Antislovenaštvo
Antislovenaštvo je pojam kojim se označava netrpeljivost, neprijateljstvo ili mržnja prema Slovencima, odnosno prema slovenačkom narodu i njegovim istorijskim tekovinama i kulturnoj baštini. Tokom istorije, antislovenačke tendencije su se ispoljavale u rasponu od omalovažavanja slovenačkog naroda i njegove kulture, preko otvorenog izražavanja netrpeljivosti i neprijateljstva, do zagovaranja mržnje prema Slovencima i pozivanja na uništavanje slovenačkog naroda.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Netrpeljivost prema Slovencima je počela da poprima prepoznatljive oblike tokom 19. veka, prvenstveno među nemačkim nacionalistima u Austrougarskoj, koji su smatrali da će slovenački narodni preporod dovesti do ugrožavanja nemačkih nacionalnih interesa u tadašnjim južnoaustrijskim pokrajinama (Vojvodina Koruška, Vojvodina Štajerska, Vojvodina Kranjska i Austrijsko Primorje).[1] Antislovenčko raspoloženje među lokalnim nemačkim političkim činiocima u pomenutim pokrajinama je bilo posebno izraženo u oblasti prosvete, koja je smatrana najpogodnijim oruđem za sprovođenje germanizacije. Sistematskim ograničavanjem upotrebe slovenačkog jezika u okviru prosvetnog sistema i sputavanjem razvoja slovenačke kulture u raznim oblastima društvenog života, nemački politički činioci su nastojali da sputaju ne samo kulturno-prosvetni život, već i nacionalni razvoj slovenačkog naroda. Iako je najveći deo slovenačke političke i kulturne elite u Austrougarskoj bio iskreno privržen državi i dinastiji, zvanični Beč se sve do samog kraja postojanja Dvojne monarhije zadržao na pukim obećanjima, bez stvarne namere da pristupi ostvarivanju barem najosnovnijih nacionalnih interesa slovenačkog naroda. Sve do 1918. godine, otvoreno ili prikriveno antislovenaštvo je predstavljalo jedan od glavnih činilaca u politici državnih i pokrajinskih vlasti prema slovenačkom narodu.[2]
Antislovenačka politika je došla do punog izražaja tokom Drugog svetskog rata (1941—1945), kada je nakon sloma Kraljevine Jugoslavije u sklopu okupatorske podele izvršeno komadanje slovenačkih oblasti između Nemačke, Italije i Mađarske. U sve tri okupacione zone sprovođena je intenzivna politika denacionalizacije slovenačkog naroda, putem prinudne germanizacije, odnosno italijanizacije i mađarizacije. U isto vreme, "nepodoban" deo slovenačkog stanovništva je proteran, a zatim deportovan, najvećim delom u takođe okupiranu Srbiju. Antislovenačka politika fašističkih okupatora bila je sastavni deo opšte antislovenske politike, koja je u sklopu nacističke ideologije Adolfa Hitlera poprimila rasistička i genocidna obeležja.[3] Antislovenačke stavove su zastupali i ekstremni hrvatski nacionalisti, koji su negirali nacionanu samobitnost slovenačkog naroda, zastupajući tezu po kojoj Slovenci nisu posebna nacija, već predstavljaju navodne "Alpske Hrvate".[4]
Terminologija[uredi | uredi izvor]
Pojam antislovenaštvo se sastoji od prefiksa "anti-" (koji označava opštu protivnost) i pojma "slovenaštvo" (koji se odnosi na slovenačku narodnost). Iako u srpskom jeziku postoji jasna razlika između pojma "slovenaštvo" koji se odnosi na Slovence i pojma "slovenstvo" koji se odnosi na sve Slovene, u javnosti ponekad dolazi do zabune oko upotrebe odgovarajućih termina. Tako se, na primer, pojam antislovenstvo koji u srpskom jeziku označava negativan stav prema svim Slovenima, ponekad upotrebljava pogrešno - kao naziv za negativan stav prema Slovencima,[5] do čega dolazi pod uticajem hrvatskog jezika u kome se oblici "antislovenstvo" i "antislovenski" koriste upravo za označavanje negativnog odnosa prema Slovencima, dok se za označavanje negativnog stava prema svim Slovenima koriste oblici "antislavenstvo" i "antislavenski". Nasuprot tome, u srpskom jeziku postoji jasnije razlikovanje između posebnih pojmova koji se odnose na Slovence i opštih pojmova koji se odnose na sve Slovene.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Promitzer 2003, str. 183-215.
- ^ Janko Pleterski, Prvo opredeljenje Slovenaca za Jugoslaviju, Beograd: Nolit, 1976.
- ^ Borejsza 1988.
- ^ Šuvar 1986, str. 250.
- ^ Politika (2008): Hajderov politički testament brine Sloveniju
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Borejsza, Jerzy W. (1988). Antyslawizm Adolfa Hitlera. Warszawa: Czytelnik.
- Promitzer, Christian (2003). „The South Slavs in the Austrian Imagination: Serbs and Slovenes in the Changing View from German Nationalism to National Socialism”. Creating the Other: Ethnic Conflict & Nationalism in Habsburg Central Europe. New York: Berghahn Books. str. 183—215.
- Šuvar, Stipe (1986). Svi naši nacionalizmi. Valjevo: Milić Rakić.