Jovan Belimarković
| Jovan Belimarković | |
|---|---|
 Jovan Belimarković | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1. januar 1827. |
| Mesto rođenja | Beograd, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 16. avgust 1906. (79 god.) |
| Mesto smrti | Vrnjačka Banja, Kraljevina Srbija |
| Vojna karijera | |
| Služba | 1850—1861 1862—1875 1877—1893 1903. |
| Čin | General |
| Učešće u ratovima | Bombardovanje Beograda Drugi srpsko-turski rat Oslobođenje Vranja 1878. |
| Odlikovanja | Orden Miloša Velikog Orden Takovskog krsta |
Jovan Belimarković (Beograd, 1. januar 1827 — Vrnjačka Banja, 16. avgust 1906) bio je srpski general i viši državni službenik.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 1. januara 1827. godine u Beogradu od oca Pavla, carinika beogradskog đumruka i majke Stojanke. Ženio se dva puta. Prvi put Bisenijom, kćerkom Stojana Simića iz Beograda. Sa njom nije imao dece. Drugi put oženio se Canom, iz familije Čotrić. U ovom braku imao je tri sina, blizance Milana i Miloša, i Relju i pet kćeri, Milicu, blizanke Cvetu i Veliku, Bosiljku i Stojanku. Sin Milan je umro kao dete, a Miloš se opredelio za oficirski poziv. Dve njegove kćeri, Velika i Cveta, udale se za oficire. Prva za sanitetskog poručnika Živojina Stojadinovića, a druga za kapetana druge klase Jovana Drobnjaka.[2]
Oficirsko napredovanje[uredi | uredi izvor]
Za vreme školovanja u Vojnoj akademiji (tada Artiljerijskoj školi) a kasnije u razmeni u berlinskoj Artiljerijsko-inženjerijskoj školi, unapređen je u čin potporučnika 1. februara 1850. godine. Poručnik je postao 1. januara 1854, kapetan 2. klase 19. avgusta 1858, kapetan 1. klase 1. januara 1859, major 4. aprila 1859, potpukovnik 1. aprila 1865, pukovnik 1. januara 1869. i general 21. novembra 1877. godine.[3]
Aktivna služba i politička karijera[uredi | uredi izvor]
Osnovnu školu i gimnaziju je završio u Beogradu. Započeo je studije na pravnom fakultetu Liceja u Beogradu, a zatim je godinu dana studirao filozofiju u Berlinu. U vojsku je stupio septembra 1846. godine. Kao državni pitomac upućen je na školovanje u Prusku. U Berlinu je bio slušalac Artiljerijsko-inženjerske škole. Školovanje je okončao 1852. godine. Za vreme školovanja u Pruskoj bio je na trupnoj praksi u drugom inženjerijskom bataljonu u Štetinu.[2]
Bio je nastavnik na Vojnoj akademiji u Beogradu 1852—1859. godine, kada je postavljen za vreme druge vladavine kneza Mihaila za direktora Artiljerijske radionice Topolivnice u Kragujevcu gde je ostao do novembra 1861. godine. Tada je dao ostavku na vojnu službu i preveden u rezervu. Kao vršilac dužnosti upravnika grada Beograda 1858. sa liberalima radi na zbacivanju Aleksandra Karađorđevića i povratku Miloša Obrenovića. Na toj dužnosti se zadržao kratko, od 30. novembra 1858. do 11. februara 1859. godine. Ponovo vraćen u aktivnu službu u vreme turskog bombardovanja Beograda, juna 1862, kada je postavljen za komandanta odseka odbrane Beograda. Po prestanku ratnih događaja, 27. jula 1862, postavljen je za načelnika Štaba komande Stajaće vojske. Za inspektora inženjerije i pomoćnika ministra vojnog postavljen 1865. godine. Na dužnosti ministra vojnog i građevina, u kabinetu Đorđa Cenića, nalazio se od 21. juna 1868. do 17. jula 1869. godine.[2]
U novoobrazvanom kabinetu Radivoja Milojkovića na istoj dužnosti bio je od 17. jula 1869. do 10. avgusta 1872. godine. Padom namesničkog režima 1872. okrivljen je za zloupotrebe, ali je oslobođen odlukom Narodne skupštine. U kabinetu Milivoja Blaznavca (10. avgust 1872 — 2. april 1873) bio je ministar građevina, do iznenadne Blaznavčeve smrti 23. marta 1873. godine kada ga zamenjuje do ostavke kabineta, 2. aprila 1873. godine. Određen je, zatim, za državnog savetnika i na toj dužnosti ostao je do januara 1875, kada je penzionisan. Ponovo reaktiviran 9. juna 1876. godine, kada je Vlada odredila da kao vojni poverenik otputuje u Crnu Goru radi izvršenja pojedinih članova Vojne konvencije sa Crnom Gorom iz maja 1876, gde se zadržao do početka 1877. godine.[2]
U predvečerje Drugog srpsko-turskog rata, po proizvođenju u čin generala 21. novembra 1877, postavljen je za komandanta Šumadijskog korpusa. Za tu dužnost određen je ukazom Vlade od 27. novembra 1877, sa zadatkom da uguši vojnu pobunu u Lepeničkom i Jaseničkom srezu Kragujevačkog okruga. Ovo rešenje nije stupilo na snagu, ukinuto je 30. novembra 1877, a novim rešenjem Vlade, sa istim datumom, poslat je na granicu prema Turskoj. Belimarković je uspešno komandovao vojnim jedinicama u Drugom srpsko-turskom ratu. Učestvovao je u oslobođenju južnih delova Srbije, do Vranja i Grdelice.[2]
U martu 1880. upućen je u vojnodiplomatsku misiju, sa zadatkom da izdejstvuje prijem jedne grupe mlađih oficira na školovanje u Prusku. Ovaj zadatak uspešno je priveo kraju. Penzionisan je ponovo, na svoj zahtev, 19. januara 1882. godine i preveden u rezervu. Kralj Milan ga određuje za jednog od kraljevskih namesnika pre abdikacije 22. februara 1889. godine. Kao odlučan protivnik radikala, Belimarković je posle smrti drugog namesnika Koste Protića bio, zajedno sa prvim namesnikom Jovanom Ristićem, protiv izbora Nikole Pašića za namesnika.
Na položaju namesnika ostao je do 1. aprila 1893, kada je maloletni kralj Aleksandar Obrenović proglasio sebe punoletnim, zbacio liberalnu vladu i doveo na vlast radikale. Njegovim stupanjem na presto Belimarković je razrešen ove dužnosti i po treći put penzionisan. Kada je kralj Aleksandar privremeno ukinuo Ustav 24. marta 1903, ponovo je vraćen u aktivnu službu, ali smenom dinastije, 1. juna iste godine ponovo je i konačno po četvrti put penzionisan.[2]
Poslednje godine svog života proveo je u Vrnjačkoj Banji, gde je imao veliku vilu. Preminuo je 16. avgusta 1906. u Vrnjačkoj Banji.
Ostale dužnosti i počasti[uredi | uredi izvor]
Osim pomenutih, obavljao je i druge dužnosti. Bio je sudija Vojnokasacionog suda i predsednik Inženjerijskog komiteta, a od septembra 1881. bio je predsedavajući u Komisiji za organizaciju i nastavu vojske. Bio je i član brojnih komisija za oficirske ispite.
Kao veliki posednik nekretnina i drugih dobara, bio je uz Đuru Horvatovića, jedan od naših najbogatijih generala. Jedini je general koji je za života stekao počast da jedan srpski puk (1. pešadijski puk 1. prvog poziva Narodne vojske), bude nazvan njegovim imenom (Đenerala Belimarkovića).[2]
Odlikovanja[uredi | uredi izvor]
Domaća odlikovanja[uredi | uredi izvor]
- Orden Miloša Velikog 1. reda
- Orden Takovskog krsta 1, 2 i 3. reda
- Zlatna medalja za hrabrost
- Spomenica rata za oslobođenje i nezavisnost 1876—1878
Inostrana odlikovanja[uredi | uredi izvor]
- Orden Svetog Stanislava sa mačevima 1. reda
- Orden Svetog Đorđa sa mačevima 1. reda
- Orden Medžendije 3. reda
- Orden knjaza Danila I[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 125. ISBN 86-331-2075-5.
- ^ a b v g d đ e Milić Milićević; Ljubodrag Popović (2003). Generali Vojske Kneževine i Kraljevine Srbije. Vojnoizdavački zavod. str. 40—43. ISBN 978-86-335-0142-2.
- ^ "Politika", Beograd 1906. godine
- ^ Acović, Dragomir (2012). Slava i čast: Odlikovanja među Srbima, Srbi među odlikovanjima. Belgrade: Službeni Glasnik. str. 564.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Stokes, Gale (1990). Politics as Development: The Emergence of Political Parties in Nineteenth Century Serbia. Duke University Press.
- Vojna enciklopedija, Beograd, 1970, knjiga prva. pp. 547.
- Istorijski roman „Hermelin“ (na jeziku: (jezik: srpski)). Beograd: Narodna knjiga, Politika. 2006. ISBN 978-86-507-0052-5.
- Milić Milićević; Ljubodrag Popović (2003). Generali Vojske Kneževine i Kraljevine Srbije. Vojnoizdavački zavod. str. 40—43. ISBN 978-86-335-0142-2.
