Fundus autofluorescencija
Fundus autofluorescencija (skraćeno FAF) je minimalno invazivna dijagnostička metoda u oftalmologiji koja ukazuje na stanje fotorecptora kompleksa (RPE). Ozbiljna disfunkcija ćelija RPE se registruje kao hiperautofluorescencija (lipofuscin!), a zone atrofije RPE su tamne (nema ćelija RPE, a samim tim i lipofuscina).[1][2] Metoda, u prvim decenijama 21. veka, stiče veliku popularnost u dijagnostici retinalne patologije.[3]
Značaj[уреди | уреди извор]
Zahvaljujući autofluorescenciji danas je moguće videti promene na nivou fotorecptor kompleksa (RPE), koji igra najbitniju ulogu, pre svega kod senilne degeneracije makule i većine makularnih distrofija.
Kod zdravih ćelija RPE nema signifikantne akumulacije autofluorescentnog materijala (lipofuscina) i još nekih manje značajnih produkata. U slučaju oštećenja RPE, ili njegove disfunkcije, ne vrši se adekvatna fagocitoza spoljašnjih segmenata fotoreceptora što dovodi do nagomilavanja lipofuscina. To se sreće kod distrofija i degeneracija očnog dna (makule).
Ovom metodom takođe se mogu steći i korisne informacije za dijabetički makularni edem i čitav spektar drugih oboljenja očnog dna.
Ipak najvažnije od svega, kod ove metode je što se ponavljanjem snimanja u određenim intervalima može pratiti tok bolesti, odnosno eventualni odgovor na primenjene terapijske postupke
Otkrivanje rane bolesti i fenotipa[уреди | уреди извор]
Fundus autofluorescencija (FAF snimanje) može omogućiti identifikaciju bolesti retine kada to nije drugačije vidljivo. Metaboličke promene na nivou kompleksa fotoreceptora . RPE-a ne mogu se vizuelizovati putem fundusakopija ili drugim rutinskim tehnikama snimanja kao što je fluoresceinska angiografija u ranim manifestacijama makularne i retinalne distrofije.
FAF je posebno korisno za istraživanje pacijenata sa nepoznatim gubitkom vida ili pozitivnom porodičnom anamnezom naslednih bolesti retine.[4][5]U ranoj suvoj makularnoj degeneraciji, promene na nivou RPE mogu postati vidljive u područjima koja izgledaju normalno na funduskopiji, a retikularni pseudodrusen kao poseban fenotip je lako vidljiv na FAF slikama.
Štaviše, FAF može pomoći u dijagnostikovanju naslednih retinalnih poremećaja kao što je Stargardt-ova bolest, vitelliforma makularne i šablonske distrofije, a može se koristiti i za korelaciju sa specifičnim genetskim defektima.[6]
Opšta razmatranja[уреди | уреди извор]
Kod ove metode kamera prima autofluorescenciju emitovanu od strane fluorofora retine, ekscitacija lipofuscina se vrši uz pomoć talasne dužine izmeću 470 i 550 nm. Unutar tamne zone FAZ-a usled nakupine pigmenta, cistoidni edem se vidi kao rasvetljenje zbog pomeranja pigmenta.[7]
U praksi se intenzitet fundus autofluorscence opisuje kao oslabljen, normalan i pojačan.
Fundus autofluorescenca je od praktičnog interesa kod pacijenata sa centralnom seroznom horioretinopatijom, gde se često pitamo da li se radi o prvom ataku bolesti ili recidivu. Na snimku prikazana distribucija i stepen oštećenja RPEla, omogućuje predviđanje daljeg toka bolesti i prognozu vidne funkcije, uz dokumentovano praćenje (fundus autofluorescence služi kao dokument).
Samo snimanje je neinvazivno, vremenski kratko i pruža informacije koje nisu dostupne drugim konvencionalnim tehnikama kao što su: fundus fotografija, fluoresceinska angiografija ili OCT. Ona zapravo omogućava vizuelizaciju metaboličkih promena u nivou RPE-la i identifikaciju zona koje su pod rizikom od razvoja patoloških promena.
U oboljenjima retine koja su praćena bilo nagomilavanjem fluorofora, bilo njihovim odsustvom usled odumiranja ćelija RPE-la, fundus autofluorescenca svojom jedinstvenim svojstvom da vidi ono što se ne vidi, locira mesta rane aktivnosti patoloških procesa i zajedno sa drugim dijagnostičkim procedurama pomaže boljem razumevanju patofiziologije retine, olakšava postavljanje rane dijagnoze i procenu progresije retinalnih bolesti. Zato, u svim sličajevima kada postoji neobjašnjiv pad vida, uz regularan oftalmoskopski nalaz fundusa, pacijenta je nabolje uputiti na snimanje fundus autofluorescence, koja je lako izvodljiva, a po njega potpuno bezbedna.[6][8]
Postupak[уреди | уреди извор]
- Izvori fluorescencije
Dominantni izvori koji se koriste u FAF su fluorofori kao što je A2-E u granulama lipofuscina koji se akumuliraju u postmitotskom retinalnom pigmentnom epitelu kao nusprodukt nepotpune degradacije spoljn jih segmenata fotoreceptora.[9][10][11] Dodatni in-trinsic fluorofori mogu se pojaviti kod bolesti u različitim slojevima mrežnjače ili subneurosenzornom prostoru.
Manji fluorofori kao što su kolagen i elastin u zidovima horoidnih krvnih sudova mogu postati vidljive u odsustvu ili atrofiji RPE ćelija. Fenomen izbeljivanja i gubitak fotopigmenta mogu rezultovati povećanim FAF smanjenjem apsorpcije ekscitacijske svjetlosti.
Konačno, patološke promene u unutrašnjoj mrežnjače na centralnoj makuli, gde je signal FAF obično delimično maskiran lutealnim pigmentom (lutein i zeaksantin) mogu rezultiovati očiglednim varijacijama u intenzitetima FAF-a.
- Snimanje
Snimanje FAF-a se relativno lako postiže, zahtijeva malo vremena i nije invazivno. FAF signali se emituju preko širokog spektra u rasponu od 500 do 800 nm.[9] Sa konfokalnim optičkim laserskim oftalmoskopom, ekscitacija se obično indukuje u plavom rasponu (lambda = 488 nm), a za detekciju emisije autofluorescentnog signala koristi se emisioni filter između 500 i 700 nm.[12] Pobuda (kada se koristi fundus kamera) obično se radi u zelenom spektru (535 do 580 nm), a emisija je registruje u žuto-narančastom spektru (615 do 715 nm — prema modifikacijama Ričarda Spajdera).[13] Zbog razlike u spektru pobude i emisije, pored tehničkih razlika između cSLO i fundus kamere, teoretska razmatranja bi značila da sastav detektovanog autofluorescentnog signala može varirati između pojedinih sistema.
Izvori[уреди | уреди извор]
- ^ Holz FG, Schmitz - Valckenberg S, Spaide RF, Bird AC: Atlas of Fundus Autofluorescence Imaging Springer Heidelberg, 2007.
- ^ Guthoff RF, Baudouin C, Stave J: Atlas of Confocal Laser Scanning In-vivo Microscopy in Ophthalmology Springer Heidelberg, 2006.
- ^ Waldstein SM, Hickey D,Mahmud I, Klire CACharbel Issa P and Chong NV. Two-wavelenght fundus autofluorescence and macular pigment optical density imaging in diabetic macular oedema. Eye 2012;26:1078-1085
- ^ Poloschek CM, Hansen LL, Bach M. (2007) Annular fundus autofluorescence abnormality in a case of macular dystrophy. Doc Ophthalmol 2008 Mar;116(2):91-5. Epub 2007 Nov 16.
- ^ von Ruckmann A, Fitzke FW, Bird AC. In vivo fundus autofluorescence in macular dystrophies. Arch Ophthalmol 1997;115:609-615.
- ^ а б Dandekar SS, Jenkins SA, Peto T, et al. Autofluorescence imaging of choroidal neovascularization due to age-related macular degeneration. Arch Ophthalmol 2005;123:1507-1513.
- ^ Delori FC, Dorey CK, Staurenghi G, Arend O, Goger DG, Weiter JJ. In vivo fluorescence of the ocular fundus exhibits retinal pigment epithelium lipofuscin charactersistcs. Invest Ophthalmol Vis Sci 1995;36:718-29.
- ^ Deckert A, Schmitz-Valckenberg S, Jorzik J, et al. Automated analysis of digital fundus autofluorescence images of geographic atrophy in advanced age-related macular degeneration using confocal scanning laser ophthalmoscopy (cSLO). BMC Ophthalmol 2005;5:8.
- ^ а б Delori FC, Dorey CK, Staurenghi G, et al. In vivo fluorescence of the ocular fundus exhibits retinal pigment epithelium lipofuscin characteristics. Invest Ophthalmol Vis Sci 1995;36:718-729.
- ^ Holz FG, Schmitz-Valckenberg S, Spaide RF, Bird AC. Atlas of Fundus Autofluorescence Imaging. Berlin: Springer, 2007.
- ^ Sparrow JR, Boulton M. RPE lipofuscin and its role in retinal pathobiology. Exp Eye Res 2005;80:595-606.
- ^ Jorzik JJ, Bindewald A, Dithmar S, Holz FG. Digital simultaneous fluorescein and indocyanine green angiography, autofluorescence, and red-free imaging with a solid-state laser-based confocal scanning laser ophthalmoscope. Retina 2005;25:405-416.
- ^ Spaide, R F, Autofluorescence Imaging with the fundus camera. In: Holz FG, Schmitz-Valckenberg S, Spaide RF and Bird AC. Autofluorescence Imaging with the fundus camera. Springer: Berlin 2007:51.
Literatura[уреди | уреди извор]
1. Bergmann M, Schutt F, Holz FG, Kopitz J. Inhibition of the ATP-driven proton pump in RPE lysosomes by the major lipofuscin fluorophore A2-E may contribute to the pathogenesis of age-related macular degeneration. Faseb J 2004;18:562-564.
5. Drexler W, Morgner U, Ghanta RK, et al. Ultrahigh-resolution ophthalmic optical coherence tomography. Nat Med 2001;7:502-507.
6. Fleckenstein M, Charbel Issa P, Helb HM, et al. High-resolution spectral domain-OCT imaging in geographic atrophy associated with age-related macular degeneration. Invest Ophthalmol Vis Sci 2008;49:4137-4144.
7. Heimes B, Lommatzsch A, Zeimer M, et al. Foveal RPE autofluorescence as a prognostic factor for anti-VEGF therapy in exudative AMD. Graefe's Arch Clin Exp Ophthalmol 2008 Sep;246(9):1229-34. Epub 2008 May 29.
8. Helb HM, Charbel Issa, P, Fleckenstein M, et al. (2008) Clinical evaluation of simultaneous confocal scanning laser ophthalmoscopy imaging combined with high-resolution, spectral-domain optical coherence tomography. Ophthalmologica [accepted for publication 2008].
10. Holz FG, Bellman, C, Staudt, S, et al. Fundus autofluorescence and development of geographic atrophy in age-related macular degeneration. Invest Ophthalmol Vis Sci 2001;42:1051-1056
11. Holz FG, Bindewald-Wittich A, Fleckenstein M, et al. Progression of geographic atrophy and impact of fundus autofluorescence patterns in age-related macular degeneration. Am J Ophthalmol 2007;143:463-472
13. Keilhauer CN, Delori FC. Near-infrared autofluorescence imaging of the fundus: Visualization of ocular melanin. Invest Ophthalmol Vis Sci 2006;47:3556-3564.
15. Radu RA, Han Y, Bui TV, et al. Reductions in serum vitamin A arrest accumulation of toxic retinal fluorophores: A potential therapy for treatment of lipofuscin-based retinal diseases. Invest Ophthalmol Vis Sci 2005;46:4393-4401.
16. Robson AG, Saihan Z, Jenkins SA, et al. Functional characterisation and serial imaging of abnormal fundus autofluorescence in patients with retinitis pigmentosa and normal visual acuity. Br J Ophthalmol 2006;90:472-479. 17. Robson AG, Michaelides M, Saihan Z, et al. Functional characteristics of patients with retinal dystrophy that manifest abnormal parafoveal annuli of high density fundus autofluorescence; a review and update. Doc Ophthalmol 2008 Mar;116(2):79-89. Epub 2007 Nov 6.
18. Sawa M, Ober MD, Spaide RF. Autofluores-cence and retinal pigment epithelial atrophy after subretinal hemorrhage. Retina 2006;26:119-120.
19. Schmitz-Valckenberg S, Jorzik J, Unnebrink K, Holz FG. Analysis of digital scanning laser ophthalmoscopy fundus autofluorescence images of geographic atrophy in advanced age-related macular degeneration. Graefe's Arch Clin Exp Ophthalmol 2002;240:73-78.
20. Schmitz-Valckenberg S, Bultmann S, Dreyhaupt J, et al. Fundus autofluorescence and fundus perimetry in the junctional zone of geographic atrophy in patients with age-related macular degeneration. Invest Ophthalmol Vis Sci 2004;45:4470-4476.
21. Schmitz-Valckenberg S, Bindewald-Wittich A, Dolar-Szczasny J, et al. Correlation between the area of increased autofluorescence surrounding geographic atrophy and disease progression in patients with AMD. Invest Ophthalmol Vis Sci 2006;47:2648-2654.
22. Scholl HP, Bellmann C, Dandekar SS, et al. Photopic and scotopic fine matrix mapping of retinal areas of increased fundus autofluorescence in patients with age-related maculopathy. Invest Ophthalmol Vis Sci 2004;45:574-583
23. Spaide R. Autofluorescence from the outer retina and subretinal space: Hypothesis and review. Retina 2008;28:5-35.
26. Vaclavik V, Vujosevic S, Dandekar SS, et al. Autofluorescence Imaging in Age-Related Macular Degeneration Complicated by Choroidal Neovascularization: A Prospective Study. Ophthal-mology. 2008 Feb;115(2):342-6. Epub 2007 Jun 28.
28. Weinberger AW, Lappas A, Kirschkamp T, et al. Fundus near infrared fluorescence correlates with fundus near infrared reflectance. Invest Ophthalmol Vis Sci 2006;47:3098-3108.
29. Wojtkowski M, Bajraszewski T, Gorczynska I, et al. Ophthalmic imaging by spectral optical coherence tomography. Am J Ophthalmol 2004;138:412-419.
30. Wolf-Schnurrbusch UE, Enzmann V, Brinkmann CK, Wolf, S. Morphologic changes in patients with geographic atrophy assessed with a novel spectral OCT-SLO combination. Invest Ophthalmol Vis Sci 2008;49:3095-3099.
31. Schmitz-Valckenberg S, Fleckenstein M, Scholl HP, Holz FG. Fundus autofluorescence and progression of age-related macular degeneration. Surv Ophthalmol 2009 Jan-Feb;54:96-117.
Spoljašnje veze[уреди | уреди извор]
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
