Jovan Uroš

Jovan Uroš
Prepodobni Joasaf, desno na fresci
Lični podaci
Puno ime	Jovan Uroš Nemanjić
Datum rođenja	1350.
Mesto rođenja	Meteori,
Datum smrti	1422—1423.
Mesto smrti	Meteori,
Porodica
Supružnik	ćerka Radoslava Hlapena
Potomstvo	petoro dece (vidi dole)
Roditelji	Simeon Uroš Tomaisa Orsini
Dinastija	Nemanjići
vladar Tesalije sa titulom cara
Period	1369/1370—1373.
Prethodnik	Simeon Uroš
Naslednik	Aleksije Anđel Filantropen

Jovan Uroš (Duka Paleolog) Nemanjić, poznat i kao Jovan Nemanjić, bio je sin cara Romeja i Srba i cele Albanije Simeona Uroša Nemanjića i njegov naslednik na prestolu i poslednji muški izdanak dinastije Nemanjića. Bio je sinovac cara Dušana. Vladao je od 1371. do 1372. godine Epirom i Tesalijom kao car. Nakon njegove smrti carstvom Romeja i Srba vladaju Aleksije i Manojlo Filantropen, po narodnosti Grci, da bi osmanskim osvajanjem ova država ubrzo nestala sa političke karte Evrope. Zamonašio se i dobio ime Joasaf. U Srpskoj pravoslavnoj crkvi proslavlja se kao svetitelj. Ktitor je manastira Meteori koji se nalaze na strmim stenama kraj grčkog grada Stagoj.

Biografija

Jovan je bio sin Simeona Uroša Nemanjića, polubrata srpskog cara Dušana. Majka, Tomaisa Orsini, bila je ćerka Jovana II Orsinija i sestra Nićifora II Orsinija. Jovan je nasledio oca između 1369. i 1372. godine. Nosio je titulu cara Srba, Grka i Albanije. Međutim, njegova vlast bila je ograničena samo na Tesaliju. Nakon nekoliko godina vladavine, Jovan Uroš je abdicirao u korist svoga rođaka, Aleksija Anđela Filantropena. Odlučio je da se zamonaši. Pridružio se monaškoj zajednici koju je u Meteorima osnovao njegov otac. Monaško ime bilo mu je Joasaf. Sa njim se u izvorima pominje 1381. godine. Ostao je bogat i uticajan i nakon zamonašenja. Godine 1384/5. pomogao je svojoj sestri Mariji da ovlada Epirom nakon ubistva njenog muža Tome Preljubovića. Bio je ktitor manastira Meteori i na kraju je postao vođa monaške zajednice. Obnovio je i osnovao nove manastire u ovoj oblasti u periodu od 1388. do 1390. godine. Posetio je i Svetu Goru, ali se do 1401. godine vratio u Meteore. Umro je 1422. ili 1423. godine.

Jovan Uroš je poslednji srpski vladar koji je nosio carsku titulu i poslednji srpski vladar u Tesaliji. Aleksije Filantropen je priznavao vrhovnu vizantijsku vlast. Područje Tesalije kasnije su osvojili Turci pod Bajazitom. Tesalijom je tada upravljao Aleksijev sin Manojlo Anđel Filantropen (1393). Jovan Uroš je imao mlađeg brata Stefana Uroša koji je možda držao Farsalu kao feudalni posed.

Potomstvo

Jovan se oženio ćerkom Radoslava Hlapena, Dušanovog vojskovođe i zapovednika Bera. Prema Dell'Imperadori Constantinopolitani, otac Jovanove žene bio je "gospodar Drime". Imali su petoro dece:

• Konstantin
• Mihailo
• Dimitrije
• Jelena, udata za Teodora Kantakuzina sa kojim je imala ćerku Irinu
• Asasina

Porodično stablo

16. Stefan Uroš I

8. Stefan Milutin

17. Jelena Anžujska

4. Stefan Uroš III

18. Đorđe I Terter

9. Ana Terter

19. Kira Marija Asen

2. Simeon Uroš

20. Konstantin Paleolog

10. Jovan Paleolog

21. Irina Paleolog Raulina

5. Marija Paleolog

22. Theodore Metochites, megas logothetis

11. Irena Metohitisa

1. Jovan Uroš

24. Richard Orsini

12. Jovan I Orsini

6. Jovan II Orsini

26. Nićifor I Komnin Duka

13. Marija Komnina Dukina Anđelina

27. Ana Paleolog Kantakuzin

3. Tomaisa Orsini

28. Michael (Demetrios) Komnenos Doukas, despotes in Epirus

14. Andronikos Angelos Palaiologos

29. Ana Terter

7. Ana Paleolog

30. Georgios Kokalas

15. X Kokala

Literatura

• Blagojević, Miloš; Medaković, Dejan (2000). Istorija srpske državnosti. 1. Novi Sad: Ogranak SANU. 
• Brook, Lindsay L (1989): "The problemetic ascent of Eirene Kantakouzene Brankovic", Studies in Genealogy and Family History in Tribute to Charles Evans, published in Salt Lake City 1989.
• Mutavdžić, Predrag (2009). „Bibliotečka aktivnost monaha Joasafa na Svetoj Gori i na Meteorima” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 68 (2): 107—114. 
• Nicol, Donald M. (1993) [1972]. The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453. Cambridge: Cambridge University Press. 
• Nicol, Donald M. (1984) [1957]. The Despotate of Epiros 1267-1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages (2. expanded izd.). Cambridge University Press. 
• Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta. 
• Polemis, Demetrios I. (1968). The Doukai: A Contribution to Byzantine Prosopography. London: Athlone Press. 
• Radić, Radivoj (2018). „Da li je monah Joasaf bio bibliotekar na Svetoj Gori i na Meteorima? (O jednoj nepostojećoj temi)” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 77 (1): 109—122. 
• Soulis, George Christos (1984). The Serbs and Byzantium during the reign of Tsar Stephen Dušan (1331-1355) and his successors. Washington: Dumbarton Oaks Library and Collection. 
• Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea. 
• Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium. 
• Ferjančić, Božidar (1974). Tesalija u XIII i XIV veku. Beograd: Vizantološki institut SANU. 
• Fine, John Van Antwerp Jr. (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. 
• Nicolas Cheetham, Mediaeval Greece, Yale University Press, 1981.

Spoljašnje veze

• Srpsko–vizantijske priče POSLEDNjI NEMANjIĆ, Politikin Zabavnik, 2014.
• „Tamo daleko... u Epiru“ (Politikin Zabavnik)
• ZABORAVLjENI NEMANjIĆ: Poslednji član srpske carske dinastije (Nportal, 16. decembar 2022)