Jure Franičević Pločar
| Jure Franičević Pločar | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Jure Franičević Pločar |
| Datum rođenja | 12. decembar 1918. |
| Mesto rođenja | Vrisnik,  Kraljevstvo SHS |
| Datum smrti | 16. januar 1994. (75 god.) |
| Mesto smrti | Split, Hrvatska |
| Književni rad | |
| Period | 1940−1990. |
| Najvažnija dela | Raspukline Vir |
| Nagrade | NIN-ova nagrada Nagrada Vladimir Nazor |
Jure Franičević Pločar (Vrisnik, 12. decembar 1918 – Split, 16. januar 1994) bio je hrvatski i jugoslovenski književnik, pesnik i romanopisac. Smatra se jednim od četiri najveća čakavska pesnika 20. veka, a roman Raspukline njegovim najboljim proznim delom.[1] Godine 1974. dobio je NIN-ovu nagradu za roman Vir.[2]
Od 1973. godine bio je vanredni, a od 1988. godine redovni član Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti.[3]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Jure Franičević Pločar rođen je 1918. godine u selu Vrisniku na ostrvu Hvaru. Rodio se kao šesto dete u zemljoradničkoj porodici Ante i Ane Franičević. U rodnom mestu završio je osnovnu školu. Gimnaziju je započeo kod brata, učitelja u Biskupiji kod Knina, nastavio u Šibeniku i treći razred gimnazije polaže u Splitu. U četvrtom razredu odustaje od daljnjeg školovanja i vraća se u rodni Vrisnik gde počinje da piše, ali svoje prve pesme objavljuje tek 1940. godine u splitskom lokalnom listu.
Drugi svetski rat i okupacija Dalmacije zatiču ga kao mladog člana Komunističke partije. U početku se bavi ilegalnim radom, a zatim se 1942. godine priključuje biokovskim partizanima. Tokom rata obavlja niz političkih i vojnih dužnosti. Po završetku rata radi kao novinar u partijskom nedeljniku Naprijed u Zagrebu a zatim se vraća u Split na posao direktora Gradske biblioteke i obavlja razne vojne i političke funkcije sve do 1970. kada se intenzivno posvećuje književnom radu. Jedan je od osnivača časopisa Mogućnosti 1954. godine i bio je član uredništva od osnivanja do 1958.[4]
Bio je predsednik Hrvatske matice iseljenika od 1968. do 1970. godine. Od 1973. godine bio je vanredni, a od 1988. godine redovni član Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti.[3]
Književni rad[uredi | uredi izvor]
Prvi književni pokušaji Jure Franičevića Pločara su roman o životu i osiromašenju hvarskog seljaka u doba vinskih kriza i rukovet pesama, ali počinje da objavljuje tek 1940. godine u splitskom Hrvatskom glasnik, kada je objavio svoje prve četiri pesme. Prva objavljena pesma bila je Put u svjetlost[3] Ozbiljniji književni rad započinje 1943. godine objavljivanjem zbirke predratnih i ratnih pesama Preko rovova, potpisane pod ratnim pseudonimom Juraj Pločar. To je bila prva zbirka hrvatske partizanske lirike. Prvi njegov roman bio je Gluha zvona iz 1956. Roman Raspukline smatra se njegovim najboljim delom.[1] Za roman Vir 1974. godine dobio je NIN-ovu nagradu za roman godine. Njegova dela prevedena su na više jezika.[4]
Pločarevi književni početci i afirmacija vezani su za poeziju koja je u početku anegdotalna i epična, dramatična i patetična, često elegijske intonacije, koja kasnije prerasta u lirsku, često balade. Smatra se jednim od četiri najveća čakavska pesnika 20. veka. Njegove pesme na čakavskom narečju odlikuju se elementima humora.[5] Nastajale su istovremeno sa ostalim, ali su objavljene tek 1974. u knjizi Šaka zemje.[3]
U koautorstvu s bratom Marinom, pesnikom i književnim istoričarom i kritičarom,[3] 1952. godine napisao je dramu Na otoku.[5] Kasnije je za Radio Zagreb napisao još dve drame: Razlaz u krugu 1963. i Stid 1964. godine.[3]
Glavninu njegovog književnog rada čine pripovetke i romani, uglavnom sličnih motiva, s ratom kao pozadinom. Romani Gluha zvona (1956), Raspukline (1957) i Zvoni na nebo (1961) smatraju se svojevrsnom trilogijom.[1]
Bibliografija[uredi | uredi izvor]
- Preko rovova - zbirka pesama (1943. pod pseudonimom Juraj Pločar)
- Oganj zemlje - zbirka pesama (1946)
- Sunčana - zbirka pesama (1951)
- Konjik na proplanku - zbirka pesama (1952)
- Na otoku - drama (1952. sa bratom Marinom Franičevićem)
- Stope na kamenu - zbirka pesama (1953)
- Gluha zvona - roman (1956)
- Raspukline - roman (1957)
- Nagnuta neba - zbirka pesama (1957)
- Zvoni na nebo - roman (1961)
- Golubovi i trube - zbirka pesama (1966)
- Lanac - roman (1967)
- Mir - roman (1971)
- Naoružani Griše - odomak iz romana Baština (1972)
- Dubine i jarboli - zbirka pesama (1972)
- Vir - roman (1972)
- Šaka zemje - zbirka pesama (1974)
- Žedna sidra - zbirka pesama (1975)
- Baština - roman (1976)
- Ustrajno more - zbirka pesama (1976)
- Pjesme; Raspukline - u okviru edicije Pet stoljeća hrvatske književnosti (1977)
- Krilata riječ - zbirka revolucionarnih pesama (1978)
- Grumen sna - zbirka pesama (1982)
- Poezija (1986)
- Ljubav je ravnica upila - zbirka pesama (1990)
- Friži (objavljena posthumno 2001)[4]
Nagrade[uredi | uredi izvor]
Jure Franičević Pločar dobitnik je mnogih nagrada među kojima su:
- NIN-ova nagrada za roman Vir 1974.[2]
- Nagrada Vladimir Nazor za životno delo 1983.[3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Vuković, Siniša (12. 10. 2020). „Jure Franičević Pločar jedan je od četiri najveća čakavska pjesnika prošlog stoljeća, a roman ‘Raspukline‘ potvrđuje ga i kao vladara prozne forme”. Slobodna Dalmacija. Pristupljeno 25. 3. 2022.
- ^ a b „1974. Jure Franičević Pločar "Vir"”. NIN. Arhivirano iz originala 15. 07. 2017. g. Pristupljeno 25. 3. 2022.
- ^ a b v g d đ e Milačić, Karmen. „FRANIČEVIĆ PLOČAR, Jure”. Hrvatski biografski leksikon. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 25. 3. 2022.
- ^ a b v „JURE FRANIČEVIĆ-PLOČAR”. peoplepill.com. Pristupljeno 25. 3. 2022.
- ^ a b „Franičević Pločar, Jure”. Hrvatska enciklopedija, mrežno izdanje. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 24. 3. 2022.
