Badenska kultura

Badenska kultura
Prostiranje Badenske kulture
Geografija
Kontinent		Evropa
Regija		srednja Evropa, Balkan
Glavni lokalitet		Baden
Društvo
Društveno uređenje		rano poljoprivredno
Period
Istorijsko doba		Eneolit
Nastanak		3600. p. n. e.
Prestanak		2800. p. n. e.
Prethodnici i naslednici
Prethodile su:		Nasledile su:
← Lenđelska kultura	Kultura linearne keramike →
Portal Arheologija

Muzej u Berlinu - keramika badenske kulture

Badenska kultura je eneolitska kultura koja je naziv dobila po lokalitetu u Donjoj Austriji. Rasprostire se duž Mađarske, severne i istočne Austrije, Moravske Češke, južne Slovačke, takođe i severno od reke Save, u Banatu, južnoj Bačkoj, severnoj Srbiji, Sremu, Baranji i Slavoniji.

U ove krajeve su ponovo naselili konje, koji su nestali sa područja u starijem kamenom dobu. A tad se pojavljuju i prva zaprežna kola sa četiri točka. Takođe, za badensku kulturu se najviše povezuje i pojava alkoholnih pića, jer su u nekropolama ove kulture često pronalaženi setovi vrčeva i šoljica sa jednom ručkom za piće.

Hronološka podela

• Baden A (rana ili pretklasična badenska kultura)
• Baden B (rana klasična)
• Baden C (kasna klasična faza)
• Baden D (postklasična faza ili horizont raspada)

Lokaliteti

Glavni arheološki lokaliteti kulture su:

• Beli Manastir
• Srpski Krstur
• Doroslovo
• Mokrin
• Odžaci
• Perlez
• Botska
• Sotin
• Pančevo
• Vinča
• Gomolava

Značajni lokaliteti su i Vinkovci, Vučedol i Vukovar.

Naselja

Ovo je klasična poljoprivredna kultura. Naselja su se sastojala od zemunica i poluzemunica, u dolinama reka ili oko jezera, jednoslojna, sa horizontalom stratigrafijom, ređe su naselja tipa tel. U ranoj fazi naselja su nepravilnih osnova, u 2. fazi kuće su apsidne, imaju „podrume“.

Nekropole

Sem nekoliko pojedinačnih grobova, na teritoriji naše zemlje nema nekropola Badenske kutlure. U Mađarskoj imamo iz faze A 2 nekropole (u prvoj 2 skeletna groba i 12 kremacija, a u drugoj je isključivo kremacija). U većini slučajeva je pepeo samo pokriven zdelom. U fazi C sahranjivanje je biritualno. Uglavnom se radi o višestrukim ukopima unutar jedne grobne humke.

Keramika

Obeležje keramike badenske kulture je sjajna i crno polirana keramika. Predmeti su izrađivani urezivanjem, ubadanjem, ili plitkim kanelurama.

Faza A

U fazi A posuđe je grubo, uglavnom se prave pitosi trbušastog oblika, trbušasti lonci S profila sa tunelastim drškama, konični lonci, lonci oblika „prevrnuto zvono“, konične zdele. Ornament - višeredne plastične trake sa otiscima prstiju. Ornament se urezuje, u obliku cik-cak linije u trbušnoj zoni.

Faza B

Karakteristični su pehari sa lukovičastim trbuhom, visokim vratom i visoko izvijenom trakastom drškom, zatim vretenasta amfora - nem. "Fischbutta", buta u obliku ribe, sa visokim cilindričnim vratom i kanelovanim, vretenastim trbuhom

Faza C

Ova faza predstavlja regionalno raslojavanje kulture.

Plastika

Plastika je retka u Badenskoj kulturi. Statueta nađena u Vučedolu podseća na idole iz Vinče (D).

Teorije o postanku Badenske kulture

• Nordijska (O. Mengin, R. Šmit)
• Jugoistočna (Milojčić, Baner-Kucian, Kanic (anadolsko poreklo))
• Autohtona (Novotni, Bom, Dimitrijević)
• Stepsko-nomadska (Gimbutas, Garašanin)

Galerija

• 
• 
• 
• 
• 

Vidi još

• Praistorija
• Eneolit

Literatura

• Praistorija Jugoslovenskih zemalja, Tom 3, Eneolit, Sarajevo, 1979.