Arabizacija
Arabizacija je proces kulturne asimilacije nearapskih naroda koji postepeno menjaju etnički identitet, usvajaju arapsku kulturu, arapski jezik, upotrebu stranih reči na arapski način, uz izobličenje njihovog izgovora ili značenja, upotrebu arapskog u svim oblastima kako bi se istisnuli svi drugi jezici.
Proces arabizacije započeo je u 7. veku ranim muslimanskim osvajanjima. Događalo se i dobrovoljno (prelazak na arapski, međuetnički brakovi, usvajanje islama) i prisilno (istrebljenje, prisilno preseljenje, etnička diskriminacija, uništavanje predarapskih spomenika kulture). Kao rezultat arabizacije, mnogi narodi sa svojom bogatom istorijom i drevnom kulturom stekli su arapski identitet, na primer, Egipćani, Nubijci, Aramejci, Asirci, Berberi i drugi.
Predislamsko naseljavanje Arapa na Bliskom istoku[uredi | uredi izvor]
Od kraja 1. milenijuma p. n. e., naročito u prvim vekovima nove ere Arapska plemena su se naselila u Maloj Aziji. To je rezultiralo formiranjem država kao što su Palmira (Tadmor), Nabateja, Lahmidi, Gasanidi i Lahmidi.
Nabatejsko carstvo je osnovano u 3. veku pre nove ere i naseljeno je Nabatejcima, grupom arapskih plemena koja su bila pod uticajem aramejske kulture, jevrejske kulture Hasmonejskog carstva i helenizma (u 3.-4. veku). Nabatejsko pismo je tako postalo osnova arapskog pisma.
Gasanidi su arapska kraljevska dinastija koja je vladala teritorijom modernog Jordana. Oni su migrirali sa juga Arapskog poluostrva i prihvatili hrišćanstvo u prvim vekovima naše ere. Bili su saveznici Vizantije.
Lahmidi su grupa arapskih plemena koja osnovala istoimenu državu a koji je migrirala sa teritorije modernog Jemena u 2. veku nove ere. Oni su ispovedali hrišćanstvo i bili saveznici Sasanijskog carstva. Stvaranje severnoarapskih država nije doprinelo nastanku jedinstvenog arapskog etnosa. Uprkos tome, na nekim teritorijama (Palestina, Jordan, južna Sirija, određeni broj regiona Mesopotamije) do 5.-6. veka Arapi su činili značajan deo stanovništva. Neki od njih su prešli u hrišćanstvo [1].
Arabizacija u periodu muslimanskih osvajanja[uredi | uredi izvor]
Bliski istok i Severna Afrika[uredi | uredi izvor]
Proces arabizacije počeo je da se najaktivnije razvija tokom muslimanskih osvajanja Muhameda, vladavine Pravednog kalifata i Omejadskog kalifata. Za nešto više od sto godina osvojene su ogromne teritorije na Bliskom istoku, u severnoj Africi, Španiji i srednjoj Aziji. Najbrža arabizacija dogodila se u Siriji i Palestini. To je zbog činjenice da je staroarapski jezik bio u svojoj strukturi i leksički blizak arapskom. Predislamska migracija arapskih plemena na ove teritorije takođe je imala ulogu. Stanovništvo Mesopotamije, koje je bilo deo Sasanskog carstva, arabizirano je malo sporije. Egipat, koji je u 7. veku osvojio Omejadski kalifat, bio je pod grčkim kulturnim uticajem. Koptski jezik je imao abecedu zasnovanu na grčkom sistemu pisanja i bio je široko rasprostranjen u čitavom vizantijskom Egiptu. Posle osvajanja korišćen je još nekoliko stotina godina dok ga arapski jezik konačno nije zamenio u 11.-12. veku. Arapi-osvajači često su maltretirali i diskriminirali same Kopte. Trebale su imati posebne lične karte, često su bile žigosani, koptske crkve pljačkane su nekažnjeno. Iran i Centralna Azija nikada nisu bili arabizirani, iako je nakon osvajanja stanovništvo počelo da koristi arapsko pismo za pisanje. Arapi koji su se naselili u ove zemlje kasnije su se asimilirali sa lokalnim stanovništvom i usvojili njegovu kulturu. Osvajanje Severne Afrike u 7. veku, iako je bilo relativno brzo, ipak je u budućnosti izazvalo nezadovoljstvo, pa čak i ustanak protiv arapske vlasti. Posle toga je značajan deo Berbera bio potpuno ili delimično arabiziran. [2] [3]
Faze arabizacije[uredi | uredi izvor]
Osvojivši nove teritorije, arapski vojnici su tamo postavili vojni logor, gde su počeli da se okupljaju zanatlije i trgovci iz svih osvojenih krajeva, koji su mogli da računaju na zaradu u tim utvrđenim logorima. Vremenom su vojna središta postajala naselja koja brzo rastu, središta arapske kulture. Fustat u Egiptu, Ramla u Palestini, Kufa i Basra u Iraku, Širaz u Iranu primeri su takvih gradova koji su izrasli iz vojnih naselja. Tamošnji arapski jezik postao je „lingua franca“, a stanovnici osvojenih zemalja koji su stigli u naselja brzo su se arabizirali.
U početku su se svi kancelarijski poslovi na osvojenim teritorijama odvijali na lokalnom jeziku. U Siriji i Palestini - na grčkom, u Egiptu - na grčkom i koptskom, a u Iranu i Iraku - na srednjopersijskom. U 7. veku je u Omejadskom kalifatu izveden niz reformi, usled čega je dekretima Abdul-Malika uspostavljen arapski jezik kao obavezni[4].
Nakon osvajanja novih teritorija, lokalni stanovnici koji su prešli na islam bili su uključeni u arapsku zajednicu i bili su oslobođeni plaćanja harača. Pod Omejadama se situacija promenila. Novokonvertiti su tretirani kao muslimani drugog reda. Prestali su da dobijaju podršku iz riznice, nisu mogli da se venčavaju sa Arapkinjama i morali su da grade sebi odvojene džamije u koje Arapi nisu ulazili. Takođe, masovno prevođenje na islam smanjilo je prihode države, pa su Mavali ponovo postali obavezni da plaćaju harač. Situacija se promenila pod Abasidima. Početkom 8. veka, odlukom kalifa Omera II, Arapi i Mavali su bili potpuno jednaki u pravima i u plaćanju poreza. Tako su u državi razlike između arapskog i nearapskog stanovništva postepeno izbrisane i formiran je jedan etnos koji govori arapski jezik sa složenom sintetizovanom kulturom.
Proces arabizacije hrišćanskog stanovništva Egipta može se videti na primeru porodice istoričara Evtihija. Njegov otac je još uvek imao vizantijsko ime Patrik (u arapskom izgovoru - Batrik), ali kada mu se sin rodio, dao mu je ime na arapskom Said. 933. godine Said je postao aleksandrijski patrijarh. Kao patrijarh postao je poznat pod imenom Evtihije. Svoja dela pisao je na arapskom jeziku. Posle toga, njegova rodbina je konačno arabizirana. Još jedan poznati istoričar i lekar, Jahja Antiohijski, potekao je iz porodice Evtihija. Uprkos činjenici da je Jahja veći deo svog života živeo u vizantijskom gradu među pravoslavnim stanovništvom, njegov maternji jezik i dalje je bio arapski, u kome je napisao istorijsko delo, zamišljeno od njega kao nastavak Evtihijeve „Istorije“ [5].
Savremeno širenje arapskog jezika[uredi | uredi izvor]
Trenutno su u zemljama arapskog sveta većinu stanovništva Arapi koji govore dijalekte istog jezika, doživljavaju određenu kulturnu i često etničku zajednicu. Istovremeno, neki Arapi takođe osećaju da pripadaju predarapskoj kulturi. Na primer, Feničani u Libanu, drevni Egipćanini u Egiptu. Ovaj odnos potvrđuju genetske studije.
Uprkos kršenju prava nearapskog stanovništva u nekim zemljama i pokušajima zabrane lokalnih jezika, arabizacija nije svuda završena u potpunosti. U zemljama severne Afrike koriste se berberski jezici zajedno sa arapskim. U Siriji i Iraku postoje aramejski i kurdski jezici. U Jemenu i Omanu se južnoarabijski jezici (Mehri, Sokotri, itd.) Veoma razlikuju od arapskih. Međutim, nearapsko stanovništvo u ovim zemljama sada često prelazi na arapski jezik.
Alžir[uredi | uredi izvor]
Nakon što je Alžir stekao nezavisnost, u zemlji je započela kampanja nasilne arabizacije i islamizacije. Nastava u školama izvodila se samo na arapskom jeziku. Upotreba nearapskih reči bila je zabranjena na radiju. Pre svega, to je bilo zbog pokušaja da se konačno izbrišu svi tragovi francuske kolonijalne prošlosti u zemlji, ali je to takođe dovelo do kršenja prava berberskog stanovništva i gubitka njihovog nacionalnog identiteta. Berberi su počeli da dobijaju samo arapska imena.
Irak[uredi | uredi izvor]
Nasilna arabizacija i istrebljenje Kurda dogodila se u Iraku. Početak ove kampanje može se smatrati 1930. godina, kada su se arapska plemena preselila u Kirkuk i druga naselja provincije s ciljem iseljavanja Kurda iz njihovih zemalja. 1963. godine, kada je stranka Baas došla na vlast, nastavljena je politika diskriminacije Kurda. Lišeni su osnovnih ljudskih prava - vlasništva nad zemljom, stanovanjem, prisilno su deložirani iz svojih domova i bili su prisiljeni da svoje kuće prodaju Arapima po simboličnim cenama.
Sirija[uredi | uredi izvor]
U Siriji je lokalni ogranak stranke Baas takođe vodio diskriminatornu politiku prema kurdskom stanovništvu. 1973. godine plodna zemlja oduzeta je kurdskim vlasnicima zemljišta u provinciji Hasaka i data arapskim porodicama koje su migrirale iz drugih provincija. Došlo je do iseljavanja Kurda iz njihovih tradicionalnih mesta stanovanja i njihovog preseljenja u druga područja. U istoj provinciji Hasaka upotreba Kurdskog jezika zabranjena je 1986. godine
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Kireй, N. I. Эtnografiя arabov Peredneй Azii i Severnoй Afriki| Krasnodar KGU 1996
- ^ Belяev, E. A. Arabы, islam i arabskiй halifat v Rannee srednevekovьe Nauka 1966
- ^ Kolesnikov, A. I. Zavoevanie Irana arabami|mesto=M. Nauka 1981
- ^ Belяvskiй A., Lazarevič L., Mongaйt A., Lurьe I., Poltavskiй M. Vsemirnaя istoriя. Эnciklopediя. Tom 3. — M.: Gosudarstvennoe izdatelьstvo političeskoй literaturы., 1956.
- ^ Joseph, John. The modern Assyrians of the Middle East : a history of their encounter with Western Christian missions, archaeologists, and colonial powers. — Leiden [u.a.] Brill, 2000. — ISBN 9789004116412