Alojz Hohkraut

alojz hohkraut
Alojz Hohkraut
Lični podaci
Datum rođenja	(1901-06-08)8. jun 1901.
Mesto rođenja	Bukovca, kod Laškog, Austrougarska
Datum smrti	31. maj 1942.(1942-05-31) (40 god.)
Mesto smrti	Vače, kod Litije, Treći rajh
Profesija	radnik
Delovanje
Član KPJ od	1925.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.

Alojz Lojze Hohkraut (Bukovca, kod Laškog, 8. jun 1901 — Vače, kod Litije, 31. maj 1942), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 8. juna 1901. godine u selu Bukovca, kod Laškog. Njegov otac Vincenc bio je rudar, i proveo je više godina na radu u Mađarskoj. Početkom 20. veka, uoči Lojzetovog rođenja, vratio se u zavičaj i izvesno vreme radio kod Laškog, a potom u rudniku u Trbovlju.

Osnovnu školu Lojze je završio u Vodama. Iako je bio dobar učenik, zbog loših materijalnih uslova se nije mogao školovanjti, pa se zaposlio u rudniku u Trbovlju, gde je izučio kovački zanat. Kao mladi radnik povezao se sa revolucionarnim radničkim pokretom i posto član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ), ubrzo nakon njegovog osnivanja 1921. godine. Vojni rok je služio tokom 1921. godine u žandarmerijskoj školi, a ostatak roka je proveo na službi u žandarmerijskoj stanici u Vinkovcima.

Nakon odsluženog vojnog roka vratio se u Trbovlje i ponovo se zaposlio u rudniku. Kao pripadnik revolucionarnog radničkog pokreta i član tada već ilegalnog Saveza komunističke omladine, učestvovao je u njihovim akcijama, a bio je i pripadnik Proleterskih akcionih četa, koje su komunisti organizovali za borbu protiv prfašističke Organizacije jugoslovenskih nacionalista (ORJUNA). Bio je učesnik sukoba između pripadnika proleterskih četa i pripadnika ORJUNE, koji se odigrao 1. juna 1924. godine u Trbovlju. Tog dana oko 500 pripadnika ORJUNE je došlo u Trbovlje, gde su izveli demonstrativni marš u centru grada. Prilikom prolaska pored zgrade Rudarskog doma, oko 150 radnika ih je zaustavilo i potom je izbio sukob, u kome je stradalo osmoro ljudi petorica rudara i trojica orjunaša. Lojze je u ovom sukobu bio teško ranjen, zbog čega je više meseci proveo u bolnici.

Kao istaknuti omladinac, 1925. godine je bio primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Nakon izbijanja ekonomske krize, kao politički nepoželjan, bio je 1928. godine otpušten iz rudnika. Zajedno sa drugim otpuštenim rudarima, otišao je u potrazi za poslom, u Francusku. Ovde je radio kao rudar, ali je i održavao veze sa KP Francuske. Nekoliko meseci kasnije prešao je u Belgiju i na kraju u Holandiju, gde se zaposlio kao konobar u gostionici jednog svog zemljaka. Tokom boravka u Holandiji, povezao se sa tamošnjim komunistima, zbog čega ga je policija 1931. godine uhapsila i proterala iz zemlje.

Nakon proterivanja, vratio se u Kraljevinu Jugoslaviju, gde je radio razne poslove, a najduže na izgradnji puteva, pošto ga u rudniku u Trbovlju više nisu hteli zaposliti, kao politički nepodobnog. Aktivno je radio na obnavljanju partijskih i skojevskih ćelija, koje su bile razbijene tokom prvih godina Šestojanuarske diktature, a bio je i organizator demonstracija rudarskih žena protiv siromaštva. Godine 1933. je po odluci Centralnog komiteta KPJ bio upućen na školovanje u Sovjetski Savez. Ilegalno se preko Austrije prebacio u Moskvu, a pošto nije imao opšteg obrazovanja nije se mogao školovati na Komunističkom univerzitetu nacionalnih manjina zapada (KUNMZ), već je kao praktičar bio prebačen na sindikalni kurs, nakon čijeg se završetka 1935. godine vratio u Jugoslaviju.

Ubrzo po povratku, policija je doznala da je boravio u Sovjetskom Savezu, zbog čega je bio uhapšen i devet meseci proveo u istražnom zatvoru. Nakon izbijanja građanskog rata u Španiji, 1936. godine, aktivno je učestvovao u sakupljanju priloga za narod Španije, kao i slanju dobrovoljaca, koji su se borili u redovima Internacionalnih brigada. I sam je imao želju da ode u Španiju i priključi se borbi protiv fašizma, ali nije dobio dozvolu partijske organizacije.

Nakon Osnivačkog komngresa Komunističke partije Slovenije, koji je bio održan aprila 1937. godine u okolini Trbovlja, i kome je i sam prisustvovao, Alojz je postao član Okružnog komiteta KP Slovenije za Revirje, koji je pokrivao rudarski basen u Trbovlju, jedno od najjačih uporišta radničkog pokreta u Sloveniji, ali i čitavoj Jugoslaviji. Na parlamentarnim izborima, održanim 11. decembra 1938. godine, bio je jedan od kandidata za narodnog poslanika na grupnoj listi opozicionog Bloka narodne sloge, koju je predvodio Franc Leskošek. Kao sindikalni i partijski aktivista, bio je često hapšen i proganjan od policije, a 1939. godine je sa drugim komunistima bio interniran u logor u Bileći. Za vreme boravka u logoru, 29. juna 1940. godine je na Trećoj konferenciji KP Slovenije postao kandidatat za člana Centralnog komiteta KP Slovenije. Nedugo nakon izlaska iz logora, zbog ponovnog političkog rada među rudarma Trbovlja, bio je interniran u Ivanjicu, a u Trbovlje se vratio tek nakon vojnog puča i pada režima kneza Pavla, marta 1941. godine.

Nakon okupacije Jugoslavije, 1941. godine, aktivno je radio na organizovanju ustanka u Trbolju, kao rukovodilac Vojnog komiteta. Na dan napada Nemačke na Sovjetski Savez, 22. juna 1941. godine, žandarmi su došli da ga uhapse kao od ranije poznatog komunistu, ali je on uspeo da im pobegne. Kad je 1. avgusta 1941. godine bila formirana Revirska partizanska četa, Alojz je postao njen komandir. Organizovao je i predovodio prve akcije čete, koja je bila sastavljena uglavnom od rudara. Oktobra 1941. godine, kao iskusan partijski radnik Alojz je bio povučen sa dužnosti komandira čete i postavljen za sekretara Okružnog komiteta KPS za Litiju. Tokom zime 1941/42. godine izvesno vreme je proveo u okupiranoj Ljubljani, radi referisanja Centralnom komitetu KP Slovenije, kao i primanju direktiva za dalji rad.

Marta 1942. godine se vratio u okolinu Litije, gde je delovao kao sekretar Okružnog komiteta KPS za Litiju, a u međuvremenu je bio kooptiran za člana Centralnog komiteta KPS. Zajedno sa Seregejem Krajgerom i jednim kurirom, pošao je uveče 31. maja 1942. godine na sastanak. Prolazeći pored sela Cvetež, pored Vače, oni su naišli na nemačku zasedu, koja je na njih otvorila vatru. Pošto su bili iznenađeni, sva trojica partizana su potrčala svako na svoju stranu. Alojz je bio teško ranjen, ali pošto Krajger i kurir nisu znali za to, oni su nastavili dalje i uspeli su da se spasu. Iako ranjen, on je još neko vreme trčao i potom pao. Pokušao je da stezanjem pojasa zaustavi krvarenje, a uspeo je i da partijska dokumenta, koja je imao kod sebe, zakopa u njivi. Potom je pokušao da se sakrije u obližnjoj šumi. Kada je čuo da su Nemci za njim otpočeli potragu sa dresiranim psima tragačima, izvršio je samoubistvo, kako im živ ne bi pao u ruke.

Ukazom predsednika Federativne Narodne Republike Jugoslavije Josipa Broza Tita, 27. novembra 1953. godine, proglašen je za narodnog heroja.

Na mestu njegove pogibije, na Cvatežu u blizini Vače, postavljeno je spomen-obeležje sa natpisom — Na ovom mestu je 31. maja 1942. poginuo narodni heroj Lojze Hohkraut organizator revolucionarnog radničkog pokreta u Zasavju, članu KPJ od 1925. godine, član Centralnog komiteta KPS, organizator Revirske čete i oslobodilačke borbe u Zasavju, sekretar Okružnog odbora KPS i Okružnog odbora OF Litije.

Literatura

• Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.