Balšići

Ova stranica je zaključana od daljih izmena anonimnih korisnika i novajlija zbog sumnjivog doprinosa istih, koji treba da se raspravi na stranici za razgovor
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Balšići
DržavaSrpsko carstvo
Zeta
OsnivačBalša I
Posljednji vladarBalša III
Nacionalnostsrpska
Vjerapravoslavna[traži se izvor]

Balšići (takođe Bašići ili Baošići) su bili srednjovjekovna srpska dinastija, koja je vladala Zetom od oko 1360.[1] do 1421. godine. Kao oblasni vladari, Balšići su nakon raspada Srpskog carstva istupali samostalno, šireći povremeno svoju vlast i na druge srpske oblasti, počevši od Metohije na istoku, do Travunije na zapadu. Nisu uzimali posebne vladarske naslove (kralj, knez, vojvoda) već su nosili titulu "gospodin" u značenju oblasnog gospodara. Putem bračnih veza stupili su u srodstvo sa Mrnjavčevićima i Lazarevićima. Nakon smrti poslednjeg Balšića (1421), njihovi posedi su ušli u sastav Srpske despotovine.[2]

Porijeklo

Po svjedočenju samih Balšića oni svoje porijeklo dovode u vezu sa Nemanjićima. Balša II Balšić iz Skadra, u povelji Dubrovčanima od 27.1.1385. između ostaloga piše [3] [4] :

... molitvama i moljenjima svetih mojih praroditelja Simeona Nemanje, prvoga mirotočca srpskoga i svetitelja Save...

Postoje i naknadna tumačenja njihovog porijekla, koja se nigdje ne spominju u njihovim poveljama, pismima i drugim dokumentima, a to je da je porodica Balšić u Zetu došla krajem 13. vijeka, i to iz Francuske (Provansa). Pripadali su aristokratskom staležu, a njihovo prezime bilo je de Bo (de Baulg ili de Baug). Balšići u Zetu dolaze u vrijeme kada u njoj stalno boravi srpska kraljica Jelena Anžujska, žena kralja Uroša I.

Po mišljenju koje je 1601. godine zastupao dubrovački istoričar Mavro Orbin, u djelu Kraljevstvo Slovena, Balšići su potekli od sitnog vlastelina Balše, sloveniziranog Vlaha (Iliroromana, odnosno starovjekovno romaniziranih Ilira) koji je vojničkim zaslugama, od cara Dušana ili njegovog nasljednika cara Uroša, stekao vlastelinsko zvanje.

Istorija

Posjedi Balšića u vrijeme Stracimira i Balše I
Za više informacija pogledajte: Zeta u doba Balšića

U vrijeme vladavine Nemanjića u Zeti, Balšići su bili neznatna vlastelinska porodica[a]. Poslije smrti cara Dušana Balšići postaju gospodari Zete, priznajući samo formalno vlast srpskog cara. Dušanov nasljednik, car Uroš, priznaje Balšićima potpunu vlast u Zeti, pa u povelji iz 1360. godine garantuje dubrovačkim trgovcima sigurno putovanje na teritoriji srpskog carstva i na Zetu na Balšiće ili na državu kneza Vojislava.

U vrijeme kada Balšići preuzimaju vlast u Zeti, na čelu porodice bio je Balša I, koji je imao tri sina: Stracimira, Đurđa I i Balšu II. Stracimir je bio oženjen Jerinom, kćerkom albanskog velikaša Progona Dukađina i sa njom je imao sina Đurđa, koji je bio gospodar Zete od 1385. do 1403. godine, pod imenom Đurađ II Stracimirović Balšić. Đurađ II Stracimirović Balšić je bio oženjen Jelenom, kćerkom kneza Lazara Hrebeljanovića, koja se poslije njegove smrti udala za bosanskog vojvodu Sandalja Hranića Kosaču (1411. godine). Đurđev i Jelenin sin bio je Balša III, posljednji vladar iz dinastije Balšić, koji je upravljao Zetom od 1403. do 1421. godine. Balša III je najprije bio oženjen Marom, kćerkom albanskog velikaša Nikite Topije, a zatim Boljom, kćerkom Koje Zakarije. Iz dva braka imao je troje djece - sina, čije ime nije poznato, i kćerke: Jelenu, kasnije ženu Stjepana Vukčića Kosače, i Todoru, koja se udala za Petra Vojsalića. Drugi sin Balše I, Đurađ I, vladao je Zetom još za očevog života, od 1362. do 1378. godine. Bio je najprije oženjen Oliverom, kćerkom Vukašina Mrnjavčevića, a zatim Teodorom, kćerkom despota Dejana. Iz ova dva braka Đurađ I je imao četvoro djece. Treći sin Balše I, koji je imao vladarsko ime Balša II, upravljao je Zetom od 1378. do 1385. godine. Balša II je bio najprije oženjen Komninom, kćerkom despota Jovana od Valone, sa kojom je imao ćerku Ruđinu. Kasnije se oženio Jelenom, kćerkom Radoslava Hlapena i bivšom suprugom Marka Mrnjavčevića. Potomci Balšića, po ženskoj liniji, se posljednji put pominju oko 1500. godine[b].

Vladari

Vikizvornik ima izvorni tekst povezan sa člankom Rodoslovne tablice srpskih dinastija i vlastele.

Rodoslov Balšića

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Balša I
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nepoznato ime
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Stracimir
 
 
 
 
 
 
 
Đurađ I
 
 
 
 
 
 
Balša II
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jerina Progon
 
 
 
 
 
Olivera Mrnjavčević
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Teodora Dragaš
 
 
 
Komnina Asen
 
 
Jelena Hlapen
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Đurađ II
 
 
 
 
Jelisaveta
 
 
 
 
 
Jevdokija
 
 
Konstantin
 
 
 
 
Ruđina
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Goisava
 
Đurađ
 
 
 
 
 
 
 
Jelena
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jelena Lazarević
 
 
Nepoznato ime
 
 
Radič Sanković
 
 
 
 
Isaulo de Buondelmonti
 
 
 
 
 
 
Jelena Topija
 
 
 
 
Mrkša Žarković
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Balša III
 
 
Nepoznato ime
 
 
Nepoznato ime
 
Đorđe
 
Nepoznato ime (sin)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Stefan
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mara Topija
 
 
Bolja Zakarija
 
 
 
Nepoznato ime
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jelena
 
Nepoznato ime (sin)
 
Todora
 
 
 
Jelena
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Stefan Kosača
 
 
 
 
 
Petar Vojsalić
 
 
 
Rajko Moneta
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
vidi:Kosače
 
 
 
 
 
 
 
vidi:Vojsalići
 
 
vidi:Monete
 
 
Legenda:
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Vladar
 
Vanbračno dete
 
Moguće dete
 
Brak
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Napomena: Rodoslov porodice Balšića je rađen prema knjizi Spasić, Dušan; Palavestra, Aleksandar; Mrđenović, Dušan (1991). Rodoslovne tablice i grbovi srpskih dinastija i vlastele (prema tablicama Alekse Ivića) (na jeziku: srpski) (2. izd.). Beograd: Bata. ISBN 978-86-7685-007-5. Pristupljeno 10. 10. 2023. .

Napomene

  1. ^ Mavro Orbini navodi da je Balša I posedovao samo jedno selo.
  2. ^ U pitanju su unuci Rajka Monete i njegove supruge Jelene, koja je bila unuka ćerke Đurđa I Jelisavete.

Reference

  1. ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 102. ISBN 86-331-2075-5. 
  2. ^ Ćirković 2004.
  3. ^ Miklošič, Franc (1858). Monumenta Serbica Spectantia Historiam Serbiae, Bosniae, Ragusii, pp. 203. Beč. 
  4. ^ Šekularac, Božidar (1987). Dukljansko-zetske povelje, pp. 173. 

Literatura

Spoljašnje veze

Balšići na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Балшићи&oldid=27552147”