Aleksa Dundić
| aleksa dundić | ||
|---|---|---|
 Aleksa Dundić | ||
| Lični podaci | ||
| Datum rođenja | 12. avgust 1897. | |
| Mesto rođenja | Han Pijesak, Austrougarska | |
| Datum smrti | 8. jul 1920. (22 god.) | |
| Mesto smrti | Rovno, Ukrajina | |
| Delovanje | ||
| Učešće u ratovima | Prvi svetski rat Ruski građanski rat | |
| Služba | Crvena armija 1918 — 1920. | |
| Odlikovanja |
| |
Aleksa Dundić, takođe poznat pod imenima Ivan Aleko ili Oleko, Tomo, Ivan Dimitrijevič[1] (Han pijesak 12. avgust 1897[1] — Rovno, 8. jul 1920) je bio učesnik Ruskog građanskog rata na strani Crvenih, srpskog porekla i heroj Oktobarske revolucije. Jedan je od prvih nosilaca najvišeg sovjetskog vojnog odlikovanja Ordena crvene zastave (1920).
O njemu je 1958. snimljen istoimeni film u sovjetsko-jugoslovenskoj koprodukciji.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Po Velikoj sovjetskoj enciklopediji Dundić je rođen 13. aprila 1896. godine (ili po drugim podacima 12. avgusta 1897) u Grabovcu u Dalmaciji, blizu grada Imotski, koja je tada bila deo Austrougarske. Poreklom je iz seljačke porodice.
Naučio je da jaše još kao dečak radeći kao pastir u Argentini i Brazilu.[2] Vratio se neposredno pred početak Prvog svetskog rata. Izgleda da se u austrougarsku vojsku prijavio još kao maloletan, umesto jednog Hvaranina. Borio se na Istočnom frontu Godine 1916. tokom bitke kod Lucka zarobila ga je ruska vojska.[3]
Završio je u Odesi školu rezervnih oficira 1916. i pristupio Srpskoj dobrovoljačkoj diviziji, gde je bio komandant Prvog jugoslovenskog konjičkog puka.[3] Borio se na Ruskom i na Rumunskom frontu.[1] Po izbijanju Oktobarske revolucije, okupio je oko sebe oko 150 istomišljenika i priključio se internacionalnom odredu Crvene garde. Učestvovao je u borbama protiv belogardejskih i internacionalističkih jedinica u regionu Odese, Donbasa i Caricinu. [1]
U martu 1918. godine je bio na čelu gerilskog odreda u regionu Bahmuta (u sovjetsko vreme Artjomovsk) koji se kasnije pridružio Morozov-Donjeckoj diviziji koja se povlačila sa armijom Klimenta Vorošilova prema Caricinu junu 1918. Učestvovao je u odbrani Caricina kao član Internacionalnog bataljona, a zatim u konjičkoj brigadu Krjučkovskog i Bulatkina. Od 1919. godine je služio pod komandom Semjona Buđonija. Učestvovao je u brojnim bitkama i ranjen je nekoliko puta. Isticao se velikom hrabrošću, energijom i snalažljivošću. Zbog svoje hrabrosti bio je popularan među Buđonijevim vojnicima. Od juna 1919. godine je bio zamenik komandanta 36. puka 6. konjičke divizije.
Početkom juna 1920. godine u herojskom jurišu kroz poljske redove, smrtno je pogođen u bici kod Rovna u današnjoj Ukrajini i odlikovan je Ordenom crvene zastave.
Sahranjen je u Rovnu, gde je i poginuo. Nad grobom mu je podignuto spomen poprsje 1957. godine. U Rovnu se nalazi i njegov muzej. Ukrajinske vlasti srušile su spomenik 2019. godine, prekopale grob i prenele posmrtne ostatke iz gradskog parka na groblje. [4]
Njegovo ime je uklesano na zidinama Kremlja, zajedno sa imenima ostalih heroja Oktobarske revolucije.[1] O njegovom životu je 1942. napisan pozorišni komad „Oleko Dundič”.[1] Od 1946. godine konjički klub iz Beograda nosi njegovo ime, [5]
Godine 1957. je snimljen film Aleksa Dundić (1958), u jugoslovensko-sovjetskoj koprodukciji.
Sporna biografija[uredi | uredi izvor]
Dundićevo poreklo je dugo bilo nejasno. O Dundićevom srpskom poreklu najpre je pisao Isak Babelj, sovjetski pisac i Dundićev saborac iz Prve konjičke armije. U jednoj od priča u Babeljovoj zbirci Crvena konjica, u kojoj kaže da je kod Rovnog poginuo „Srbin Dundić, najhrabriji od svih ljudi“.
U filmu iz 1958. je Dundić predstavljen kao nekadašnji srpski oficir iz Srpskog dobrovoljačkog korpusa i na kraju se priključio boljševicima.
Po Prosvetinoj enciklopediji (i Maloj enciklopediji BIGZ[6]) rođen je oko 1893. godine. A mesto ime i prezime kao i mesto rođenja nije potvrđeno. Navodno on je bio Milutin Čolić iz Ražana (kod Užica) ili Mrkalja (istočna Bosna).[7]
Dileme je dodatno produbila knjiga Miodraga Ašanina i Lazara Čolića, "Aleksa Dundić. Sablja nad stepom", Titovo Užice, 1967. godine. U knjizi se pogrešno ističe da je Dundić poreklom iz okoline Kosjerića i da se navodno zvao Milutin Čolić.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ Veljkovski 2007, str. 446.
- ^ http://forum.arheo-amateri.rs Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. mart 2014) pristupljeno 19.3.2014. godine
- ^ a b "Nova enciklopedija" (u boji), Vuk Karadžić, Beograd 1977. godine
- ^ Ukrajinske vlasti SRUŠILE SPOMENIK i PREKOPALE GROB SRBINA učesnika OKTOBARSKE REVOLUCIJE
- ^ KK „Aleksa Dundić”
- ^ "Mala enciklopedija", BIGZ, Beograd 1976. godine
- ^ "Mala enciklopedija", Prosveta, Beograd 1978. godine
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Veljkovski, Jugoslav (2007). Popov, Čedomir, ur. Srpski biografski rečnik knjiga 3, D-Z. Novi Sad: Matica Srpska. ISBN 978-86-7946-001-1.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ljudi | |
