Autoput Banja Luka – Doboj
| Autoput Banja Luka – Doboj (9. januar) | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Država: |  Bosna i Hercegovina Republika Srpska
|
| Vrsta: | autoput |
| Nadležnost: | JP Autoputevi Republike Srpske |
| Dužina: | 73 km |
| Vreme izgradnje: | 2014–2018. (kompletiran 2022) |
| Deonica | |
| Početak: | Mahovljani |
| Kraj: | Tovira |
| Prikaz | |
Autoput Banja Luka – Doboj, zvanično Autoput 9. januar, prema Danu Republike Srpske, je autoput na severu Bosne i Hercegovine. Predstavlja jednu od glavnih saobraćajnih arterija u severnom delu Republike Srpske. Ukupna dužina autoputa iznosi 72 km.
Istorija
[uredi | uredi izvor]Autoput Banja Luka – Doboj povezuje Autoput Gradiška – Banja Luka E661 sa budućim autoputem u sklopu panevropskog koridora Vc.[1] On je arterija tranzitnog transporta u regionu. Projektovanje i izvođenje radova vrši Integral inženjering.[2] Gradilo ga je oko 300 ljudi direktno, a nekoliko hiljada radnika bilo je indirektno uključeno na autoputu u brojnim kompanijama zaduženim za njegovu realizaciju. Za izgradnju i finansiranje Vlada Republike Srpske dobila je kredit od evropskih banaka u iznosu od oko 180 miliona evra. Na radovima je učestvovao konzorcijum različitih kompanija, uključujući Integral inženjering, Granit Skoplje i brojne druge firme. Autoput je izgrađen prema pravilima koje propisuje Evropska unija.
Otvaranje pojedinih dionica
[uredi | uredi izvor]Prva deonica autoputa od Prnjavora do Kladara dužine 36,6 km otvorena je 11. septembra 2016. godine u prisustvu predsednika Republike Srpske Milorada Dodika i ondašnjeg predsednika Vlade Srbije Aleksandra Vučića.[3]
Drugi deo autoputa dužine 11 km od Mahovljana (ranije izgrađene Mahovljanske petlje) do Drugovića otvoren je u septembru 2017. godine.[4] Time je ostvarena veza za Autoput Gradiška – Banja Luka. U okviru ove sekcije izgrađen je i most preko reke Bosne u Kladarima, koji je pušten u funkciju 2022. godine.
Treći dio autoputa od Drugovića do Prnjavora pušten je u saobraćaj 2. oktobra 2018. godine, a vrednost investicije koštala je 402 miliona evra.[5] Ovim je ostvarena funkcionalna i neprekidna komunikacija autoputem od Banje Luke do Prnjavora i Doboja, kao i obrnuto.
Kada je krajem avgusta 2022. godine puštena u funkciju prva dionica Panevropskog koridora 5c kroz Republiku Srpsku, od petlje Tovira (na kojoj se ukrštaju Koridor 5c i autoput 9. januar) do petlje Kostajnica, obje na području grada Doboja, ovaj autoput je produžen za još jedan kilometar, od petlje Kladari (ranije Johovac) do petlje Tovira, čime je izgrađen u potpunosti i od tada ukupna dužina autoputa iznosi oko 73 km. Tada je pušten u funkciju i most preko rijeke Bosne, izgrađen u drugoj fazi izgradnje. Ovim je veza Doboja sa Prnjavorom, Laktašima, Banjom Lukom i Gradiškom, kao i obrnuto, postala još funkcionalnija jer je petlja Kostajnica bliža gradu nego petlja Kladari.
Od puštanja u funkciju prve dionice Panevropskog koridora 5c kroz Republiku Srpsku, autoput 9. januar je postao direktna poveznica dva autoputa.
Putni objekti
[uredi | uredi izvor]Petlje
[uredi | uredi izvor]- Mahovljanska petlja (spoj sa autoputem Banja Luka - Gradiška)
- Petlja Drugovići (spoj sa magistralnim putem M-I 106, stara oznaka M16.1)
- Petlja Prnjavor (spoj sa regionalnim putem R-I 2102, stara oznaka R474)
- Petlja Kladari (spoj sa magistralnim putem m-I 105, stara oznaka M17)
- Petlja Tovira (spoj sa autoputem na Panevropskom koridoru 5c)
U planu je izgradnja petlje u Potočanima, koja bi povezala Potočane i okolna mjesta sa autoputem, kao i petlje u Osinji za povezivanje prema Derventi i Stanarima i obrnuto.
Tuneli
[uredi | uredi izvor]Na autoputu se nalazi vještački dvocijevni tunel Potočani, koji je u ulozi prelaza lokalnog puta preko autoputa, kao i još jedan neimenovani vještački dvocijevni tunel poslije petlje Prnjavor, koji je u istoj ulozi kao prethodni.
Mostovi i vijadukti
[uredi | uredi izvor]Na autoputu se nalazi veliki broj mostova i vijadukta, koji nose različita imena - Vrbas, Bosna, Lišnja, Puraći itd.
Odmorišta
[uredi | uredi izvor]Na autoputu nalaze se dva obostrana odmorišta: Vrbas na području Laktaša i Brkića voda na području Dervente. Oba odmorišta zasad su opremljena samo parkingom za putnička i teretna motorna vozila, bez sadržaja tipa benzinske stanice, kafe-bara, restorana i slično, ali se sadržaji planiraju u budućnosti.
Inteligentni transportni sistem
[uredi | uredi izvor]Autoput je pod video nadzorom, koji je na raspolaganju radnicima u Centrima za održavanje i kontrolu saobraćaja u Laktašima i Kladarima. Pored video nadzora, iznad kolovoza nalaze se promjenljivi svijetleći saobraćajni znakovi, informacioni displeji za komunikaciju sa korisnicima autoputa, a na kritičnim dionicama i meteorološke stanice. U zavisnosti od stanja i uslova na putu, prema potrebi se aktiviraju promjenljivi saobraćajni znakovi ili se ispiše poruka na displeju kako bi se učesnici u saobraćaju na vrijeme informisali o nepredviđenim okolnostima i time spriječile eventualne saobraćajne nezgode.[6]
Naplata putarine
[uredi | uredi izvor]Na autoputu 9. januar u funkciji je zatvoreni sistem naplate putarine. Plaćanje putarine moguće je gotovinom (u konvertibilnim markama - novčanice i kovanice; evro - samo novčanice), platnim karticama i elektronskom naplatom (ENP) pomoću TAG uređaja. Visina cijene putarine zavisi od kategorije vozila i dužine pređenog puta.
Mahovljanska petlja
[uredi | uredi izvor]
Mahovljanska petlja povezuje Autoput Gradiška – Banja Luka i Autoput Banja Luka – Doboj. Dužina saobraćajnica na petlji je 7360 m, a njena površina u prečniku iznosi 1,5 km. Za njenu izgradnju utrošeno je 30000 m3 betona, 40000 t asfalta, 3000 t čelika, 600000 m3 iskopa i nasipa i 15 km ograda. Petlju je finansirala Vlada Republike Srpske, a za njenu izgradnju utrošeno je 15 miliona evra, odnosno 11,5 miliona evra za samu izgradnju i oko 3,5 miliona evra za dodatne radove na klizištu. Radove su izveli češki konzorcijum OHL ŽS iz Brna i Niskogradnja iz Laktaša.
Izgradnja petlje počela je u martu 2010, trajala je duže od dvije godine a otvorena je sredinom 2012. Mahovljanska petlja svečano je otvorena 15. jula 2012,[7] kada je ministarka za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske Srebrenka Golić uručila rješenje o odobrenju za upotrebu petlje direktoru JP Autoputevi Republike Srpske Dušanu Topiću. Otvorenju su prisustvovali i Milorad Dodik, bivši predsednik Vlade Republike Srpske Aleksandar Džombić, tadašnji ministar saobraćaja i veza Republike Srpske Nedeljko Čubrilović i drugi ministri Srpske.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Izgradnja autoputeva u regionu
- ^ „Projektovanje i izvođenje radova”. Arhivirano iz originala 25. 11. 2020. g. Pristupljeno 04. 12. 2020.
- ^ Otvorena dionica autoputa Doboj {{subst:kratka crta}} Prnjavor
- ^ Otvorena dionica Mahovljani – Drugovići
- ^ Otvorena deonica autoputa Drugovići - Prnjavor
- ^ „Cijeli autoput u Republici Srpskoj u 2021. pokriven inteligentnim transportnim sistemom”. Arhivirano iz originala 11. 10. 2023. g. Pristupljeno 18. 01. 2025.
- ^ Mahovljanska petlja puštena u saobraćaj
