Jovan Stefanović Vilovski

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Jovan Stefanović Vilovski
Portret majora Jovana Vilovskog nastao oko 1850. godine, delo Nikole Aleksića
Lični podaci
Datum rođenja(1821-06-24)24. jun 1821.
Mesto rođenjaCrepaja, Austrijsko carstvo
Datum smrti25. mart 1902.(1902-03-25) (80 god.)
Mesto smrtiBeč, Austrougarska
Fotografija majora Jovana Stefanovića Vilovskog iz starijih dana

Jovan Stefanović Vilovski (Crepaja, 24. jun 1821 — Beč, 25. mart 1902) bio je oficir, vojni istoričar i prvi srpski hidrolog. Vilovski je bio član više naučnih društava.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Jovan je rođen u Crepaji, u Banatu, tada u Vojnoj granici, 1821. godine. Roditelji su mu bili: Damjan Stefanović graničarski narednik i Marija Popović rodom iz Borče. Ostao je bez majke u trećoj godini života, a bez oca - u 13-oj godini. Čim je mukom završio srpsku i nemačku školu, prijavio se kod feldmaršallajtanta Mihaljevića. Izmolio je da bude primljen - premešten u njegovu 59. regulašku regimentu, kao kadet 1839. godine. Prve godine vojničke službe, bavio se kao član komisije, inžinjerskim proučavanjima merenjima po gradu Temišvaru. Sa regimentom se premeštao po carevini, dok 1842. godine nije upoznao u Pragu i pobratimio se sa poznatim književnikom Ljubomirom Nenadovićem. Posle položenog ispita u Gracu 1847. godine ušao je u generalski štab u Beču. Za vreme Mađarske bune aktivni je učesnik srpskog pokreta, istakao se u mnogo bitaka, naročito kod mesta Vilova u Bačkoj. Nakon tog rata (1850) služio je kao kapetan u Pešačkoj regimenti vojvode Velingtona, broj 72, stacioniran u Bregencu.[1] Godine 1853. je milošću carevom i po statutu Leopoldovog ordena III stepena, proizveden u austrijsko viteštvo sa predikatom Ot Vilova.[2] Bio je nosilac i časnog krsta za zasluge i počasni član društva maršala Radeckog.

Oženio je 1850. godine trgovačku kćerku Milicu Tamburić iz Pančeva. Iste godine je u Pančevu objavljena njima -mladencima u čast oda, od nepoznatog pesnika.[3] Bavio se 1850. godine u Bregencu (Foralberg) odakle se javlja kao prenumerant jedne knjige. Njegov sin Todor (1854–1921) bio je političar, novinar i književnik. U Beču je bio predsednik studentskog udruženja "Zora", urednik časopisa "Srpske Zore" i "Slovenskog almanaha".[4] U Srbiji je bio sekretar Ministarstvo spoljnih poslova (1885), Šef srpskog Presbiroa, načelnik Poštansko-telegrafskog odeljenja Ministarstva narodne privrede (1898). Pisao je štivo o prošlosti Beograda.

Bio je generalštabni major u austrijskoj vojsci. U pokretu 1848. učestvovao je na strani patrijarha Josifa Rajačića. Borio se kod Solferina 1859. godine u činu majora. Penzionisan je 1864. godine zbog srčanih problema, i zatim se pasionirano bavio hidrologijom. Porodica se preselila iz Zemuna u Beč 1865. godine.[5] Na osnovu svojih studija, predskazao je poplavu Tise i stradanje Segedina 1879. godine.[6] Napisao je oko 60 rasprava i članaka, uglavnom o melioraciji i regulaciji Tise i Dunava.

Ostavio je u rukopisu opsežne memoare.

Delo[uredi | uredi izvor]

Osmislio je strategiju zaštite od poplavnih voda, nakon katastrofe iz 1871. godine. Pokušao je preko Svetozara Miletića da ga pretoči u zakon, u Ugarskom saboru. Držao je o toj problematici predavanje na Geografskom institutu u Beču 1874. godine. Sastavio je svoje "vodomerne tablice" 1876. godine, za prognozu vodostaja toka Dunava. Objavio je 1879. godine knjigu "Kazanovo stenje". Objavio je 1881. godine u časopisu "Otadžbina", svoju studiju o vetru Košavi. Pojavila se 1883. godine njegova knjiga "Regulisane reke u Ugarskoj". Bibliografija stručnih i naučnih radova Jovana Stefanovića Vilovskog posvećenih vodama u Panonskoj niziji sadrži 60 jedinica, što svedoči o njegovom bogatom radu u ovoj oblasti. Za svoj rad 1886. (ili 1881?) godine dobija medalju Međunarodne geografske izložbe, održane te godine u Veneciji.

Njegovo istorijsko-memoarsko delo Iz života jednog c.k. oficira... (Zemun, 1863), pisano predvukovskom azbukom, poslužilo je kao jedan od izvora za „Rečnik srpskohrvatskog književnog i narodnog jezika“ u izdanju SANU. Svoje delo „Uspomene“ zaveštao je Matici srpskoj. Intenzivno se godinama bavio publicistikom, pišući zanimljive dopise u raznim srpskim i stranim listovima.

Bio je Jovan Stefanović "vitez" ot Vilovski, vlasnik i izdavač samo prve sveske časopisa "Srbadija", koji je izlazio u Beču od 1874. godine. Ubrzo je vlasništvo nad listom prepustio publicisti Stevanu Ćurčiću.[7]

U više mandata bio je predsednik Srpske crkvene opštine, a 1873. dočekao je crnogorskog knjaza Nikolu Prvog sa rodoljubivom besedom. Umro je u Beču 1902. godine.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1853. godine
  2. ^ "Bosanska vila", Sarajevo 1895. godine
  3. ^ "Pjesma na dan vjenčanja...", Pančevo 1850.
  4. ^ "Školski list", Sombor 1880.
  5. ^ Todor Stefanović Vilovski: "Svetli i tamni dani", Beograd 1985.
  6. ^ "Srpski sion", Karlovci 1902. godine
  7. ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1877. godine

Izvori[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јован_Стефановић_Виловски&oldid=27408695”