Adam Kosanić
| Adam Kosanić | |
|---|---|
 Kapetan Adam Kosanić | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 6. april 1802. |
| Mesto rođenja | Izbište,  Habzburška monarhija |
| Datum smrti | 4. jul 1875. (73 god.) |
| Mesto smrti | Pančevo,  Austrougarska |
| Porodica | |
| Supružnik | Aleksandra Kosanić (devojačko Radić) |
| Roditelji | Mihailo Kosanić Marija Kosanić |
Adam Kosanić (Izbište, 6. april 1802 — Pančevo, 4. jul 1875) bio je vojnik i kapetan, ključnu ulogu odigrao je u revoluciji 1848–1849 u Banatu, a posebno se istakao u bici kod Pančeva. Potekavši iz vojničke porodice i sam se odlučio za vojnički poziv, iako je bio talentovan i za sport, a bio je i odličan matematičar. Bio je oženjen Aleksandrom Radić, ćerkom kapetana Jovana Radića, sa kojom je imao šestoro dece, tri ćerke i tri sina. Odlikovan je titulom viteza reda Gvozdene krune III stepena, kao i ratnom medaljom i oficirskim i službenim znamenjem. Bio je počasni građanin Pančeva.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Adam Kosanić rođen je u srpskoj oficirskoj porodici, koja je služila u austrijskoj carskoj kraljevskoj vojsci, kao najmlađe dete oca Mihaila i majke Marije. Njegov pradeda nadporučnik Mihailo Kosanić borio se pod princom Evgenijem (Eugenom) Savojskim. Mihailov sin Stefan služio je kao kapetan u Rumunsko-banatskoj pukovniji. Adamov stric Lazar bio je natporučnik, poginuo je 1799. kao dobrovoljac kod Dutlingena, u Nemačkoj.[1] Stefanov sin i Adamov otac Mihailo (1759-1828) rođen je u Rači i takođe je bio kapetan. Adamova majka Marija (1763-1832), poreklom iz porodice Mihailović iz Belegiša u Sremu, udala se 1786. za Mihaila Kosanića.
Adam je osnovna znanja stekao u nemačkoj školi u Homoliću, bavio se sportom i bio dobar rvač i trkač.[2] Od detinjstva je voleo vojsku i oružje, bio je i dobar lovac. Kada mu se otac penzionisao 1808. godine porodica se preselila u Bavanište, a Adam je prešao u srpsku školu. U to vreme za brigadira je u Pančevo došao general Mihailo Mihailović, koji je 1819. godine po odobrenju Dvorskog ratnog saveta podigao matematčki (vojni) zavod, za čijeg pitomca je izabran i Adam. Kao najbolji od šezdeset pitomaca, radi premeravanja i naseljavanja Mramorka, Adam je dodeljen geometru natporučniku Trifunu Todoroviću.
Vojna karijera[uredi | uredi izvor]
Početkom 1820. godine primljen je u kadete XII Nemačko-banatske graničarske regimente, gde je iz godine u godinu veoma brzo napredovao i dobijao nove činove. Ovom prilikom je obavljao poslove geometra širom Granice. Uvek je bio među najboljim oficirima, i kao vojni pitomac i u vojnoj službi. Za pukovnijskog kadeta proizveden je 1820. godine, a školovanje je završio 1822. kao geometar. Radio je na premeravanju zemljišta u Banatu sve do 1831. a iste godine je postao zastavnik, naredne potporučnik, a 1841. natporučnik. Krajem 1848. proizveden je u čin kapetana, godinu dana kasnije na sopstveni zahtev je penzionisan.[1]
Revolucija 1848.[uredi | uredi izvor]
Na početku revolucije nalazio se na italijanskom ratištu, gde je bio i ranjen u kuk pri napadu na Vićencu.[2] Nakon oporavka u glavnoj bolnici u Veroni, koji je trajao deset nedelja, vraća se u Pančevo. Po naređenju vojvode Šupljikca trebalo je da pripremi narodne ustanike u okolnim mestima Jabuci, Glogonju, Sefkerinu, Opovu, Barandi i Sakulama. Kada je video u koliko se lošem stanju vojska nalazi, krenuo je da radi na disciplini i uvežbavanju vojnika i na opšte iznenađenje napravio je bataljon sasvim izvežban i spravan za boj.[2]
Adam Kosanić se najviše istakao u bici kod Pančeva. Mađarska vojska pod komandom generala Ernea Kiša napala je rano ujutru 2. januara 1849. godine Pančevo, kao glavno uporište srpskog pokreta u južnom Banatu. Mađarske snage su bile dosta brojnije, ali je komandant Stevan Knićanin primetio da se kolebaju, te je naredio protivnapad.[2] Ferdinand Majerhofer koji je komandovao srpskim snagama predlagao je da se Pančevo napusti i da vojska pređe u Srbiju. Stevan Knićanin i Adam Kosanić nisu želeli da dozvole da se to desi i borbe su nastavljene. Mađarske snage bile su potpuno rasturene kada su se našle u direktnom sukobu sa Kosanićevim odredom. Mađarska vojska se povlačila.
Veliku zahvalnost dugovali su Pančevci Knićaninu i Kosaniću, čak su i Mađari isticali Adama Kosanića kao pobednika kod Pančeva, ali su često poraz generala Kiša pripisivali neobično oštroj zimi.[1] Knićanin je ovako govorio: Gospodo moja, hvalu nikako ne primam, nego svi mi što ovde stojimo, imamo jedno da zablagodarimo ovome kapetanu Kosaniću na sjajnoj pobedi što je polučismo, e bez njega izgubili bismo sve naše topove, a po svoj prilici sastali bismo se pod okriljem noći tek u Pančevu; ako li za koga gospodo moja, što činiti mislite, činite to samo za ovoga kapetana.[2]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Jankulov, Borislav, Adam Kosanić-junak iz 1848-49, Pančevo, Istorijski arhiv u Pančevu, 2013.
- Adam, Kosanić, Moj kratki verni životopis, Pančevo, Istorijski arhiv u Pančevu, 2013.