Javne biblioteke u Starom Rimu
Prva ideja o osnivanju javne biblioteke u starom Rimu, dao je Julije Cezar. Nažalost, njegovi planovi zaustavljeni su njegovim atentatom, ali je delo nastavljeno sa jednom od njegovih sledbenika Azinije Poliona[1], koji je otvorio prvu javnu biblioteku.
Biblioteka je organizovana u Atrium Libertatisu u Aventinu[2], jedno krilo je korišćeno za Grčku, a jedno za latinsku književnost. Ovaj način odvajanja literature će postati uobičajan za sve biblioteke koje će kasnije biti konstruisane. Četiri godine kasnije, Avgust je odlučio da izvrši projekat Julija Cezara, kako bi javne biblioteke postale državna institucija. Stavio je na raspolaganje velike količine novca prikupljenih tokom dalmataetskog rata. Prva državna javna biblioteka, otvorena u skladu sa novim programom, bila je Oktavijina[3] biblioteka, koja je sagrađena u čast Avgustove sestre Oktavije; a prvi bibliotekar bio je C. Melisus, iz Spoleta. Posle biblioteka Palatine Apolinis, koju je organizovao bibliotekar C. Julije Higinus. Treba navesti da je i ova biblioteka imala dva krila za grčke i latinske spise.Tiberije[4] je odustao od krila svoje vlastite palate za treću instituciju ove vrste koja, iako je pozvala Geliusa i Tiberija, čini se da je sadržavala državne papire i dokumente, a ne knjige.
Tek je car Trajan (od 113. g.n.e.) osnovao impresivnu biblioteku Uplija[4], Kao deo njegovog Foruma.Trajanov Forum[5] se prostirao manje-više duž Kapitola.Ostaci biblioteke više nisu vidljivi, jer su popločani modernim bulevarom.Takođe je imala dva dela, jedan grčki, jedan rimski, koji su bili jedan nasuprot drugom, odvojeni prostorom od oko 40 metara. Trajanova biblioteka je sadržala oko 20000 spisa.
Rimske biblioteke su se poprilično razlikovale od grčkih javnih biblioteka, grčke biblioteke nisu imale prostor namenjem čitaocima, za razliku od rimskih koje su bile sušta suprotnost njima, bile su dizajnirane upravo za čitaoce, sa velikim prostorima, bogato ukrašene mermerom. Uloga javnih biblioteka je bila da služe svima koji su hteli da čitaju i uče[6].
Trajanova biblioteka je bila poslednja javna biblioteka ovakvog tipa.Sve naredne su osnivane na posebnim mestima i bile su dosta pristupačnije širim masama, javne biblioteke Starog Rima[7] su počele da se osnivaju u javnim kupatilima. Javna kupatila u Rimu su osnovana dosta rano. Javna kupatila ili terme[8] su originalne rimske građevine. Krajem Rimske republike su bile u sastavu velikih ladanjskih vila. Rimski imperatori su ih prvi gradili kao javne objekte u svim većim rimskim gradovima i one su bile centar javnog života i svakodnevni ritual, koji je pokazivao šta znači biti Rimljanin. Rimljani su javna kupatila ili terme počeli da koriste od sredine III veka pre nove ere, posle osvajanja grčkih kolonija na jugu Italije. Prve terme u Rimu su bile jednostavne i zvale su se balnea, a prvi termalni monumentalni kompleks je izgradio konzul Agripa. Već u IV veku u Rimu su postojale 354 terme, a najpoznatije i najveće, bile su Karakaline, Trajanove i Dioklecijanove terme..Takođe, sam Rim je podržavao i osnivao javna kupatila. Skoro svi slobodni ljudi Rima su mogli da plate nadoknadu i iskoriste taj prostor za odmor, kupanje i učenje.Poznata javna kupatila sa bibliotekama su: Neronova,Dioklecijanov kompleks i Trajanove terme, mada što se tiče Dioklecijanove biblioteke, nije sa sigurnošću moguće potvrditi njeno postojanje[9].
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Simončić, G. S. (2017) Biblioteka kroz vreme, prilozi opštoj istoriji biblioteka do 16 veka. Pančevo: Gradska biblioteka Pančevo
- Casson, L.(2001). Libraries in Ancient Rome. New Haven:Yale University Press
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Gaj Azinije Polion (konzul 40. pne.) (na jeziku: srpskohrvatski), 19. 12. 2014, Pristupljeno 29. 12. 2018
- ^ Aventin (na jeziku: srpski), 22. 10. 2016, Pristupljeno 29. 12. 2018
- ^ „LacusCurtius • Libraries of Ancient Rome (Platner & Ashby, 1929)”. penelope.uchicago.edu. Pristupljeno 29. 12. 2018.
- ^ a b Tiberije (na jeziku: srpski), 26. 09. 2018, Pristupljeno 29. 12. 2018
- ^ Trajan's Forum (na jeziku: engleski), 30. 09. 2018, Pristupljeno 29. 12. 2018
- ^ „Roman Libraries during the Late Republic and Early Empire” (PDF). espace.library.uq.edu.au. Pristupljeno 29. 12. 2018.
- ^ Antički Rim (na jeziku: srpski), 18. 11. 2018, Pristupljeno 29. 12. 2018
- ^ Ancient Roman bathing (na jeziku: engleski), 26. 12. 2018, Pristupljeno 29. 12. 2018
- ^ Thermae (na jeziku: engleski), 08. 12. 2018, Pristupljeno 29. 12. 2018
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
(na jeziku: engleski) Terme - Kupatila
(na jeziku: engleski) Javne biblioteke - O javnim bibliotekama