Adelejd
| Adelejd engl. Adelaide | |
|---|---|
 Kolažni prikaz gradskih znamenitosti Adelejda | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Australija |
| Savezna država | Južna Australija |
| Osnovan | 28. decembra 1836. |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2014. | 1.304.631 |
| — gustina | 714,12 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 34° 56′ 00″ J; 138° 35′ 00″ I / 34.933333° J; 138.583333° I |
| Aps. visina | 43 m |
| Površina | 1.826,9 km2 |
  Adelejd Adelejd na karti Australije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Majkl Harbison |
| Poštanski broj | 5000 |
| Pozivni broj | 08700, 08701, 08702, 08703, 08704, 08705, 08706, 08707, 08708, 08709, 08710, 08711, 08712, 08713, 08714, 08715, 08716, 08717, 08720, 08721, 08722, 08723, 08724, 08725, 08730, 08731, 08732, 08733, 08734, 08735, 08736, 08740, 08741, 08742, 08743, 08744, 08745, 08746, 08747, 08810, 08811, 08812, 08813, 08814, 08815, 08816, 08817, 08819, 08820, 08821, 08822, 08823, 08824, 08825, 08826, 08827, 08829, 08830, 08831, 08832, 08833, 08834, 08835, 08836, 08837, 08839, 08840, 08841, 08842, 08843, 08844, 08845, 08846, 08847, 08849 |
| Veb-sajt | |
| cityofadelaide.com | |
Adelejd (engl. Adelaide) je administrativni centar i najnaseljeniji grad Južne Australije, jedne od australijskih država. Prema proceni iz 2012. u gradu je živelo 1.277.174 stanovnika. Sa svojih 1,1 miliona stanovnika u širem području peti je grad po veličini u Australiji posle Sidneja, Melburna, Brizbejna i Perta ali je ipak veći od glavnog grada Kanbere.
Nalazi se na obali Indijskog okeana i ime je dobio po nemačkoj princezi Adelaidi i supruzi britanskog kralja Vilijama IV.
Geografija[uredi | uredi izvor]
![[ikona]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png){kind=small} | Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Klima[uredi | uredi izvor]
Klima je izrazito suva sa dugim vrelim ljetima i vrlo blagom zimom, gotovo bez temperatura ispod nule. Nedostatak vode je posljednjih godina dostigao dramatične razmjere i ima sve veći negativni uticaj na inače vrlo lijepo uređene i održavane zelene površi. Slijedi tabela prosječnih klimatskih činilaca od 1977. do danas:[1]
| Jan | Feb | Mar | Apr | Maj | Jun | Jul | Avg | Sep | Okt | Nov | Dec | Godina | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Prosjek maks. dnevnih temperatura ( °C) | 32,1 | 31,3 | 29,2 | 26,3 | 23,0 | 19,1 | 17,3 | 18,2 | 22,1 | 25,4 | 27,2 | 30,0 | |
| Prosjek min. dnevnih temperatura ( °C) | 20,0 | 19,1 | 17,1 | 15,3 | 13,2 | 11,1 | 9,4 | 10,2 | 13,4 | 15,2 | 17,3 | 18,1 | |
| Prosjek količina padavina (u milimetrima) | 19,2 | 13,7 | 26,2 | 38,7 | 62,6 | 83.1 | 77,8 | 68,1 | 63,6 | 48,5 | 29,6 | 26,8 | 558,1 |
| Prosjek broja kišnih dana | 4,3 | 3,4 | 5,7 | 7,9 | 12,3 | 15,4 | 16,2 | 16,4 | 132 | 10,8 | 8,1 | 6,7 | 120,5 |
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prije doseljavanja Britanaca, teritorija današnjeg Adelejda je bila naseljena aboridžinskim plemenom Kaurna (izgovara se i Garner ili Gauna). Do 1852. godine, ukupno stanovništvo Aboridžina je svedeno na svega 650 u ovom regionu i i dalje se smanjivalo.
Južna Australija je zvanično proglašena novom britanskom pokrajinom 28. decembra 1836. godine. Osnovni plan današnjeg grada je napravio tada vrlo mlad engleski pukovnik Vilijam Lajt kojeg je tuberkuloza tu dovela zbog male vlažnosti vazduha. Plan je napravio po vojničkim idealima tog vremena pa su današnje prostrane zelene zone i koridori u stvari planirani kao vojne zone i kanali za odbranu. Igrom slučaja Adelejd je postao glavni grad Južne Australije umjesto Port Linkolna koji je u ono vrijeme imao više prednosti.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Prema popisu, u gradu je 2006. živelo 1.040.719 stanovnika.
| 1991. | 1996. | 2001. | 2006. |
|---|---|---|---|
| 957.480[2] | 978.100[2] | 1.002.127[2] | 1.040.719[2] |
Po popisu stanovništva iz 2006. godine, u urbanim oblastima Adelejda je živjelo 1.105.839 stanovnika, čineći Adelejd petim najvećim gradom u Australiji. U periodu između 2002. i 2003. godine broj stanovništva je porastao za 0,6%, dok je prosječan porast na nacionalnom nivou iznosio 1,2%. Oko 70,3% stanovništva Južne Australije živi u urbanim oblastima Adelejda što Južnu Australiju čini jednu od najcentralizovanijih država Australije. Stanovnici Adelejda žive u 341.227 kuća, 54.826 poluodvojenih kuća (identične kuće odvojene samo jednim zidom poređane u red duž ulice, popularne u anglosaksonskim državama) i 49.327 stanova.
Stanovnici sa većim primanjima su koncentrisani u obalnim predgrađima (Brajton i Glenelg), istočnim predgrađima (Vatl Park, Kensington Gardens, Sent Piters, Medindi i Koledž Park) i unutrašnjim jugoistočnim predgrađima (Voterfol Gali i Anli). Skoro petina (17,9%) stanovništva ima neku vrstu visokog obrazovanja. Broj stanovnika Adelejda sa visokim komunikacionim sposobnostima (trgovci, menadžeri itd.) je spao sa 62,1% po popisu iz 1991. na 52,4% na popisu iz 2001.
Preko polovine stanovništva se izjašnjava kao hrišćani, pri čemu je najviše katolika (22,1%), anglikanaca (14,0%), pripadnika Ujedinjujuće crkve Australije (8,4%) i pravoslavaca (3,8%). Približno 24% stanovništva se izjasnilo da ne pripada nijednoj vjeri, što je više od nacionalnog prosjeka koji iznosi 18,7%.
U cjelini, stanovništvo Adelejda stari brže nego drugi glavni gradovi Australije. Nešto preko 26,7% stanovništva je starije od 55 godina, što je više od nacionalnog prosjeka koji iznosi 24,3%. U Adelejdu živi najmanje djece (ispod 15 godina starosti) — ukupno 17,8% stanovništva (nacionalni prosjek je 19,8%).
Stanovnici Adelejda rođeni van Australije sačinjavaju 23,7% od ukupnog stanovništva. Najviši odnos ovih stanovnika u odnosu na ostale je u sjeverozapadnim predgrađima (poput Vudvila i Atol Parka) i predgrađima u blizini glavnog poslovnog centra (engl. Central Business District, CBD). Pet najvećih grupacija rođenih van Australije potiče iz Engleske (7,3%), Italije (1,9%), Škotske (1,0%), Vijetnama (0,9%) i Grčke (0,9%). Najviše govoreni jezici, pored engleskog, su italijanski (3,0%), grčki (2,2%), vijetnamski (1,2%), mandarinski (0,8%) i kantonski (0,7%).[3]
Privreda[uredi | uredi izvor]
Adelejd je poznat kao centar umjetničkih, kulinarskih i vinarskih vještina. Zbog velikog broja crkvenih građevina Adelejd zovu i „grad crkvi“ (engl. The City of Churches. Od industrije važna je proizvodnja automobila, vinarsko-prehrambena industrija, vojna industrija (gradnja podmornica za mornaricu), elektronska industrija i turizam.
Saobraćaj[uredi | uredi izvor]
| Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Australijski meteorološki biro
- ^ a b v g „Australian Bureau of Statistics: 2006 Census QuickStats by Location”. Arhivirano iz originala 17. 10. 2019. g. Pristupljeno 6. 12. 2012.
- ^ Statistička podjela Adelejda, ukratko Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. avgust 2013) (Pristupljeno 3. 10. 2008)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
