Klinika za bol
Klinika (ambulanta) za bol, (енгл. Pain clinic – ambulanta za lečenje bola) je specijalizovana zdravstvena jedinica (ambulanta) koja se bavi lečenjem bolesnika sa simptomima akutnog i hroničnog bola. Ona prevashodno ima za cilj da, na savremen i multidisciplinaran način, na jednom mestu, bolesniku u potpunosti reši problem bola. U klinilkama (ambulantama) za bol rade lekari, specijalisti raznih struka (anasteziolozi, neurohirurzi, neurolozi, fizijatri), medicinski tehničari (terapeuti) i drugo nemedicinsko osoblje. Osoblje u ovom klinikama edukovano je ne samo da leči već i da prikuplja podatke o uzrocima, kliničkoj slici, simptomima, primenjenim lekovima, rezultatima terapije, socijalnom statusu pacijenta i porodice, i da se bave istraživanjem bola na nižem nivou uz saradnju sa nastavnim i istraživackim ustanovama (ako im uslovi redovnog rada to dozvoljavaju).[1]
Prema dosadašnjim saznanjima milioni ljudi oboleli od raka, HIV-a (AIDS-a), mišićno-koštanih disfunkcija, povreda uspešno se leči od akutnog i hroničnog bola u za to specijalizovanim ustanovama. Međutim istovremeno milioni ljudi u svetu pati od hroničnog bola jer u mnogim zemljama nedostaju lekari, lekovi i ustanove za lečenje, poput klinika za bol.[2]
U medicini, sve više preovladava stav da bol ne pogađa samo somatski nivo (organe), dostupne lekaru, već i psihički, socijalni i duhovni nivo, što čini novu paradigmu pristupa bolestima i bolesnicima sa bolom. Zato se u lečenju bolesnika sa bolom kao pratećim simptomom sve više osnivaju klinike za lečenje bola u kojima se primenjuje interdisciplinarni pristup: lekara specijalista za lečenje bola, psihijatra, fizioterapeuta, kliničkog psiholog, socijalnog radnika i druge radnike medicinske i nemedicinske specijalnosti.[3]
Sintetički ili interdisciplinarni pristup lečenja bola još više dolazi do izražaja nakon psihološkog angažovanja porodice obolelog, budući da bolest često projektuje i na njih, kao i na emocionalni nivo zdravstvenog osoblja. To kompleksno područje lečenja obuhvata interdiciplinarno zbrinjavanje u klinikama za bol.
Primarni ciljevi[уреди | уреди извор]
U klinikama za bol glavni ciljevi lečenja su:
- Dijagnosttikovanje i primarno lečenje sindroma hroničnog bola
- Smanjenjem bolova povećati konfor
- Unapređenje sposobnost za upravljanje bolom i srodnim problemima
- Uvećati fizičke sposobnosti i unaprediti aktivnosti bolesnika
- Podrška bolesniku za povratak u proizvodne delatnosti
- Smanjiti upotrebu lijekova
- Unaprediti sposobenost bolesnika za suočavanje samolečenje i upravljanje stresom
- Poboljšajti opšti kvalitet života.
Vrste zdravstvenih jedinica za lečenje bola[уреди | уреди извор]
Trenutno u svetu postoji veliki broj različitih jedinica za lečenje bola koje se mogu svrstati u sledeće centre:
Multidisciplinarni centar za bol[уреди | уреди извор]
Multidisciplinarni centar za bol(MCB) je jedinica na višem nivou zdravstvene zaštite. Ona se karakteriše širokim rasponom zbrinjavanja bolesnika koju sprovodi posebno za tu namenu, multidiciplinarno (iz raznih struka), školovano osoblje.[4] Lekare različitih specijalnosti, medicinske sestre, fizioterapeute i nezdravstvene stručnjake koji su posebno školovani za pružanje podrške u zdravstvu (klinički psiholozi, socijalni radnici, radni terapeuti, stručni savetnici itd). Stručnjaci unutar centra rade timski i pružaju maksimum u zbrinjavanju bolesniku svako iz svoga delokruga rada.
Pored lečenja bola, ovi centri sprovode i naučnoistraživačke procedure za otkrivanje uzroka bola, kliničke manifestacijae bolnih stanja i rezultate sprovedene terapije. Multidisciplinarni centari sarađuju i sa drugim istraživačkim ustanovama (institutima, fakultetima, univerzitetskim bolnicama, klinikama za bol itd).[5]
U organizacionom pogledu svaki multidisciplinarni centar za bol mora da poseduje prostorne, tehničke i kadrovske uslove za dijagnozu uzroka bola i sprovođenje terapijskih postupka.
Multidisciplinarna klinika za bol (ambulanta)[уреди | уреди извор]
Multidisciplinarna klinika za bol (ambulanta), po rangu, ali ne i po značaju, je niža ustanove za lečenje bola u odnosu na multidisciplinarni centar za boli jer je obim medicinskih istraživanja i nastavnih aktivnosti na nižem nivou. Zapravo, osnovna razlika između ove klinike i centra za bol je u tome što ordinacije nemaju naučnike za elementarna istraživanje uzroka bola i metoda lečenja bola.
Osoblje ove klinike čine osposobljeni kliničari razlicitih specijalnosti, terapeuti za lečenje bola. Ova klinika svoj rad zasniva na multidisciplinarnoim dijagnostičkom i terapijskom postupu bolesniku sa bolom, u ambulantnim ili stacionarnim uslovima.
Ustanova mora imati na čelu, stručnog rukovodioca koji koordinira rad, vodi računa o radu klinike i stalnom poboljšanju uslova za zbrinjavanje bolesnika.
Posebna klinika (ambulanta) za lečenje bola[уреди | уреди извор]
Pacijenti dolaze u posebne klinike za lečenje bola zbog mnogo vrsta hroničnog bola, uključujući:
- Hronični bol u leđima
- Fibromialgija
- Hronične glavobolje i migrene
- Generalizovani bol ili bol lokaizovan u više područja
- Bolovi u trbuhu
- Jači ili slabije izraženi bolovi kao što su: bol u grudnom košu, čeljustima, licu, karlici ili zglobovima
- Bol nakon uklanjanja dojke ili tkiva iz dojke (mastektomija)
- Neuropatski bol
- Kompleksni regionalni bolni sindrom
Ciljno orijentisane ambulante za bol[уреди | уреди извор]
U ciljno orijentisanim ambulantama za lečenje bola, pruža se određena vrsta lečenja (npr transkutana elektronervna stimulacija (TENS), blokada živaca, akupunktura, biofeedback.[6]
U ovim ambulantama, lečenje nije zasnovano na multidisciplinarnom radu, niti se u njoj vrši sveobuhvatna procena stanja i dosadašnjg lečenja (jer se to radi u centru ili klinici za bol, pre dolaska u ove ambulante), već se leči jedan entitet ili stanje bola.
Izvori[уреди | уреди извор]
- ^ Jukić M. Multimodal/Multidisciplinary Approach to theTreatment of Pain. Medicus 2014;23(1):23-30
- ^ Turk DC, Swanson K. Efficacy and cost-effectiveness treatment for chronic pain: an analysis and evidence-based synthesis. U: Schatman ME, Campbell A, ur. Chronic pain management: guidelines for multidisciplinary program development. New York: Informa Healthcare; 2007;15–38.
- ^ American Society of Anesthesiologists Task Force on Acute Pain Management. Practice guidelines for acute pain management in the perioperative setting: an updated report by the American Society of Anesthesiologists Task Force on Acute Pain Management. Anesthesiology 2012;116:248–73.
- ^ Okifuji A, Turk DC. Philosophy and efficacy of multidisciplinary approach to chronic pain management. J Anesth 1998;12:142–152.
- ^ Scascighini L, Toma V, Dober-Spielmann S, Sprott H. Multidisciplinary treatment for chronic pain: a systematic review of interventions and outcomes. Rheumatology 2008;47:670–8.
- ^ IASP, Interdisciplinary Chronic Pain Management: International perspectives 2012;20(7).
