Balaban (instrument)
 | |
| Klasifikacija | Duvački instrument |
|---|---|
Balaban, ili balaman[7] (azer. Balaban) drveni je duvački instrument, cilindričnog oblika, sa dvostrukim jezičkom dužine oko 35 cm, sa osam otvora koji se pokrivaju prstima i jednom rupom koja se pokriva palcem. Balaban, jedan od drevnih duvačkih instrumenata, je zastupljen u svim krajevima Azerbejdžana. Ovaj instrument je zastupljen i u Iranskom Azerbejdžanu i u republici Azerbejdžan.
Balaban se najčešće pravi od tvrdih vrsta drveća kao što su dud ili orah.Unutrašnja šupljina u instrumentu iznosi oko 1.5 cm u prečniku. Dvostruki jezičak je izrađen je od trske, dugačak je oko 6 cm i ravan je na jednom kraju. Izvođač koristi vazduh koji se nalazi u ustima da bi nastavio da svira balaban dok udiše vazduh u pluća. Ova "kružna" tehnika disanja obično se koristi na svim duvačkim instrumentima sa dvostrukim jezičkom sa Srednjeg istoka.
Opis instrumenta[uredi | uredi izvor]
Balaban ima 8 rupa na prednjoj strani i jednu na zadnjoj strani u delu visine prve i druge rupe na prednjoj strani.[8] Sastoji se od ceva, jezička, regulatora, i poklopca.[9]
Cev balabana, ili govda, je cilindrična cev dužine od280 do 320 mm napravljenu najčešće od kajsijinog drveta (ponekad i od lešnika, kruške, duda, šimšira, itd.). Proces izrezivanja balabanskog ceva naziva se "balaban čakma". Gornji kraj cevi ( baš ili kup ) ima okrugli oblik, a donji kraj ( ajag ) je zašiljen. Unutrašnja šupljina ima prečnik oko 10 mm. Osam rupa ili "tonova" koji čine "zvučni ton" ("sas pardasi") napravljeni su na prednjoj strani a jedna rupa je napravljena na donjoj strani, nasuprot od intervala između prve i druge rupe. Ponekad se na donjem kraju donje strane napravi dodatna rupa koja se zove "nizam pardasi", kako bi se obezbedio bolja boja zvuka.[9]
Rupe na instrumentu su klasifikovane na sledeći način:[9]
| Zvučni ton– sas pardasi | Funkcionalne | #1 – prvi ton– baš parda |
| #4 – glavni ton – šah parda | ||
| #6 – otvoreni ton– ačig parda | ||
| #8 – donji ton– ajag parda | ||
| pozadinski ton– arha parda | ||
| Tonske | #2 – ton segaha – segah pardasi (1) | |
| #5 – ton segaha – segah pardasi (2) | ||
| #7 – ton mahur – mahur pardasi | ||
| Akustične | donji ton balansa – nizam pardasi |
Jezičak (gamiš, gargi ili dil) je napravljen od trske i ubacuje se u gornji otvor. On se izravnja i dobija oblik dvostrukog jezička. On je vezan za glavnu cev regulatorom dužine 60mm i širine 10mm koji se pravi od vrbe ili vinove loze presečene uzdužno. Poklopac pravi se od vrbe, lešnika, drena ili duda i stavlja se na jezičak kako bi se sprečila oštećenja. Vezan je za regulator da se ne bi izgubio.[9]
Upotreba[uredi | uredi izvor]
U svečanim prilikama, kao što su svadbe i ceremonije odmora, svirača balabana prati perkusionista. Tradicionalna Azerska muzička grupa koja je sastavljena od dva svirača balabana i perkusioniste naziva se balabančilar dastasi. Kratka svirka azerbejdžanskog mugama koja je odsvirana na balabanu, nacionalnog duvačkog instrumenta, bila je ubačena na Vojadžer Zlatni Rekord, koja je priključena svemirskoj letelici Vojadžer da reprezentuje svetsku muziku, pored mnoštvo drugih kulturnih dostignuća čovečanstva.[10] Takođe se koristio u pastirskim pesmama i pogrebnoj muzici. Prema nekim podacima lovci su svirali balabane kako bi privukli prepelice. Određene vrste balabana se takođe koriste u ašik muzici.[9]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Ašik muzičari sviraju balaban u Bakuu -
Azerbejdžanski muzički instrumenti (uključujući i balaban) na poštanskoj markici Sovjetskog Saveza, 1990.
.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Tolkovый slovarь russkogo яzыka Kuznecova. 1 e izd e: SPb.: Norint. S. A. Kuznecov.”. Arhivirano iz originala 09. 07. 2012. g. Pristupljeno 12. 05. 2018.
- ^ Muzыkalьnaя эnciklopediя. Azerbaйdžanskaя muzыka. Pod red. Ю. V. Keldыš. T 1. A — M.: Sovetskaя эnciklopediя, 1973.
- ^ Medžnun Kerimov. Atlas tradicionnoй azerbaйdžanskoй muzыki. Babalan
- ^ Izvestiя. Ru: «Imeющiй uši da uslыšit…»
- ^ Sergeй Aleksandrovič Tokarev. Osnovы эtnografii: Učeb. posobie dlя ist. specialьnosteй vuzov.. — Vыsšaя škola, 1968. — S. 311. — 359 s.
- ^ Encyclopaedia Iranica. Balaban. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. avgust 2011): «BĀLĀBĀN, a cylindrical-bore, double-reed wind instrument about 35cm long with seven finger holes and one thumb hole. The instrument has Armenian origins. It is played in eastern Azerbaijan in Iran and Soviet Azerbaijan (where it is also called düdük).»
- ^ Muzыkalьnaя эnciklopediя. Balaman. Pod red. Ю. V. Keldыš. T 1. A — M.: Sovetskaя эnciklopediя, 1973.
- ^ Ch, R. A. M.; 51, Rakausika राम च (18. 11. 2012). „The Music Of Azerbaijan”. A World,s Heritage Of Native Music. Pristupljeno 16. 5. 2017.
- ^ a b v g d Charming Sounds of the Balaban Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. avgust 2018) by Saadat Abdullayeva
- ^ Ch, R. A. M.; 51, Rakausika राम च (5. 3. 2013). „مقام The Music Of Azerbaijan Vol-02 مقام”. A World,s Heritage Of Native Music. Pristupljeno 16. 5. 2017.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Ch. Albright. BĀLĀBĀN. iranica.
- Balaban, Duduk and Mey (video)
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
