum, koji se već smatra novim simbolom Podgorice i koji sa 57 m visokim pilonom dominira panoramom grada.
Glavna gradska ulica je Ulica slobode, koja je i gradski korzo, dok pešačku zonu čine Njegoševa i Hercegovačka ulica, sa buticima i kafićima. Glavni gradski trg koji se nazivao Trg Ivana Milutinovića je 2006. godine proširen i popločan i sada se zove Trg Republike.
Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]
- Božidar Vuković, vojvoda, trgovac i štampar
- Sofronije Podgoričanin, mitropolit krušedolski
- Jovan Albanez, major
- Ivan Lukačević, kapetan
- Jovan Lukačević, pukovnik, načelnik glavnog vojnog štaba
- Amfilohije Radović, mitropolit crnogorsko-primorski
- Ilarion II Roganović, mitropolit crnogorsko-brdski
- Risto Stijović, vajar
- Pavle Đurišić, oficir Jugoslovenske kraljevske vojske, četnički zapovednik
- Ksenija Cicvarić, pevačica narodne muzike
- Borislav Pekić, pisac
- Savo Radusinović, pevač narodne muzike
- Dejan Savićević, fudbaler
- Predrag Mijatović, fudbaler
- Dejan Radonjić, košarkaš i košarkaški trener
- Sergej Ćetković, pevač zabavne muzike
- Bojan Marović, pevač zabavne muzike
- Jovanka Radičević, rukometašica
- Miloš Raonić, teniser
- Nikola Mirotić, košarkaš
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
Lazar Tomanović je zapisao da je Milaković govorio da je Podgoricu osnovao Tugomir, kralj dalmatinski, krajem 10. vijeka. Srbi su pod vodstvom Strojimira i Mutimira Samovića prodrli u Dalmaciju g. 639. i da je Strojimir na istoku osnovao državu sa sjedištem u Prevalitaniji, tj. današnjoj Zeti. Dr P. Miljanić je pisao da Podgorica nije prvobitno sazidana na uglu utoka Ribnice u Moraču, gdje je sada. Na lijevoj strani Morače prema Duklji postoji razvalina i ispod cijelog brda je bila naseobina. Nakon propasti Duklje, po pričanju mještana, varoš je bila sazidana najprije pod brdašcem Kakarićom pri izvoru Ribnice, skoro sat daleko od tadašnje Podgorice (krajem 19. vijeka). Mjesto gdje je sada Podgorica zvalo se Pšenično polje. S tim se slaže i narodno predanje po kojem je današnju Podgoricu podigao Hadži-paša. U tome se savjetovao sa knezom Markušem iz Momišića koji mu je predložio da mjesto gradnje grada (tvrđave) bude, gdje sleti kokot. Paša ga je poslušao, pustio je kokota da leti i on počine na ušću Ribnice u Moraču i tu se grad podiže. [14]
Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Trg republike u Podgorici (do 2006. Trg Ivana Milutinovića) je 2006. godine popločan i renoviran. -
Pogled na Podgoricu sa Dajbapske gore -
Pogled na Hilton iz Kraljevog parka -
Aerodrom Podgorica -
Spomenik kralju Nikoli
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Klima u Crnoj Gori”. Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju. Arhivirano iz originala 03. 11. 2012. g. Pristupljeno 27. 7. 2017.
- ^ Weather: Podgorica. bbc.com. Pristupljeno 27. 7. 2017.
- ^ a b v Istorija Podgorice
- ^ "Vreme", 21. okt. 1936
- ^ "Politika", 28. jul 1938
- ^ „Samostalna Opština Tuzi nakon dvije decenije obećanja”. slobodnaevropa.org. 3. 9. 2018. Pristupljeno 17. 1. 2022.
- ^ „Podgorica - O gradu”. cgautentik.com. Pristupljeno 17. 1. 2022.
- ^ Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima. Podgorica: Republički zavod za statistiku. septembar 2005. COBISS-ID 8764176.
- ^ „Popis stanovništva u Crnoj Gori 2011.”. Arhivirano iz originala 23. 09. 2016. g. Pristupljeno 30. 08. 2016.
- ^ Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. Podgorica: Republički zavod za statistiku. oktobar 2004. COBISS.CG-ID 8489488.
- ^ U Podgorici 250 arheoloških nalazišta („Večernje novosti“, 10. avgust 2013)
- ^ Vlaović, Smilja (2021). Svetigora, br. 294, avgust, Ljubovićka crkva i crkva na Čepurcima. Cetinje: Svetigora. str. 27.
- ^ „Ovako Morača izgleda sada! (FOTO, VIDEO)”. mondo.me. 1. 10. 2018. Pristupljeno 15. 12. 2018.
- ^ Tomanović 2007, str. 335, 336.
- ^ „Official portal of City of Skopje – Skopje Sister Cities”. skopje.gov.mk. Arhivirano iz originala 24. 10. 2013. g. Pristupljeno 15. 12. 2018.
- ^ „Yerevan - Partner Cities”. Yerevan Municipality Official Website. © 2005—2013 www.yerevan.am. Arhivirano iz originala 5. 11. 2013. g. Pristupljeno 15. 12. 2018.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Tomanović, Lazar (2007). Putopisna proza. Gradska biblioteka i čitaonica Herceg Novi.
- Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima. Podgorica: Republički zavod za statistiku. septembar 2005. COBISS-ID 8764176.
- Stevović, Ivan (2016). „Early Byzantine Doclea and its citizens: Longe ab patriam” (PDF). Niš and Byzantium. 14: 121—136. Arhivirano iz originala (PDF) 19. 12. 2016. g. Pristupljeno 30. 04. 2019.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanični veb-sajt
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
- Turistička organizacija Podgorice Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. februar 2020)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
.svg){kind=small}
